Перайсьці да зьместу

Сымона Вэйль (філёзафка)

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Сымона Вэйль
Simone Weil
Імя пры нараджэньні Сымона Вэйль
Дата нараджэньня 3 лютага 1909(1909-02-03)[1][2][3][…]
Месца нараджэньня
Дата сьмерці 24 жніўня 1943(1943-08-24)[1][3][5][…] (34 гады)
Месца сьмерці
Пэрыяд 1933—1943
Кірунак рацыяналізм, хрысьціянскі экзыстэнцыялізм, нэаплятанізм
Значныя ідэі The Need for Roots[d], Gravity and Grace[d], La condition ouvrière[d], Reflections Concerning the Causes of Liberty and Social Oppression[d], Notebooks[d] і Oppression and Liberty[d]

Сымона Вэйль (па-француску: Simone Weil; 3 лютага 1909, Парыж, Францыя — 24 жніўня 1943, Эшфард, Кент, Вялікабрытанія) — француская філёзафка, хрысьціянская містыца і грамадзкая дзяячка.

Жыцьцяпіс

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Сымона Вэйль нарадзілася ў 1909 годзе ў Парыжы, у сям’і жыдоўскага паходжаньня з Эльзасу па бацьку. Ейная маці, Саламея Райнгерц, нарадзілася ў Растове-на-Доне, вырасла ў Бэльгіі. У Сымоны быў на тры гады старэйшы за яе брат, матэматык Андрэ Вэйль[6].

Сымона — дзіця зь вельмі далікатным здароўем. На працягу ўсяго жыцьця яна пакутавала ад моцных галаўных боляў, сінусіту і дрэннай фізічнай каардынацыі. Да ўсяго хварэла на сухоты[7].

Навучалася ў Лявальскай жаночай школе. Рэлігійнай адукацыі яна не атрымала, аб чым сьведчыць сама: «Мяне выхоўвалі бацькі і мой брат у поўным агнастыцызме»[8]. Адной з істотных рысаў ейнага жыцьця зьяўляецца спагадлівасьць да няшчасных: каля пяці гадоў, даведаўшыся пра пакуты жаўнераў на вайне 1914 году, яна адмовілася есьці цукар і пасылала яго на фронт[9].

С. Вэйль навучылася вельмі хутка, у 12 гадоў яна ўжо авалодала старажытнагрэцкай мовай. Неўзабаве пасля прачытаньня Бхагавад-Гіты яна авалодала санскрытам[10].

У 1924—1925 гадах яна наведвала заняткі ў філёзафа Рэнэ Лё Сэна ў ліцэі Віктора-Д’юрая ў Парыжы, а ў чэрвені 1925 году атрымала ступень бакаляўркі філязофіі ва ўзросьце шаснаццаці гадоў[11].

У 1928 годзе Сымона Вэйль заняла першае месца на ўступных іспытах у Нармальную школу (інстытут). Другое месца заняла самая вядомая з аднагодкаў Сымоны Вэйль Сымона дэ Бавуар[12].

С. Вэйль вывучала філязофію ў Нармальнай школе. Дыплём атрымала ў 1931 годзе[13].

Пазьней яна выкладала філязофію ў сярэдняй школе для дзяўчынак Лё Пюі, якая была яе асноўным месцам працы на працягу ўсяго жыцьця[14].

На працягу лета 1932 году правяла некалькі тыдняў у Нямеччыне з мэтай зразумець прычыны ўздыму нацызму[15].

З верасьня 1934 году яна часова кінула настаўніцкую дзейнасьць, бо вырашыла прыняць ва ўсёй жорсткасьці стан працоўнага ня як просты досьвед, а як поўнае ўвасабленьне, каб мець дасканалае ўсьведамленне бяды; яна захацела задумацца пра ўзаемасувязь сучаснай тэхнікі, масавай вытворчасьці і свабоды. Свае ўражаньні яна пакінула ў сваім «Journal d’usine» (Завадзкі дзёньнік)[16].

