Μετάβαση στο περιεχόμενο

Τρόντχαϊμ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 63°26′24.00″N 10°24′0.00″E / 63.4400000°N 10.4000000°E / 63.4400000; 10.4000000

Τρόντχαϊμ

Σημαία

Έμβλημα
Τοποθεσία στο χάρτη
Τοποθεσία στο χάρτη
Τρόντχαϊμ
63°26′24″N 10°24′0″E
ΧώραΝορβηγία[1]
Διοικητική υπαγωγήΤρόντελαγκ
Ίδρυση997
Έκταση57,49 km²[2] και 58,21 km²[3]
Πληθυσμός212.660 (1  Ιανουαρίου 2023)
Ταχ. κωδ.7004
Ζώνη ώραςUTC+01:00 (επίσημη ώρα)
ΙστότοποςΕπίσημος ιστότοπος
Commons page Σχετικά πολυμέσα
Ιστορική εξέλιξη πληθυσμού
Έτος Πληθ.   ±%  
1769 11.315 —    
1951 56.582 +400.1%
1960 59.286 +4.8%
1970 126.190 +112.8%
1980 134.726 +6.8%
1990 137.346 +1.9%
2000 148.859 +8.4%
2010 171.540 +15.2%
2014 183.960 +7.2%
Πανοραμική θέα του Τρόντχαϊμ τον χειμώνα.

Το Τρόντχαϊμ (νορβηγικά: Trondheim, ενώ Trondhjem, Τροντχέμ στη διάλεκτο της πόλης που έχει κρατήσει την παλιότερη δανέζικη ονομασία), παλαιότερα Κάουπανγκεν και Νίνταρος είναι πόλη και δήμος στην περιφέρεια Τρέντελαγκ της Νορβηγίας. Έχει πληθυσμό 198.219 (09/30/2019) και είναι ο τρίτος σε πληθυσμό δήμος της Νορβηγίας, αν και η τέταρτη μεγαλύτερη αστική περιοχή. Το Τρόντχαϊμ βρίσκεται στη νότια όχθη του ομώνυμου φιόρδ στην εκβολή του ποταμού Nίντελβα. Στην πόλη δεσπόζουν το Νορβηγικό Πανεπιστήμιο Επιστήμης και Τεχνολογίας (NTNU), το Ίδρυμα Επιστημονικής και Βιομηχανικής Έρευνας (SINTEF), το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Σ. Ολαφ και άλλα ιδρύματα με τεχνολογικό προσανατολισμό.

Ο οικισμός ιδρύθηκε το 997 ως εμπορικός σταθμός και ήταν πρωτεύουσα της Νορβηγίας κατά την εποχή των Βίκινγκ μέχρι το 1217. Από το 1152 έως το 1537 η πόλη ήταν έδρα της Καθολικής Αρχιεπισκοπής του Νίνταρος και από τότε παρέμεινε η έδρα της Λουθηρανικής Επισκοπής και του Καθεδρικού Ναού του Νίνταρος. Έγινε δήμος το 1838. Ο σημερινός δήμος χρονολογείται από το 1964, όταν το Τρόντχαϊμ συγχωνεύτηκε με τα Μπύνεσετ, Λέινστραντ, Στρίντα και Tίλερ.

Η πόλη είναι έδρα του Περιφερειάρχη της περιφέρειας Τρέντελαγκ, αλλά όχι διοικητικό κέντρο, που είναι το Στέινκγερ. Αυτό έγινε για να καταστήσει την περιφέρεια πιο αποτελεσματική και όχι πολύ συγκεντρωτική, καθώς το Τρέντελαγκ είναι η δεύτερη μεγαλύτερη περιφέρεια της Νορβηγίας.

Ονόματα και ετυμολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η σημαία του Τρόντχαϊμ είναι μία από τις λίγες σημαίες δήμων της Νορβηγίας που δεν ταυτίζονται με τον θυρεό του δήμου.

Η πόλη πήρε αρχικά το όνομά της από τον Όλαφ Τρίγκβασον. Επί μακρόν ονομαζόταν Nidaros ( Στόμιο του ποταμού Νιντ) ή Niðaróss στην Αρχαία Νορδική γραφή, αλλά ονομαζόταν επίσης kaupangr ("πόλη") ή, πιο συγκεκριμένα, kaupangr í Þrndheimi ("η πόλη στην περιοχή "Þrδndheimr", δηλαδή το Τρέντελαγκ). Στον ύστερο Μεσαίωνα οι άνθρωποι άρχισαν να ονομάζουν την πόλη ακριβώς Þróndheimr. Κατά τη Δανονορβηγική περίοδο, τα χρόνια που ήταν επαρχιακή πόλη στα ενωμένα βασίλεια της Δανίας-Νορβηγίας, το όνομα της πόλης γραφόταν Trondhjem.

Ακολουθώντας το παράδειγμα της μετονομασίας της πρωτεύουσας Κριστιανίας σε Όσλο, το Νίνταρος επανεισήχθη ως επίσημη ονομασία της πόλης για μια σύντομη περίοδο από την 1η Ιανουαρίου 1930 έως τις 6 Μαρτίου 1931. Το όνομα αποκαταστάθηκε για να επιβεβαιώσει τη σύνδεση της πόλης με την το λαμπρό παρελθόν της, παρά το γεγονός ότι το δημοψήφισμα του 1928 σχετικά με το όνομα της πόλης είχε ως αποτέλεσμα 17.163 ψήφους υπέρ του Τρόντχαιμ και μόλις 1.508 ψήφους υπέρ του Νίνταρος [4]. Η δημόσια αγανάκτηση αργότερα το ίδιο έτος, ακόμη και με τη μορφή ταραχών, ανάγκασε το Storting να επαναφέρει το μεσαιωνικό όνομα Τρόντχαιμ. Το όνομα όμως της επισκοπής άλλαξε από Trondhjem stift σε Nidaros bispedømme το 1918.

Το Τρόντχαϊμ ονομαζόταν για λίγα χρόνια Drontheim κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ως γερμανικό εξώνυμο.

Από παλιά το Trondheimen υποδηλώνει την περιοχή γύρω από το Φιορδ του Τρόντχαϊμ. Η γραφή Trondhjem απορρίφθηκε επίσημα, αλλά πολλοί ακόμα την προτιμούν.

Η Γέφυρα της Παλιάς Πόλης του Τρόντχαϊμ

Το Τρόντχαϊμ ονομάστηκε Κάουπανγκεν (Αγγλικά: αγορά ή τόπος συναλλαγών) από τον Βασιλιά των Βίκινγκ Όλαφ Τρίγκβασον το 997 [5]. Λίγο αργότερα ονομάστηκε Νίνταρος. Στην αρχή χρησιμοποιείτο συχνά ως στρατιωτικό ανάχωμα του Βασιλιά Ολαφ Α΄ και στη συνέχεια ως έδρα του βασιλιά και ήταν η πρωτεύουσα της Νορβηγίας μέχρι το 1217.

Ανθρωποι έχουν ζήσει στην περιοχή εδώ και χιλιάδες χρόνια, όπως μαρτυρούν τα σκαλίσματα στα βράχια στην κεντρική Νορβηγία, οι πολιτισμοί Nέστβετ και Λίχουλτ και ο πολιτισμός των Αγγείων με τα Κορδόνια. Στην αρχαιότητα οι βασιλιάδες της Νορβηγίας ανακηρύσσονταν στο Ερετινγκετ (συνέλευση του Ερα) στο Τρόντχαϊμ, όπου συνέρχονταν όλοι οι ελεύθεροι άνδρες από την εκβολή του Ποταμού Nίντελβα. Εδώ ανακηρύχθηκε βασιλιάς ο Χάραλντ Χορφάγκρε (865-933), όπως και ο γιος του Χάακον Α΄, ο επονομαζόμενος «ο Αγαθός». Η μάχη του Κάλβσκινετ έλαβε χώρα στο Τρόντχαϊμ το 1179: ο Βασιλιάς Σβερ Σίγκουρντσον και οι πολεμιστές του Μπίρκεμπεινερ νίκησαν τον Ερλιγκ Σκάκε (ανταγωνιστή του θρόνου). Μερικοί μελετητές πιστεύουν ότι οι περίφημοι σκακιστές του Λέβις, κομμάτια σκακιού του 12ου αιώνα, λαξευμένα από ελεφαντόδοντο θαλάσσιου ίππου που βρέθηκαν στις Εβρίδες και είναι σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο, μπορεί να έχουν κατασκευαστεί στο Τρόντχαϊμ [6].

