Papers by Chrysa Tamisoglou
Θέματα Επιστημών Αγωγής
Στις μέρες μας, η ενασχόληση με την Ιστορία δεν αποτελεί αποκλειστικό προνόμιο των ακαδημαϊκών. Μ... more Στις μέρες μας, η ενασχόληση με την Ιστορία δεν αποτελεί αποκλειστικό προνόμιο των ακαδημαϊκών. Με τη εξάπλωση της τεχνολογίας και τη διείσδυση των ΜΜΕ σε κάθε έκφανση της καθημερινότητας, υφίσταται διάχυσή της στη δημόσια σφαίρα, συγκροτώντας το πεδίο της Δημόσιας Ιστορίας. Στο εν λόγω πεδίο, η τηλεόραση παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο για τη μετάδοση των ιστορικών γνώσεων σε σημείο που να γίνεται πλέον λόγος για edu-tainment ή και histo-tainment» (εκπαιδευτική, ιστορική διασκέδαση). Η παρούσα μελέτη εξετάζει τη σχέση της Ιστορίας με την τηλεοπτική διαφήμιση και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η θέση της Ιστορίας στην τηλεοπτική διαφήμιση εκτείνεται πέρα από την εκπαιδευτική, ιστορική διασκέδαση. Διαπραγματεύεται τον όρο ιστοριο-κατανάλωση (histo-consuming) υποδεικνύοντας ότι πλέον η Ιστορία αποτελεί μέσο για την κατανάλωση αγαθών, προσδιορίζοντας ένα νέο πεδίο της προσέγγισης της ιστορικής γνώσης.
Arts-Based Educational Research Tom Barone Arizona State University Elliot Eisner Stanford Univer... more Arts-Based Educational Research Tom Barone Arizona State University Elliot Eisner Stanford University From the birth of the field of educational research until rather recently, engaging in research has rarely implied an endeavor associated with the arts and humanities. Within ...
Θέματα Επιστημών Αγωγής, 1(1), 95–116, 2022
Στις μέρες μας, η ενασχόληση με την Ιστορία δεν αποτελεί αποκλειστικό προνόμιο των ακαδημαϊκών. Μ... more Στις μέρες μας, η ενασχόληση με την Ιστορία δεν αποτελεί αποκλειστικό προνόμιο των ακαδημαϊκών. Με τη εξάπλωση της τεχνολογίας και τη διείσδυση των ΜΜΕ σε κάθε έκφανση της καθημερινότητας, υφίσταται διάχυσή της στη δημόσια σφαίρα,
συγκροτώντας το πεδίο της Δημόσιας Ιστορίας. Στο εν λόγω πεδίο, η τηλεόραση παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο για τη μετάδοση των ιστορικών γνώσεων σε σημείο που να γίνεται πλέον λόγος για edu-tainment ή και histo-tainment» (εκπαιδευτική, ιστορική διασκέδαση).
Η παρούσα μελέτη εξετάζει τη σχέση της Ιστορίας με την τηλεοπτική διαφήμιση και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η θέση της Ιστορίας στην τηλεοπτική διαφήμιση εκτείνεται πέρα από την εκπαιδευτική, ιστορική διασκέδαση. Διαπραγματεύεται τον όρο ιστοριο-κατανάλωση (histo-consuming) υποδεικνύοντας ότι πλέον η Ιστορία αποτελεί μέσο για
την κατανάλωση αγαθών, προσδιορίζοντας ένα νέο πεδίο της προσέγγισης της ιστορικής γνώσης.
11o Πανελλήνιο Συνέδριο "Οι Φυσικές Επιστήμες στην Προσχολική Αγωγή", 2022
Η εξάπλωση της STE(A)M εκπαίδευσης πυροδότησε μία έντονη συζήτηση σχετικά τον τονισμό των θετικι... more Η εξάπλωση της STE(A)M εκπαίδευσης πυροδότησε μία έντονη συζήτηση σχετικά τον τονισμό των θετικιστικών όψεων της εκπαίδευσης και την παραμέληση της σημασίας των ανθρωπιστικών πτυχών της. Στη βάση αυτή, η παρούσα εισήγηση εξετάζει τη σχέση της Ιστορικής με την STE(A)M εκπαίδευση και αναζητά εάν και πώς μπορεί να υπάρξει αμοιβαία ωφέλεια από τη συνέργεια των δύο πεδίων. Συμπεραίνεται ότι οι δύο τομείς μοιράζονται κοινές μεθοδολογικές προσεγγίσεις και στόχους ενώ ταυτόχρονα καθίστανται συμπληρωματικές. Αμφότερες έχουν ως επίκεντρο τον άνθρωπο και αποβλέπουν σε ένα βελτιωμένο μέλλον της ανθρώπινης ύπαρξης: η μεν Ιστορία συνεισφέρει στα ερωτήματα/προβλήματα της ανθρώπινης σκέψης παρέχοντας τις απαραίτητες πληροφορίες οι οποίες σχετίζονται με το πλαίσιο (το «τι» και το «γιατί») ενώ η STE(A)M συμβάλλει με την πρακτική (το «πώς»). Η έλλειψη ενός από τα στοιχεία αυτά οδηγεί σε απώλεια της απαιτούμενη σφαιρικής αντίληψης του ερωτήματος/προβλήματος. Για το λόγο αυτό προτείνουμε τον όρο HiSTEAM (Hi=History) ως δηλωτικό της προτεινόμενης σύζευξης
Many theorists who have tried to define the nature of ‘the nation’ and its origins relate the con... more Many theorists who have tried to define the nature of ‘the nation’ and its origins relate the construction of a nation to its past, underlining the significant contribution of history and history education. They emphasize the priority a nation gives to the construction of national identity. This national identity involves the transmission of a set of characteristics to the younger generation; characteristics which distinguish a nation (or ethnic group) from the ‘other’ nations/ ethnic groups, and, at the same time, provides a sense of belonging to a particular nation. This study focuses on the Greek context. It tries to identify the ‘nature’ and purpose of history education and how these align with the particular national context. Also, it tries to examine whether and to what extent school history contributes to the way Greek pupils (aged 12 and 15) form their ideas about, attitudes to and perceptions of their own nation and ‘other’ nations which are discussed and presented in the c...
