Mahatma Gandhi
Mohandas Karamchand Gandhi | |
|---|---|
 Mahatma Gandhi in die laat 1930's | |
| Gebore | Mohandas Karamchand Gandhi 2 Oktober 1869 |
| Sterf | 30 Januarie 1948 (op 78) |
| Nasionaliteit | Indies |
| Beroep | Advokaat, woordvoerder, onderwyser moraal, asketiese en pasifis. |
| Bekend vir | Leier van die Indiese Onafhanklikheidsbeweging, askeet, pasifis |
| Titel | Groot Siel Gandhi |
| Politieke party | Indian National Congress |
| Eggenoot | Kasturba Gandhi |
| Kinders | Harilal Manilal Ramdas Devdas |
| Handtekening | |
 | |
Mohandas Karamchand Gandhi (Gujarati: મોહનદાસ કરમચંદ ગાંધી, Devanagari: मोहनदास करमचंद गांधी; 2 Oktober 1869 — 30 Januarie 1948), genoem Mahatma Gandhi (groot Siel Gandhi soos hy populêr bekend staan, en uit eerbied genoem word), was die denker en charismatiese volksleier wat Britse koloniale Indië heerskappy bevraagteken het en onder die wêreld se aandag gebring het. Sy idees, veral die satyagraha-model van vreedsame protes, het nasionalistiese bewegings internasionaal beïnvloed.
Gandhi het by wyse van, onder andere, 'n hongerstaking, Indië se onafhanklikheid van die Britse oorheersing bewerkstellig en daarmee ander volke wat onder koloniale heerskappy gestaan het, geïnspireer om hul onafhanklikheid te verkry. Sy aktiwiteite het uiteindelik bygedra tot die einde van die koloniale era van die Britse Ryk en die opkoms van die Britse Statebond.
Gandhi se konsep van satyagraha ("waarheidsmag"), wat vertaal kan word as "weg van die waarheid" of "navolging van die waarheid", het heelwat demokratiese en anti-rassistiese aktiviste geïnspireer, insluitende Martin Luther King jr. en Nelson Mandela. Gandhi se lewenswaarhede het uit tradisionele Hindoe-oortuigings ontstaan, en sluit waarheid (satya) en vreedsaamheid (ahimsa) in.
Die eervolle titel Mahatma
[wysig | wysig bron]Die naam "Mahatma", word verkeerdelik as Gandhi se naam beskou, maar is 'n Sanskritbenaming wat "verhewe siel" beteken.[1] In sy outobiografie verduidelik Gandhi dat hy nooit enige waarde aan die titel geheg het nie.[2][3]
Belangrikste prestasies
[wysig | wysig bron]
Mohandas Karamchand Gandhi word deur sommige as een van die mees invloedryke morele kragte van die Twintigste Eeu beskou.[4]
Sy eenvoudige leefwyse, sy liefde vir armes en sy verwerping van enige vorm van geweld, het hom die sentrale figuur in Brits-Indië se bevrydingstryd gemaak. Hy word steeds vandag as voorbeeld voorgehou vir alle pasifiste wat alternatiewe metodes vir gewelddadige protes soek.
As prokureur in Suid-Afrika, wat onder Britse koloniale heerskappy was, het Gandhi hom veral vir die regte van Indiese kontrakwerkers in Natal beywer.
Gandhi se politieke filosofie was gebaseer op die konsep van pasifistiese teenstand. Die tweeledige filosofie bestaan uit ahimsa en satyagraha. Ahimsa is 'n antieke Hindoekonsep wat geweldloosheid teenoor alle mense en diere voorskryf. Satyagraha bepaal in wese "om die waarheid te behou'.
Gandhi het die waarhede van liefde en geestesoortuiging eerder as geweld, as oorheersende lewensbeginsels beskou. Hy het dit nie as die wapen van die swakker party of as geriefsmetode gesien nie, maar as 'n manier om die teenstander deur die krag van eie lyding, waarheid en gees te oorwin. Gandhi se filosofie was grootliks beïnvloed deur werke so uiteenlopend as die Bhagavad-Gita, die Nuwe Testament en die werke van Leo Tolstoi wat sy vurige bepleiting vir godsdienstige verdraagsaamheid verduidelik.
Met sy terugkeer na sy eie land het Gandhi homself onmiddellik beywer vir die stryd vir Indiese onafhanklikheid en herhaaldelik gebruik gemaak van satyagraha (sielkrag). Die doel van sy veldtogte vir passiewe teenstand en opeenvolgende besoeke aan klein Indiërgemeenskappe was om Britse beheer in Indië te beëindig, om Moslems en Hindoes in Indië te versoen en om 'n einde te maak aan die kastestelsel wat miljoene Indiërs tot die minderwaardige staat van 'onaanraakbaar' verlaag het.
