Nelspruit

Mbombela Mbombela Nelspruit
Stad
'n Uitsig oor Mbombela se middestad
Byname:  eNaspoti, Citrus City, Gateway to the Lowveld
Leuse(s):  City of Excellence
Mbombela  Mbombela se ligging in Mpumalanga
Koördinate: 25°27′57″S 30°59′07″O
Land	Suid-Afrika
Provinsie	Mpumalanga
Distrik	Ehlanzeni
Munisipaliteit	Mbombela
Stigting	1905
Oppervlak
• Totaal	72,63 km2 (28,04 vk. myl)
Bevolking  (2011)
• Totaal	58 672
• Digtheid	808/km2 (2 090/vk. myl)
Rasverdeling (2011)
• Wit mense	49,3%
• Indiërs/Asiërs	4,9%
• Bruin mense	4,1%
• Swart mense	41,1%
• Ander	0,6%
Taal (2011)
• Afrikaans	40,7%
• Engels	22,4%
• Swazi	20,2%
• Tsonga	4,7%
• Ander	12,1%
Poskode (strate)	1200
Poskode (posbusse)	1200
Skakelkode	013
Webwerf	mbombela.gov.za

Mbombela (voormalig Nelspruit) is die hoofstad en die grootste stad van Mpumalanga, Suid-Afrika. Die stad is die sentrum van 'n landbougebied wat onder meer op subtropiese en sitrusvrugte steun. Nelspruit-sentraal het sowat 630 inwoners, terwyl die voorstede en die Swart woonbuurte Kanyamazane, Msogwaba, Mpakeni en Matsulu 'n gesamentlike inwonertal van meer as 200 000 het. Nelspruit is aan die Krokodilrivier, sowat 110 km wes van Mosambiek, 330 km oos van Johannesburg en 82 km noord van eSwatini geleë.

'n Uitsig oor Nelspruit

'n Uitsig oor Mbombela

Die N4 loop deur Mbombela

Die Mbombela-stadion tydens die FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010

Mbombela is 'n pragtige stad, omring deur heuwels, en sy strate word deur flambojantbome gesoom. Benewens die hitte staan Nelspruit bekend vir sy dodekaeder, 'n twaalfkantige watertoring op 'n hoë koppie in die Steiltes-woonbuurt. Die "bal" van die toring was tydens die FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010 soos 'n sokkerbal gedrapeer. Direk noord van die stad is die Laeveld- Botaniese Tuin weerskante van die Krokodilrivier geleë. 'n Groot versameling inheemse plante, insluitend broodbome en 'n kunsmatige reënwoud, kan hier besigtig word.

Die dorp is in 1905 gestig, en is genoem na drie broers Nel wat vroeë inwoners van die dorp was. Nelspruit het vir lank in die skadu van Barberton gestaan, maar is vandag 'n lewendige, vooruitstrewende stad, heelwat groter as Barberton.

Die Sudwalagrotte is ongeveer 35 km noordwes van Nelspruit in die Mankelekele-heuwels geleë.

Geskiedenis

Die dorp is in 1905 gestig deur die drie Nel broers wat die area rondom die dorp gebruik het as 'n plek om hul beeste te laat wei in die winter maande. Gedurende die Anglo-Boereoorlog het Mbombela vir 'n kort tydperk as die hoofstad van die Zuid-Afrikaansche Republiek gedien. Die leierskap van die ZAR het Paul Kruger ingesluit.

Die nedersetting was 'n belangrike stop vir die oos-spoorlyn, gebou deur die Nederlands-Suid-Afrikaanse Treinspoormaatskappy in die laat 19de eeu. Die treinspoor het vanaf die nuutontdekte Witwatersrandse goudvelde tot in Delgoabaai (tans Maputo, Mosambiek) gestrek. Die ontdekking van goud in plekke soos Pelgrimsrus, Lydenburg en Barberton het verdere ontwikkeling in die area gedryf.

Die omgewing rondom Mbombela bevat voorbeelde van San-kuns.

Nelspruit met sy Mbombela-stadion (40 929 sitplekke) was een van die gasheerstede van die FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010. Vervolgens is die stadion ook tydens die Afrikanasiesbeker 2013 ingespan.

Naamsverandering

Die Regering van Suid-Afrika het in 2009 die stad se naam na Mbombela (ook die naam van die plaaslike munisipaliteit) verander. Die Kruger-Laeveld-sakekamer-en-toerismevereniging (KLST) het 'n saak by die hooggeregshof van Suid-Afrika aanhangig gemaak as 'n gevolg van die naamsverandering. Die KLST het geargumenteer dat geen inwoner van die dorp oor die naamsverandering geraadpleeg is nie. Die Noord-Gautengse Hooggeregshof het in Mei 2014 beslis dat die verandering wettig is en die naam het verander. Die nuwe naam bly egter 'n kontroversiële saak nadat 23 000 inwoners (39% van die bevolking) 'n petisie onderteken het om die ou naam te behou.

Onderwys en navorsingsinstansies

Opknapping van die Rob Ferreira Provinsiale Hospitaal

Die Universiteit van Mpumalanga is in Mbombela geleë. Die universiteit is in 2014 gestig met 'n groep van 140 studente wat verskeie B.-grade en diplomas bied.

Die Landbounavorsingsraad (LNR) het 'n navorsingstasie in Mbombela wat bekend staan as die Instituut vir Tropiese en Subtropiese Gewasse (ITSG). Sitrusnavorsing Internasionaal (CRI) het 'n groot fasiliteit in die stad. Navorsing word hier gedoen ten voordeel van die groot sitrusbedryf in die Laeveld. Die Suid-Afrikaanse Nasionale Biodiversiteitsinstituut (SANBI) bedryf 'n botaniese tuin in die stad wat as 'n navorsingstasie gebruik word, maar ook 'n gewilde bestemming vir dagbesoekers is.

Die dorp huisves drie bekende openbare hoërskole naamlik Hoërskool Nelspruit, Hoërskool Bergvlam en Lowveld High School. Mbombela het ook vier laerskole naamlik Laerskool Bergland, Laerskool Laeveld, Laerskool Nelspruit en Nelspruit Primary. Daar is ook 'n wye verskeidenheid privaatskole binne en buite die stad wat Curro, Penryn en Uplands insluit.

Die Tshwane-Universiteit vir Tegnologie (TUT) het 'n satellietkampus in Mbombela met 1 500 ingeskrewe studente. UNISA het ook kantore in Mbombela.

Bekende persone gebore

• Cliff Drysdale, voormalige tennisspeler.
• Heyneke Meyer, voormalige Springbokrugbyafrigter.
• Jeandré Rudolph, rugbyspeler.
• Willie Smit, fietsryer.
• Lucas Thwala, sokkerspeler.

Sien ook

• Gereformeerde kerk Nelspruit
• Lys van nedersettings in Suid-Afrika
• NG gemeente Nelspruit
• Tweede Vryheidsoorlog

Eksterne skakels

• (en) Toerisme-inligting oor Nelspruit op Wikivoyage
• (en) Amptelike webwerf