Νέα Παιδεία , 2020
Η παρούσα μελέτη διερευνά εάν η ενσωμάτωση δημόσιων εκφάνσεων της ιστορίας μπορεί να ενσωματωθεί ... more Η παρούσα μελέτη διερευνά εάν η ενσωμάτωση δημόσιων εκφάνσεων της ιστορίας μπορεί να ενσωματωθεί στη διδασκαλία της ιστορίας σε ακαδημαϊκό πλαίσιο με σκοπό την αναθέρμανση του ενδιαφέροντος των μελλοντικών εκπαιδευτικών για το παρελθόν και το γνωστικό αντικείμενο. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι οι δημόσιες εκφάνσεις δύναται να συμβάλλουν στην ενίσχυση της σχέσης φοιτητών/τριών με το παρελθόν και στην καλλιέργεια κλίματος ιστορικού γραμματισμού. Διαπιστώθηκε επίσης ότι η διδακτική προσέγγιση είναι εξίσου σημαντική με το περιεχόμενο και η ανάγκη ανανέωση της διδακτικής προσέγγισης σε πανεπιστημιακό πλαίσιο. Το τελευταίο σημείο επισύρει το σημαντικό ρόλο και την ευθύνη του διδάσκοντα να δομήσει μία ενδιαφέρουσα σχέση μεταξύ του περιεχομένου του μαθήματος και του τρόπου μεταβίβασης της γνώσης. Στη συγκεκριμένη μελέτη, έγινε σαφές ότι απαιτείται, από τη μεριά του διδάσκοντα, ένας σημαντικός χρόνος και μία εμπεριστατωμένη μελέτη, ανάλυση και επιλογή εκείνων των δημόσιων εκφάνσεων οι οποίες εξυπηρετούσαν τον στόχο της εκάστοτε ενότητας η οποία διδάσκονταν. Η έλλειψη εξοικείωσης των φοιτητών/τριών με τη διαχείριση πηγών, οι οποίες δεν ενέπιπταν στην κατηγορία των πρωτογενών γραπτών πηγών, τις οποίες είχαν μάθει να επεξεργάζονται στα μαθητικά τους χρόνια, αποτελεί μία σημαντική παράμετρος για τη οποία πρέπει να μεριμνήσει ο διδάσκων ο οποίος ενσωματώνει άλλα μέσα για την προσέγγιση του παρελθόντος.
Ι.Α.Κ.Ε. 6ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ, 2021
Τα δημόσια γλυπτά αντικατοπτρίζουν πτυχές της συλλογικής μνήμης. Η δημιουργία τους στοχεύει στη δ... more Τα δημόσια γλυπτά αντικατοπτρίζουν πτυχές της συλλογικής μνήμης. Η δημιουργία τους στοχεύει στη διατήρηση γεγονότων και
προσωπικοτήτων του παρελθόντος, συνιστούν έναυσμα για τη διέγερση και τη διατήρηση της μνήμης και συμβάλλουν στη συγκρότηση μιας ταυτότητας στο παρόν.
Η μελέτη παρουσιάζει μέρος ενός προγράμματος το οποίο στόχευε να χαρτογραφήσει τα δημόσια γλυπτά, να αναδείξει πτυχές της συλλογικής μνήμης, να ανιχνεύσει στο αν και πώς συμβάλλουν στη δόμηση της εθνικής συνείδηση και να επισημάνει τον κοινωνικό αντίκτυπό τους.
Παράλληλα, στόχευε να αποτελέσει ένα συμμετοχικό κανάλι επικοινωνίας με τα μέλη των τοπικών κοινοτήτων μέσα από τη δόμηση μίας ψηφιακής γλυπτοθήκης των δημόσιων γλυπτών.
Βασικές διαπιστώσεις συνιστούν τα εξής: τα δημόσια γλυπτά αντανακλούν τρόπους δόμησης της συλλογικής μνήμης η οποία έχει και τοπικά χαρακτηριστικά. Αυτά, όχι σπάνια, οδηγούν σε έριδες. Η τοπική συλλογική μνήμη συμβάλλει στην καλλιέργεια της εθνικής συνείδησης, τα δημόσια υπαίθρια γλυπτά αποτελούν μέσο προσέγγισης του παρελθόντος και νοηματοδότησης του παρόντος μίας τοπικής κοινότητας.
ΝΕΟΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ online, 2020
Η εκπαίδευση βασισμένη στον τόπο (place-based education) θέτει την έννοια του «τόπου» στον πυρήνα... more Η εκπαίδευση βασισμένη στον τόπο (place-based education) θέτει την έννοια του «τόπου» στον πυρήνα των εκπαιδευτικών προγραμμάτων και προσφέρει μία εναλλακτική προσέγγιση της σχολικής γνώσης απομακρύνοντάς την από το ομογενοποιημένο, ενιαίο εθνικό εκπαιδευτικό πλαίσιο. Εφαρμόζεται κυρίως σε δραστηριότητες σχετικές με το περιβάλλον και την αειφορία. Η παρούσα μελέτη παρουσιάζει τα αποτελέσματα προγράμματος το οποίο εκπονήθηκε για και από φοιτητές προπτυχιακού επιπέδου και ως στόχο του είχε την εφαρμογή του πλαισίου της εκπαίδευσης βασισμένη στο τόπο στο πεδίο της ιστορίας και της διδασκαλίας της. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η εκπαίδευση βασισμένη στον τόπο: α. μπορεί να εμπλέξει ενεργά φοιτητές και μαθητές στην προσέγγιση της ιστορικής γνώσης β. να προσφέρει ένα βιωματικό πλαίσιο ενασχόλησης με τον τόπο και την ιστορία του γ. να εμπλουτίσει τη διδασκαλία της ιστορίας πέρα από «τα τείχη» του αμφιθεάτρου και της τάξης και δ. να προσφέρει τα εχέγγυα για «συμμετοχικότητα» στον τόπο και την ιστορία του.
