Βέδες

Οι Βέδες (σανσκριτικά: वेद) κυριολεκτικά γνώση, από τη σανσκριτική ρίζα «βιντ» (γνωρίζω), είναι ιεροί ύμνοι και τελετουργικοί στίχοι, που έχουν συντεθεί στην αρχαϊκή σανσκριτική και είναι γνωστοί μεταξύ των λαών που μιλούσαν ινδοευρωπαϊκές γλώσσες και πέρασαν στις Ινδίες από περιοχές της Περσίας.

Δεν είναι δυνατόν να καθοριστεί με ακρίβεια η χρονολογία των συνθέσεων αυτών, μερικές από τις οποίες έχουν μεγάλη φιλολογική αξία, αλλά μια περίοδος γύρω στο 1500-1200 π.Χ. θα μπορούσε να γίνει αποδεκτή από πολλούς ειδικούς. Οι ύμνοι συγκροτούν ένα λειτουργικό σύνολο, το οποίο αναπτύχθηκε γύρω από τη λατρεία της σόμα (soma) και τη θυσία και εξουδετέρωσε τις παραδεδομένες θεότητες που προσωποποιούσαν διάφορα φυσικά και κοσμικά φαινόμενα, όπως τη φωτιά (Αγκνί), τον ήλιο (Σούρυα και Savitṛ), το λυκόφως (Uṣas), τις καταιγίδες (Maruts), τον πόλεμο και τη βροχή (Ίντρα), την τιμή (Μίτρα), τη θεία αυθεντία (Βαρούνα), τη δημιουργία (Ίντρα, με κάποια βοήθεια του Βισνού). Ύμνοι αφιερώθηκαν στις θεότητες αυτές και πολλοί διαβάζονταν ή ψάλλονταν κατά τη διάρκεια των τελετουργιών.

Η πρώτη συλλογή ή Σαμχίτα (Saṃhitā) τέτοιων ύμνων, από τους οποίους ο αρχιερέας (hotṛ) αντλούσε το περιεχόμενο για τα αναγνώσματα, είναι η Ριγκβέδα. Μερικά ιερά κείμενα, πιθανότατα αρχαιότερης προέλευσης από τους ύμνους, αναγινώσκοταν από τον υπεύθυνο για τη φωτιά της θυσίας και την τέλεση της ιεροτελεστίας ιερέα (adhvaryu). Αυτά τα κείμενα μάντρα'' και οι στίχοι συγκεντρώθηκαν σε συλλογές και είναι γνωστές ως Γιαγουρβέδα . Μια τρίτη ομάδα ιερέων με επικεφαλής έναν «ψάλτη» (udgātr] εκτελούσαν μελωδικά αναγνώσματα που συνδέονταν με στίχους τα οποία, αν και προέρχονταν σχεδόν στο σύνολό τους από τη Ριγκβέδα, συγκεντρώθηκαν σε ιδιαίτερη συλλογή, τη Σάμα Βέδα.

Στις τρεις αυτές συλλογές των Βεδών (Rg,Yajur και Sama) που είναι γνωστές ως «τρίπτυχη γνώση» (trayī-vidyā), προστέθηκε μια τέταρτη συλλογή, η Αθάρβα Βέδα (Atharvaveda), μια συλλογή ύμνων, μαγικών φράσεων και ασμάτων, που αντιπροσώπευαν μια λιγότερο εξεζητημένη πρακτική της θρησκείας και παρέμειναν μερικά έξω από τη βεδική θυσία.

Το πλήρες σώμα της βεδικής γραμματείας, δηλαδή οι συλλογές και τα υπομνήματα των συλλογών (Βραχμάνες, Αρανυάκες, Ουπανισάδες), θεωρήθηκαν θείο άκουσμα (Śruti). Η όλη γραμματεία φαίνεται ότι διασώθηκε προφορικά, παρά το γεγονός ότι αναπτύχθηκαν και χειρόγραφα για την ενίσχυση της μνήμης. Ακόμη και σήμερα μερικά τμήματα από τις συλλογές αυτές, ιδιαίτερα των τριών αρχαιότερων Βεδών, αναγινώσκονται στις Ινδίες με τονικό και ρυθμικό ύφος, που παραδόθηκε από αρχαιότερους χρόνους.

Ριγκ Βέδα

H Ρίγκ Βέδα αποτελεί το πρώτο μέρος των βεδικών σανσκριτικών κειμένων και θεωρείται ως το αρχαιότερο σωζόμενο κείμενο σε οποιαδήποτε ινδοευρωπαϊκή γλώσσα. Οι πρώτοι ύμνοι χρονολογούνται στη 2η χιλιετία π.Χ. ενώ οι μεταγενέστεροι μεταξύ του 1500 και 1000 π.Χ. Η Ρίγκ Βέδα Σαμχίτα διαιρείται σε 10 βιβλία (maṇḍalas) που περιλαμβάνουν 1.028 ύμνους (sūktas). Οι πιο γνωστές θεότητες που υμνούνται είναι Ίντρα, Βαρούνα και Αγνι.

Σάμα Βέδα

H Σάμα Βέδα από το «σάμαν» (τραγούδι) και «βέδα» (γνώση) εστιάζεται στην ψαλμωδία των βεδικών ύμνων. Είναι μια από τις τέσσερις Βέδες, ένα λειτουργικό κείμενο που αποτελείται από 1.875 στίχους.

Γιάτζουρ Βέδα

Είναι μια σειρά κειμένων που περιγράφουν διαφορετικές τελετές (τελετή πανσελήνου, τελετή νέας σελήνης, τελετή θανάτου, θυσία στη φωτιά, τέσσερις εποχές ...)

Αθάρβα Βέδα

Είναι μια συλλογή 730 ύμνων με περίπου 6.000 μάντρα, χωρισμένα σε 20 βιβλία. Σε αντίθεση με την «ιερατική θρησκευτικότητα» των άλλων τριών Βέδων, η Αθάρβα ασχολείται με τα πρακτικά θέματα της βεδικής θρησκείας και ενσωματώνει τις καθημερινές τελετουργίες για μύηση στη μάθηση, στον γάμο στις κηδείες κ.λπ. καθώς και θέματα που σχετίζονται με την ιατρική, την αστρολογία και άλλες επιστήμες. Αναγνωρίστηκε ως η τέταρτη Βέδα σε μεταγενέστερο χρόνο.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ύμνος της Δημιουργίας (nāsadīya sūkta) από τον Ṛg Veda 10.129ΙΝΔΙΚΑ 2023, Ελληνο-Ινδική Εταιρεία Πολιτισμού και Ανάπτυξης