Το Τρόντχαϊμ ήταν η έδρα του Αρχιεπισκόπου του Νίνταρος και όλης της Νορβηγίας από το 1152, που έδρευε στο Αρχιεπισκοπικό Ανάκτορο. Λόγω της εισαγωγής του Λουθηρανικού Προτεσταντισμού το 1537 ο τελευταίος Αρχιεπίσκοπος, Ολαφ Ενγκελμπρεκτσον, αναγκάστηκε να φύγει από την πόλη για τις Κάτω Χώρες, όπου πέθανε στο Λιρ του σημερινού Βελγίου.

Η πόλη έχει βιώσει αρκετές μεγάλες πυρκαγιές. Δεδομένου ότι μεγάλο μέρος της πόλης ήταν κατασκευασμένο από ξύλινα κτίρια, πολλές από τις πυρκαγιές προκαλούσαν σοβαρές ζημιές. Μεγάλες πυρκαγιές κατέστρεψαν την πόλη το 1598, το 1651, το 1681, το 1708, δύο φορές το 1717, το 1742, το 1788, το 1841 και το 1842. Ωστόσο αυτές ήταν μόνο οι χειρότερες και υπήρξαν αρκετές μικρότερες πυρκαγιές στην πόλη. Η πυρκαγιά του 1651 κατέστρεψε το 90% όλων των κτιρίων εντός των ορίων της πόλης. Η πυρκαγιά του 1681 οδήγησε σε σχεδόν πλήρη ανοικοδόμηση της πόλης, υπό την εποπτεία του στρατηγού Γιόχαν Κάσπαρ φον Σίσινιον, καταγόμενου από το Λουξεμβούργο. Δημιουργήθηκαν φαρδιές λεωφόροι όπως η Munkegata, δημιουργήθηκαν χωρίς να ληφθούν υπόψη δικαιώματα ιδιοκτησίας, προκειμένου να αναχαιτισθεί η επόμενη φωτιά. Εκείνη την εποχή η πόλη είχε πληθυσμό κάτω των 10.000 κατοίκων, με τους περισσότερους να ζουν στην περιοχή του κέντρου.[7]

Μετά τη Συνθήκη του Ρόσκιλντε στις 26 Φεβρουαρίου 1658, το Τρόντχαϊμ και το υπόλοιπο Τρέντελαγκ, έγινε για λίγο σουηδικό έδαφος, αλλά η περιοχή ανακτήθηκε 10 μήνες αργότερα. Η σύγκρουση επιλύθηκε τελικά με τη Συνθήκη της Κοπεγχάγης στις 27 Μαΐου 1660.

Χάρτης του Τρόντχαϊμ του 1898, Noβηγική έκδοση

Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου το Τρόντχαϊμ κατεχόταν από τη Ναζιστική Γερμανία από τις 9 Απριλίου 1940, την πρώτη ημέρα της εισβολής στη Νορβηγία, μέχρι το τέλος του πολέμου στην Ευρώπη, στις 8 Μαΐου 1945. Η Γερμανική δύναμη εισβολής αποτελείτο από το καταδρομικό Admiral Hipper, 4 αντιτορπιλικά και 1700 άνδρες των Αυστριακών Ορεινών δυνάμεων. Εκτός από μια παράκτια πυροβολαρχία που άνοιξε πυρ, δεν υπήρξε αντίσταση στην εισβολή στις 9 Απριλίου στις 5 π.μ. Στις 14 και 17 Απριλίου Βρετανικές και Γαλλικές δυνάμεις αποβιβάσθηκαν κοντά στο Τρόντχαϊμ σε μια αποτυχημένη προσπάθεια απελευθέρωσης του Τρόντχαϊμ στο πλαίσιο της επιχείρησης Νάμσος. [12] Κατά τη διάρκεια της κατοχής στο Τρόντχαϊμ ζούσε ο διαβόητος Νορβηγός πράκτορας της Γκεστάπο Χένρι Ρίναν, που ενεργούσε από μια κοντινή βίλα και διείσδυε σε ομάδες της Νορβηγικής Αντίστασης. Η πόλη και οι πολίτες της υπέστησαν επίσης άγρια καταστολή από τις κατοχικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένης της επιβολής στρατιωτικού νόμου τον Οκτώβριο του 1942. Την περίοδο αυτή οι Γερμανοί μετέτρεψαν την πόλη και τα περίχωρά της σε μεγάλη βάση υποβρυχίων (που περιελάμβανε την κατασκευή ενός καταφυγίου) και μελετούσαν ένα σχέδιο για την κατασκευή μιας νέας πόλης 300.000 κατοίκων, του Nordstern ("Βόρειο Αστρο"), 15 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Τρόντχαϊμ, κοντά στους υγροβιότοπους του Εισαντ στα περίχωρα του δήμου Μέλχους. Αυτή η νέα μητρόπολη επρόκειτο να συνοδευτεί από μαζική επέκταση της ήδη υπάρχουσας ναυτικής βάσης, που έμελλε να γίνει το πρωταρχικό μελλοντικό οχυρό του Γερμανικού Kriegsmarine. Σήμερα υπάρχουν λίγα απομεινάρια αυτού του τεράστιου κατασκευαστικού σχεδίου.[7]

Η πόλη Τρόντχαϊμ έγινε δήμος την 1η Ιανουαρίου 1838. Την 1η Ιανουαρίου 1864, μέρος της Στρίντα (πληθυσμός: 1.229) συγχωνεύθηκε με το Τρόντχαϊμ. Στη συνέχεια, την 1η Ιανουαρίου 1893, ένα άλλο τμήμα της Στρίντα (πληθυσμός: 4.097) προσαρτήθηκε στο Τρόντχαϊμ. Την 1η Ιανουαρίου 1952 προσαρτήθηκε στο Τρόντχαϊμ η περιοχή Λάντε της Στρίντα (πληθυσμός 2.230). Την 1η Ιανουαρίου 1964 πραγματοποιήθηκε μια μεγάλη δημοτική συγχώνευση: οι γειτονικοί δήμοι Λέινστραντ (πληθυσμός 4.193), Μπύνεσετ (πληθυσμός 2.049), Στρίντα (πληθυσμός 44.600) και Tίλερ (πληθυσμός: 3.595) συγχωνεύθηκαν όλοι με τον δήμο του Τρόντχαϊμ (πληθυσμός: 56.982), που σχεδόν διπλασίασε τον πληθυσμό του.[8]. Η προσάρτηση του Κλέμπου (πληθυσμός: 6.050) στο Τρόντχαϊμ έχει προγραμματιστεί για την 1η Ιανουαρίου 2020.[9]

Θυρεός και σφραγίδα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο θυρεός χρονολογείται από τον 13ο αιώνα. Στα αριστερά υπάρχει ένας αρχιεπίσκοπος με τη ράβδο και τη μίτρα του σε μια αψίδα της εκκλησίας. Στα δεξιά ένας στεφανωμένος βασιλιάς που κρατάει ζυγαριά σε μια αψίδα του κάστρου. Αυτές οι δύο εικόνες στηρίζονται σε μια βάση που σχηματίζει ένα τόξο. Κάτω από αυτό το τόξο υπάρχουν τρία ανδρικά κεφάλια που συμβολίζουν τη θέση της πόλης ως πρώτης πρωτεύουσας της Νορβηγίας και τόπου διαμονής του αρχιεπισκόπου. Η ζυγαριά συμβολίζει τη δικαιοσύνη και το μοτίβο βασίζεται στην πολιτική φιλοσοφία του 13ου αιώνα, όπου η ισορροπία δυνάμεων μεταξύ βασιλιά και εκκλησίας ήταν ένα σημαντικό ζήτημα. Οι τρεις κεφαλές στο κάτω μέρος μπορεί να συμβολίζουν το δημοτικό συμβούλιο. Το μοτίβο είναι μοναδικό στην εραλδική των δήμων της Νορβηγίας, αλλά παρόμοια μοτίβα συναντάμε και σε άλλες πόλεις-επισκοπές στην υπόλοιπη Ευρώπη. Το σχέδιο του θυρεού, που υιοθετήθηκε το 1897 και εξακολουθεί να χρησιμοποιείται σήμερα, έγινε από τον Χόκον Θόρσεν [10].