Στο Καψάλης, Γ.Δ. & Κατσίκης, Α.Ν. (επιμ.) (2007) Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση και προκλήσεις της εποχής μας, Ηλεκτρονικά Πρακτικά του Συνεδρίου του Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Σχολή Επιστημών Αγωγής, Ιωάννινα 2007, 719-730, 2007
Στο πλαίσιο των διαφοροποιήσεων της Ευρωπαϊκής Διάστασης ( Ε.Δ.) στα Curricula των κρατών-μελών π... more Στο πλαίσιο των διαφοροποιήσεων της Ευρωπαϊκής Διάστασης ( Ε.Δ.) στα Curricula των κρατών-μελών παρουσιάζει ενδιαφέρον η μελέτη του τρόπου προώθησης της Ε.Δ. σε κάθε χώρα. Στο σημείο αυτό επικεντρώθηκε η μελέτη αυτή, εστιάζοντας στο Αναλυτικό πρόγραμμα Ιστορίας του Δημοτικού Σχολείου της Ελλάδας για τρεις λόγους: α) η Σχολική Ιστορία δεν έχει ως σκοπό μόνο τη μετάδοση και γνώση γεγονότων του παρελθόντος. Σ’ αυτόν εμπεριέχεται και η ανάπτυξη της κριτικής ιστορικής σκέψης καθώς και η καλλιέργεια δεξιοτήτων και τρόπων προσέγγισής της. Επιπλέον, αποτελεί ένα ιδιαίτερο πεδίο για τη συγκρότηση της πολιτικής και κοινωνικής ταυτότητας του νέου σε όποιο κράτος κι αν ζει β) βασικό ρόλο στην επίτευξη όλων των παραπάνω, παίζει το Αναλυτικό Πρόγραμμα (Α.Π.), είτε πρόκειται για Α.Π. που αναφέρεται στο σύνολο της σχολικής γνώσης είτε για το Α.Π. κάθε γνωστικού αντικειμένου ξεχωριστά. Ο καθοριστικός αυτός ρόλος συνίσταται στο γεγονός ότι το Αναλυτικό Πρόγραμμα αποτελεί το «καθρέπτισμα» των πολιτικών προθέσεων και επιλογών των εκάστοτε εξουσιών που καθορίζουν την εκπαιδευτική πολιτική της κάθε χώρας γ) στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση θεμελιώνεται η καλλιέργεια της εθνικής συνείδησης στην οποία βασίζεται και η απόκτηση της ευρωπαϊκής συνείδησης. Σκοπός της παρούσας εργασίας ήταν να μελετήσει την Ευρωπαϊκή Διάσταση στο Αναλυτικό Πρόγραμμα Ιστορίας (Α.Π.Ι.) του Δημοτικού Σχολείου της Ελλάδας – χώρας μέλους της Ε.Ε. Στόχοι της ήταν να διαπιστώσει αν α) η ΕΔΕ εμπεριέχεται και διαχέεται στο Α.Π.Ι. β) αν υπηρετούνται
και σε ποιο βαθμό εξακτινώνονται οι τρεις παράμετροι οριοθέτησής της γ) αν καλλιεργεί την ευρωπαϊκή ταυτότητα και συνείδηση στους μαθητές και δ) αν συμβάλλει και κατά πόσο στην ενωτική διαδικασία της Ευρώπης. Η μέθοδος που κρίθηκε καταλληλότερη για τη διερεύνηση της ΕΔΕ στο Α.Π.Ι. ήταν η ανάλυση περιεχομένου. Πρόκειται για μια μέθοδος μελέτης της επικοινωνίας, γραπτής ή λεκτικής, που αποσκοπεί στην αντικειμενική και συστηματική περιγραφή της επικοινωνίας. Πηγή της έρευνας είναι το Α.Π. Ι. του Δημοτικού Σχολείου της Δ’, Ε’, και Στ’ τάξης ενώ το Α.Π.Ι. της Γ’ τάξης επιλέχθηκε να μην συμπεριληφθεί στην έρευνα αφού καλύπτει θεματικά την Αρχαία Ελληνική Μυθολογία. Η ανάλυση περιεχομένου επικεντρώθηκε: στο γενικό σκοπό της διδασκαλίας του μαθήματος της Ιστορίας και στους γενικούς στόχους, στους ειδικούς σκοπούς και στους ειδικούς στόχους του μαθήματος για κάθε τάξη του δημοτικού σχολείου. Η μελέτη βασίστηκε στα έγγραφα της Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, του Συμβουλίου της Ευρώπης και του Συμβουλίου για την Πολιτική Συνεργασία, στις σχετικές εκθέσεις που κατατέθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στη νομοθεσία του Υπουργείου Παιδείας της Ελλάδας, στο Αναλυτικό Πρόγραμμα, όπως αυτό δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως καθώς και στην ελληνική και ξένη βιβλιογραφία και αρθρογραφία που σχετίζεται με το θέμα.
Περιοδικό "Νέος Παιδαγωγός", 2019
Με εφαλτήριο τα μαθησιακά αποτελέσματα ως δείκτη του αποτελεσματικού σχολείου, το παρόν άρθρο προ... more Με εφαλτήριο τα μαθησιακά αποτελέσματα ως δείκτη του αποτελεσματικού σχολείου, το παρόν άρθρο προσεγγίζει βιβλιογραφικά τις έννοιες της παιδαγωγική ηγεσίας, του σχολικού κλίματος και της κουλτούρας. Σκιαγραφεί τις μεταξύ τους σχέσεις και αλληλεπιδράσεις υπογραμμίζοντας τη συμβολή της παιδαγωγικής ηγεσίας στη διαμόρφωση σχολικού κλίματος και κουλτούρας, η οποία προωθεί τα μαθησιακά αποτελέσματα. Στη συνέχεια, γίνεται μία προσπάθεια πλαισίωσης των παραπάνω αλληλεπιδράσεων στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα λαμβάνοντας υπόψη την ισχύουσα εκπαιδευτική νομοθεσία.
Επιστημονικό Εκπαιδευτικό Περιοδικό «eκπ@ιδευτικός κύκλος», 2020
Based on learning outcomes as an indicator of an effective school, this article examines the noti... more Based on learning outcomes as an indicator of an effective school, this article examines the notions of instructional leadership, school climate and culture probing the relevant literature. It depicts the relationships and interactions among them underlining the common grounds- the contribution of instructional leadership to the formulation of school climate and culture. Next, considering the contemporary educational policies, it attempts to contextualize them in the Greek educational context. The study ends up with suggestions about how instructional leadership could be employed in school units.
Διεθνές Συνέδριο Για τα 60 χρόνια από το θάνατο του Νίκου Καζαντζάκη Η Θέση του Νίκου Καζαντζάκη στην Εκπαίδευση στην Ελλάδα και στο Εξωτερικό, 2019
Ο συγγραφέας, δημοσιογράφος, στοχαστής, ποιητής, λογοτέχνης, μουσικός και φιλόσοφος Νίκος Καζαντζ... more Ο συγγραφέας, δημοσιογράφος, στοχαστής, ποιητής, λογοτέχνης, μουσικός και φιλόσοφος Νίκος Καζαντζάκης αφιέρωσε μεγάλο μέρος της ζωής του στα ταξίδια, τα οποία θεωρούσε ότι τον έτρεφαν πνευματικά, αφού, όπως αναφέρει, αυτά και η δημιουργία στάθηκαν οι δύο μεγάλες απολαύσεις της ζωής του. Όπως αναφέρουν μελετητές του, το εκάστοτε ταξίδι είναι μια διαδικασία αυτογνωσίας, παραμέλησης τού εγωισμού και μύησης σε μια οικουμενική προσέγγιση της ανθρώπινης ύπαρξης και δημιουργίας.
Στη διάρκεια της ζωής του, ταξίδεψε πολλές φορές στην Κεντρική Ευρώπη και ανατολικά της, στα εδάφη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης (το 1925, το 1927 και το 1928-29), ενώ άσκησε και πολιτειακά καθήκοντα, φέροντας σε πέρας τον επαναπατρισμό των Ελλήνων, που είχαν εγκλωβιστεί στον Καύκασο. Οι εμπειρίες από αυτά τα ταξίδια του αποτυπώνονται στα ταξιδιωτικά του συγγράμματα, όπου αναδεικνύεται η επίδραση, που άσκησε η Ανατολική Ευρώπη στην προσωπικότητά του και στο έργο του.
