Llonxevidá

La llonxevidá y la duración de la vida son conceutos rellacionaos cola bioloxía y cola evolución de les célules y órganos que componen los cuerpos de los seres vivos, y tresformamientos col trescurrir de la so vida. Nel casu del ser humanu la llonxevidá tien importantes conexones con aspeutos demográficos de la sociedá, y aspeutos sociolóxicus del individuu. Polo xeneral tien que ver cola duración de vida d'un ser humanu o d'un organismu biolóxicu y utilízase con más frecuencia en referencia a l'ancianidad o la edá d'un ser vivu, por casu la llonxevidá d'un árbol.

Les reflexones sobre la llonxevidá van davezu amestaes a la reconocencia de la brevedá humana ya inclúin discutinios sobre métodos pa estendela más allá de la llende tenida como normal. La tema foi non yá una esmolición de la ciencia, sinón tamién de la lliteratura de viaxes, ciencia ficción y noveles utópiques.

Esiste bastante dificultá n'atopar la mayor duración de la vida humana inclusive coles modernes téuniques estandarizadas de verificación, por cuenta de feches de nacencia inexactes o incompletes. Múltiples lleendes nes distintes cultures y contestos relixosos pretendieron estraordinaries llonxevidaes, tantu nel pasáu, como la de Matusalén na Biblia, como nel futuru.

Historia

El filósofu Epimenides de Creta del cual dizse vivió más de 150 años.

Una notable declaración de Diógenes Laercio (alredor del 250) ye la más antigua referencia alrodiu de una plausible llonxevidá centenaria aceptada pola ciencia. Diógenes declaró que l'astrónomu Hiparco de Nicea (a. 185 e. C. - 120 e. C.) aseguraba que'l filósofu Demócrito d'Abdera viviera 109 años (nació aproximao ente'l 470 e. C. y el 460 e. C. y morrió ente'l 370 e. C. y el 360 e. C.). Otres referencies d'otros pensandores de l'antigüedá griega acoten el datu de que Demócrito viviera más de cien años. La posibilidá de qu'ello sía ciertu tamién ye sofitada pol datu que la mayoría de los filósofos de l'Antigua Grecia vivieron más de 90 años. Dellos exemplos:

• Jenófanes de Colofón, a. 570/565 — a. 475/470 e. C.
• Pirrón d'Elis, c. 360 — a. 270 e. C.
• Eratóstenes de Cirene, a. 285 — a. 190 e. C.

Pero'l casu de Demócrito ye distintu del casu de, por casu, Epiménides de Cnosos (vivió ente los sieglos VII y VI e. C.) del cual ye referenciáu inclusive por pensadores del sieglu pasáu, que se diz que vivió 154, 157 ya inclusive 290 años, un casu que nun foi verificáu pola ciencia.

Diz Mariano Torrente, na so Xeografía universal física, política é histórica de 1827:

En 1726 morrió na villa de Fefiñanes un probe llabrador llamáu Juan Otero de 146 años; ya iguales exemplos repitir con frecuencia equí y n'otres provincies.

Esperanza de vida

Artículu principal: Esperanza de vida

La esperanza de vida ye la media de la cantidá d'años que vive una cierta población nun ciertu periodu. Suelse estremar en masculina y femenina, y vese influyida por factores como la calidá de la medicina, la hixene, les guerres, etc, magar anguaño suelse referir namái a les persones que tienen una muerte non violenta. La esperanza de vida como indicador social ye utilizada polos sociólogos pa midir el grau de desenvolvimientu d'un país, pero los datos pueden ser relativos en tal sentíu porque pueden ser alteriaos por guerres, epidemies, violencia y otros fenómenos distintos a los indicadores económicos. En munchos casos persones de países subdesendolcaos o en víes de desenvolvimientu o de cultures naturales pueden tener una gran llonxevidá que contradiz el supuestu de qu'a mayor desenvolvimientu, mayor esperanza de vida.

Les persones más llonxeves del mundu

Persones que devasen los cien años nun son solo del interés científicu, sinón tamién del públicu polo xeneral interesáu n'allargar de manera saludable los sos años de vida. La siguiente ye una llista de les persones rexistraes na edá contemporánea que devasaron más de cien años de vida.

El Grupu Xerontolóxicu d'Investigación, fundáu ente 1990 y 1992 en Los Angeles, busca persones que superaren los 110 años d'edá ya incluyó el nome de les siguientes persones:

• Jeanne Calment (1875-1997): Ye la persona de la contemporaneidad que foi científicamente documentada que vivió esautamente 122 años y 164 díes.
• Jirōemon Kimura (1897-2013): L'home más llonxevu verificáu de la historia vivió 116 años y 54 díes.