У жніўні 1936 году, нягледзячы на пацыфізм, яна вырашыла прыняць удзел у грамадзянскай вайне ў Гішпаніі, патлумачыўшы Жоржу Бэрнаносу так: «Я не люблю вайны; але падчас вайны мяне заўсёды больш за ўсё жахала становішча тых, хто знаходзіцца ў тыле і пляткарыць пра тое, чаго не ведае»[17]. Яна далучылася да ваеннай калёны Дуруці на пачатку грамадзянскай вайны ў Гішпаніі разам з анархістамі і рэвалюцыянэрамі[18].

Пасьля паразы Францыі ў Другой сусьветнай вайне ў 1942 годзе яна пераехала ў Нью-Ёрк. Неўзабаве пасьля гэтага яна прыбыла ў Лёндан і ўстанавіла кантакт з Камітэтам Свабоднай Францыі[19].

Кволая і хворая на сухоты ў 1943 годзе яна была дастаўленая ў санатор у Эшфардзе, дзе і памерла[20].

Філязофія Сымоны Вэйль

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Акрамя хрысьціянства, на ейную філязофію паўплывалі габрэйскі і старажытнагрэцкі містыцызм, а таксама індуізм і будызм. Аднак Сымона Вэйль адмоўна ставілася да рытуальнага боку рэлігіі. Яна засяродзіла ўвагу на праблеме пакутаў, асабліва пакутаў нявінных. У раньні пэрыяд Вэйль падыходзіла да гэтага пытаньня з пазіцыяў марксізму і сацыялізму, лічачы неабходнай сацыяльную рэарганізацыю грамадзтва[21].

Пазьней яна лічыла галоўнай неабходнасьць аднаўленьня сувязяў чалавека з прыродай і грамадзтвам, то бок пошук і аднова «каранёў». На ейную думку, гэтыя карані парушаныя ў сучасным грамадзтве уплывам грошай, улады і ідэалёгіі. Адным з мэтадаў аднаўленьня каранёў С. Вэйль лічыла «адухоўленасьць працы»[22].

С. Вэйль прапануе новае прачытаньне грэцкай думкі; яна камэнтуе філязофію Плятона, у якім бачыць «бацьку заходняй містыкі»; яна таксама перакладае і інтэрпрэтуе вялікія грэцктя літаратурныя, філязофскія і рэлігійныя тэксты, у якіх яна адкрывае «дахрысьціянскія інтуіцыі», якія параўноўвае зь сьвятымі індуісцкімі пісаньнямі і з катарызмам. Ейныя творы, дзе розум зьмешваецца з рэлігійнымі інтуіцыямі, а таксама навуковымі і палітычнымі элемэнтамі, нягледзячы на іх, відавочна, разрозьнены характар, утвараюць цэлае, кіруючую нітку якога можна знайсьці ў ейнай ўладнай любові да праўды, якую яна вызначала як найсьвяцейшую патрэбу чалавечай душы[23].

Альбэр Камю ахарактарызаваў Сымону Вэйль як «адзіны вялікі розум нашага часу». А. Камю зьяўляецца адным зь першых, хто раскрыў важнасьць твораў Сымоны Вэйль і аддаў ёй даніну памяці, назваўшы ейны твор «L’Enracinement» (Укараненьне) «адной з самых зразумелых, высокіх і найпрыгажэйшых кнігаў, напісаных пра нашу цывілізацыю». Альбэр Камю заснаваў калекцыю «Espoir» у выдавецве Gallimard, каб зрабіць вядомай думку Сымоны Вэйль і апублікаваць ейную спадчыну[24].

Творы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

• 1932—1942: Sur la science, Paris, Gallimard, 1966.

• 1933: Réflexions sur la guerre, revue La Critique sociale, n° 10, novembre 1933.

• 1933—1934: Leçons de philosophie, (lycée de Roanne 1933—1934), Leçons de philosophie transcrites et présentées par Anne Reynaud-Guérithault, 1re éd. Paris, Plon, 1959; Paris UGE, coll. «10/18», 1970. Réédition en 1989, Les Classiques des sciences sociales.

• 1934: Un soulèvement prolétarien à Florence au xive siècle, revue La Critique sociale, n° 11, mars 1934, sur la révolte des Ciompi. Rééd. sous le titre La révolte des Ciompi (textes de Simone Weil et Nicolas Machiavel, Postface d’Emmanuel Baro), CMDE, 2013.