Και αν θεωρηθεί ότι η περιοχή της Ανατολικής Ευρώπης σημάδεψε το Νίκο Καζαντζάκη, πόσο η περιοχή αυτή έχει σημαδευτεί από αυτόν; Η παρούσα εισήγηση εστιάζει στην αναζήτηση της θέσης του έργου του Καζαντζάκη στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Διερευνά κατά πόσο και πώς αξιοποιείται η συγγραφική παρακαταθήκη, την οποία μας άφησε, στις συγκεκριμένες περιοχές. Επιπλέον, με αφορμή το Έτος Καζαντζάκη, ζητά να σκιαγραφήσει πώς το αφιερωματικό έτος επηρέασε τη διάχυση του έργου του.
Τα στοιχεία, τα οποία παρουσιάζονται παρακάτω, απορρέουν από τον απολογισμό του εκπαιδευτικού έργου των αποσπασμένων εκπαιδευτικών από την Ελλάδα στις χώρες των εν λόγω περιοχών και αποτελούν μια σύντομη επισκόπηση των δράσεων/ενασχολήσεων των Πανεπιστημιακών Εδρών, στις οποίες διδάσκεται η ελληνική γλώσσα και λογοτεχνία. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στις δράσεις, οι οποίες υλοποιήθηκαν, κατά το Έτος Καζαντζάκη. Οι παρακάτω αναφορές βασίζονται στην ενασχόληση με τα έργα του συγγραφέα στην ελληνική γλώσσα.
Σημαντικό σημείο της εισήγησης αποτελεί το τελευταίο μέρος της, στο οποίο συνεκτιμούνται οι προσωπικές εμπειρίες της γράφουσας και των αποσπασμένων εκπαιδευτικών, και κατατίθενται μία σειρά από διαπιστώσεις και προτάσεις για την περαιτέρω αξιοποίηση του έργου του Νίκου Καζαντζάκη.
Ενδεχομένως, τα όσα παρουσιάζονται στη συνέχεια να μην εμπίπτουν στο αυστηρό πλαίσιο μιας επιστημονικής εισήγησης, με τη σχετική βιβλιογραφική τεκμηρίωση. Εντούτοις, αποτελούν εμπειρικό/βιωματικό υλικό, το οποίο προσπαθεί να αποδώσει σύντομα αλλά με τη μεγαλύτερη πιστότητα την πραγματική καθημερινή εικόνα για την απήχηση του έργου του μεγάλου διανοητή.
4ο Πανελλήνιο Συνέδριο «Εκπαίδευση στον 21ο αιώνα: Σχολείο και Πολιτισμός» , 2019
Η σύγχρονη ιστορική επιστήμη απορρίπτει την πεποίθηση της ύπαρξης μίας και μοναδικής αλήθειας στη... more Η σύγχρονη ιστορική επιστήμη απορρίπτει την πεποίθηση της ύπαρξης μίας και μοναδικής αλήθειας στην εξερεύνηση του παρελθόντος. Ζητήματα τα οποία αφορούν το παρελθόν εξετάζονται συχνά μέσα από ποικίλες ερμηνευτικές οπτικές. Η πολυπρισματικότητα αυτή οδηγεί πολύ συχνά σε θεάσεις/ερμηνείες των ιστορικών γεγονότων με έντονη την αίσθηση της σύγκρουσης, της συναισθηματικής εμπλοκής και της αγεφύρωτης αντίθεσης απόψεων και στάσεων.
Η εξέταση των ζητημάτων αυτών, γνωστά ως συγκρουσιακά θέματα (controversial issues), στο σχολικό πλαίσιο της διδασκαλίας της ιστορίας αποτελεί αυτό καθ’ αυτό ένα συγκρουσιακό ζήτημα. Σε επίπεδο επιστημονικού αλλά και πρακτικού λόγου, η διδασκαλία τους στη σχολική τάξη χαρακτηρίζεται από ενστάσεις, αντιγνωμίες, αμφισβητήσεις αλλά ταυτόχρονη αναγνώριση της συμβολής τους στη δόμηση της κριτικής ιστορικής σκέψης των μαθητών/τριών.
Η παρούσα εισήγηση παρουσιάζει τις απόψεις μεταπτυχιακών φοιτητών οι οποίοι εκπαιδεύτηκαν στη διαχείριση των συγκρουσιακών ζητημάτων στο πλαίσιο της σχολικής ιστορίας. Προσπαθεί να διαχειριστεί το εάν και το εφόσον μπορούν τα συγκρουσιακά ζητήματα να ενταχθούν στην καθημερινή διδακτική πρακτική της ιστορίας.
Η παρουσίαση των απόψεων τους, όπως καταγράφηκαν με το ερευνητικό εργαλείο του ερωτηματολογίου, εστιάζουν στις θετικές πτυχές της διδασκαλίας των συγκρουσιακών ζητημάτων είτε για την επιστημονική και προσωπική ανάπτυξη του εκπαιδευτικού είτε για την πνευματική και προσωπική καλλιέργεια των μαθητών/τριών, ενώ παράλληλα επισημαίνεται ένας εναλλακτικός τρόπος προσέγγισης της ιστορίας. Τέλος, υπογραμμίζονται οι «γκρίζες ζώνες» της διδασκαλίας των συγκρουσιακών ζητημάτων και πώς αυτές θα μπορούσαν να υπερκεραστούν.
4ο Πανελλήνιο Συνέδριο «Εκπαίδευση στον 21ο αιώνα: Σχολείο και Πολιτισμός» , 2019
Στις σύγχρονες κοινωνίες, ποικίλα –επίκαιρα αλλά και του παρελθόντος– θέματα καθώς και η χρήση το... more Στις σύγχρονες κοινωνίες, ποικίλα –επίκαιρα αλλά και του παρελθόντος– θέματα καθώς και η χρήση τους και η ερμηνεία τους συνιστούν ένα πεδίο σφοδρών πολλές φορές συγκρούσεων και αντιπαραθέσεων που εγείρουν έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις στους εμπλεκόμενους και προκαλούν διχασμούς και κοινωνικές διαιρέσεις. Ο εμφύλιος, η αντίσταση, η ομοφυλοφιλία, το προσφυγικό, η εκμετάλλευση των ζώων αποτελούν κάποια παραδείγματα για τα οποία σημειώνονται έντονες αντιπαραθέσεις με διαχρονική ισχύ σε κοινωνικό, πολιτικό και ανθρωπιστικό επίπεδο. Στο πλαίσιο της σχολικής τάξης, η διδασκαλία των συγκρουσιακών αυτών ζητημάτων συναντά έντονη αντίσταση, σκεπτικισμό και αμφισβήτηση από τους/τις εκπαιδευτικούς, ενώ η σύγχρονη βιβλιογραφία τονίζει ως επιβεβλημένη και σημαντική την ενσωμάτωσή τους στη διδασκαλία. Το παρόν εργαστήριο έχοντας στον πυρήνα του το συγκρουσιακό ζήτημα της κατάργησης του εορτασμού της επετείου του Πολυτεχνείου προσπαθεί να μυήσει τους συμμετέχοντες στις διδακτικές προσεγγίσεις της διαχείρισης ενός συγκρουσιακού ζητήματος μέσα στη σχολική τάξη. Με βάση το μοντέλο των Rogers & Rogers (2003) «Structured Academic Controversy - Δομημένη Ακαδημαϊκή Αντιπαράθεση», οι συμμετέχοντες καλούνται να εμπλακούν σε έναν διάλογο διαφωνίας, να εξετάσουν όλες τις πτυχές του ζητήματος και να οδηγηθούν σε σύγκλιση απόψεων.
