თუთა (ალმაშარე)

დიხაუჩაშე ძირაფილი თუთა

თუთა (სიმბოლო: ) — დიხაუჩაშ აკა ორთაშობური ალმაშარე. თის მუთუნი ფორმალური ჯოხო თუთაშ გალე, ვა აპალუ, მორო ზოგადო მენცარულ ნახანდეფს თის „ლუნათ“ (ჯოხოგიორთაშე, ლუნარული) მიშინუანა (ლათ. Luna). თიშ სიმბოლო რე გვერდთუთა. თუთაშ ოშქაშე დოჩილითაფა დიხაუჩაშე 384 399 კმ. რე. პერიგეუმს მეძვენა 363 104 კმ. რე დო აპოგეუმს 405 696 კმ. დიამეტრი 3 476 კმ. რე.

თუთა უკუმელა დო რგილი, „ჸვერე“ ცალური რსხული რე, ნამუთ ბჟაშე მერნელი სინთეთ ანათენს, თინა ბჟაშე გჷშაჩხორაფილი სინთეშ ხვალე 7%-ს ეთმიკიალუანს.

მაართა ხელობური ობიექტი, ნამუქუთ თუთას გედოხოდუნ რდჷ „ლუნა 2“ (1959). მაართა ფოტოსურათეფი თუთაში დიხაუჩაშ განშე მოფარაფილი ჸურე გინიღჷ „ლუნა 3“-ქ კინ თე წანას. პმაართა ადამიერეფი, ნამუეფქუთ თუთას გედგეს კუჩხინ, რდეს ხვამარდიშე „აპოლო 11“ (ააშ, 1969).

თუთაშ გეუკუმელაფა

თუთაშ გეუკუმელაფა ხვალე გოფშათუთაშობას ხვადჷ, მუჟამც თუთა დიხაუჩაშ ოროს მართუ დო ბჟაშ სინთე თის ვა ანჭუ. თუთა ითამ ცაშე დინუ.

თუთაშ უკუმელა კუნთხუ

ადამიერი ხვალე თუთაშ ართ განს ორწყე, თიშენი, ნამჷდა თინა ირო ართ განით რე დიხაუჩაჸურე მოჭოფაფილი. მითინს ვაუჩქჷდჷ მუჭომი რდჷ თიში მაჟირა განი, სოიშახ 1959 წანას ხელუანურ ალაშარექ ფოტო ვაგინუღჷ.

ითირანს დო ვარ თუთა ფორმას?

დიხაუჩაშ გოხ თუთაშრთაფაშ ბორჯის ბჟა თიშ შხვადოშხვა ნორთის ანათენს. თახმას, თუთაშ ფორმა შურო ვეთირუ. თინა 27,3 დღას ოკორინუანს დიხაუჩაშ გოხ მუკორთინაფას. თუთაშ „ფორმათირაფეფს“ ფაზეფი ჯოხო.

მუჟამც ბჟა თუთაშ ოკოხოლენი განს ანათენსჷნ, თუთა ცას დახე ვარჩქუ. ათეს ახალთუთალა ჯოხო. გეჸვენჯი ჟირი მარაშ განწხანს, თუთაშ დიხაუჩაშ გოხ რთაფაშ ბორჯის, ბჟაშ სინთეშ გიმე თიში უმოსი დო უმოსი ნორთი მუთმართუ.

მუჟამც თუთა დიხაუჩას ოგვერდიათ ქუგართუნ, თინა ედომუშამო გეკლარჩქინდჷ. ათეს გოფშათუთალა ჯოხო. გეჸვენჯი ჟირი მარაშ განწხანს, თუთაშ დისკო ცას იჭიჭარებჷ, რახან ბჟაშ სინთე თიშ ხოლო უმოსი მორჩილი ნორთის ხვადჷ. მალას თუთა ახალი გორთაფას დიჭყანს.

თუთაშ ფაზეფი

მუჟამცჷთ თუთა დიხუჩაშ გოხ ირთანსჷნ, დიხაუჩაშე თუთაშ ხვალე ბჟათ გონათაფილი განიშ შხვადოშხვა ნორთეფი რჩქჷ. თუთას ფორმა თხჷთხჷ მაგანაშ ფორმაშე, ქართაშ (დისკოშ) ფორმაშახ იძინანს, ოდო უკული კინე ირკენს. ჯინჯიერო გჷშმეგორუ თუთაშ ოთხი ფაზა: ახალი თუთა, მაართა ნანთხალი, გოფშა თუთა დო ეკონია ნანთხალი. ედომუშამი თე ციკლი დიხაუჩაშ 29,5 დღა დო სერს ფორუნს.

ათე სტატია მერკე რე. თქვა შეგილებუნა ქიმეხვარათ ვიკიპედიას დო გაგშათინათ დო გახვეიანათინ.