Δείτε επίσης: Συναγωγή Trondheim Εβραίοι άρχισαν να εγκαθίστανται στο Τρόντχαϊμ το 1880, μετά την αλλαγή του νορβηγικού συντάγματος το 1851, που παρείχε στους Εβραίους την άδεια να εγκατασταθούν στη Νορβηγία [11]. Η πρώτη συναγωγή του Τρόντχαϊμ ιδρύθηκε το 1899 και μια νεώτερη το 1925. Το 1900 ζούσαν στο Τρόντχαϊμ 119 Εβραίοι, που είχαν γίνει 260 το 1940. Το ναζιστικό καθεστώς δήμευσε τη συναγωγή το 1941 και τη χρησιμοποίησε για στρατιωτικούς σκοπούς. Τον Ιανουάριο του 1942 τα δελτία ταυτότητας των Εβραίων σφραγίστηκαν με το γράμμα "J" και οι δημεύσεις άρχισαν να γίνονται όλο και πιο συνηθισμένες. Λίγο αργότερα οι Εβραίοι από το Τρόντχαϊμ άρχισαν να μεταναστεύουν στη Σουηδία. Οι υπόλοιποι στάλθηκαν στο Άουσβιτς τον Οκτώβριο του 1942. Το 1945, μετά το τέλος του πολέμου, περίπου 80 Εβραίοι επέστρεψαν στην πόλη. Από τα 135 άτομα που απεστάλησαν στο Άουσβιτς μόνο πέντε επέστρεψαν στη Νορβηγία. Δεν είναι σαφές αν και πόσοι άλλοι επιβίωσαν. Η συναγωγή επισκευάσθηκε το 1947. Τον Μάιο του 1997 άνοιξε στο Τρόντχαϊμ ένα εβραϊκό μουσείο. Στις αρχές του 21ου αιώνα ζούσαν στο Τρόντχαϊμ 120 Εβραίοι [11].

Φθινoπωρινές φυλλωσιές κατά μήκος του Νίντελβα, Οκτώβριος 2009

Το Τρόντχαϊμ βρίσκεται εκεί όπου ο ποταμός Νίντελβα συναντά το Φιορδ του Τρόντχαϊμ με ένα εξαιρετικό λιμάνι και προστατευμένη θέση. Ο ποταμός συνήθως ήταν αρκετά βαθύς για τα περισσότερα σκάφη του Μεσαίωνα. Μια χιονοστιβάδα με λάσπη και πέτρες τον κατέστησε λιγότερο πλωτό και κατέστρεψε εν μέρει το λιμάνι στα μέσα του 17ου αιώνα. Το ψηλότερο σημείο του δήμου είναι ο λόφος Στόρχεϊα, 565 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Στο καλοκαιρινό ηλιοστάσιο ο ήλιος ανατέλλει στις 03:00 και δύει στις 23:40, αλλά παραμένει οριακά κάτω από τον ορίζοντα - δεν υπάρχει σκοτάδι (δεν υπάρχει ανάγκη για τεχνητό φωτισμό σε εξωτερικούς χώρους) από τις 23 Μαΐου ως τις 19 Ιουλίου υπό συνθήκες χωρίς σύννεφα.[12] Στο χειμωνιάτικο ηλιοστάσιο ο ήλιος ανατέλλει στις 10:01, παραμένει οριακά πάνω από τον ορίζοντα (το μεσημέρι είναι 3 μοίρες και κάτι πάνω από τον ορίζοντα) και δύει στις 14:31.

Αρχές του χειμώνα στους λόφους κοντά στην πόλη. Ο δήμος του Τρόντχαϊμ καταλαμβάνει μεγάλες εκτάσεις εκτός από την ίδια την πόλη.

Η πόλη του Τρόντχαϊμ έχει ωκεάνιο ή υγρό ηπειρωτικό κλίμα, ανάλογα με το χειμερινό κατώφλι που χρησιμοποιείται (0 °C ή -3 °C). Το τμήμα του δήμου που βρίσκεται πιο μακριά από το φιόρδ έχει τους πιο κρύους χειμώνες. Το τμήμα κοντά στο φιόρδ, όπως το κέντρο της πόλης, έχει πιο ήπιους χειμώνες. Το Τρόντχαϊμ προστατεύεται ως επί το πλείστον από τους ισχυρούς νότιους και νοτιοδυτικούς ανέμους που μπορεί να εμφανιστούν κατά μήκος των εξωτερικών ακτών. Δέχεται μέτριες χιονοπτώσεις από τον Νοέμβριο έως τον Μάρτιο [13], αλλά ανάμεικτες με ήπιο καιρό και βροχοπτώσεις. Βάσει του μέσου όρου 1971-2000 που έχει καταγραφεί στο αεροδρόμιο, υπάρχουν 14 ημέρες κάθε χειμώνα με τουλάχιστον 25 εκ. χιονοκάλυψης στο έδαφος και 22 ημέρες με ελάχιστη ημερήσια θερμοκρασία -10 °C ή λιγότερο. Συνήθως υπάρχει περισσότερο χιόνι, που αργεί και περισσότερο να λειώσει, σε προαστιακές περιοχές σε κάπως υψηλότερο υψόμετρο, όπως το Μπύοσεν και το Χέιμνταλ, με συνθήκες κατάλληλες για σκι στο Μπύμαρκα. Την άνοιξη συνήθως υπάρχει πολύ ηλιοφάνεια, αλλά οι νύχτες μπορεί να είναι πολύ ψυχρές. Οι θερμοκρασίες τείνουν να είναι θερμότερες τα τελευταία χρόνια. Στην περιφέρεια Τρέντελανγκ οι μέσες θερμοκρασίες αυξήθηκαν σχεδόν κατά 2 °C τα τελευταία 25 χρόνια [14]. Όλα τα μηνιαία ρεκόρ χαμηλών θερμοκρασιών είναι από το 1955 ή παλαιότερα, με τα μισά από αυτά πριν από το 1920. Το υψηλότερο όλων των εποχών καταγράφηκε στις 22 Ιουλίου 1901 και το χαμηλότερο τον Φεβρουάριο του 1899. Το πιο εξαιρετικό ρεκόρ είναι το χαμηλό του Μαΐου - 9,6 °C από 1900, 3,7 °C ψυχρότερο από τη δεύτερη πιο κρύα νύχτα του Μάιου. Οι πρώτοι μετεωρολογικοί σταθμοί βρίσκονταν πιο κοντά στο κέντρο της πόλης (Τρόντχαϊμ, 58 μ.), αλλά από το 1945 μετεωρολογικοί σταθμοί έχουν τοποθετηθεί μακρύτερα από το κέντρο και σε μεγαλύτερα υψόμετρα (Βολ, 127 μ. και Tύχολτ, 113 μ.), συνεπώς σε πιο κρύα τοποθεσία. Ο μεταβολή θερμοκρασίας είναι περίπου 0,7 °C ανά 100 μ., έτσι το κέντρο της πόλης στα 10 μ. θα είναι περίπου 0,8 °C θερμότερο από το Βολ, ενώ υψηλότερα υψόμετρα από το Βολ να είναι αντίστοιχα πιο κρύα. Τρία από τα μηνιαία ρεκόρ υψηλών είναι μετά το 2000. Από το 1982 έως το 1993 η πόλη είχε μετεωρολογικό σταθμό στο Tύχολτ (113 μ.), ενώ εκείνος του Βολ δεν λειτουργούσε. Οι θερμοκρασίες έχουν αυξηθεί τις τελευταίες δεκαετίες. Ο τελευταίος ολονύκτιος παγετός τον Ιούνιο ήταν το 1958 και η πιο κρύα νύχτα τον Μάιο μετά το έτος 2000 είχε χαμηλό -2,7 °C. Ένα νέο καταγραφικό ηλιοφάνειας εγκαταστάθηκε από τη met.no στην πόλη στο Γκλεσχάουγκεν στα τέλη του 2015 και κατέγραψε 1.592 ώρες το 2016,[15] 1.576 το 2017 και 1.705 το 2018. Τα προηγούμενα καταγραφικά ηλιοφάνειας είχαν προβλήματα λόγω του εδάφους.

Κλιματικά δεδομένα Τρόντχαϊμ 1981-2010 (Boλ, 127 μ., ακρότατα 1870-σήμερα περιλαμβάνει επίσης προηγούμενους σταθμούς)
Μήνας Ιαν Φεβ Μάρ Απρ Μάι Ιούν Ιούλ Αύγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ Έτος
Υψηλότερη Μέγιστη °C (°F) 13.5 12.6 14.6 22.0 26.9 31.2 35.0 30.4 26.0 21.8 15.4 13.2 35
Μέση Μέγιστη °C (°F) 1.2 1.8 4.2 8.8 13.7 16.3 19
(66)
18
(64)
14.6 8.9 4.7 2.1 9,44
Μέση Μηνιαία °C (°F) −1.3 −1.1 0.7 4.8 9.1 12.1 15.0 14.2 10.6 5.9 2.0 −0.8 5,93
Μέση Ελάχιστη °C (°F) −4 −3.7 −2.2 1.5 5.3 8.5 11.4 10.8 7.9 3.0 −0.5 −3.3 2,89
Χαμηλότερη Ελάχιστη °C (°F) −25 −26 −22.7 −15.3 −9.6 −0.8 0.6 1.0 −3.5 −12.6 −18.7 −24 −26
Υετός mm (ίντσες) 72,6 67,9 72,2 51,5 43,4 70,8 75,6 79,6 84,2 78,4 66,8 78,1 841,1
Μέσες ημέρες κατακρημνίσεων (≥ 1.0 mm) 13 12 13 12 10 13 11 12 12 14 12 13 147
Πηγή #1: eklima.met.no[16]
Πηγή #2: Meteo-climat[17]
Πανόραμα του Τρόντχαϊμ, του ομώνυμου φιορδ και των γύρω περιοχών

Η πόλη έχει διάφορους υγροτόπους-ενδιαιτήματα, όπως το Gaulosen. Ο πύργος παρατήρησης επιτρέπει την παρατήρηση πτηνών και παρέχει πληροφορίες για τη ζωή τους [18].