• 1933—1934: Carnet de bord (le premier des Cahiers de Simone Weil, et le seul qui soit antérieur à la guerre; il contient essentiellement des esquisses préparatoires aux Réflexions…). 1re éd. Œuvres complètes, t. VI, Gallimard, 1994.

• 1933—1943: Oppression et liberté, Paris, Gallimard, coll. «Espoir», 1955, 280 p.

• 1934: Réflexions sur les causes de la liberté et de l’oppression sociale, Revue «La révolution prolétarienne»; Œuvres complètes, t. II, 1955.

• 1936—1942: La Source grecque, 1re éd. Paris, Gallimard, coll. «Espoir», 1953.

• 1937: La Condition ouvrière, 1re éd. avant-propos d’Albertine Thévenon, Paris, Gallimard, 1951, coll. «Espoir», 276 p.; rééd. Gallimard, coll. «Folio», 2002, 528 p.

• 1939: L’Iliade ou le poème de la force, Revue «Les Cahiers du Sud», Marseille, décembre 1940-janvier 1941.

• 1940: Note sur la suppression générale des partis politiques, 1re éd. 1950; Paris, Climats, 2006.

• 1940: Poèmes, suivis de Venise sauvée, Lettre de Paul Valéry, 1re éd. Gallimard, coll. «Espoir», 1955.

• 1940—1942: Cahiers. I (dès oct. 1940, à Marseille), 1re éd. par Simone Pétrement, Paris, Plon, coll. «L'Épi», 1951; nouvelle éd. revue et augmentée par Florence de Lussy, Gallimard, 1970.

• 1940—1942: Cahiers. II, 1re éd. Paris, Plon, 1953, coll. «L'Épi»; nouvelle éd. revue et augmentée, 1972.

• 1940—1942: La Pesanteur et la Grâce, Extraits des 11 Cahiers écrits à Marseille entre oct. 1940 et avril 1942, préface de Gustave Thibon, Paris, Plon, 1947, 208 p.

• 1940—1943: Pensées sans ordre concernant l’amour de Dieu, Paris, Gallimard, 1962.

• 1940—1942: Cahiers. III, 1re éd. Paris, Plon, 1956, coll. «L'Épi»; nouvelle éd. revue et augmentée, 1974.

• 1941—1942: Intuitions pré-chrétiennes, Paris, La Colombe, 1951, Éd. du Vieux-Colombier; nouvelle édition Fayard 1985.

• 1942: Lettre à un religieux, Paris, Gallimard, coll. «Espoir», 1951; nouvelle éd. Paris, Seuil, coll. «Livre de Vie», 1974.

• 1942: Attente de Dieu, (lettres de janv. à mai 1942 au Père J.-M. Perrin), introduction de Joseph-Marie Perrin, O. P., 1re éd. Paris, La Colombe, Éd. du Vieux Colombier, 1950, 344 p.; rééd. Paris, Fayard, 1966.

• 1942: Correspondance 1942, Simone Weil & Joë Bousquet, édition établie, préfacée et annotée par Florence de Lussy, Éditions Claire Paulhan, Paris, 2019, 200p. (ISBN 978-2-912222-63-3)181.

• 1942—1943: La connaissance surnaturelle, 1re éd. (par Albert Camus) Paris Gallimard coll. «Espoir», 1950, 337 p.; rééd. Œuvres complètes, t. VI, vol. 4, 2006, 656 p.: Cahiers, juillet 1942-juillet 1943, La connaissance surnaturelle (Cahiers de New York et de Londres).

• 1943: «L’agonie d’une civilisation vue à travers un poème épique» et «En quoi consiste l’inspiration occitanienne», Cahiers du Sud consacré à «Génie d’Oc et monde méditerranéen» (sous le pseudonyme d’Émile Novis).

• 1943: L’Enracinement, Prélude à une déclaration des devoirs envers l'être humain, 1re éd. Paris, Gallimard, coll. «Espoir», 1949, 381 p.; rééd. Gallimard, coll. «Folio essais», 1990, 384 p.

• 1943: Écrits de Londres et dernières lettres, Paris, Gallimard, 1957, coll. «Espoir», 264 p.

