Rastuša (pećina)
| Pećina Rastuša | |
|---|---|
 | |
| Lokacija | Teslić,  Bosna i Hercegovina |
| Dužina | 440 m |
| Nadmorska visina | 370 m |
| Zaštićeno područje | |
|---|---|
  | |
| Koordinate | 44°41′04″N 17°46′32″E / 44.68444°N 17.77556°E[1] |
| Osnovano | 1960. god. |
| Upravljačko tijelo | Javna ustanova Turistička organizacija „Teslić“ |
Rastuša pećina nalazi se u neposrednoj blizini istoimenog sela (zaselak Subotići, od zadnjih kuća stotinjak metara), na padinama Hrnjinog brda, u općini Teslić, Bosna i Hercegovina. Nalazi se na 370 metara nadmorske visine. Uređena je za turističku posjetu. Planirani su radovi na sporednom ulazu u Rastušku pećinu, a planirana je i izrada Regulacionog plana dijela pećine, parkinga i sanitarnog čvora.
Pećina se sastoji od jednog osnovnog prostranog i nekoliko sporednih kanala ukupne dužine 440 metara, sa nizom dvorana od kojih su neke bogato ukrašene nakitom – stalaktitima, bigrenim kadama. Na nekoliko mjesta u hodnicima velike površine zidova su prekrivene „leopardovom kožom“ ili „hijeroglifima“, rijetkom pojavom u pećinama. Po tome svrstava se među tri u Evropi (pećina kod Vićence u Italiji i pećina nedaleko od Pariza). Istraživanja treba da daju odgovor koji su to minerali koji su stvorili takvu unutrašnjost pećine, što je prava rijetkost.[2]
Arheologija
[uredi | uredi izvor]Pećina je značajno paleontološko i arheološko nalazište. Istraživanja u pećini trajala su gotovo cijeli prošli vijek i još se analiziraju ti podaci. Najveća istraživanja obavljena su početkom 90-ih godina kada su stručnjaci iz Zemaljskog muzeja Bosne i Hercegovine pronašli više eksponata.
U dvije sonde tada su pronađeni kosti i zubi pećinskog medvjeda (Ursus Spelaus) i dio čeljusti pleistocenskog vuka (Canis Lupus), kao i ostaci kamenog oruđa i drvenog uglja, koji potiču od prastarih stanovnika ove pećine, paleolitskih lovaca. Na nekoliko vrsta pronađeni su i tragovi "brušenja" (češanja) pećinskog medvjeda.
Kasnijim iskopavanjima u ulaznom dijelu nađena je keltska keramika i tragovi prethistorijske talionice željeza.
Početkom 21. og vijeka, stručnjaci sa britanskog Univerziteta Kembridž tri godine obavljali su u ovoj pećini istraživanja. Po njihovom mišljenju, lokalitet pećine Rastuša kod Teslića predstavlja arheološki "Eldorado", jer je veoma bogat artefaktima iz ledenog doba, kao i iz perioda boravka neandertalca i prelaska sa skupljačke na poljoprivrednu proizvodnju u ovom regionu. Njihova istraživanja su proširila spisak nađenih tragova životinja: dabrovi, pećinski lavovi, divlje goveče, losovi i što je najinteresantnije – nosoroga. Ovo je najznačajnije otkriće i posve neočekivano.
Nađeni su kremenski artefakti koji po obradi i tehnologiji pripadaju periodu musterijana. Musterijan je svugdje vezan za neandertalce. To je kultura vezana za modernog čovjeka, za one koji su došli u Evropu 30.000-35.000 godina prije nove ere. Nađeni su i tragovi ljudi iz vremena 10.000 godina prije nove ere. Tek slijedi naučno objašnjenje nađenih rezultata.
Pored ove, u tom brdu ima još pet pećina. U jednoj od njih je manje jezero. Speleolozi su iza jezera ušli 156 metara u unutrašnjost. Dužina je još veća.
Zaštićeno područje - Spomenik prirode
[uredi | uredi izvor]Zaštićenim područjem je prvobitno proglašena u vrijeme SRBiH 1960. godine, a 2011. god. uključena u III kategoriju zaštićenih područja (spomenik prirode), prema kriterijima IUCN–a, kao i po kategorizaciji zaštićenih područja utvrđenih Zakonom o zaštiti prirode Republike Srpske[3][4]
Navedena kategorija zaštićenog područja (spomenik Prirode) dozvoljava: naučna istraživanja, poljoprivrednu proizvodnju domaćinstava u individualnom režimu, podizanje autohtonih sastojina lišćara uz očuvanje postojeće autohtone vegetacije, izgradnju novih objekata i izvođenje radova u funkciji prezentacije i zaštite prirodnog dobra, uređenje saobraćajnica i prihvatnih površina u skladu sa stručnom osnovom ili odgovarajućim planskim aktom, zadržavanje postojećih trasa saobraćajnica, mogućnost predviđanja asfaltiranja isključivo onih saobraćajnica koje će voditi do planiranog parkinga da bi se omogućilo povezivanje naselja i postojeće lokacije posebne namjene, javno osvjetljenje na urbanim površinama koje mogu imati isključivo pejzažni karakter, sa kablovskim napajanjem.
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ "Spisak prirodnih dobara Republike Srpske". Arhivirano s originala, 8. 10. 2021. Pristupljeno 7. 10. 2021.
- ^ "Jasminko Mulaomerović, Ivo Lučić, dr. Jasmina Osmanković -KRŠ I PEĆINE BOSNE I HERCEGOVINE" (PDF). Centar za krš i speleologiju, Sarajevo, 2008. Pristupljeno 9. 2. 2016.
- ^ Pećina Rastuša - cin.ba
- ^ Odluka o Zaštiti pećine - Sl. glasnik RS br. 87, 2012. god
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]- Pećina Rastuča Arhivirano 4. 3. 2016. na Wayback Machine, naslovi.net
- Speleoturizam u Bosni i Hercegovini Arhivirano 16. 1. 2016. na Wayback Machine