Παρά το γεγονός ότι η Τρόντχαϊμ είναι η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Νορβηγίας, μπορεί να δει κανείς άγρια ζώα. ενυδρίδες και κάστορες ζουν στο Νίντελβα και στο Μπύμαρκα [19]. Ασβοί και αλεπούδες δεν είναι σπάνιο θέαμα. Αλκες και ελάφια συχνάζουν στους λόφους που περιβάλλουν την πόλη και μπορεί να τριγυρίζουν και μέσα σ' αυτή, ειδικά τον Μάιο, όταν τα μονοετή φεύγουν από τις μητέρες τους ή στα τέλη του χειμώνα, όταν η τροφή σπανίζει στα χιονοσκέπαστες ψηλότερες περιοχές. Από το 2002 έως το 2017 ζούσε στο Μπύμαρκα ένας αδηφάγος.[20][21]

Αστικό τοπίο και αξιοθέατα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Νίντελβα διαρέει το Τρόντχαϊμ, με παλιές αποθήκες να πλαισιώνουν και τις δύο όχθες του. Η Γέφυρα της Παλιάς Πόλης φαίνεται στη δεξιά πλευρά του πανοράματος.

Το μεγαλύτερο μέρος του κέντρου της πόλης του Τρόντχαϊμ είναι διάσπαρτα με μικρά ειδικευμένα καταστήματα. Ωστόσο η κύρια εμπορική περιοχή είναι συγκεντρωμένη γύρω από τους πεζόδρομους Nordre gate (Βόρειος δρόμος), Olav Tryggvasons gate και Thomas Angells gate, ενώ και το υπόλοιπο κέντρο της πόλης διαθέτει τα πάντα, από παλιές, καθιερωμένες εταιρείες μέχρι νέα, μοντέρνα και τρέντι καταστήματα.

Το κεντρικό Τρόντχαϊμ όπως φαίνεται από τον πύργο του Καθεδρικού Ναό του Νίνταρος,κοιτάζοντας προς το Φιορντ του Τρόντχαϊμ και το νησί Μούνκχολμεν
Η κεντρική πλατεία της πόλης (Torvet)

Στα μέσα και στα τέλη της δεκαετίας του 1990 ανακαινίστηκε η περιοχή που περιβάλλει τα παλιά κτίρια και τις δεξαμενές των ναυπηγείων της μη λειτουργούσας πλέον ναυπηγικής βιομηχανίας Trondhjems mekaniske Værksted της στο Νέντρε Ελβεχαβν και τα παλιά βιομηχανικά κτίρια κατεδαφίστηκαν για να ανοίξουν δρόμο για οικιστικά συγκροτήματα. Δημιουργήθηκε επίσης ένα εμπορικό κέντρο, γνωστό ως Solsiden (Η Πλευρά του Ηλιου). Πρόκειται για μια δημοφιλή οικιστική και εμπορική περιοχή, ειδικά για τους νέους.

Το DORA 1 είναι μια Γερμανική βάση υποβρυχίων που φιλοξένησε τον 13ο Στολίσκο Υποβρυχίων κατά την κατοχή της Νορβηγίας τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Σήμερα τα καταφύγια (των υποβρυχίων) στεγάζουν διάφορα αρχεία, μεταξύ άλλων της πόλης, του πανεπιστήμιου και του κράτους. Πιο πρόσφατα το DORA 1 έχει χρησιμοποιηθεί ως χώρος συναυλιών.

Το Φρούριο Κρίστιανσεν, χτισμένο το 1681-1684, βρίσκεται σε ένα λόφο στα ανατολικά του Τρόντχαϊμ. Αναχαίτισε τους Σουηδούς εισβολείςτο 1718, αλλά παροπλίστηκε το 1816 από τον Πρίγκιπα του Στέμματος Αντιβασιλέα Κάρολο Ιωάννη.

Ένα άγαλμα του Όλαφ Τρίγκβασον, ιδρυτή του Τρόντχαϊμ, βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της πόλης, τοποθετημένο στην κορυφή ενός οβελίσκου. Η βάση του αγάλματος είναι επίσης ένα ηλιακό ρολόι.

Το νησάκι Μούνκχολμεν είναι ένα δημοφιλές τουριστικό αξιοθέατο και χώρος αναψυχής. Έχει λειτουργήσει ως τόπος εκτέλεσης, μοναστήρι, φρούριο, φυλακή και βάση αντιαεροπορικών όπλων κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Το Στίφτσγκόρντεν είναι η βασιλική κατοικία στο Τρόντχαϊμ, που κατασκευάστηκε αρχικά το 1774 από τη Σεσίλιε Κρίστινε Σέλερ. Με 140 δωμάτια και 4.000 τετραγωνικά μέτρα, είναι ίσως το μεγαλύτερο ξύλινο κτίριο στη Βόρεια Ευρώπη και έχει χρησιμοποιηθεί από βασιλείς και τους επισκέπτες τους από το 1800.

Ένα άγαλμα του Λέιφ Έρικσον βρίσκεται στην παραλία, κοντά στο κτίριο των παλιών τελωνείων, τις εγκαταστάσεις των κρουαζιερόπλοιων και το νέο κολυμβητήριο. Το άγαλμα είναι ένα αντίγραφο, το πρωτότυπο βρίσκεται σε μια μαρίνα του Σιάτλ.

Καθεδρικός Ναός του Νίνταρος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Καθεδρικός Ναός του Νίνταρος

Ο Καθεδρικός Ναός του Νίνταρος και το Αρχιεπισκοπικό Μέγαρο βρίσκονται δίπλα-δίπλα στη μέση του κέντρου της πόλης. Ο καθεδρικός ναός, που η κατασκευή του ξεκίνησε το 1070, είναι το σημαντικότερο γοτθικό μνημείο στη Νορβηγία και ήταν το σημαντικότερο χριστιανικό προσκύνημα της Βόρειας Ευρώπης κατά τον Μεσαίωνα [22] με προσκυνηματικές διαδρομές που οδηγούσαν εκεί από το Όσλο της νότιας Νορβηγία και από τις περιοχές Γέμτλαντ και Βέρμλαντ της Σουηδίας. Σήμερα είναι ο βορειότερος μεσαιωνικός καθεδρικός ναός στον κόσμο και ο δεύτερος σε μέγεθος στη Σκανδιναβία.

Κατά τον Μεσαίωνα και πάλι μετά την αποκατάσταση της ανεξαρτησίας το 1814 ο Καθεδρικός Ναός του Νίνταρος ήταν η εκκλησία της στέψης των βασιλιάδων της Νορβηγίας. Ο Βασιλιάς Χάακον Ζ΄ ήταν ο τελευταίος μονάρχης που στέφθηκε εκεί, το 1906. Από τον Βασιλιά Όλαφ Ε΄ το 1957 η στέψη αντικαταστάθηκε από τη χειροτονία. Το 1991 ο σημερινός Βασιλιάς Χάραλντ Ε΄ και η Βασίλισσα Σόνια χειροτονήθηκαν στον καθεδρικό ναό.[23] Στις 24 Μαΐου 2002 η κόρη τους Πριγκίπισσα Μάρθα παντρεύτηκε τον συγγραφέα Αρι Μπεν στον καθεδρικό ναό [24].

Η Προσκυνηματική Διαδρομή (Pilegrimsleden) στον τόπο του τάφου του Αγίου Ολαφ στον Καθεδρικό Ναό του Νίνταρος, έχει πρόσφατα επισημανθεί. Γνωστή επίσης ως Δρόμος του Αγίου Ολαφ (Sankt Olavs vei), η κύρια διαδρομή, μήκους περίπου 640 χιλιομέτρων, ξεκινά από το Όσλο και κατευθύνεται προς τον Βορρά, κατά μήκος της λίμνης Μιέσα, της κοιλάδας Γκουντμπραντσντάλεν, από την οροσειρά Ντόβρεφγελ και από την κοιλάδα Οπνταλ για να καταλήξει στον Καθεδρικό Ναό του Νίνταρος στο Τρόντχαϊμ. Υπάρχει ένα Γραφείο Προσκυνητών στο Όσλο για την παροχή συμβουλών και ένα Κέντρο Προσκυνητών στο Τρόντχαϊμ, υπό την αιγίδα του καθεδρικού ναού, που απονέμει πιστοποιητικά σε προσκυνητές μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του ταξιδιού τους.[25][26]

Η Λουθηρανική Εκκλησία της Νορβηγίας έχει 21 εκκλησίες στον Δήμο του Τρόντχαϊμ. Ανήκουν όλες στην Επισκοπή του Νίνταρος, που εδρεύει στο Τρόντχαϊμ στον ομώνυμο Καθεδρικό Ναό. Πολλές από τις εκκλησίες είναι εκατοντάδων ετών, με δύο από αυτές προ περίπου 1.000 ετών.

