12-a de decembro

decembro 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

La 12-a de decembro estas la 346-a tago de la jaro (la 347-a en superjaroj) laŭ la Gregoria kalendaro. 19 tagoj restas.

Je la 12-a de decembro okazis, interalie:

Eventoj

627: En batalo de Ninivo armeo de bizanca imperiestro Heraklio venkis persajn trupojn de imperiestro Ĥosro la 2-a, proksime al la nuntempa Mosulo (Irako)
884: Karlo la 3-a la Dika ekregis en Okcidentfranka imperio
1098: Unua krucmilito: krucistoj sub gvido de Rajmondo de Tuluzo konkeris sirian urbon Maarat masakrante ĉirkaŭ 20 mil loĝantojn
1254: Aleksandro la 4-a iĝis papo
1501: Aleksandro Jogajlido kroniĝis en vavela katedralo kiel reĝo de Pollando
1531: Nia Damo de Gvadalupo lastfoje revelaciis al azteko Agla Voĉo en la nuna Meksikurbo postlasante miraklan bildon - la plej malnova Maria apero agnoskita de Katolika Eklezio
1787: Pensilvanio fariĝis la 2-a ŝtato de Usono
1796: Sur teritorioj de la Respubliko de Ambaŭ Nacioj, aneksitaj de la Rusia Imperio, estis kreita belorusa gubernio
1804: Hispanio deklaris milton al Unuiĝinta Reĝlando de Granda Britio kaj Irlando
1809: Milito de Hispana Sendependiĝo: francoj konkeris Ĝironon
1816: Reĝlando de la du Sicilioj fondiĝis
1848: Hungario: en kripto de la Kronada Ruino-Baziliko de Székesfehérvár oni malkovris tombon de la hungara reĝo Béla la 3-a kaj lia edzino
1848: Francio: Palaco Elizeo estis indikita kiel oficiala loĝdomo de Prezidanto de la Respubliko
1863: Profeto Bahá'u'lláh, fondinto de la Bahaa Kredo, ekzile alvenas al Andrianopolo, kie li anoncos sian mision al la regantoj religiaj kaj politikaj de la mondo ekde 1866
1889: Flago de Svislando oficialiĝis
1897: En Brazilo inaŭguriĝis urbo Minas, kiu ekde 1903 renomiĝas kiel Bel-Horizonto
1901: Guglielmo Marconi sendis unuan signalon tra Atlantiko pere de sendrata telegrafio
1906: Lublin-Muzeo malfermiĝis, kies ĉefsidejo pliposte fariĝis Kastelo de Lublin
1911: Ĉefurbo de Brita Hindio translokiĝis de Kalkato al Delhio
1913: La Gioconda, ŝtelita en Luvro, post du jaroj estis retrovita en Florenco
Unua Mondmilito
- 1914: Per strategia venko de aŭstro-hungara armeo super la rusa finiĝis dekkelktaga batalo apud Limanowa — Aŭstrio-Hungario perdis 12 mil de mortigitoj kaj vunditoj, la Rusia Imperio — 30 mil kune kun malliberigitoj
- 1916: La germana flanko elpaŝis kun pacaj proponoj
- 1917: Francio: 540 soldatoj pereis en katastrofo de armea trajno en tunelo Fréjus
1918: Carl Gustaf Emil Mannerheim, kiel regento de Reĝlando Finnlando, iĝis unua prezidento
1920: Dum irlanda milito pri sendependeco brita armeo bruligis la urbon Cork
1920: Unua kunsido de la pola-germana Komunista Partio de Supra Silezio
1925: Reza Ŝaho Pahlavi iĝis ŝaho de Persio (pli poste Irano), elektita de Islama Konsulta Asembleo
1933: Malcolm Irvine duminute filmis monstron de Loch Ness
1935: Germanio: Heinrich Himmler fondis asocion Lebensborn, cele de "renovigo de la germana sango" kaj "bredado de la nordia raso de homoj"
1936: Ŝjiano: Ĉiang Kai-ŝek estis arestita de siaj propraj generaloj
Dua Mondmilito
- 1939: Germana okupado de Pollando: germanoj deportis de Poznań al Ĝenerala Gubernio ĉirkaŭ 1500 judojn; regopovoj de ĜG difinis aĝon de judoj devigaj al trudlaboro de la 14-a ĝis la 60-a vivjaro; Militkrimo: germana polico pafmortigis en Lodzo 13 personojn; sur polaj teritorioj aneksitaj post la soveta invado en Pollandon oni forigis zloton favore al sovetia rublo; Vilno: "Kurier Wileński" citis atakon de la revuo de litovaj naciistoj "Vairas" al estinta rektoro de Vilna Universitato; funkciigo de du Ligitec-Bazoj kun Pollando en Budapeŝto kaj Bukareŝto; Vintra milito: venko de finna armeo kontraŭ la Ruĝa Armeo en batalo de Tolvajärvi (norde de lago Ladoga); Norda Maro: 5 germanaj destrojeroj komencis dutagan minadon de antaŭenirejo al la haveno Newcastle