Paper presented in HEIRNET 15th International Research Network Conference, 2018
Visual representations constitute an inextricable component of history textbooks and in parallel ... more Visual representations constitute an inextricable component of history textbooks and in parallel with the integrated text comprise the official historical discourse. Given the other people’s undisputable involvement in the historical course of a nation, the references to ‘the other’, apart from the national self conceptualize and depict the historical route of the latter. Those references consist of textual and visual elements (illustration).
The particular paper examines the role of visual representations in the construction of the perception of ‘the other’ in the history textbooks of compulsory education. The research was based on, on one hand the social semiotic theory and on the other hand on discourse analysis. It examines both the sort and the content of other people’s visual representations. The external characteristics of each image (subtitling, sort and form, size) and the internal elements (kind of representation, interrelation between text and illustration) are examined.
The fragmentary visual representations of ‘the other’, not always without biases and stereotypes, and their selective contribution to the cultivation of the historical thinking are among the conclusions. Considering the determining influence of visual representations, the paper suggests that thorough selection and exploitation of the illustration of history textbooks are needed in terms of the ‘other’ and the national self.
Χρυσούλα Ταμίσογλου, «Το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας», Αρχείον Πόντου, τομ. 47 (1996-1997), σελ... more Χρυσούλα Ταμίσογλου, «Το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας», Αρχείον Πόντου, τομ. 47 (1996-1997), σελ. 227-242
Με τη εμφάνιση του ρεύματος του μεταμοντερνισμού κατά τη διάρκεια των δεκαετιών '60 και '70, παρ... more Με τη εμφάνιση του ρεύματος του μεταμοντερνισμού κατά τη διάρκεια των δεκαετιών '60 και '70, παρατηρείται στο χώρο των κοινωνικών επιστημών και κατ' επέκταση στο χώρο της εκπαιδευτικής έρευνας, η άνθιση της ποιοτικής έρευνας που αποστασιοποιείται από την παραδοσιακή ποσοτική έρευνα όσο αφορά τους τρόπους και τις μεθόδους κατάκτησης και κατανόησης της αλήθειας και της πραγματικότητας. Ενώ η ποσοτική έρευνα αναζητά την υψηλά αξιόπιστη και έγκυρη γνώση μέσα από μετρήσεις και πειραματικές εφαρμογές επιδιώκοντας την γενίκευση, την ακρίβεια και την πρόβλεψη/έλεγχο μελλοντικών καταστάσεων, η ποιοτική μέθοδος επικεντρώνεται στο «ειδικό» και θεωρώντας το πολύπτυχο και πολυδιάστατο της πραγματικότητας και της αλήθειας αναζητά την παρουσίαση και την ερμηνεία των πολλαπλών κατανοήσεών της. Η εκπαιδευτική έρευνα βασισμένη στις τέχνες (arts-based educational research) (ABER) εντάσσεται στους χώρους της ποιοτικής προοπτικής και στοχεύει στη διερεύνηση και ερμηνεία των εκπαιδευτικών φαινομένων μέσα από τις δυνατότητες που παρέχει η τέχνη σε οποιαδήποτε έκφανσή της. Κάνει την εμφάνισή της στα τέλη της δεκαετίας του '80 με κύριους εκφραστές της τους Tom Barone και Elliot Eisner. Στις δεκαετίες που μεσολαβούν η ABER τυγχάνει όλο και μεγαλύτερης αποδοχής αλλά και έντονης κριτικής αντιπαράθεσης. Τι είναι όμως η ABER; Σε τι συνίσταται και ποια είναι η καινοτομία ή/και αντινομία που εισηγείται στο πεδίο της εκπαιδευτικής έρευνας; Το παρόν άρθρο στοχεύει στη σύντομη παρουσίαση των βασικότερων στοιχείων της μεθοδολογίας, υπογραμμίζοντας τους καινούς τόπους που εισάγει αλλά και τις αδυναμίες που έχουν σημειωθεί κατά την εφαρμογή της.
Η παρούσα μελέτη συνιστά επισκόπηση των Αναλυτικών προγραμμάτων Ιστορίας του δημοτικού σχολείου κ... more Η παρούσα μελέτη συνιστά επισκόπηση των Αναλυτικών προγραμμάτων Ιστορίας του δημοτικού σχολείου και διερευνά εάν και κατά πόσο παρουσιάζεται η πορεία άλλων λαών και πολιτισμών σε αυτά.
The content and the use of history textbooks are defined by political contexts and vary from one ... more The content and the use of history textbooks are defined by political contexts and vary from one social and educational context to the other. This study constitutes a historical review of educational policies that took place in Greece from the establishment of the state until nowadays. This examination is linked with the development of history textbooks in the country in order to identify how and to what extent history textbooks and history education in general was influenced by these particular policies. The conclusions of this study indicate that history textbooks were manipulated by different political systems in order to controversial political ideologies to be served and diffused into the Greek society. They were also used as the only authorised means which could be used in history classes since they included the 'true' historical knowledge. Additionally, they were employed to provide homogeneity in education cultivating mostly national feelings and consciousness. The paper suggests that textbooks and history textbooks in particular should be liberated by the asphyxiating control of the state in order multiple voices about the past to be heard. By this way, the development of historical thinking and awareness could be achieved by pupils, an objective that is clearly stated in the history curriculum of 2003.
This paper reports the findings of a study of students' views on history as a school subject. The... more This paper reports the findings of a study of students' views on history as a school subject. The study aimed to investigate pupils' perceptions of the usefulness of studying school history and history in general. Particular attention was paid to pupils' feedback on educational material used in history teaching and teacher's contribution. The research was conducted across 8 schools in North Greece and over 200 young people (age 12-15) took part in it. In terms of the sample, data was obtained from a range of different schools taking into consideration geographical, social-economic and ethnic background parameters. The survey consisted of focus group interviews. The outcomes indicate a contradiction between the aspects of history promoted by the particular history curriculum and pupils' perceptions of the subject. According to pupils' reflections on the subject, school history does not seem to affect their way of thinking and their understanding of the past; points that are mentioned in the history curriculum. The paper suggests that pupils' voices should be heard whenever school history course is discussed in order to bridge this gap because they experience history teaching 'in real life' and pupils are the most involved agent in the teaching and knowing process.
Uploads
Papers by Chrysa Tamisoglou
συγκροτώντας το πεδίο της Δημόσιας Ιστορίας. Στο εν λόγω πεδίο, η τηλεόραση παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο για τη μετάδοση των ιστορικών γνώσεων σε σημείο που να γίνεται πλέον λόγος για edu-tainment ή και histo-tainment» (εκπαιδευτική, ιστορική διασκέδαση).