Estadístiques

Los llugares con más llonxevos del mundu, les llamaes zones azules, son Acciaroli en El Cilento, en Campania, (Italia), onde de 800 habitantes 81 superen los cien años, al paecer polos sos baxos índices d'adrenomedulina. La islla xaponesa d'Okinawa; la Península de Nicoya en Costa Rica (siendo esta la más estensa y con una mira de vida cimera a la de Xapón), la islla de Cerdeña (Italia) y la griega d'Icaria (en que la media de fallecimientu ye de 90 años) Loma Linda, California, onde mora una zona azul-de-los estaos xuníos/ comunidá d'adventistes del séptimu día.

Ta demostrada estadísticamente la correlación ente llarga vida y el trinomiu exerciciu, dieta y apropiáu descansu, y amás:

• Les muyeres (el 81 % de les persones que lleguen a 100 o más años) que tienen fíos a partir de los 40 años tienen, como media, cuatro veces más posibilidaes de llegar a centenaries. El 79 % de los centenarios y supercentenarios son del sexu femenín y esto tien que ver con una variante nel cromosoma 9p21.3 abondo más común nes muyeres que nos homes.
• Los centenarios tienden a ser delgaos ya inxerir, de media, menos caloríes que'l restu de la población.
• El vinu tinto, una curtia pigazu, prauticar "Hara hachi bu" (costume de les xentes d'Okinawa de dexar de comer cuando l'estómagu ta llenu nun 80 per cientu) tomar tiempu abondu pa relaxase o arrodiase de xente allegao, amonten la llonxevidá.
• La esperanza de vida del ser humanu amontóse tres meses al añu dende 1840 gracies a los cambeos introducíos p'amenorgar les amenaces de la redolada (dieta equilibrada, meyores médiques, seguridá social, xornada d'ocho hores...) en cuatro generación, la esperanza de vida avanzó más qu'en 6,6 millones d'años d'evolución.

Narrativa

El llibru exipciu de los muertos. Papiru de Ani. Capítulu 125.

La esmolición por allargar el periodu vital humanu enllenó de lleendes y hestories les cultures mundiales con rellatos espectaculares. Hestories de llargues llonxevidaes presentar dende l'antigüedá y munches de la mano de les relixones que describen les divinidad como seres inmortales. Poro, seres mortales que viven más allá de lo esperao, son vistos en rellación con diches divinidaes.

Nes relixones xudeo-cristianes, Adán y Eva fueron creaos cola orde de nun comer del "árbol de la ciencia del bien y del mal, porque'l día que comieres d'él, vas morrer ensin remediu". Dempués del pecáu del home, Dios encurtia y establez los años en qu'un ser humanu puede vivir:

Entós dixo Jehová: «Nun va delidiar el mio espíritu col home pa siempres, porque verdaderamente él ye carne; pero va vivir cientu venti años».

Pa les relixones hindús como'l Budismu y el Hinduismu, según nes antigües relixones exipcies, l'alma del ser humanu y de tolos seres vivientes tien más d'una vida, no que se conoz como la reencarnación.

Numberosos sistemes filosóficos al traviés de la historia, por casu el gnosticismu, buscaron tamién la inmortalidá y el mitu de la Fonte de la mocedá. Munches d'elles planteguen qu'ésta se llogra per mediu de la busca de la sabiduría y el dominiu del cuerpu mortal, pero otres suxeren la esistencia de sustancies, fontes o llugares que detienen el deterioru biolóxicu del cuerpu humanu. ^{[ensin referencies]}

Ciertes idees ensin demostrar científicamente planteguen que ciertes races o pueblos tienen una mayor llonxevidá qu'otres. ^{[ensin referencies]}

Culturalmente, munchos pueblos naturales d'África, Asia y América Llatina, tienden a venerar a la persona más vieya como depositariu d'esperiencia y sabiduría. ^{[ensin referencies]}

Futuru

Numberosos centros d'investigación de la tema intenten buscar alternatives p'aumentar el nivel de llonxevidá humanu al traviés d'elementos como hormona de la crecedera, antioxidantes, (la presencia d'oxidantes nel sangre demostró ser unu de los principales factores d'avieyamientu n'esperimentos con animales), evitar la destrucción de los telómeros, criónica, axentes qu'asonsañen la restricción calórica, minimización del consumu d'insulina, hasta cambeos na dieta como beber un vasu de vinu o cerveza diariu ^{[ensin referencies]}. De toes formes, dellos estudios indiquen que tener el xen FOXO3A convierte a un llinaxe en centenariu; esti xen tamién s'atopa implicáu na llonxevidá de los animales. El resveratrol, les sirtuines y la rapamicina demostráronse como los axentes químicos de llonxevidá más prometedores.

