Альфонса I Ваяўнік

Альфонса I Ваяўнік
манарх Памплоны[d] (каралеўства Памплона) 1104 — 1134
Папярэднік	Педра I[d]
Пераемнік	Гарсія IV
манарх Арагона[d] (Каралеўства Арагон) 1104 — 1134
Папярэднік	Педра I[d]
Пераемнік	Раміра II Манах
граф Рыбагорсы[d] (графства Рыбагорса[d]) 1104 — 1134
Папярэднік	Педра I[d]
Пераемнік	Раміра II Манах
кароль-кансорт Леона[d] (Каралеўства Леон) 1109 — 1115
Сумесна з	Урака I[d]
кароль-кансорт Галісіі[d] (каралеўства Галісія[d]) 1109 — 1115
Сумесна з	Урака I[d]
кароль-кансорт Кастыліі[d] (Каралеўства Кастылія) 1109 — 1115
Сумесна з	Урака I[d]
Нараджэнне	1073 Каралеўства Арагон
Смерць	7 верасня 1134(1134-09-07) Паленьіна[d], Каралеўства Арагон
Месца пахавання	Chapel of Saint Bartholomew (Huesca)[d]
Род	Хіменесы і Арагонская дынастыя[d]
Імя пры нараджэнні	ісп.: Alfonso Sánchez
Бацька	Санча I[d]
Маці	Фелісія дэ Русі[d]
Жонка	Урака I[d]
Аўтограф
Бітвы	Бітва пры Кутандзе[d] Siege of Bayonne[d] Battle of Valtierra[d] Conquest of Zaragoza[d] Battle of Fraga[d] Military expedition of Alfonso I of Aragon through Andalusia[d] Battle of the Alcalans[d] Battle of Arnisol[d] Siege of Lleida[d] Siege of Morella[d] Battle of Candespina[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Альфонса I Ваяўнік (ісп.: Alfonso el Batallador, 1073 — 7 верасня 1134) — кароль Арагона, які атрымаў сваю мянушку за перамогі ў 29 бітвах.

Быў сынам Санча I і атрымаў у спадчыну ад брата Педра I трон. Быў адным з самых выдатных дзеячаў так званага арагонскага кірунку Рэканкісты, умелым военачальнікам і храбрым воінам, кіраўніком каралеўства Арагон і Памплоны, а таксама некаторы час усёй Кастыліі (у 1109—1114 гадах). Альфонса працягнуў наступальную палітыку бацькі і брата, захапіўшы значную колькасць мусульманскіх гарадоў і крапасцей. Галоўным дасягненнем Альфонса Ваяўніка стала аблога Сарагосы (з 22 мая 1118 г.), якая доўжылася звыш паўгода і завяршылася падзеннем найбуйнейшага мусульманскага цэнтра ў сярэднім цячэнні Эбра. 18 снежня 1118 года Сарагоса перайшла да хрысціян.

Нягледзячы на яго поспехі, феадальная раздробненасць хрысціянскіх каралеўстваў поўначы ўскладняла яго задачы. Бітва пры Фразе 1134 года завяршылася разгромным паражэннем Альфонса, які быў паранены і неўзабаве сканаў. Амаль палову заваяваных тэрыторый прыйшлося вярнуць мусульманам, Альфонса VII Кастыльскі заняў частку арагонскіх земляў, а Гарсія IV Аднаўляльнік стварыў незалежнае каралеўства Навара.

Біяграфія

Ажаніўшыся з Уракай, дачкой караля Кастыліі Альфонса VI, Альфонса I паспрабаваў пасля яго смерці займець і кастыльскі трон. Спачатку, з 1114 года, гэта мела поспех, аднак недоўгачасовы. Усяго праз некалькі гадоў шлюб быў скасаваны, а Урака заклікала кастыльскае дваранства да барацьбы супраць былога мужа.

Рэканкіста

Помнік Альфонса I Ваяўніку ў Сарагосе

Больш паспяховым Альфонса I быў у барацьбе супраць маўраў падчас так званай Рэканкісты. У адрозненне ад умераных паўночна-заходніх тэрыторый Пірэнейскага паўвострава, слаба закранутых арабскімі нашэсцямі, цёплы міжземнаморскі паўднёвы ўсход, асабліва абрашаная даліна р. Эбра, сталі сапраўднай калыскай багатай мусульманскай цывілізацыі ў Іспаніі, таму ў гэтым кірунку Рэканкіста доўгі час не мела поспехаў. Але пры падтрымцы французскіх феадалаў 18 снежня 1118 года арагонскае войска ўзяло Сарагосу, якая пасля стала рэзідэнцыяй Альфонса I.

Кароль аднавіў хрысціянскія біскупствы ў Сарагосе і Тараконе, якія прыйшлі ў заняпад за 400 гадоў мусульманскага кіравання. Былі таксама далучаны гарады Куэнка і Тэруэль. Але і мусульманскае насельніцтва заваяваных земляў (марыскі) апынулася пад асобай абаронай караля. Пад ударамі арагонскага манарха палі мусульманскія Тарагона і Калатаюд, а войска праз Валенсію і Мурсію дайшло да Гранады. Да караля далучыліся 40 000 хрысціянскіх сем’яў масарабаў, чые продкі на працягу 300 гадоў хаваліся ў горным масіве Альпухары. Гэта група была паселена ў Сарагосе. Каля Валенсіі Альфонса I удалося атрымаць рашучую перамогу над маўрамі ў 1126 годзе. Аднак пры аблозе памежнай крэпасці Фрага ў 1134 годзе Альфонса I быў раптоўна атакаваны маўрытанскім намеснікам Валенсіі і, быўшы параненым, ледзь дабраўся да кляштара Сан-Хуан-дэ-ла-Пенья, дзе сканаў ад ран 7 верасня 1134 г. Дзяцей ён не пакінуў.

Смерць

Не маючы спадчынніка, Альфонса I адпісаў сваю дзяржаву гаспітальерам і тампліерам, аднак яго апошняя воля так і не была выканана. Новым каралём Арагона быў абвешчаны яго малодшы брат Раміра II Манах.

Літаратура

• Альфонс, короли Арагонии // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
• Альтамира-и-Кревеа Рафаэль. История Средневековой Испании / Перевод с испанского Е. А. Вадковской и О. М. Гармсен. — СПб.: «Евразия», 2003. — 608 с. — 1 500 экз. — ISBN 5-8071-0128-6.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Альфонса I Ваяўнік
• Заваяванні Альфонса Ваяўніка Архівавана 31 кастрычніка 2015.
• Падрабязная карта заваяванняў Альфонса Ваяўніка 1104—1134 гг. Архівавана 18 кастрычніка 2014.