Η παρούσα μελέτη εξετάζει τη σχέση της Ιστορίας με την τηλεοπτική διαφήμιση και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η θέση της Ιστορίας στην τηλεοπτική διαφήμιση εκτείνεται πέρα από την εκπαιδευτική, ιστορική διασκέδαση. Διαπραγματεύεται τον όρο ιστοριο-κατανάλωση (histo-consuming) υποδεικνύοντας ότι πλέον η Ιστορία αποτελεί μέσο για
την κατανάλωση αγαθών, προσδιορίζοντας ένα νέο πεδίο της προσέγγισης της ιστορικής γνώσης.
προσωπικοτήτων του παρελθόντος, συνιστούν έναυσμα για τη διέγερση και τη διατήρηση της μνήμης και συμβάλλουν στη συγκρότηση μιας ταυτότητας στο παρόν.
Η μελέτη παρουσιάζει μέρος ενός προγράμματος το οποίο στόχευε να χαρτογραφήσει τα δημόσια γλυπτά, να αναδείξει πτυχές της συλλογικής μνήμης, να ανιχνεύσει στο αν και πώς συμβάλλουν στη δόμηση της εθνικής συνείδηση και να επισημάνει τον κοινωνικό αντίκτυπό τους.
Παράλληλα, στόχευε να αποτελέσει ένα συμμετοχικό κανάλι επικοινωνίας με τα μέλη των τοπικών κοινοτήτων μέσα από τη δόμηση μίας ψηφιακής γλυπτοθήκης των δημόσιων γλυπτών.
Βασικές διαπιστώσεις συνιστούν τα εξής: τα δημόσια γλυπτά αντανακλούν τρόπους δόμησης της συλλογικής μνήμης η οποία έχει και τοπικά χαρακτηριστικά. Αυτά, όχι σπάνια, οδηγούν σε έριδες. Η τοπική συλλογική μνήμη συμβάλλει στην καλλιέργεια της εθνικής συνείδησης, τα δημόσια υπαίθρια γλυπτά αποτελούν μέσο προσέγγισης του παρελθόντος και νοηματοδότησης του παρόντος μίας τοπικής κοινότητας.
και σε ποιο βαθμό εξακτινώνονται οι τρεις παράμετροι οριοθέτησής της γ) αν καλλιεργεί την ευρωπαϊκή ταυτότητα και συνείδηση στους μαθητές και δ) αν συμβάλλει και κατά πόσο στην ενωτική διαδικασία της Ευρώπης. Η μέθοδος που κρίθηκε καταλληλότερη για τη διερεύνηση της ΕΔΕ στο Α.Π.Ι. ήταν η ανάλυση περιεχομένου. Πρόκειται για μια μέθοδος μελέτης της επικοινωνίας, γραπτής ή λεκτικής, που αποσκοπεί στην αντικειμενική και συστηματική περιγραφή της επικοινωνίας. Πηγή της έρευνας είναι το Α.Π. Ι. του Δημοτικού Σχολείου της Δ’, Ε’, και Στ’ τάξης ενώ το Α.Π.Ι. της Γ’ τάξης επιλέχθηκε να μην συμπεριληφθεί στην έρευνα αφού καλύπτει θεματικά την Αρχαία Ελληνική Μυθολογία. Η ανάλυση περιεχομένου επικεντρώθηκε: στο γενικό σκοπό της διδασκαλίας του μαθήματος της Ιστορίας και στους γενικούς στόχους, στους ειδικούς σκοπούς και στους ειδικούς στόχους του μαθήματος για κάθε τάξη του δημοτικού σχολείου. Η μελέτη βασίστηκε στα έγγραφα της Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, του Συμβουλίου της Ευρώπης και του Συμβουλίου για την Πολιτική Συνεργασία, στις σχετικές εκθέσεις που κατατέθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στη νομοθεσία του Υπουργείου Παιδείας της Ελλάδας, στο Αναλυτικό Πρόγραμμα, όπως αυτό δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως καθώς και στην ελληνική και ξένη βιβλιογραφία και αρθρογραφία που σχετίζεται με το θέμα.
Στη διάρκεια της ζωής του, ταξίδεψε πολλές φορές στην Κεντρική Ευρώπη και ανατολικά της, στα εδάφη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης (το 1925, το 1927 και το 1928-29), ενώ άσκησε και πολιτειακά καθήκοντα, φέροντας σε πέρας τον επαναπατρισμό των Ελλήνων, που είχαν εγκλωβιστεί στον Καύκασο. Οι εμπειρίες από αυτά τα ταξίδια του αποτυπώνονται στα ταξιδιωτικά του συγγράμματα, όπου αναδεικνύεται η επίδραση, που άσκησε η Ανατολική Ευρώπη στην προσωπικότητά του και στο έργο του.
Και αν θεωρηθεί ότι η περιοχή της Ανατολικής Ευρώπης σημάδεψε το Νίκο Καζαντζάκη, πόσο η περιοχή αυτή έχει σημαδευτεί από αυτόν; Η παρούσα εισήγηση εστιάζει στην αναζήτηση της θέσης του έργου του Καζαντζάκη στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Διερευνά κατά πόσο και πώς αξιοποιείται η συγγραφική παρακαταθήκη, την οποία μας άφησε, στις συγκεκριμένες περιοχές. Επιπλέον, με αφορμή το Έτος Καζαντζάκη, ζητά να σκιαγραφήσει πώς το αφιερωματικό έτος επηρέασε τη διάχυση του έργου του.
Τα στοιχεία, τα οποία παρουσιάζονται παρακάτω, απορρέουν από τον απολογισμό του εκπαιδευτικού έργου των αποσπασμένων εκπαιδευτικών από την Ελλάδα στις χώρες των εν λόγω περιοχών και αποτελούν μια σύντομη επισκόπηση των δράσεων/ενασχολήσεων των Πανεπιστημιακών Εδρών, στις οποίες διδάσκεται η ελληνική γλώσσα και λογοτεχνία. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στις δράσεις, οι οποίες υλοποιήθηκαν, κατά το Έτος Καζαντζάκη. Οι παρακάτω αναφορές βασίζονται στην ενασχόληση με τα έργα του συγγραφέα στην ελληνική γλώσσα.
Σημαντικό σημείο της εισήγησης αποτελεί το τελευταίο μέρος της, στο οποίο συνεκτιμούνται οι προσωπικές εμπειρίες της γράφουσας και των αποσπασμένων εκπαιδευτικών, και κατατίθενται μία σειρά από διαπιστώσεις και προτάσεις για την περαιτέρω αξιοποίηση του έργου του Νίκου Καζαντζάκη.
