Werner Heisenberg

Werner Karl HEISENBERG [hajznberk] (naskiĝis la 5-an de decembro 1901 en Würzburg, Germanio; mortis la 1-an de februaro 1976 en München) estis germana fizikisto, kiu ricevis la Nobel-premion en fiziko en 1932. Li studis kun Niels Bohr, verkis kun Wolfgang Pauli kaj estis unu el la kreantoj de la kvantuma mekaniko.

Werner Heisenberg
Nobel-premiito
Werner Heisenberg en 1933, kiam li ricevis Nobel-premion pri fiziko
Persona informo
Werner Karl Heisenberg
Naskiĝo	5-an de decembro 1901 (1901-12-05) en Vircburgo, Reĝlando Bavario,  Germana Imperiestra Regno
Morto	1-an de februaro 1976 (1976-02-01) (74-jaraĝa) en Munkeno, Bavario,  Okcidenta Germanio
Mortis pro	Naturaj kialoj vd
Mortis per	Renal cell carcinoma (en) kaj galvezika kancero vd
Tombo	Tombejo Waldfriedhof en Munkeno, Block 163 48.105646 °N, 11.496684 °O / 48.105646; 11.496684 (mapo) vd
Lingvoj	germana vd
Ŝtataneco	Germana Imperiestra Regno Nazia Germanio Vajmara Respubliko Okcidenta Germanio vd
Alma mater	Munkena universitato (1920–1923) Maximiliansgymnasium München (en) (1911–1920) vd
Subskribo
Familio
Patro	August Heisenberg (mul) vd
Patrino	Annie Heisenberg (en) vd
Gefratoj	Erwin Heisenberg (en) vd
Edz(in)o	Elisabeth Heisenberg (en) (1937–) vd
Infanoj	Jochen Heisenberg (en) , Christine Mann (en) , Barbara Heisenberg (en) , Wolfgang Heisenberg (en) , Martin Heisenberg (mul) , Anna Maria Hirsch-Heisenberg (en) , Verena Heisenberg (en) vd
Profesio
Okupo	teoria fizikisto universitata instruisto matematikisto fizikisto verkisto de nefikcio montgrimpanto akademiulo nuklea fizikisto vd
Laborkampo	Teoria fiziko kaj matematiko vd
Aktiva en	Leipzig • Munkeno vd
Doktoreca konsilisto	Arnold Sommerfeld vd
Verkado
Verkoj	necerteca principo de Heisenberg ❦ Kramers–Heisenberg formula ❦ grupo de Heisenberg ❦ izotopa spino vd
Honorigoj Honorigoj (2009)  Hall of Fame of German Research (en) (1973)  Romano Guardini award (en) (1970)  Premio “Sigismondo Freŭdo” (1970)  Niels Bohr International Gold Medal (en) (1964)  Granda Meritkruco kun Stelo kaj Skarpo de la Federacia Respubliko Germanio (1960)  Grand Cross of the Civil Order of Alfonso X the Wise (en) (28-a de aprilo 1955)  eksterlanda ano de la Reĝa Societo (1933)  Medalo Max Planck (1932)  Nobel-premio pri fiziko (1929)  Matteucci-medalo  Ordeno Pro la Merito  Pro la Merito pri la Sciencoj kaj Artoj  Honorary doctor of the University of Zagreb (en)  honorary doctorate of the Karlsruhe Institute of Technology (en)  Bavara ordeno de la Merito  honorary golden medal of the state capital Munich (en) vd
Membrecoj Membrecoj Usona Nacia Akademio de Sciencoj (Foreign Associate of the National Academy of Sciences (en) ) (1961–) Saksa Akademio de Sciencoj (korespondanta membro) (1942–) Leopoldina (1933–) Saksa Akademio de Sciencoj (ordinara membro) (1930–1942) Reĝa Sveda Akademio de Sciencoj Usona Akademio de Artoj kaj Sciencoj Reĝa Nederlanda Akademio de Artoj kaj Sciencoj Bavara Akademio de Belartoj Dekoko de Göttingen Bavaria Akademio de la Scienco Papa Akademio de la Sciencoj Prusa Akademio de Sciencoj Getingena Akademio de Sciencoj Akademio de Sciencoj de GDR Nacia Akademio de la Linkoj Reĝa Societo de Londono vd
vd	Fonto: Vikidatumoj

Werner Heisenberg en 1927

Li estis la malkovrinto de la konata necerteca principo de Heisenberg, laŭ kiu ne eblas mezuri lokon kaj movokvanton de partiklo samtempe kun arbitra precizeco.

Krome, li faris gravajn kontribuaĵojn al nuklea fiziko, kvantuma kampa teorio kaj partikla fiziko. Krom tio li grave kontribuis al laboroj sur la kampo de hidrodinamiko de turbulado, la atomnukleo, feromagnetismo, kosma radiado kaj elementaj partikloj kaj li estis projektinto de la unua postmilita nuklea reaktoro en Karlsruhe, Germanio.

Heisenberg, kune kun Max Born kaj Pascual Jordan, disvolvis la matrican formuladon de kvantuma mekaniko en 1925. Li ricevis la Nobel-Premion en Fiziko pro la kreo de kvantuma mekaniko kaj ĝia apliko precipe al la eltrovo de la alotropaj formoj de hidrogeno.

Kvina scienca Kongreso Solvay de 1927. Ni povas vidi Werner Heisenberg-n, la trian ĉe la dekstro de la supra vico. Inter la partoprenantoj, staras Auguste Piccard, Albert Einstein, Marie Curie, Erwin Schrödinger, Wolfgang Pauli, Niels Bohr, Paul Dirac, Louis de Broglie kaj Max Planck.

Poŝtmarko honore al Werner Heisenberg.

Post la Dua Mondmilito, li estis nomumita direktoro de la Instituto Kaiser Vilhelmo por Fiziko, kiu estis baldaŭ poste renomita la Instituto Max Planck por Fiziko. Li estis direktoro de la instituto ĝis ĝi estis movita al Munkeno en 1958, kiam ĝi estis vastigita kaj renomita la Instituto Max Planck por Fiziko kaj Astrofiziko. Heisenberg estis ankaŭ prezidanto de la Deutsche Forschungsgemeinschaft (Germana Esplor-Konsilio), prezidanto de la Komisiono por Atoma Fiziko, prezidanto de la Atomfizika Laborgrupo kaj prezidanto de la Fondumo Alexander von Humboldt.

Lia persono estis dum longa tempo kontestata pro sia polemika rolo en la disvolvo de atomaj armiloj dum la tempo de la Tria Regno.