Ο Sankt Olav domkirke είναι ο Ρωμαιοκαθολικός καθεδρικός ναός του Τρόντχαϊμ.

Γέφυρα Μπάκε

Το Μουσείο Τεχνών του Τρόντχαϊμ έχει την τρίτη μεγαλύτερη δημόσια συλλογή έργων τέχνης της Νορβηγίας, κυρίως νορβηγική τέχνη των τελευταίων 150 ετών[27]. Το Εθνικό Μουσείο Διακοσμητικών Τεχνών διαθέτει μια μεγάλη συλλογή διακοσμητικών τεχνών και σχεδίων, συμπεριλαμβανομένων μεγάλου αριθμού ταπισερί της Νορβηγίδας καλλιτέχνιδας ταπετσαρίας Χάνα Ρύγκεν, καθώς και τη μοναδική μόνιμη έκθεση ιαπωνικής τέχνης της Νορβηγίας [28]. Το Σβέρεσμποργκ, ονομαζόμενο επίσης Σιών από το κάστρο του Βασιλιά Δαβίδ στην Ιερουσαλήμ, ήταν μια οχύρωση που χτίστηκε από το Σβερ Σίγκουρντσον. Είναι πλέον ένα υπαίθριο μουσείο, που αποτελείται από περισσότερα από 60 κτίρια. Το κάστρο χτίστηκε αρχικά το 1182-1183, αλλά δεν διατηρήθηκε για πολύ, καθώς κάηκε τελείως το 1188. Ωστόσο η Σβερεσάγκα υποδηλώνει ότι είχε αποκατασταθεί ήδη το 1197.[29]

Το Μουσείο Επιστημών του Τρόντχαϊμ (Νορβηγικά: Vitensenteret i Trondheim) είναι ένα επιστημονικό κέντρο χειρωνακτικών πειραμάτων. Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και Αρχαιολογίας ανήκει στο Νορβηγικό Πανεπιστήμιο Επιστημών και Τεχνολογίας. Υπάρχουν επίσης αρκετά μικρά μουσεία ιστορίας, επιστημών και φυσικής ιστορίας, όπως το Ναυτικό Μουσείο του Τρόντχαϊμ, το Οπλοστάσιο, δίπλα στο Αρχιεπισκοπικό Μέγαρο, το Εθνικό Μουσείο Ρίνγκβε μουσικής και μουσικών οργάνων, ο Βοτανικός Κήπος Ρίνγκβε, το Μουσείο Τραμ του Τρόντχαϊμ και το Εβραϊκό Μουσείο, που συστεγάζεται με τη συναγωγή της πόλης, που είναι μεταξύ των βορειότερων στον κόσμο.

Το Rockheim (Det nasjonale opplevelsessenteret for pop og rock, Εθνικό Κέντρο Ερευνας για την Ποπ και τη Ροκ) εγκαινιάσθηκε στην Αποβάθρα τον Αύγουστο του 2010. Βρίσκεται μέσα σε μια παλιά αποθήκη, αλλά χαρακτηρίζεται από μια εύκολα αναγνωρίσιμη στέγη σε σχήμα κιβωτίου, που είναι διακοσμημένο με χιλιάδες μικροσκοπικά φώτα που αλλάζουν σε διάφορα χρώματα και μοτίβα και αποτελεί ορόσημο της πόλης - ειδικά στα σκοτεινά χειμωνιάτικα βράδια.

Η Φυλακή Βόλαν (νορβηγικα: Vollan kretsfengsel) ήταν φυλακή κατά τη διάρκεια της Ναζιστικής κατοχής της Νορβηγίας, τόσο για αιχμαλώτους πολέμου όσο και για εγκληματίες. Η φυλακή αυτή δεν θεωρείτο στρατόπεδο συγκέντρωσης. Σε ένα κατάλογο των αιχμαλώτων πολέμου στη Νορβηγία, πολλοί κρατούμενοι καταγράφηκαν στο Βόλαν. Ένας από τους ρόλους της ήταν ως στρατόπεδο διέλευσης πολιτικών κρατουμένων. Πολλοί κρατούμενοι μεταφέρονταν από το Βόλαν στο Φρούριο Κρίστιανσεν, όπου εκτελούνταν. Οι φυλακισμένοι στο Βόλαν ανακρίνονταν στο ξενοδοχείο Mission του Τρόντχαϊμ. Ορισμένοι επίσης ανακρίνονταν από τον Χένρυ Ρίναν και τη συμμορία του.[30] Το 1971 έκλεισε μετά τη κατασκευή της φυλακής του Τρόντχαϊμ στο Τούνγκα όπνετ.

Ο δήμος διοικείται από δημοτικό συμβούλιο εκλεγμένων αντιπροσώπων, που με τη σειρά του εκλέγει τον δήμαρχο.

Την 1η Ιανουαρίου 2005 η πόλη αναδιοργανώθηκε από πέντε ενότητες σε τέσσερις, με καθεμία από αυτές να διαθέτει ξεχωριστό γραφείο κοινωνικών υπηρεσιών. Οι σημερινές ενότητες είναι Μιντμπυεν (44.967 κάτοικοι), Εστμπυεν (42.707 κάτοικοι), Λέρκενταλ (46.603 κάτοικοι) και Χέιμνταλ (30.744 κάτοικοι). Τα στατιστικά στοιχεία για τον πληθυσμό είναι της 1ης Ιανουαρίου 2008. Πριν από το 2005 το Τρόντχαϊμ χωριζόταν στις ενότητες Σέντρουμ, Στρίντα, Νάρντο, Μπύοσεν Sentrum, Strinda, Nardo, Byåsen και Χέιμνταλ.

Δημοτικό συμβούλιο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το δημοτικό συμβούλιο (Bystyret) του Τρόντχαϊμ αποτελείται από 67 εκπροσώπους που εκλέγονται κάθε τέσσερα χρόνια. Πριν από το 2011 υπήρχαν 85 μέλη του δημοτικού συμβουλίου, αλλά ο αριθμός αυτός μειώθηκε σε 67 το 2011. Η κατανομή των κομμάτων στο συμβούλιο έχει ως εξής:

Kόμμα 2020–2024 2016–2019 2012–2015
Νορβηγικό Εργατικό Κόμμα 17 28 27
Κόμμα Προόδου 4 9 6
Πράσινο Κόμμα 7 5 2
Συντηρητικό Κόμμα της Νορβηγίας 14 14 18
Κόμμα του Κέντρου 5 2 1
Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα 1 2 2
Κόμμα Συνταξιούχων 3 2 1
Κόκκινο Κόμμα 5 2 2
Σοσιαλιστικό Αριστερό Κόμμα 8 4 4
Φιλελεύθερο Κόμμα της Νορβηγίας 3 4 4

Εκπαίδευση και έρευνα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Κεντρικό Κτίριο του NTNU, όπως φαίνεται από τη Γέφυρα της Παλιάς Πόλης

Το Τρόντχαϊμ έχει τόσο το Νορβηγικό Πανεπιστήμιο Επιστήμης και Τεχνολογίας (NTNU) με τις πολυάριθμες τεχνικές εργαστηριακές εγκαταστάσεις και τους κλάδους του, όσο και το BI-Trondheim, δορυφορικό πανεπιστήμιο της Νορβηγικής Σχολής Επιχειρήσεων (BI).[31] Και τα δύο πανεπιστήμια δέχονται αρκετούς αλλοδαπούς φοιτητές σε ετήσια βάση και προσφέρουν διάφορες υποτροφίες [32].

Το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Αγίου Ολαφ, περιφερειακό νοσοκομείο για την Κεντρική Νορβηγία, βρίσκεται στο κέντρο του Τρόντχαϊμ και είναι πανεπιστημιακό, συνεργαζόμενο στενά με το Νορβηγικό Πανεπιστήμιο Επιστήμης και Τεχνολογίας (NTNU) τόσο στην έρευνα όσο και στην ιατρική εκπαίδευση.

Ο SINTEF, ο μεγαλύτερος ανεξάρτητος ερευνητικός οργανισμός στη Σκανδιναβία, έχει 1.800 υπαλλήλους, από τους οποίους 1.300 βρίσκονται στο Τρόντχαϊμ.[33]. Η Αεροπορική Ακαδημία της Βασιλικής Νορβηγικής Πολεμικής Αεροπορίας βρίσκεται στο Κουχάουγκεν του Τρόντχαϊμ.