Ενδεχομένως, τα όσα παρουσιάζονται στη συνέχεια να μην εμπίπτουν στο αυστηρό πλαίσιο μιας επιστημονικής εισήγησης, με τη σχετική βιβλιογραφική τεκμηρίωση. Εντούτοις, αποτελούν εμπειρικό/βιωματικό υλικό, το οποίο προσπαθεί να αποδώσει σύντομα αλλά με τη μεγαλύτερη πιστότητα την πραγματική καθημερινή εικόνα για την απήχηση του έργου του μεγάλου διανοητή.
Η εξέταση των ζητημάτων αυτών, γνωστά ως συγκρουσιακά θέματα (controversial issues), στο σχολικό πλαίσιο της διδασκαλίας της ιστορίας αποτελεί αυτό καθ’ αυτό ένα συγκρουσιακό ζήτημα. Σε επίπεδο επιστημονικού αλλά και πρακτικού λόγου, η διδασκαλία τους στη σχολική τάξη χαρακτηρίζεται από ενστάσεις, αντιγνωμίες, αμφισβητήσεις αλλά ταυτόχρονη αναγνώριση της συμβολής τους στη δόμηση της κριτικής ιστορικής σκέψης των μαθητών/τριών.
Η παρούσα εισήγηση παρουσιάζει τις απόψεις μεταπτυχιακών φοιτητών οι οποίοι εκπαιδεύτηκαν στη διαχείριση των συγκρουσιακών ζητημάτων στο πλαίσιο της σχολικής ιστορίας. Προσπαθεί να διαχειριστεί το εάν και το εφόσον μπορούν τα συγκρουσιακά ζητήματα να ενταχθούν στην καθημερινή διδακτική πρακτική της ιστορίας.
Η παρουσίαση των απόψεων τους, όπως καταγράφηκαν με το ερευνητικό εργαλείο του ερωτηματολογίου, εστιάζουν στις θετικές πτυχές της διδασκαλίας των συγκρουσιακών ζητημάτων είτε για την επιστημονική και προσωπική ανάπτυξη του εκπαιδευτικού είτε για την πνευματική και προσωπική καλλιέργεια των μαθητών/τριών, ενώ παράλληλα επισημαίνεται ένας εναλλακτικός τρόπος προσέγγισης της ιστορίας. Τέλος, υπογραμμίζονται οι «γκρίζες ζώνες» της διδασκαλίας των συγκρουσιακών ζητημάτων και πώς αυτές θα μπορούσαν να υπερκεραστούν.
The particular paper examines the role of visual representations in the construction of the perception of ‘the other’ in the history textbooks of compulsory education. The research was based on, on one hand the social semiotic theory and on the other hand on discourse analysis. It examines both the sort and the content of other people’s visual representations. The external characteristics of each image (subtitling, sort and form, size) and the internal elements (kind of representation, interrelation between text and illustration) are examined.
The fragmentary visual representations of ‘the other’, not always without biases and stereotypes, and their selective contribution to the cultivation of the historical thinking are among the conclusions. Considering the determining influence of visual representations, the paper suggests that thorough selection and exploitation of the illustration of history textbooks are needed in terms of the ‘other’ and the national self.
συγκροτώντας το πεδίο της Δημόσιας Ιστορίας. Στο εν λόγω πεδίο, η τηλεόραση παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο για τη μετάδοση των ιστορικών γνώσεων σε σημείο που να γίνεται πλέον λόγος για edu-tainment ή και histo-tainment» (εκπαιδευτική, ιστορική διασκέδαση).
Η παρούσα μελέτη εξετάζει τη σχέση της Ιστορίας με την τηλεοπτική διαφήμιση και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η θέση της Ιστορίας στην τηλεοπτική διαφήμιση εκτείνεται πέρα από την εκπαιδευτική, ιστορική διασκέδαση. Διαπραγματεύεται τον όρο ιστοριο-κατανάλωση (histo-consuming) υποδεικνύοντας ότι πλέον η Ιστορία αποτελεί μέσο για
την κατανάλωση αγαθών, προσδιορίζοντας ένα νέο πεδίο της προσέγγισης της ιστορικής γνώσης.
προσωπικοτήτων του παρελθόντος, συνιστούν έναυσμα για τη διέγερση και τη διατήρηση της μνήμης και συμβάλλουν στη συγκρότηση μιας ταυτότητας στο παρόν.
Η μελέτη παρουσιάζει μέρος ενός προγράμματος το οποίο στόχευε να χαρτογραφήσει τα δημόσια γλυπτά, να αναδείξει πτυχές της συλλογικής μνήμης, να ανιχνεύσει στο αν και πώς συμβάλλουν στη δόμηση της εθνικής συνείδηση και να επισημάνει τον κοινωνικό αντίκτυπό τους.
Παράλληλα, στόχευε να αποτελέσει ένα συμμετοχικό κανάλι επικοινωνίας με τα μέλη των τοπικών κοινοτήτων μέσα από τη δόμηση μίας ψηφιακής γλυπτοθήκης των δημόσιων γλυπτών.
Βασικές διαπιστώσεις συνιστούν τα εξής: τα δημόσια γλυπτά αντανακλούν τρόπους δόμησης της συλλογικής μνήμης η οποία έχει και τοπικά χαρακτηριστικά. Αυτά, όχι σπάνια, οδηγούν σε έριδες. Η τοπική συλλογική μνήμη συμβάλλει στην καλλιέργεια της εθνικής συνείδησης, τα δημόσια υπαίθρια γλυπτά αποτελούν μέσο προσέγγισης του παρελθόντος και νοηματοδότησης του παρόντος μίας τοπικής κοινότητας.
και σε ποιο βαθμό εξακτινώνονται οι τρεις παράμετροι οριοθέτησής της γ) αν καλλιεργεί την ευρωπαϊκή ταυτότητα και συνείδηση στους μαθητές και δ) αν συμβάλλει και κατά πόσο στην ενωτική διαδικασία της Ευρώπης. Η μέθοδος που κρίθηκε καταλληλότερη για τη διερεύνηση της ΕΔΕ στο Α.Π.Ι. ήταν η ανάλυση περιεχομένου. Πρόκειται για μια μέθοδος μελέτης της επικοινωνίας, γραπτής ή λεκτικής, που αποσκοπεί στην αντικειμενική και συστηματική περιγραφή της επικοινωνίας. Πηγή της έρευνας είναι το Α.Π. Ι. του Δημοτικού Σχολείου της Δ’, Ε’, και Στ’ τάξης ενώ το Α.Π.Ι. της Γ’ τάξης επιλέχθηκε να μην συμπεριληφθεί στην έρευνα αφού καλύπτει θεματικά την Αρχαία Ελληνική Μυθολογία. Η ανάλυση περιεχομένου επικεντρώθηκε: στο γενικό σκοπό της διδασκαλίας του μαθήματος της Ιστορίας και στους γενικούς στόχους, στους ειδικούς σκοπούς και στους ειδικούς στόχους του μαθήματος για κάθε τάξη του δημοτικού σχολείου. Η μελέτη βασίστηκε στα έγγραφα της Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, του Συμβουλίου της Ευρώπης και του Συμβουλίου για την Πολιτική Συνεργασία, στις σχετικές εκθέσεις που κατατέθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στη νομοθεσία του Υπουργείου Παιδείας της Ελλάδας, στο Αναλυτικό Πρόγραμμα, όπως αυτό δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως καθώς και στην ελληνική και ξένη βιβλιογραφία και αρθρογραφία που σχετίζεται με το θέμα.