• Écrits historiques et politiques, Paris, Gallimard, coll. «Espoir», 1960.

• 1950: Note sur la suppression générale des partis politiques, Paris, Allia, 2017, 48 p. (ISBN 979-10-304-0504-0).

• 1957: La Personne et le sacré: collectivité, personne, impersonnel, droit, justice, Paris, Allia, 2018, 80 p. (ISBN 979-10-304-0797-6).

Крыніцы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ а б Simone Weil // Encyclopædia Britannica (анг.)
  2. ^ Delarge J. Simone WEIL // Лё Дэлярж (фр.) — Paris: Gründ, Jean-Pierre Delarge, 2001. — ISBN 978-2-7000-3055-6
  3. ^ а б Simone Weil // Gran Enciclopèdia Catalana (кат.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
  4. ^ а б Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (фр.): плятформа адкрытых зьвестак — 2011.
  5. ^ Simone Weil // Roglo — 1997.
  6. ^ Thomas R. Nevin, Simone Weil: Portrait of a Self-exiled Jew, Univ of North Carolina Press, 1991, 488 p.
  7. ^ Philippe Etchecopar, «Simone Weil philosophe (1909—1943)», Éditions science et bien commun, https://scienceetbiencommun.pressbooks.pub/femmessavantes2/chapter/simone-weil-philosophe-1909-1943/
  8. ^ Père Jean-Marie Perrin, Préface à Simone Weil, Attente de Dieu, Fayard, 1977, p. 6-7.
  9. ^ Susanne Martin, Le mystère Simone Weil, Gallimard, 5 octobre 1999, p. 124.
  10. ^ Miklós Vető, Petit Dictionnaire des philosophes de la religion, Éditions Brepols, 1996, p. 663—664.
  11. ^ Miklós Vető, Petit Dictionnaire des philosophes de la religion, Éditions Brepols, 1996, p. 663—664.
  12. ^ Simone de Beauvoir, Mémoires d’une jeune fille rangée, 1958.
  13. ^ Miklós Vető, Petit Dictionnaire des philosophes de la religion, Éditions Brepols, 1996, p. 663—664.
  14. ^ Miklós Vető, Petit Dictionnaire des philosophes de la religion, Éditions Brepols, 1996, p. 663—664.
  15. ^ «La Passion de Simone… par Kaija Saariaho», resmusica.com, 19 juin 2013, https://www.resmusica.com/2013/06/19/la-passion-de-simone%E2%80%A6-par-kaija-saariaho/
  16. ^ Philippe Etchecopar, «Simone Weil philosophe (1909—1943)», Éditions science et bien commun, https://scienceetbiencommun.pressbooks.pub/femmessavantes2/chapter/simone-weil-philosophe-1909-1943/
  17. ^ Lettre de Simone Weil à Georges Bernanos, sur le site deslettres.fr, https://books.openedition.org/pupvd/35717
  18. ^ Philippe Etchecopar, «Simone Weil philosophe (1909—1943)», Éditions science et bien commun, https://scienceetbiencommun.pressbooks.pub/femmessavantes2/chapter/simone-weil-philosophe-1909-1943/
  19. ^ Alain Dreyfus, «Simone Weil, l’incandescente», Marianne, 28 février 2014.
  20. ^ Miklós Vető, «Simone Weil et l’histoire de la philosophie», Archives de Philosophie, t. 72, 1er janvier 2010, p. 581—606.
  21. ^ «Avec Simone Weil et George Orwell, pour un socialisme vraiment populaire», Le Comptoir, 22 juin 2015, https://comptoir.org/2015/06/22/avec-simone-weil-george-orwell-pour-socialisme-vraiment-populaire/
  22. ^ Charles Jacquier, Simone Weil, l’expérience de la vie et le travail de la pensée, Éditions Sulliver, 1998, p. 115.
  23. ^ Miklós Vető, «Simone Weil et l’histoire de la philosophie», Archives de Philosophie, t. 72, 1er janvier 2010, p. 581—606.
  24. ^ Miklós Vető, «Simone Weil et l’histoire de la philosophie», Archives de Philosophie, t. 72, 1er janvier 2010, p. 581—606.
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Сымона_Вэйль_(філёзафка)&oldid=2308852»