Per otra parte, afayóse en 2013 un mecanismu más del avieyamientu que puede ser revertíu; ye'l producíu pol progresivu deterioru de los mecanismos químicos de comunicación ente'l nucleu de les célules y les mitocondries. Dambos interactúan p'asegurar un funcionamientu celular saludable y correutu per mediu d'una serie d'eventos moleculares que dexen esta comunicación interior y, cuando esta comunicación ruémpese, vicia o fai confusa, l'avieyamientu acelérase. Por aciu l'alministración d'una molécula producida naturalmente pol cuerpu humanu, los científicos restauraron estes redes de comunicación intracelular en mures vieyos y muestres de texíu posterior amosaron carauterístiques biolóxiques clave que fueron comparables a les de mures muncho más nuevos en siquier trés indicadores básicos de bona salú: resistencia a la insulina (una condición qu'alza'l riesgu de diabetes), inflamación (rellacionada col cáncer y enfermedaes cardiovasculares) y, quiciabes la más importante, la gastadura muscular.

Sicasí, cambeos climáticos, crisis alimentarias, conflictos bélicos y otros podríen incidir nel pruyimientu de sociedaes de gran llonxevidá. Los países industrializaos, qu'amenorgaron el so nivel de natalidá a cifres alarmantes como España, Italia ya inclusive los Estaos Xuníos, van tener cada vez sociedaes más vieyes mientres el sieglu XXI, lo que va incidir na esmolición por enllargar la vida. Una meyor atención médica, dietes más riques y sociedaes más pacífiques en países ricos, tienen ensin dulda consecuencies positives nel aumentu del grau d'esperanza de vida de los sos pobladores, contrariu a lo qu'asocede en países probes onde les atenciones de salú son menores, mayores peligros d'epidemies, problemes na alimentación y conflictos bélicos.

Coles mesmes, problemes como la obesidá, diabetes, hipertensión arterial, enfermedaes cardiovasculares, cáncer, suicidiu y otros problemes comunes a sociedaes más industrializaes, amenacien el grau de llonxevidá.

Dende 1840 el nivel de vida humanu a nivel global xubió considerablemente, siendo mayor pa les muyeres que pa los varones con una estrema permediu de trés años en tol mundu^{[ensin referencies]}. Pa munchos observadores, el tope del nivel de vida puede siguir xubiendo nel presente sieglu. La esperanza de vida femenina aumentó, según los espertos, debíu a la meyora de la medicina no que tien que ver col partu, causa de mortalidá femenina principal antes del sieglu XIX y que güei sigue presente en países d'estrema probeza.

Llonxevidá animal, vexetal y orgánica

La llonxevidá de los seres vivos -amás de la del ser humanu- ye tamién motivu d'interés y estudiu. En agricultura ye necesariu conocer la llonxevidá animal y vexetal pa efeutos de producción y meyoramientu de les especies.

Animales

La siguiente ye la llista de la esperanza de vida de dellos animales comunes:

• Amasuela: l'espécime más llonxevu atopáu vivió 507 años
• Ballena boreal (Balaena mysticetus): hasta 200 años
• Corcuspín coloráu: ente 150 y 200 años
• Águila real (Aquila chrysaetos): 80^{[ensin referencies]}
• Condor (Vultur gryphus): 75 años, en cautiverio
• Cabra (Capra aegagrus hircus): 15
• Gochu (Sus scrofa domestica): 25
• Cobaya (Cavia porcellus): 10
• Gatu (Felis silvestris catus): 15 a 32 años
• Elefante (Elephantidae): 82 años
• Xirafa (Giraffa camelopardalis): 25
• Coríu: 10
• Perru (Canis lupus familiaris): ente 15 y 30 años
• Xaronca: 3
• Monu: 25
• Tortúa: hasta 180 años
• Culiebra: 10
• Vaca: 22
• Caballu: 40 años

Inseutos

Los seres vivos cola más curtia escala de llonxevidá son los inseutos. La termita reina ye l'inseutu que más vive, hasta 50 años. Esto ye normal nes reines de los animales eusociales, por casu la formiga reina (20 años) y l'abeya reina (4 años).

Les observaciones sobre la llonxevidá de los inseutos fueron utilizaes polos científicos p'analizar los posibles métodos d'aumentu de la llonxevidá humana. La mosca ye unu de los inseutos más reparaos nesti sentíu, que la so llonxevidá puede ser alteriada. La bárabu puede tardar en desenvolvese hasta 24 díes, pero la mosca vive hasta tres selmanes.