- 1940: Militkrimo: germanoj pafmortigis en vilaĝo Rzechta 10 polojn, kiujn ili akuzis pri sabotado; en Beogrado oni subskribis pakton pri amikeco inter Jugoslavio kaj Hungario; nokte Luftwaffe atakis Sheffield; germana 9-a Aviada Korpuso komencis minadon de la elfluejo de Tamizo
- 1941: Militkrimo: germana polico pafekzekutis en stacidomo en Lublin 17 personojn sub preteksto de neleĝa komercado; Ruĝa Armeo liberigis Solneĉnogorsk kaj Novomoskovsk; Germanio deklaris militon al Usono, Britio al Bulgario, Hungario kaj Rumanio al Usono, Barato al Japanio
- 1942: Militkrimo: germanaj ĝendarmoj pafmortigis 6 polojn apud Rymanów pro kontaktoj kun la rezista movado; grupo de 30 sovetaj partizanoj prirabis 3 polajn vilaĝojn; ĉefo de la pola ekzila registaro generalo Władysław Sikorski sendis leteron al usona ministro pri eksteraj rilatoj pri reprezalioj de judoj en okupata Pollando kaj agnoskis ĵuron por soldatoj de Pola Enlanda Armeo; regopovoj de Vatikano komisiis al papa legato en Hispanio interparoli kun generalo Francisco Franco pri liberigo de poloj tenataj en koncentrejo en Miranda de Ebro; Orienta Fronto: dum la batalo ĉe Stalingrado komenciĝis sensukcesa germana operaco "Neĝa Tempesto", Wehrmacht sub la komando de Erich von Manstein celis rompi ĉirkaŭigon de la 6-a Armeo de generalo Friedrich Paulus
- 1943: Militkrimo: germana polico pafmortigis 32 personojn en distrikto Bialski, distrikto Lubaczowski kaj en Stalowa Wola; en Moskvo estis subskribita interkonsento pri amikeco, reciproka helpo kaj postmilita kunlaboro inter la Ĉeĥoslovaka ekzila registaro kaj Sovetunio
- 1944: Militkrimo: Gestapo vivbruligis en Poronin 9 personojn pro helpo al partizanoj; taĉmento de Popola Armeo atakis germanan punlaborejon en distrikto Skierniewicki kaj liberigis enprizonigitojn; usona 8-a Aviada Armeo atakis Leuna kaj Darmstadt
1945: Dum Unua Kunsido de komunista, kunlaborisma kun sovetaj okupantoj Pola Laborista Partio, Władysław Gomułka iĝis ties ĝenerala sekretario
1947: Enlanda milito en Brita mandato Palestino: juda terorista organizaĵo Irgun, komandata de Vladimir Ĵabotinskij, organizis bombajn atencojn kontraŭ aŭtomobiloj en Hajfo kaj Ramlo - 27 personoj pereis kaj 30 vundiĝis
1952: En Varsovio okazis organizita de la Ministerio pri Publika Sekureco kunveno de 1500 t.n. pastroj-patriotoj
1952: Monda Kongreso de Popoloj por Paco en Vieno komencita
1955: Brita inventisto Christopher Cockerell patentigis aeroglitan boaton
1956: Rezolucio de UN pri la tuja retiro de sovetiaj trupoj el Hungario - post sanga subpremo de la Hungara revolucio de 1956
1956: Japanio iĝis membro de UN
1958: Gvineo aniĝis al Unuiĝintaj Nacioj
1963: Kenjo fariĝis sendependa de Britio
1970: Pola ribelo de Decembro: ŝtatestro Władysław Gomułka dum radia-televida parolado anoncis prezaltigon de manĝartikloj, kio kaŭzis protestojn kaj tragikajn eventojn — milico kaj armeo mortigis ne malpli ol 44 personojn kaj pli ol 1000 estis vunditaj
1974: Letero de 15 polaj intelektuloj kaj artistoj (interalie de Zbigniew Herbert) al regopovoj de Pola Popola Respubliko kun postuloj ebligi al poloj loĝantaj en Sovetunio kontakton kun la pola kulturo kaj la propran eduksistemon
1974: Premiero de la usona filmo La baptopatro
1979: Rodezio sendependiĝis ŝanĝante nomon al Zimbabvo
1979: Sud-Koreio: militisto Ĝeon Du-hŭan faris puĉon kaj ekregis
1979: Afgana milito: Politburoo de la Centra Komitato de Komunista Partio de Sovetunio decidis enkonduki sovetiajn trupojn en Afganion
1981: Milita stato en Pollando: Ŝtata Konsilantaro de Pola Popola Respubliko voĉdonis enkondukon de milita krizostato; Wojciech Jaruzelski decidis komenci ĝin noktomeze; en la tuta lando komenciĝis armeaj moviĝoj kaj malfruvesepre oni malŝaltis telefonojn kaj komencis aresti aktivulojn de Solidareco - nokte oni arestis 3000 personojn, ne malofte rompante pordojn, laŭ pretigitaj en marto listoj por internigo