Στη διάρκεια της ζωής του, ταξίδεψε πολλές φορές στην Κεντρική Ευρώπη και ανατολικά της, στα εδάφη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης (το 1925, το 1927 και το 1928-29), ενώ άσκησε και πολιτειακά καθήκοντα, φέροντας σε πέρας τον επαναπατρισμό των Ελλήνων, που είχαν εγκλωβιστεί στον Καύκασο. Οι εμπειρίες από αυτά τα ταξίδια του αποτυπώνονται στα ταξιδιωτικά του συγγράμματα, όπου αναδεικνύεται η επίδραση, που άσκησε η Ανατολική Ευρώπη στην προσωπικότητά του και στο έργο του.
Και αν θεωρηθεί ότι η περιοχή της Ανατολικής Ευρώπης σημάδεψε το Νίκο Καζαντζάκη, πόσο η περιοχή αυτή έχει σημαδευτεί από αυτόν; Η παρούσα εισήγηση εστιάζει στην αναζήτηση της θέσης του έργου του Καζαντζάκη στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Διερευνά κατά πόσο και πώς αξιοποιείται η συγγραφική παρακαταθήκη, την οποία μας άφησε, στις συγκεκριμένες περιοχές. Επιπλέον, με αφορμή το Έτος Καζαντζάκη, ζητά να σκιαγραφήσει πώς το αφιερωματικό έτος επηρέασε τη διάχυση του έργου του.
Τα στοιχεία, τα οποία παρουσιάζονται παρακάτω, απορρέουν από τον απολογισμό του εκπαιδευτικού έργου των αποσπασμένων εκπαιδευτικών από την Ελλάδα στις χώρες των εν λόγω περιοχών και αποτελούν μια σύντομη επισκόπηση των δράσεων/ενασχολήσεων των Πανεπιστημιακών Εδρών, στις οποίες διδάσκεται η ελληνική γλώσσα και λογοτεχνία. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στις δράσεις, οι οποίες υλοποιήθηκαν, κατά το Έτος Καζαντζάκη. Οι παρακάτω αναφορές βασίζονται στην ενασχόληση με τα έργα του συγγραφέα στην ελληνική γλώσσα.
Σημαντικό σημείο της εισήγησης αποτελεί το τελευταίο μέρος της, στο οποίο συνεκτιμούνται οι προσωπικές εμπειρίες της γράφουσας και των αποσπασμένων εκπαιδευτικών, και κατατίθενται μία σειρά από διαπιστώσεις και προτάσεις για την περαιτέρω αξιοποίηση του έργου του Νίκου Καζαντζάκη.
Ενδεχομένως, τα όσα παρουσιάζονται στη συνέχεια να μην εμπίπτουν στο αυστηρό πλαίσιο μιας επιστημονικής εισήγησης, με τη σχετική βιβλιογραφική τεκμηρίωση. Εντούτοις, αποτελούν εμπειρικό/βιωματικό υλικό, το οποίο προσπαθεί να αποδώσει σύντομα αλλά με τη μεγαλύτερη πιστότητα την πραγματική καθημερινή εικόνα για την απήχηση του έργου του μεγάλου διανοητή.
Η εξέταση των ζητημάτων αυτών, γνωστά ως συγκρουσιακά θέματα (controversial issues), στο σχολικό πλαίσιο της διδασκαλίας της ιστορίας αποτελεί αυτό καθ’ αυτό ένα συγκρουσιακό ζήτημα. Σε επίπεδο επιστημονικού αλλά και πρακτικού λόγου, η διδασκαλία τους στη σχολική τάξη χαρακτηρίζεται από ενστάσεις, αντιγνωμίες, αμφισβητήσεις αλλά ταυτόχρονη αναγνώριση της συμβολής τους στη δόμηση της κριτικής ιστορικής σκέψης των μαθητών/τριών.
Η παρούσα εισήγηση παρουσιάζει τις απόψεις μεταπτυχιακών φοιτητών οι οποίοι εκπαιδεύτηκαν στη διαχείριση των συγκρουσιακών ζητημάτων στο πλαίσιο της σχολικής ιστορίας. Προσπαθεί να διαχειριστεί το εάν και το εφόσον μπορούν τα συγκρουσιακά ζητήματα να ενταχθούν στην καθημερινή διδακτική πρακτική της ιστορίας.
Η παρουσίαση των απόψεων τους, όπως καταγράφηκαν με το ερευνητικό εργαλείο του ερωτηματολογίου, εστιάζουν στις θετικές πτυχές της διδασκαλίας των συγκρουσιακών ζητημάτων είτε για την επιστημονική και προσωπική ανάπτυξη του εκπαιδευτικού είτε για την πνευματική και προσωπική καλλιέργεια των μαθητών/τριών, ενώ παράλληλα επισημαίνεται ένας εναλλακτικός τρόπος προσέγγισης της ιστορίας. Τέλος, υπογραμμίζονται οι «γκρίζες ζώνες» της διδασκαλίας των συγκρουσιακών ζητημάτων και πώς αυτές θα μπορούσαν να υπερκεραστούν.
The particular paper examines the role of visual representations in the construction of the perception of ‘the other’ in the history textbooks of compulsory education. The research was based on, on one hand the social semiotic theory and on the other hand on discourse analysis. It examines both the sort and the content of other people’s visual representations. The external characteristics of each image (subtitling, sort and form, size) and the internal elements (kind of representation, interrelation between text and illustration) are examined.
The fragmentary visual representations of ‘the other’, not always without biases and stereotypes, and their selective contribution to the cultivation of the historical thinking are among the conclusions. Considering the determining influence of visual representations, the paper suggests that thorough selection and exploitation of the illustration of history textbooks are needed in terms of the ‘other’ and the national self.
The paper reports a project based on public sculptures as aspect of public history contacted by university students in Greece. The project had three stages: at first place, the aim was to map public sculptures which can be found in every village/town/city in Greece. The second stage investigated the nature of the historical events/moments/personalities which are presented in public areas. The aim was to identify how public sculptures as aspect of public history contribute to the construction of collective memory and oblivion. At the final stage, students explore how public sculptures could be part of history education. The project was supported by the construction of a website in order to report its findings as well as become a referencing point for those who are interested in public sculptures of historical background. The project also addressed to those who show a great interest in public sculptures and formed a community in order to promote this aspect of public history and its preservation.
The findings mainly indicate that each local community has its own and unique public history in the sense that each place put emphasis on its own local history. This local history is presented by public sculptures in public spaces in order not to be forgotten as well as to provide a strong sense of belonging to the local community. The later contributes to the construction of local collective memory and oblivion.