Grächte under de Völker

Grächte under de Völker (hebräisch ‏חסיד אומות העולם‎‎ Chassid Umot ha-Olam) isch en Eerediddel für nitjüüdischi Persoone, wo z Israel noch dr Gründig vom Staat 1948 iigfüert worde isch, zum Persoone z eehre, wo under dr nationaalsozialistische Herrschaft wääred em Zwäiten Wältchrieg iir Lääbe riskiert häi, zum Juude vor dr Ermordig z rette.

Dr biiblisch-jüüdisch Hindergrund

Dr Usdruck stammt us ere alte Dradizioon vom Juudedum. Me findet sä im Talmud:

„Die Grächte us de Völker häi e Blatz in dr neggste Wält.“

Die Uffassig basiert uf dr spezifisch biiblische Theologii: Noch dr exiilisch-noochexiilischen Brofetii vom Deuterojesaja sölle Gojim, das häisst Nitjuude, am Riich vo Gott, wo chunnt, Däil haa, wenn si d Äinzigk#it vo JHWH, em Gott vo Israel, und sine wichdigste Gsetz (Tora) wurde anerkenne. Vo doo chunnt, ass d Juuden sit em Aafang vo dr oobeländische Ziträchnig mit däm Usdruck gueti, gottesfürchdigi Nitjuude bezäichne. Die „Gottesfürchdige“ müesse nid alli 613 Gebot und Verbot in dr Tora und iirer mündlige Usleegig, wo in dr Mischna und Gemara gsammlet worde si, iihalte. Es längt, wenn si de ethische Brinzipie folge, wo witer gfasst si und Noachidischi Gebot häisse.

Zaal vo de „Grächte“ noch Nazionalidääte

Im Januar 2020 si 27'712 Mensche iischliesslig iiri Familieaaghöörige, wo gmäinsaam Juude bim Überlääbe ghulfe häi, mit dere Eerebezäichnig geert worde. Si stöön für mee as 8'000 authentischi Bricht von ere Rettig.

(Stand 1. Januar 2020)

Poole	7.112		Ööstriicher	112		Bortugiise	3
Niiderländer	5'778		Moldauer	79		Chineese	2
Franzoose	4.130		Albaaner	75		Brasiliaaner	2
Ukrainer	2'659		Rumääne	69		Indoneesier	2
Belgier²	1.767		Norwääger	67		Tschileene	2
Litauer	916		Bosnier	49		Luxemburger2	2
Ungare	869		Schwiizer	49		Peruaaner	2
Italiääner	734		Armenier	24		Georgier	1
Wissrusse	669		Brite	22		Japaaner	1
Dütschi	638		Dääneä1	22		Iire	1
Slowaake	615		Bulgaare	20		Montenegriiner	1
Grieche	357		Sloweene	15		Kubaaner	1
Russe	215		Nordmazedonier	10		Türke	1
Serbe	139		Schweede	10		Wietnameese	1
Lette	138		Spanier	9		Salvadorianer	1
Kroaten	120		US-Amerikaaner	5		Egüpter	1
Tscheche	119		Este	3		Ecuadoriaaner	1
Im Ganze: 27'362 Grächti under de Völker

¹ Wil si s eso häi welle, si d Mitgliider vom däänische Undergrund, wo bi dr Reddig vo dr jüüdische Gmäinschaft ghulfe häi, zämme as e Grubbe zelt worde.

² Dr Luxeburger Pierre May wird in Yad Vashem falsch as Belgier gfüert (Lueg Die Warte vom 10. Novämber 2016, Site 2 Ardikel vom Bodo Bost)

Ldderatuur

• Lexikon der Gerechten unter den Völkern: Deutsche und Österreicher. Uusegee vom Israel Gutman et al. Wallstein Vlg, Göttinge 2005, ISBN 3-89244-900-7.
• Alexander Bronowski: Es waren so wenige. Retter im Holocaust. (1991) Hänssler, Holzgerlingen 2002, ISBN 3-7751-3811-0.
• Philip Friedman: Their Brothers' Keepers. (1. Uflaag 1957) Unites States Holocaust, Reissue 1991, ISBN 0-89604-002-X.
• Anton Maria Keim (Hrsg.), Benyamin Z. Barslai: Yad Vashem: Die Judenretter aus Deutschland. Matthias-Grünewald, 2. Uflaag, 1984, ISBN 3-7867-1085-6.
• Carol Rittner, R.S.M., Sondra Meyers: The Courage to Care: Rescuers of Jews During the Holocaust. New York University Press, 1986, ISBN 0-8147-7397-4.
• Herbert Straeten: Andere Deutsche unter Hitler. v.Hase&Köhler Verlag, Mainz 1997, ISBN 3-7758-1362-4.
• Nechama Tec: When light pierced the darkness: Christian Rescue of Jews in Nazi-Occupied Poland. Oxford University Press Inc, USA 1986, ISBN 0-19-503643-3.
• Erika Weinzierl: Zu wenig Gerechte. Österreicher und Judenverfolgung 1938–1945. Verlag Styria, Graz 1997, ISBN 3-222-11626-1.
• Wolfram Wette (Hrsg.): Retter in Uniform. Handlungsspielräume im Vernichtungskrieg der Wehrmacht. Fischer Taschenbuchverlag, Frankfurt am Main 2002, ISBN 3-596-15221-6.
• Wolfram Wette (Hrsg.): Zivilcourage. Empörte, Helfer und Retter aus Wehrmacht, Polizei und SS. Fischer Taschenbuchverlag, Frankfurt am Main 2004, ISBN 3-596-15852-4.
• Wolfram Wette (Hrsg.): Stille Helden. Judenretter im Dreiländereck während des Zweiten Weltkrieges. Herder-Taschenbuch, Freiburg 2005, ISBN 3-451-05461-2.
• Robert B. Satloff: Among the Righteous: Lost Stories from the Holocaust's Long Reach Into Arab Lands. Public Affairs, U.S., 2006, ISBN 1-58648-399-4. (Änglisch, beschreibt araabischi Juuderetter, wo bis jetz nit as Grächti under de Völker anerkennt wurde si.)