1986: 70 personoj pereis en katastrofo de sovetia aviadilo Tu-134A en Orienta Berlino
1989: Ĉeĥoslovaka revolucio: prezidantaro de Slovaka Nacia Konsilio nomumis novan registaron de Slovaka Socialisma Respubliko, estritan de Milan Čič
1991: La 36-a Nacia Asembleo de Bulgario enkondukis leĝon pri konfisko de la havaĵo de Bulgara Komunista Partio kaj de aliaj totalismaj organizaĵoj
1991: Litovio kiel unua el la eksaj sovetaj respublikoj starigis diplomatiajn rilatojn kun Ukrainio
1991: Verĥovna Rada de Ukrainio adoptis leĝon abolantan kriman respondecon por propra-vola samseksemo
1991: Ĉefurbo de Niĝerio translokiĝis de Lagoso al Abuĝo
1993: Péter Boross iĝis ĉefministro de Hungario
1993: Respubliko Altajo estis kreita en Rusia Federacio
1997: Vikivortaro aperis - projekto de la Fondaĵo Vikimedio
1997: La piano de fama komponisto kaj dirigento Leonard Bernstein estis vendita ĉe aŭkcio en Sotheby's kontraŭ 387 500 usonaj dolaroj
1997: La proceso de internacia teroristo Carlos komenciĝis en Parizo
1999: Apud Finistère petrolŝipo Erika detruiĝis - dekmil tunoj da hidrokarbidoj poluis per naftoverŝo la marbordojn de Vendée kaj Bretonio
2000: Alĝero: subskribo de pactraktato finanta militon inter Etiopio kaj Eritreo
2000: Supera Kortumo de Usono verdiktis en la kazo de George W. Bush kontraŭ Al Gore, efike decidante la prezidentan elekton de 2000
2002: Vikio: Vikivortaro estis fondita
2003: Paul Martin iĝis ĉefministro de Kanado
2004: Traian Basescu gajnis la duan balotadon por prezidento de Rumanio
2004: Premiero de ludkonzolo PlayStation Portable en sia unua versio
2008: Svislando aliĝis al traktato de Schengen
2008: Unua versio de mallibera programaro Google Chrome aperis
2013: Siria enlanda milito: radikalaj islamanoj masakris 32 civilulojn en la urbo Adra, en la provinco Damasko
2015: Pariza Klimatkonferenco de la Unuiĝintaj Nacioj: preskaŭ 200 landoj promesis malpliigi emision de forcejaj gasoj (oni antaŭvidas limigon de homfarita mondvarmiĝo ĝis multe malpli ol 2 °C kompare kun antaŭindustria periodo)
2015: Ĉeĥio: rekta trajnlinio ekveturis inter České Budějovice kaj Vieno, kun plilongigo al Plzeň - tio reestigis la ligon rompitan fare de la Dua Mondmilito kaj la Fera Kurteno
2016: Paolo Gentiloni iĝis ĉefministro de Italio
2019: Reganta Konservisma Partio gajnis antaŭtempan voĉdonadon en Britio
2022: Invado de Rusio en Ukrainion:
- pasinttage Ĥersona provinco estis pripafita 57 fojojn, kaj laŭ Ukraina Stabo ĉe orienta fronto estis 11 rusaj atakoj ; rusa rapisto estis kondamnita al monpuno pro "malestimigo de la armeo" — juĝejo en Sankt-Peterburgo ekpostulis de Miron Fedorov 45 mil rublojn (ĉ. 715 dolarojn); 4,88 mln de ukrainoj havas statuson de internaj rifuĝintoj (inter ili estas 3,5 mln, kiuj fuĝis post la invado); laŭ Krimetatara Centro de Naturfontoj sur aneksita de Rusio Krimeo oni registris 7 911 malrespektoj de homrajtoj, el kio 5 613 koncernis krime-tatarojn; dum malminado en Kramatorsk-regiono 3 sapeistoj pereis kaj 2 estis vunditaj; en rusa Tatarstano eksplodis incendio en magazeno de sinteza kaŭĉuko; Rusia armeo mobilizis en Donbaso unuajn 23 virinojn por kompletigi perdojn kaj sendis al instruado
- Slovakio: en Košice komencis agadon bazo de reparado de armeaj armiloj por la Armitaj Fortoj de Ukrainio, kaj pretas transdoni ĉasaviadilojn MiG-29; ukraina ambasadejo en Grekio ricevis "sangan sendaĵon"; Nov-Zelando atribuis sankciojn al 23 rusajn propagandistojn; usona fondaĵo Help Heroes Of Ukraine transdonis al ukraina armeo 23 veturilojn kadre de iniciato "1000 veturilojn de libereco"; en Pollando aktivas 21 mil ukrainaj entreprenoj el sume 93 mil firmaoj kun eksterlanda kapitalo