In 1947 het die Britse regering sy besluit aangekondig om Indië te verlaat. Gandhi se droom van onafhanklikheid vir Indië was bewaarheid. Toenemende haat tussen Moslems en Hindoes het hom egter verdriet veroorsaak en ook sy dood in 1948 toe hy tromp-op deur 'n Hindoe-ekstremis geskiet is wat hom blameer het vir die verlies van 'n deel van Indië (Pakistan) aan die Moslems.
Lewensgeskiedenis
[wysig | wysig bron]Gandhi is in 1869 in Porbandar (Kathiawar) gebore. Hy het 'n regsgraad in Engeland behaal en op die ouderdom van 24 na Suid-Afrika gekom om 'n Indiese advokaat in 'n hofgeding in Pretoria by te staan.[5]
Verblyf in Suid-Afrika
[wysig | wysig bron]
Op daardie stadium is 'n aantal wette wat die vryheid van beweging en die politiese en ekonomiese regte van Indiërs beperk het in Natal uitgevaardig. Op versoek van die Indiërgemeenskap het Gandhi ingestem om langer te bly sodat hy die Indiërstryd kon lei en rigting gee.
Hy het die Natalse Indiërkongres in 1894 gestig, 'n florerende regspraktyk in Johannesburg opgebou en die grootste gedeelte van hierdie inkomste gebruik om die Indiërsaak te bevorder. Tussen 1906 en 1914 het Gandhi en sy volgelinge op twee geleenthede passiewe teenstand gebruik in protes teen die diskriminerende Transvaalse immigrasiewette van 1907 en 1913.
Met die Immigrasiewet van 1913 het die beweging van passiewe teenstand sy toppunt bereik. Gandhi, wat op verskeie geleenthede gearresteer is, was weer in hegtenis geneem en tot nege maande gevangenskap gevonnis. Dit het groot oproering veroorsaak en gelei tot die Smuts-Gandhi-ooreenkoms van 30 Junie 1914 waarna Gandhi sy werk as afgehandel beskou het en na Indië teruggekeer het.
Terugkeer na Indië
[wysig | wysig bron]
In Indië het Gandhi ook satyagraha geïmplementeer. Die slagting by Amritsar in 1919 het hom diep geskok en hom oortuig dat die Britse bewind in Indië tot 'n einde moet kom. Hy het egter die veldtog gekanselleer omdat sy volgelinge nog nie gereed was vir satyagraha nie en weens gereelde geweld tussen protesterende Indiërs en die Britse soldate.
In 1930 het hy die veldtog vir burgerlike diensweiering voortgesit. Hy is na die groot optog na die see, in protes op die regering se soutmonopolie, in hegtenis geneem, maar na twee jaar vrygelaat nadat hy 'n vas tot die dood begin het namens die onaanraakbares.
Hy is weer in 1942 in hegtenis geneem nadat kongres 'n besluit aangeneem het dat Brittanje Indië moes verlaat. Hierdie keer het sy gevangenskap selfs meer gewelddadige reaksie uitgelok en Brittanje het sy voorneme om Indië te verlaat in 1947 aangekondig.
Gandhi is op 30 Januarie 1948 in Nieu-Delhi deur 'n ekstremistiese Hindoe-aktivis vermoor.[6] Sy vrou, Kasturbai, met wie hy op die ouderdom van dertien getroud is en wat vir hom vier seuns gebaar het, is vier jaar vroeër in gevangenskap oorlede.[7]
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Tagore, Rabindranath (15 Desember 1998). Dutta, Krishna (red.). Rabindranath Tagore: an anthology. Robinson, Andrew. Macmillan. p. 2. ISBN 978-0-312-20079-4.
- ↑ Basu Majumdar, A. K. (1993), Rabindranath Tagore: The Poet of India, Indus Publishing, ISBN 8185182922, p. 83
- ↑ Ghose, Sankar (1991). Mahatma Gandhi. Allied Publishers. p. 158. ISBN 9788170232056.
...in 1921 when Gandhi was asked whether he was really a Mahatma Gandhi replied that he did not feel like one, and that, in any event he could not define a Mahatma for he had never met any.
- ↑ 100 Most Influential People of All Times. p. 354.
- ↑ Giliomee, Hermann; Mbenga, Bernard (2007). "3". In Roxanne Reid (red.). New History of South Africa (1st uitg.). Tafelberg. p. 193. ISBN 978-0-624-04359-1.
{{cite book}}: Onbekende parameter|lastauthoramp=geïgnoreer (hulp) - ↑ Cush, Denise; Robinson, Catherine; York, Michael (2008). Encyclopedia of Hinduism. Taylor & Francis. p. 544. ISBN 978-0-7007-1267-0. Besoek op 31 Augustus 2013.
- ↑ Gandhi, Arun and Sunanda (1998). The Forgotten Woman. Huntsville, AR: Zark Mountain Publishers. p. 314. ISBN 1-886940-02-9.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Mahatma Gandhi.- (en) "Mahatma Gandhi". Encyclopædia Britannica. Besoek op 6 Augustus 2018.
Normdata  |
|
|---|