Plantes

Si los inseutos viven pocu tiempu en comparanza cola vida humana, les plantes pueden tener una llonxevidá estraordinaria, anque se diga qu'hai flores d'un día. Les yerbes viven un añu, pero una secuoya puede vivir 3.500 años. Los árboles que viven menos son l'acacia, el cadápanu, l'aligustre, el marmellal, que viven ente 25 y 30 años. Los árboles milenarios (hasta más de trés mil años) son el carbayu, llamera, castañu y otros.

En Suecia, nel monte Fulu (na provincia de Dalarma), vive'l ser vivu más vieyu del mundu: tratar d'un abetu suecu. Lo anterior según investigadores de la Universidá de Umea en collaboración con un llaboratoriu de Florida, Estaos Xuníos.

Seres orgánicos más vieyos

Vivos

Los siguientes son los seres orgánicos más vieyos del mundu dataos pola ciencia:

• L'aguamala Turritopsis nutricula ye l'únicu ser orgánicu vivu nel que pudo demostrase una inmortalidá biolóxica.
• Una esponxa xigante perteneciente a la especie Scolymastra joubini, clase Hexactinellida, foi atopada no fondero marín de L'Antártida por unos biólogos alemanes, y rexistró una edá de 10.000 años. Anque nun ye oficial, ésti sería'l ser vivu más llonxevu del mundu.
• Un pinu de 4.800 años de la especie Pinus aristata nel Monte Whitney de California ye na actualidá'l segundu organismu vivu más vieyu del mundu.
• Un abetu de 9550 años, atopáu nel monte Fulu, na provincia de Dalarna (Suecia).

Yá finaos

• Otru pinus aristata cayó nel Parque Nacional de la Gran Cuenca, Nevada en 1964. L'árbol que yera conocíu como Prometeo tenía 4.900 años d'edá y yera hasta entós el ser vivu conocíu más vieyu del planeta.
• Una amasuela de la especie Arctica islandica foi vista nes mariñes d'Islandia en 2007 y la so edá foi datada ente 400 y 410 años, siendo l'animal más vieyu enxamás documentáu. Otres fontes amenorguen la so edá a 347 años.
• Lamellibrachia luymesi, un viérbene de tubu xigante, foi envaloráu en 250 años d'edá.
• Hanako (Carpa Koi), una carpa, foi'l ser vertebráu más vieyu que pudiera ser rexistráu pola ciencia con una edá de 215 años.
• Una ballena boreal, matada nuna cacería en 2001, foi rexistrada con una edá de 211 años y posiblemente 245.
• El to'i Malila, una tortúa presentada a la familia real de Tonga pol capitán James Cook en 1773 foi vista viva pola Reina Sabela II en 1953 cuando ella visitó'l país. Morrió'l 19 de mayu de 1965 y la so edá calcular en 192 años. Yera del orde Testudines que puede vivir hasta 250 años.
• A fines d'abril de 2013, a los 270 años finó la tortúa exipcia que yá taba na so etapa adulta mayor cuando Napoleón Bonaparte invadió Exiptu nel sieglu XVIII. El so zoolóxicu, na ciudá de Guiza, abstener de dar razones.

Xenes arreyaos na llonxevidá

Na especie humana la llonxevidá ye una carauterística multifactorial cuantitativa, que ta afeutada por factores xenéticos y ambientales. La heredabilidad de la llonxevidá establecióse n'aproximao un 25 % pa los ximielgos monozigóticos y un 11 % pa los mellizos. Estudios realizaos comparando hermanos que pertenecíen a families escepcionales frente a families controles atopó diferencies significatives rellacionaes cola llonxevidá, acomuñaes a un locus del cromosoma 4. Nesti locus identificóse un marcador nel xen que codifica la proteína de tresferencia microsomal (PTM), como un posible modificador de la llonxevidá humana. La PTM participa na síntesis de diversos tipos de lipoproteínas (HDL y LDL).¹

