Turkmenistan
Ovaj članak ili neki od njegovih odlomaka nije dovoljno potkrijepljen izvorima (literatura, veb-sajtovi ili drugi izvori). |
Turkmenistan je suverena država u srednjoj Aziji koja se graniči sa Kazahstanom na sjeverozapadu, Uzbekistanom na sjeveru i istoku, Afganistanom na jugoistoku i Iranom na jugu i jugozapadu dok na zapadu izlazi na Kaspijskim morem. Asgabat je glavni i najveći grad države. Sa 6 miliona stanovnika, Turkmenistan je jedna od najgušće naseljenih država Azije.
| Republika Turkmenistan Türkmenistan Jumhuriyäti |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| Himna: Nezavisna, neutralna, turkmenistanska državna himna |
||||||
 Položaj Turkmenistana
|
||||||
| Glavni grad | Ašgabat |
|||||
| Službeni jezik | turkmenski | |||||
| Državno uređenje | ||||||
| Serdar Berdimuhamedow | ||||||
| Zakonodavstvo | ||||||
| Nezavisnost | 27. oktobar, 1991 od Sovjetskog Saveza | |||||
| Površina | ||||||
• Ukupno |
488.100 km2 (52) | |||||
| - | ||||||
| Stanovništvo | ||||||
• Ukupno (2009) |
5.110.000 (112) | |||||
• Gustoća |
9,4/km2 | |||||
| Valuta | Turkmenski manat | |||||
| Vremenska zona | UTC+5 | |||||
| Pozivni broj | +993 | |||||
| Internetska domena | .tm | |||||
Turkmenistan je bio na raskršću civilizacija stoljećima. U srednjem vijeku Merv je bio jedan od najvećih gradova islamskog svijeta i važna stanica na Putu svile, karavanske rute koja se koristila za trgovinu sa Kinom do sredine 15. stoljeća. Nakon anektiranja od strane Ruskog carstva 1881. godine, Turkmenistan se istakao kao sjedište anti-boljševičkog pokreta u centralnoj Aziji. Turkmenistan je 1925. godine postao konstitutivna republika Sovjetskog Saveza, kao Turkmenistanska Sovjetska Socijalistička Republika. Turkmenistan je postao nezavisan nakon raspada Sovjetskog Saveza 1991. godine.
Turkmenistan je četvrta zemlja na svijetu po rezervama prirodnog plina. Većina zemlje je pokrivena pustinjom Karakum. Od 1993. godine, vlada građanima daje besplatno struju, vodu i plin. Turkmenistanom je vladao doživotni predsjednik Saparmurat Nijazov do svoje smrti 2006. godine. Gurbangulija Berdimuhamedov je izabran za predsjednika 2007. godine. Prema navodima Human Rights Watch, "Turkmenistan je jedna od najvećih svjetskih represivnih zemalja. Ova zemlja je praktično zatvorena za nezavisna ispitivanja, mediji i vjerske slobode podliježu drakonskom ograničenju, a branioci ljudskih prava i drugi aktivisti suočavaju se sa stalnom prijetnjom odmazde vlasti".[nedostaje referenca] Predsjednik Berdimuhamedov promovira kult ličnosti u kojem njegovi rođaci i saradnici imaju neograničenu vlast i potpunu kontrolu nad svim aspektima javnog života.
Historija
urediPodručje Turkmenistana bilo je dio Carstva Aleksandra Velikog, a kasnije i Partskog Carstva. U 7. vijeku osvojili su ga Arapi i donijeli Islam. Kasnije su ovim prostorom vladali Seldžuci, a u početku 13. vijeka postao je dio države Džingis Kana. U sljedećih nekoliko vijekova područje Turkmenistana često je mijenjalo vladare, a turkmenska plemena bila su razjedinjena i često međusobno sukobljena.
Rusko Carstvo osvajalo je Turkmenistan krajem 19. vijeka i konačno zavladalo njime 1894. U Sovjetskom Savezu Turkmenistan je 1924. postao jedna od socijalističkih republika i formirane su današnje granice. U sovjetskom razdoblju razvijen je sistem navodnjavanja i proširene su obradive površine.
Historija Turkmenistana nakon nezavisnosti donekle nalikuje drugim zemljama Srednje Azije, vlast su zadržali komunistički funkcioneri na čelu sa Saparmuratom Nijazovom koji je 1999. proglašen doživotnim predsjednikom. Otvoreno suprotstavljanje vladajućoj politici ne tolerira se, a Nijazovljev je kult ličnosti poprimio razmjere Staljinovog.
Politika
urediLjudska prava
urediOvaj odlomak potrebno je proširiti. |
Administrativna podjela
uredi
Turkmenistan je administrativno podijeljen na 5 regija (welayatlar) i regiju glavnog grada. Regije se dalje dijele na distrikte (mn. etraplar, jedn. etrap), koji mogu biti okruzi ili gradovi. Prema Ustavu Turkmenistana (član 16. ustava iz 2008. i član 47. Ustava iz 1992. godine), gradovi mogu imati status egije ili distrikta.
| Podjela | ISO 3166-2 | Glavni grad | Površina (km2) | Stanovništvo (1995) | Oznaka |
|---|---|---|---|---|---|
| Ašgabat | Ašgabat | 604.000 | |||
| Regija Ahal | TM-A | Ašgabat | 95.000 | 722.800 | 1 |
| Regija Balkan | TM-B | Balkanabat | 138.000 | 424.700 | 2 |
| Regija Dašhovuz | TM-D | Daşoguz | 74.000 | 1.059.800 | 3 |
| Regija Lebap | TM-L | Turkmenabat | 94.000 | 1.034.700 | 4 |
| Regija Mary | TM-M | Mary | 87.000 | 1.146.800 | 5 |
Geografija
uredi
Privreda
urediOvaj odlomak potrebno je proširiti. |
Demografija
uredi
Kultura
urediDaljnje štivo
uredi- Bradt Travel Guide: Turkmenistan, Paul Brummell
- Historical Dictionary of Turkmenistan, Rafis Abazov
- Lonely Planet Guide: Central Asia, Paul Clammer, Michael Kohn i Bradley Mayhew
- Tradition and Society in Turkmenistan: Gender, Oral Culture and Song, Carole Blackwell
- Tribal Nation: The Making of Soviet Turkmenistan, Adrienne Lynn Edgar
