Eskandio

Eskandioa, izenak dioen bezala, Eskandinavian aurkitutako elementu kimiko bat da. Honek Sc ikurra du eta bere zenbaki atomikoa 21 da. Zuri-zilar kolorezko trantsizio-metal hau lur arraro bezala sailkatua izan da itrioa eta lantanoideekin batera haien antzekotasunengatik. Gaur egungo eskandio gehienak Eskandinaviako mineraletan du jatorria, nahiz eta orain duela gutxi eskandio kantitate handia aurkitu den Madagaskarreko mineraletan.

Eskandioa
21 Kaltzioa ← Eskandioa → Titanioa
21 Sc                                                                                                                                                                                                                                           Taula periodikoa
Ezaugarri orokorrak
Izena, ikurra, zenbakia	Eskandioa, Sc, 21
Serie kimikoa	trantsizio-metalak
Taldea, periodoa, orbitala	3, 4, d
Masa atomikoa	44,955912(6) g/mol
Konfigurazio elektronikoa	[Ar] 3d1 4s2
Elektroiak orbitaleko	2, 8, 9, 2
Propietate fisikoak
Egoera	solidoa
Dentsitatea	(0 °C, 101,325 kPa) 2,985 g/L
Urtze-puntua	1.814 K (1.541 °C, 2.806 °F)
Irakite-puntua	3.109 K (2.836 °C, 5.136 °F)
Urtze-entalpia	14,1 kJ·mol−1
Irakite-entalpia	332,7 kJ·mol−1
Bero espezifikoa	(25 °C) 25,52 J·mol−1·K−1
Lurrun-presioa P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k T/K 1.645 1.804 (2.006) (2.266) (2.613) (3.101)
Propietate atomikoak
Kristal-egitura	hexagonala
Oxidazio-zenbakia(k)	3, 2, 1 (oxido basiko ahula)
Elektronegatibotasuna	1,36 (Paulingen eskala)
Ionizazio-potentziala	1.a: 633,1 kJ/mol 2.a: 1.235,0 kJ/mol 3.a: 2.388,6 kJ/mol
Erradio atomikoa (batezbestekoa)	160 pm
Erradio atomikoa (kalkulatua)	184 pm
Erradio kobalentea	144 pm
Datu gehiago
Eroankortasun termikoa	(300 K) 15,8
Isotopo egonkorrenak
Eskandioaren isotopoak iso UN Sd-P D DE (MeV) DP 44mSc Sintetikoa 58,61 o IT 0,2709 44Sc γ 1,9, 1,1, 1,1 44Sc ε - 44Ca 45Sc %100 Sc egonkorra da 24 neutroirekin 46Sc Sintetikoa 83,79 e β- 0,3569 46Ti γ 0,889, 1,120 - 47Sc Sintetikoa 3,3492 e β- 0,44, 0,60 47Ti γ 0,159 - 48Sc Sintetikoa 43,67 e β- 0,661 48Ti γ 0,9, 1,3, 1,0 -

Ezaugarri/Erabilpen nagusiak

Eskandioa metal biguin bat da, eta hau airearekin kontaktuan jartzen denean eta oxidatzen denean, arrosa edo hori kolorezko geruza batek inguratzen du. Elementu hau biguina eta arina denez eta urtze-puntua hain altua duenez, espazio-ontziak egiteko material egokia da. Gainera, teorikoki, eskandioa gai izango litzateke aluminio edo magnesio aleazioak ordezkatzeko, baina, zoritxarrez, honen prezioa hain altua denez, beste materialez egindako aleazioei eskandio kantitate txikiak gehitzen zaizkie hauek indartzeko. Horrez gain, eskandioak igorritako argia eta eguzki-argia oso antzekoak dira, eta hori aprobetxatuz, intentsitate handiko lanparak eta merkurio-lurrunezko lanparak egiten dira,

Historia

1871ean, Dmitri Mendeleiev kimikari errusiarrak bere 21 zenbaki atomikoa izango zuen elementuaren predikzioa egin zuen, gainerako elementuen ezaugarrietan eta haien arteko diferentzietan erreparatuz; ekaboro izena eman zion elementu honi. 8 urte beranduago, 1879an, Lars Fredrik Nilson kimikari Suediarrak eskandioa aurkitu zuen Uppsalan, Suedian, lur arraroei buruz ikerketak egiten ari zela.

Kanpo estekak

• Datuak: Q713
• Multimedia: Scandium / Q713