Η Γεωλογική Υπηρεσία της Νορβηγίας βρίσκεται στο Λάντε του Τρόντχαϊμ και είναι ένας σημαντικός γεωεπιστημονικός φορέας με 220 εργαζόμενους, εκ των οποίων το 70% είναι επιστήμονες.

Υπάρχουν 11 δευτεροβάθμια σχολεία στην πόλη. Το Trondheim katedralskole ιδρύθηκε το 1152 και είναι το παλαιότερο γυμνάσιο στη Νορβηγία, ενώ το Charlottenlund videregående skole είναι το μεγαλύτερο στο Σερ-Τρέντελανγκ με 1.100 φοιτητές και 275 υπαλλήλους. Το Brundalen Skole διοργανώνει μεγάλα φεστιβάλ κάθε χρόνο και επεκτείνεται για να αυξήσει τους χώρους του.

Το Ila skole ιδρύθηκε το 1770 και είναι το παλαιότερο δημοτικό σχολείο στο Τρόντχαϊμ.

Μεσα μαζικής ενημέρωσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Addressseavisen είναι η μεγαλύτερη περιφερειακή εφημερίδα και η παλαιότερη εν ζωή εφημερίδα της Νορβηγίας, που ιδρύθηκε το 1767. Τα δύο κεντρικά γραφεία του Νορβηγικού Ραδιοτηλεοπτικού Οργανισμού (NRK) βρίσκονται στο Tύχολτ του Τρόντχαϊμ και στο Όσλο [34] .

Υπάρχουν στο Τρόντχαϊμ τριών ειδών φοιτητικά μέσα μαζικής ενημέρωσης. Η Under Dusken είναι η φοιτητική εφημερίδα, το Radio Revolt το φοιτητικό ραδιόφωνο και το Student-TV μεταδίδει βίντεο ονλάιν.

Οι ραδιοφωνικοί σταθμοί του Τρόντχαϊμ περιλαμβάνουν παραρτήματα των NRK P1, NRK P1 + εστιασμένων στο Τρέντελανγκ, των NRK Trafikk και P5 Hits, το Radio Trondheim και το Radio 247.[35] Μαζί με τους εθνικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς της Νορβηγίας, μπορούν να ακουστούν ψηφιακά μέσω του DAB + στο μεγαλύτερο μέρος του Τρέντελανγκ, καθώς και στο ραδιοφωνικό διαδίκτυο.

Στο Τρόντχαϊμ βρίσκεται το κύριο περιφερειακό θέατρο, το Trøndelag Teater Χτισμένο το 1816 το θέατρο είναι το παλαιότερο θέατρο που λειτουργεί ακόμη στη Σκανδιναβία.[36] Η πόλη διαθέτει επίσης μια εναλλακτική θεατρική σκηνή, το Teaterhuset Avant Garden και τη θεατρική εταιρεία Teater Fusentast [37].

Το Μουσείο Ρίνγκβε είναι αφιερωμένο στη μουσική

Το Τρόντχαϊμ έχει μια ευρεία μουσική σκηνή και είναι γνωστό για τις ισχυρές κοινότητές του ροκ, τζαζ και κλασικής μουσικής. Αιχμή του ενδιαφέροντος της πόλης για την τζαζ και την κλασική μουσική αποτελούν το μουσικό ωδείο του NTNU, που έχει χαρακτηριστεί ως ένα από τα πιο καινοτόμα στον κόσμο [38] η δημοτική μουσική σχολή Trondheim Kommunale Musikk- og Kulturskole [39]. Ονομαστά είναι η Συμφωνική Ορχήστρα και οι Σολίστες του Τρόντχαϊμ. Η πόλη φιλοξενεί επίσης την Ορχήστρα Τζαζ του Τρόντχαϊμ και ένα ετήσιο φεστιβάλ τζαζ.[40]

Κλασικοί καλλιτέχνες που προέρχονται από το Τρόντχαϊμ περιλαμβάνουν τους βιολιστές Αρβε Τέλεφσεν, Ελισε Μπότνες και Μαριάνε Θόρσεν και την Ανδρική Χορωδία του Καθεδρικού του Νίνταρος.

Καλλιτέχνες και συγκροτήματα ποπ/ροκ που έχουν σχέση με το Τρόντχαϊμ είναι μεταξύ άλλων οι Ογκε Αλεξάντερσεν, Μάργκαρετ Μπέργκερ, DumDum Boys, Λάσε Μάρχαουγκ, Gåte, Keep Of Kalessin, Lumsk, Motorpsycho, Κάρι Ρουεσλότεν, The 3rd and the Mortal, TNT, Tre Små Kinesere, The Kids, Casino Steel (από τους The Boys), Atrox, Bloodthorn, Manes, η παιδί-θαύμα Μάλιν Ρέιταν και ο Αλεξάντερ Με. Η πιο δημοφιλής πανκ σκηνή είναι η UFFA.

Στο Τρόντχαϊμ γεννήθηκε ο Γκέοργκ Κάγιανους, δημιουργός των συγκροτημάτων Eclection, Sailor και DATA και ξεκίνησε η ομάδα μουσικής παραγωγής Stargate.

Το Trondheim φιλοξενεί επίσης το Rockheim, το εθνικό μουσείο δημοτικής μουσικής, που είναι υπεύθυνο για τη συλλογή, τη διατήρηση και την προβολή της νορβηγικής λαϊκής μουσικής από τη δεκαετία του 1950 μέχρι σήμερα.[41][42][43]

Το Τρόντχαϊμ διαθέτει μια ζωντανή κινηματογραφική σκηνή, που περιλαμβάνει τρία κινηματογραφικά φεστιβάλ: το Minimalen Short Film Fest και το Kosmorama International Film Fest τον Μάρτιο και το Trondheim Documentarfestival τον Νοέμβριο. Το Τρόντχαϊμ διαθέτει δύο κινηματογράφους στο κέντρο της πόλης, το Prinsen Kino και το Nova kino Prinsen Kinosenter, το Nova Kinosenter.

Καφέ σε πεζόδρομο στο Μπάκλαντετ

Το Γκράνοσεν, ένας χώρος Βορινού σκι στο Μπύοσεν, φιλοξενεί τακτικά διαγωνισμούς Παγκοσμίου Κυπέλλου άλματος με σκι, δίαθλου και σκι αντοχής, ενώ το 1997 φιλοξένησε το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Βορινού σκι. Το Τρόντχαϊμ επιχείρησε χωρίς επιτυχία να γίνει η υποψηφιότητα της Νορβηγίας για τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς του 2018. Πεζοπορία και σκι αναψυχής είναι διαθέσιμα σε όλη την πόλη, ειδικά στο Μπύμαρκα, που είναι προσβάσιμο με το τραμ. Ο σύλλογος γκολφ του Τρόντχαϊμ διαθέτει γήπεδο γκολφ εννέα οπών στο Μπύοσεν.

Η Ρόσενμποργκ ΜΚ είναι μακράν ο κορυφαίος ποδοσφαιρικός σύλλογο όχι μόνο της πόλης αλλά και της Νορβηγίας και αγωνίζεται στο Στάδιο Λέρκενταλ. Έχει κερδίσει το Νορβηγικό Πρωτάθλημα 26 φορές μεταξύ 1967 και 2018 και έχει φτάσει 12 φορές στα γκρουπ του Τσάμπιονς Λιγκ, εκ των οποίων μια φορά στις τελευταίες 8. Η Ράνχεϊμ Φότμπαλ είναι ο δεύτερος ποδοσφαιρικός σύλλογος της πόλης, που έχει ανέβει από την 1η κατηγορία Νορβηγίας για να συμμετάσχει στην Πρέμιερ Ληγκ το 2018, τερματίζοντας στην 7η θέση από 16 στην πρώτη του σεζόν. Η Byåsen IL παίζει στο γυναικείο πρωτάθλημα χάντμπολ και συνήθως συμμετέχει στο ΕΟΧ Τσάμπιονς Λιγκ Γυναικών, με έδρα το Trondheim Spektrum.