La so actividá en persones llonxeves rellacionar col menor riesgu d'enfermedá cardiovascular, que ye una de les principales enfermedaes en persones de la tercer edá. En rellación col metabolismu de los lípidos y l'avieyamientu, diversos estudios demostraron que l'amenorgamientu de la frecuencia de les variantes d'ApoE col apanfilo épsilon-4 nos mayores adultos pudiera tar na base fisiopatológica del menor riesgu de carecer Alzheimer y enfermedaes cardiovasculares por estes persones. Otros estudios suxeren una rellación ente los niveles d'insulina, IGF-1, y la llonxevidá.¹ Investigaciones recién en grupos de centenarios toparon el xen de la llarga vida, bautizáu Apolipoproteína B o ApoB, asitiáu nel cromosoma 2, en 20 de los 34 centenarios escoyíos. Trátase d'un xen non demasiáu común, pero bien grande y con muncho efeutu, implicáu nel tresporte del colesterol malu. Les families que compartíen variantes rares d'esti xen superaben en demasía el sieglu de vida. L'afayu producir tres estudiar el xenoma de los más vieyos de la valenciana Alzira, 44.788 habitantes, una de les llocalidaes con más centenarios d'España, 34. Per otra parte, una variante nel cromosoma 9p21.3 abondo más común nes muyeres que n'homes esplica qu'haya un 79 % más de centenaries que de centenarios.

La capacidá del ADN pa reparase, ye un factor importante na determinación de la llonxevidá nes especies. Les especies con mecanismos d'arreglu eficaces tienen mayores llonxevidaes. Esto haise estudiáu na enzima poli (ADP-ribosa) polimerasa-1 (PARP-1), que ye un intermediariu na respuesta celular al dañu del ADN, inducíu por estrés. N'estudios comparativos ente especies, reparóse que l'actividá de PARP-1 ta acomuñada cola llonxevidá. Nesti sentíu publicóse un estudiu nel cual amuésase que les persones centenaries tienen niveles más altos de PARP-1 que la población xeneral. Suxiriendo la esistencia d'una cierta capacidá innata que s'asitia nes bases xenétiques de la heredabilidad de la llonxevidá.

N'organismos modelos como los mures atopóse qu'hai homólogos del SIR2 de lleldos en mamíferos, pero la más rellacionada ye SIRT1 que se demostró que reprime en mamíferos a FOXO3a, un homólogu de DAFT 16. FOXO3a protexe a les célules de mamíferos frente al estrés oxidativo aguiyando tantu l'arreglu del ADN como les actividaes de defensa antioxidante. Tamién se reparó rellación d'esti xen col altor y col volume intracraneal, según regulación de la proliferación de les célules madre neuronales. SIRT1 induz la parada del ciclu celular, inhibe la inducción de apoptosis y amonta la resistencia al estrés oxidativo¹

''daf- 2'' -daft 16: Caenorhabditis elegans ye un modelu bien establecíu pal estudiu del avieyamientu. La llonxevidá d'esti nematodo puede estendese pa siquier 6 distintos mecanismos; incluyendo l'amenorgamientu de la señalización d'insulina/IGF1, restricción calórica, defectu mitocondrial y amenorgamientu na temperatura. A la fecha un númberu de mutaciones en xenes qu'allarguen el periodu de vida fueron descrites, y un conxuntu d'interacciones xenétiques derivóse. Mutaciones nel xen receptor d'insulina/IGF1; daf-2 dobla la vida nel adultu pela vía de regulación de daf-16, factor de trescripción FOXO, que ye calteníu ente nematodos y mamíferos. La perdida parcial de función en daf-2, resulta nun fenotipu sensible a la temperatura. Por tal razón, los bárabos mutantes que crecen a 25 °C constitutivamente entren a un estáu de “dauer”, mientres adultos cultivaos a 25 °C son más llonxevos.²

LAGs-CAGs: Distintes llinies d'investigación per otru llau suxirieron una fuerte asociación ente envejecimiento/longevidad/cáncer. Amás de los xenes comunes, la co-regulación de la llonxevidá y los xenes acomuñaos al cáncer (LAGs y CAGs respeutivamente) podríen ser importantes. En particular, la cooperación puede asoceder a nivel de proteína vía interacción de proteína-proteína (PPIs).³ Lo importante ye conocer si estos xenes son evolutivamente calteníos y si ye según ellos o los sos ortólogos rellacionar ente si nes distintes especies. Pa esto, bases de datos como HAGR ( Human Aging Genomic Resources-GenAge Database) (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión). reporten a diariu una tremera de nuevos xenes reportaos n'organismos modelos según nos humanos.³

Ver tamién

• Categoría:Centenarios
• Avieyamientu humanu
• Tasa bruta de mortalidá
• Zones azules

Referencies

1. 2. 3.

Enllaces esternos

• Foru de llonxevidá (Foru d'Internet p'aldericar o opinar temes que tean estrechamente rellacionaos cola llonxevidá, antienvejecimiento, remocicamientu y antiedad).
• llonxevidá científica_a851.html La incierta llende de la llonxevidá científica. (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).

• Datos: Q1066907
• Multimedia: Longevity