Σημαντικότερες αθλητικές ομάδες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ομάδα Αθλημα Ιδρυση Διοργάνωση Εδρα
Ρόσενμποργκ ΜΚ Ποδόσφαιρο 1917 Eliteserien Στάδιο Λέρκενταλ
Ράνχεϊμ Φότμπαλ Ποδόσφαιρο 1901 Eliteserien EXTRA Arena
Byåsen Χάντμπολ (γυναικών) 1921 Eliteserien (χάντμπολ γυναικών) Trondheim Spektrum
Νίνταρος χόκεϊ Χόκεϊ επί πάγου 2015 1η κατηγορία Leangen Ishall
Trondheims-Ørn Ποδόσφαιρο (γυναικών) 1972 Toppserien Ørn Arena
Κόλσταντ Χόντμπαλ Χάντμπολ (ανδρών) 1972 Eliteserien (χάντμπολ ανδρών) Κόλσταντ Αρένα
Νίνταρος Γετς Μπάσκετ 2014 BLNO Menn Husebyhallen

Σημαντικότερες εκδηλώσεις που φιλοξενήθηκαν

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εκδήλωση Αθλημα Ετη Τόπος
Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Βορινού σκι Βορινό σκι 1997 Γκράνοσεν
Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Πατινάζ ταχύτητας Πατινάζ ταχύτητας 1907, 1911, 1926, 1933, 1937 Øya Stadion
Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Αγωνιστικού προσανατολισμού Αγωνιστικός προσανατολισμός 2010 Ολο το Τρόντχαϊμ
ΟΥΕΦΑ Σούπερ Καπ Ποδόσφαιρο 2016 Στάδιο Λέρκενταλ
Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Χάντμπολ Ανδρών Χάντμπολ 2008, 2020 Trondheim Spektrum
Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Χάντμπολ Γυναικών Χάντμπολ 2020 Trondheim Arena

Φοιτητική κουλτούρα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το κτίριο του Studentersamfundet i Trondhjem

Με τους φοιτητές να αποτελούν σχεδόν το ένα πέμπτο του πληθυσμού, η πόλη του Τρόντχαϊμ επηρεάζεται έντονα από την κουλτούρα τους. Το πιο αξιοσημείωτο είναι το Studentersamfundet i Trondhjem, ο φοιτητικός σύλλογος της πόλης. Το χαρακτηριστικό στρογγυλό, κόκκινο κτίριο του 1929 βρίσκεται στο άκρο της γέφυρας που διασχίζει τον ποταμό προς τα νότια από το κέντρο της πόλης. Οντας το μεγαλύτερο πανεπιστήμιο της Νορβηγίας, το Νορβηγικό Πανεπιστήμιο Επιστήμης και Τεχνολογίας (NTNU) έχει περίπου 36.000 σπουδαστές [44].

Η φοιτητική κουλτούρα στο Τρόντχαϊμ χαρακτηρίζεται από μια μακρόχρονη παράδοση εθελοντικής εργασίας. Το φοιτητικό σύλλογο λειτουργούν για παράδειγμα πάνω από 1.200 εθελοντές.[45] Το NTNUI, το μεγαλύτερο αθλητικό σωματείο της Νορβηγίας, είναι μεταξύ των άλλων εθελοντικών οργανώσεων που κυριαρχούν στην κουλτούρα των φοιτητών στο Τρόντχαϊμ. Αυτοί βρίσκονται επίσης πίσω από δύο μεγάλα φεστιβάλ του νορβηγικού πολιτισμού, το UKA και το Διεθνές Φοιτητικό Φεστιβάλ του Τρόντχαϊμ (ISFiT). Το NTNU αριθμεί πάνω από 200 φοιτητικές οργανώσεις με καταχωρημένες ιστοσελίδες μόνο στους δικούς του [46].

Στη λαϊκή κουλτούρα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η κουλτούρα του Τρόντχαϊμ παρωδείται στο άλμπουμ των Monty Python Another Monty Python Record με τη μορφή του φανταστικού χορού Trondheim Hammer Dance.[47]

Το Τρόντχαϊμ είναι επίσης θέση-κλειδί στο σύμπαν του Command & Conquer: Tiberian Sun (βιντεοπαιχνίδι στρατηγικής πραγματικού χρόνου), καθώς είναι κρίσιμο πεδίο μάχης και για τις δύο παρατάξεις.

Τρόντχαϊμ ήταν το όνομα ενός πλανήτη στους Εκατοντάδες Κόσμους της σειράς βιβλίων Ender's Game.

Η Μαρίνα Σκάνσεν
Το Costa Victoria στο Τρόντχαϊμ

Το Τρόντχαϊμ έχει ένα διεθνές αεροδρόμιο, το Αεροδρόμιο Βέρνες, που βρίσκεται στο Στιέρνταλ και είναι το τέταρτο μεγαλύτερο αεροδρόμιο της Νορβηγίας όσον αφορά την επιβατική κίνηση. Το Βέρνες έχει συνεχείς συνδέσεις με πόλεις όπως το Λονδίνο, το Άμστερνταμ, η Κοπεγχάγη και η Στοκχόλμη. Η εσωτερική διαδρομή Τρόντχαϊμ - Όσλο είναι από τις πιο πολυσύχναστες αεροπορικές γραμμές στην Ευρώπη με περίπου 2 εκατομμύρια επιβάτες ετησίως.

Τραμ στο Τρόντχαϊμ

Σημαντικές σιδηροδρομικές συνδέσεις είναι η Γραμμή Νόρντλαντ προς τα βόρεια, η Γραμμή Mέρεκερ προς το Ορε και Έστερσουντ στη Σουηδία προς τα ανατολικά και δύο προς νότο συνδέσεις με το Όσλο, οι Γραμμές Ρέρος και Ντέβρο.

Τα πλοία Coastal Express (της Hurtigruten, που καλύπτουν το τμήμα Μπέργκεν-Κίρκενες των ακτών) σταματούν στο Τρόντχαϊμ, όπως και πολλά κρουαζιερόπλοια κατά τη θερινή περίοδο. Από το 1994 υπάρχει επίσης μια τακτική υπηρεσία ταχύπλοων προς το Κρίστιανσουντ, την κοντινότερη παράκτια πόλη στα νοτιοδυτικά. Κάθε πρωί τα πλοία της Hurtigruten έχουν μια προς νότο και μια προς βορά άφιξη και αναχώρηση στο Τρόντχαϊμ.

Μια γραμμή οχηματαγωγών από το λιμάνι Φλακ στα βορειοδυτικά του δήμου συνδέει το Τρόντχαϊμ με το Φόσεν. Διάφορα έργα για γέφυρες πάνω από το φιόρδ του Τρόντχαϊμ για την αντικατάσταση των πλοίων έχουν σχεδιαστεί, αλλά κανένα δεν έχει υλοποιηθεί.

Το Τρόντχαϊμ διαθέτει επίσης τη βορειότερη (μετά την κατάργηση του τραμ του Αρχάγγελσκ το 2004) γραμμή τραμ στον κόσμο: η Γραμμή Γκρόκαλεν, το τελευταίο απομένον τμήμα του Τραμ του Τρόντχαϊμ, είναι μια διαδρομή μήκους 8,8 χιλιομέτρων (που είναι κυρίως μονή, έξω από το εσωτερικό της πόλης, εκτός από το τμήμα μεταξύ των σταθμών Breidablikk και Nordre Hoem), που εκτείνεται από το κέντρο της πόλης, μέσω της περιοχής Byåsen και μέχρι το Lian, στο μεγάλο χώρο αναψυχής Bymarka. Το Τρόντχαϊμ διαθέτει το μοναδικό ανελκυστήρα ποδηλάτων στον κόσμο, Trampe.

Το δίκτυο λεωφορείων, που διαχειρίζεται η AtB, διατρέχει όλη την πόλη και τα προάστιά της. Ένα νέο σύστημα γραμμής μετρό ξεκίνησε στις 3 Αυγούστου 2019. Το νέο σύστημα μεταφοράς καλύπτει την περιοχή του Τρόντχαϊμ (Τρόντχαϊμ, Mάλβικ, Κλέμπου και Mέλχους). Το νέο σύστημα δημόσιων συγκοινωνιών καθίσταται ευέλικτο, με τα λεωφορεία που κυκλοφορούν συχνότερα και εξυπηρετούν περισσότερους επιβάτες. Λιγότεροι ταξιδιώτες πρέπει πλέον να διέρχονται από το κέντρο του Τρόντχαϊμ.

Επιπλέον η υπηρεσία Nattbuss (Νυχτερινά Λεωφορεία) εξασφαλίζει φθηνή και αποτελεσματική μεταφορά για όσους απολαμβάνουν τη νυχτερινή ζωή στο κέντρο της πόλης τα Σαββατοκύριακα. Το Nattbus έχει άλλες τιμές από τα συνηθισμένα λεωφορεία. Η Ευρωπαϊκή Οδός 6 περνάει από το κέντρο της πόλης του Τρόντχαϊμ, παράλληλα με μια παράκαμψη του αυτοκινητόδρομου κατά μήκος της ανατολικής πλευράς της πόλης.

Το Τρόντχαϊμ είναι αδελφοποιημένο με:[48]

Σημαντικοί άνθρωποι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Κρίστοφερ Χίβγιου, ηθοποιός
  • Χιάλμαρ Αντερσεν, Ολυμπιονίκης πατινάζ ταχύτητας
  • Πέτερ Νόρτχουγκ, σκιέρ αντοχής
  • Λιβ Ούλμαν, ηθοποιός και σκηνοθέτις
  • Κνουτ Γκλόμσαας,μουσικός
  • Χόκον Κάρλσεν, δημοσιογράφος
  • Ατλε Κβόσβολ, ποδηλάτης και προπονητής
  • Ιντουν Ρέιτεν, μαθηματικός
  • Αρβε Τέλεφσεν, βιολιστής
  • Ντίσελ Νταλ, ντραμίστας
  • Εμιλ Βέμπερ Μέεκ, αθλητής των μεικτών πολεμικών τεχνών
  • Μέρεθε Τρέαν, τραγουδίστρια
  • Χίλχεν Σόμερσχιλντ, εκπαιδευτικός
  • Τόμας Μπέργκερσεν, συνθετης
  • Σάντερ Σάγκοσεν, χαντμπολίστας
  • Θόνινγκ Οβεσεν, γαιοκτήμονας και φιλάνθρωπος
  • Γιόχανες Χέσφλοτ Κλέμπο, σκιέρ αντοχής
  1. (Γερμανικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά, Ιταλικά) archINFORM. 6542. Ανακτήθηκε στις 6  Αυγούστου 2018.
  2. 2,0 2,1 www.ssb.no/befolkning/statistikker/beftett/aar.
  3. 3,0 3,1 «Tettsteders befolkning og areal». Statistics Norway.
  4. Bratberg, Terje T. V. (10 January 2008). «Striden om bynavnet» (στα no). Arbeideravisa (Trondheim): σελ. 27. 
  5. Sjåvik, Jan (2010). The A to Z of Norway (The A to Z Guide Series Book 234). Scarecrow Press. σελ. 203. ISBN 9780810872134. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουλίου 2019. 
  6. Moore, Susan (2019-06-20). «The enduring enigma of the 'lost' Lewis chessmen». Financial Times. https://www.ft.com/content/2266d662-8ebf-11e9-b8cb-26a9caa9d67b. Ανακτήθηκε στις 2019-07-16. 
  7. 7,0 7,1 Nikel, David (2017). Moon Norway (Travel Guide). Moon Publications. σελ. 376. ISBN 978-1631214813. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουλίου 2019. 
  8. Jukvam, Dag (1999). «Historisk oversikt over endringer i kommune- og fylkesinndelingen» (PDF) (στα Norwegian). Statistisk sentralbyrå. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  9. Trondheim Kommune (17 Ιουνίου 2016). «Ja til sammenslåing av Klæbu og Trondheim» (στα Norwegian). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 24 Δεκεμβρίου 2019. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  10. «Trondheim's coat of arms and seal». Trondheim kommune. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Δεκεμβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2008. 
  11. 11,0 11,1 «Archived copy». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Σεπτεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 2014. 
  12. «Trondheim, Norway – Sunrise, sunset, dawn and dusk times for the whole year – Gaisma». Gaisma.com. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2013. 
  13. «See Norway's snow, weather, water and climate anytime anywhere». Ανακτήθηκε στις 29 Δεκεμβρίου 2007. 
  14. «Nyhet fra Meteorologisk institutt» (στα Norwegian). met.no. 27 Νοεμβρίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Δεκεμβρίου 2007. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  15. «Over 1600 soltimer i Bergen» (στα Norwegian). årstadposten. 25 Ιουνίου 2017. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  16. «eKlima - Climate statistics for Norway from Meteorologisk Institutt (Norwegian Meteorological Institute)». Ιανουαρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Νοεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2017. 
  17. «Moyennes». Μαρτίου 2017. 
  18. «Trondheim» (στα αγγλικά). ESN Trondheim. 2014-03-02. http://www.trondheim.esn.no/content/trondheim. Ανακτήθηκε στις 2017-07-14. 
  19. «Bymarkbeveren skal holdes i sjakk» (στα Νορβηγικά). 24 Οκτωβρίου 2004. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Σεπτεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 3 Αυγούστου 2007. 
  20. «Jerven som flyktet til byen» (στα Νορβηγικά). 8 Μαΐου 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Φεβρουαρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2008. 
  21. «Norges eldste jerv (18) er død» (στα Νορβηγικά). Ανακτήθηκε στις 1 Σεπτεμβρίου 2017. 
  22. «Pilgrim ways in Norway, background». Trondheim kommune. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Αυγούστου 2007. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2007. 
  23. «The consecration of King Harald and Queen Sonja». The Norwegian Royal Family. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Σεπτεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 3 Αυγούστου 2007. 
  24. «The wedding of Princess Märtha Louise». The Norwegian Royal Family. Ανακτήθηκε στις 3 Αυγούστου 2007. 
  25. «Pilegrimsleden (Miljøstatus i Norge)» (στα Norwegian). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Μαρτίου 2009. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  26. Raju, Alison (2010). The Pilgrim Road to Nidaros: St Olav's Way - Oslo to Trondheim. Cicerone Press Limited. ISBN 978-1-85284-314-4. 
  27. [1] Αρχειοθετήθηκε 7 December 2007 στο Wayback Machine.
  28. «Archived copy». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Ιουνίου 2009. Ανακτήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου 2009. 
  29. Denham, Sean Dexter; Westling, Sara (2015). «Osteologiske og paleobotaniske undersøkelser av skjelett og jordprøve fra Sverresborg, Trøndelag Folkemuseum, Trondheim, Sør-Trøndelag» (στα Norwegian). Oppdragsrapport (Universitetet i Stavanger) 8. https://uis.brage.unit.no/uis-xmlui/bitstream/handle/11250/2426308/2014_19_Sverresborg_Trondheim.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Ανακτήθηκε στις 2019-07-16. 
  30. «11.7 Fangenskap i Norge», NOU 1998: 12 Alta bataljon, regjeringen.no.
  31. Fossen, Christian. «Norwegian University of Science and Technology». www.ntnu.edu (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2017. 
  32. «Scholarships». BI Business School (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Απριλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2017. 
  33. «About us – SINTEF». Sintef.no. 18 Ιουνίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Ιουνίου 2008. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2013. 
  34. Haugan, Trond E (2008). Byens magiske rom: Historien om Trondheim kino. Tapir Akademisk Forlag. ISBN 978-82-519-2242-5. 
  35. «Radiokanaler på DAB». Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2018. 
  36. Haugan, Trond E. Byens magiske rom: Historien om Trondheim kino (Tapir Akademisk Forlag, 2008, (ISBN 978-82-519-2242-5)) Norwegian
  37. «About». Teater Fusentast. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 21 Μαΐου 2015. 
  38. Nicholson, Stuart (1 Μαΐου 2014). Is Jazz Dead?: Or Has It Moved to a New Address. Routledge. ISBN 978-1136731006. 
  39. «History». Jazzfest. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 21 Μαΐου 2015. 
  40. «Jazz Fest». Ανακτήθηκε στις 21 Μαΐου 2015. 
  41. «Rockheim». Rockheim. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 21 Μαΐου 2015. 
  42. «Det nasjonale opplevelsessenteret for pop og rock i Trondheim vil ligge på Brattøra». Regjeringen. https://www.regjeringen.no/nb/aktuelt/det-nasjonale-opplevelsessenteret-for-po/id481352/. Ανακτήθηκε στις 21 May 2015. 
  43. Skybakmoen, Jonas (5 August 2010). «Rocken kommer heim». Adressa. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-02-22. https://web.archive.org/web/20140222215357/http://www.adressa.no/kultur/musikk/article1513914.ece. Ανακτήθηκε στις 21 May 2015. 
  44. «NTNU blir størst». Khrono. 28 Ιανουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2016. 
  45. «About Studentersamfundet» (στα Norwegian). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Νοεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2008. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  46. «NTNU Student Organisations (in Norwegian». Ανακτήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2008. 
  47. «Apologies/ Trondheim Hammer Dance». 
  48. 48,0 48,1 48,2 48,3 48,4 48,5 48,6 48,7 48,8 «Trondheims offisielle nettsted – Vennskapsbyer» (στα Νορβηγικά). Trondheim.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Σεπτεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2013. 
  49. «Städtepartnerschaften und Internationales». Büro für Städtepartnerschaften und internationale Beziehungen (στα German). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιουλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2013. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  50. «Twin Towns – Graz Online – English Version». www.graz.at. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Νοεμβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 2010. 
  51. Götz, Norbert (2017). Civil Society in the Baltic Sea Region. Routledge. σελ. 334. ISBN 978-1138711778. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουλίου 2019. 
  52. «Gradovi prijatelji Splita» [Split Twin Towns]. Grad Split [Split Official City Website] (στα Croatian). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2013. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  53. ( part of de facto independent Transnistria)
  54. «Vallejo Sister City». Vallejo Sister City Association. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Σεπτεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 2013. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]