Συνέντευξη – απάντηση της Μαρίας Ρεπούση στις κατηγορίες του Μίκη Θεοδωράκη.

Σε συνέντευξή της στο nooz.gr η Μαρία Ρεπούση απαντά στις κατηγορίες σχετικά με το σχολικό βιβλίο ιστορίας που συνέγραψε, κατηγορίες που διατυπώθηκαν και από τον Μίκη Θεοδωράκη, ο οποίος μάλιστα αναφέρεται σε αυτή ονομαστικά. Η κ. Ρεπούση τονίζει μεταξύ άλλων ότι καλύτεροι πατριώτες είναι αυτή που αποφεύγουν να μιλήσουν στο όνομα της Πατρίδας, κάνει λόγο για "πατριδοκάπηλους" και μιλάει για την προσπάθεια που έγινε να ανανεωθεί ο τρόπος με τον οποίο γράφεται και διδάσκεται η ιστορία.

Διαβάζω ότι πλέον υπάρχει και Ρεπούση Νο 2, η κυρία Δραγώνα. Κάνει αναφορά σε σας και ο Μίκης Θεοδωράκη. Μιλάει για γκρουπούσκουλα και ομάδες «διανοουμένων» που ντροπιάζουν με τις «ιδέες» και τα καμώματά τους τις θυσίες μας και δηλητηριάζουν την ανύποπτη νεολαία μας.

Το πρόσφατο επεισόδιο αναφορικά με την εθνική συνείδηση, την εθνική ταυτότητα, την πατρίδα δεν μπορούμε να το δούμε απομονωμένο από τα επεισόδια που προηγήθηκαν και από αυτά που ενδεχομένως θα ακολουθήσουν. Η πατρίδα να προκόψει πρέπει, να κάνει το χρέος της απέναντι στα παιδιά που φοιτούν στα σχολειά.

Αυτή τη στιγμή για το ελληνικό κράτος και την κοινωνία υπάρχουν σοβαρά ζητήματα. Να περιφρουρήσουμε τα ανθρώπινα και πολιτικά δικαιώματα, να φροντίσουμε τους μετανάστες που έρχονται εδώ για να δουλέψουν. Αυτά είναι σήμερα η Πατρίδα. Και η Πατρίδα δεν έχει ανάγκη από πατριδοκάπηλους, από αυτούς που τη χρησιμοποιούν για να κάνουν καριέρα, για να αντλήσουν ψήφους , να πουλήσουν βιβλία, να γίνουν τηλεοπτικές περσόνες.

Έχει πολύ περισσότερο ανάγκη από αυτούς πους της ασκούν κριτική, την βλέπουν κριτικά και θέλουν να την κάνουν καλύτερη. Καλό της έκαναν όσοι της ασκούσαν κριτική, όσοι ήθελαν να αλλάξουν τα πράγματα. Όσοι δεν βολεύονταν στην θαλπωρή και αξίωναν η πατρίδα τους να γίνει καλύτερη. Αυτοί ήταν κατά την άποψή μου καλύτεροι πατριώτες, ακόμη και αν απέφευγαν να μιλήσουν στο όνομα της Πατρίδας.

Ας σταματήσουμε να χρησιμοποιούμε αυτές τις έννοιες, Πατρίδα, έθνος, εθνική ταυτότητα, ιστορία. Ας δούμε πως μπορούμε να κάνουμε καλύτερη αυτή την Πατρίδα. Και οι κριτικές προσεγγίσεις είναι πολύ πιο χρήσιμες από τις κολακείες. Έτσι θα απαντούσα σε αυτά που γράφονται για μένα, για την κ. Δραγώνα και άλλους συναδέλφους.

Έχετε συγκροτήσει κάποια ομάδα διανοουμένων; Σας καταλογίζουν, ότι στο όνομα της Αριστεράς ντροπιάζετε τους αγώνες και τις θυσίες της ίδιας της Αριστεράς. Το λέει και ο Μίκης Θεοδωράκης.

Δεν μπορώ να απαντήσω σε τέτοιες κατηγορίες. Δηλαδή τι να πούμε ότι δεν ντροπιάζουμε την Αριστερά; Αυτά είναι αυτονόητα πράγματα. Απάντησα με τον τρόπο που θεωρώ ότι είναι χρήσιμος. Υπάρχουν άνθρωποι στα πανεπιστήμια και γενικότερα στη διανόηση που συζητούν, ανταλλάσσουν απόψεις. Αυτό δεν σημαίνει ότι συγκροτούν κάποιο κέντρο λήψης αποφάσεων.

Σας κατηγορούν για συνωμοσία, για προσπάθεια να ξαναγράψετε την ιστορία με τον δικό σας τρόπο, σας καταλογίζουν προσπάθεια αφελληνισμού.

Όταν διαβάσει κανείς την ιστορία , θα διαπιστώσει ότι πάντα οι προσπάθειες για κάτι νέο, για να αλλάξουν τα πράγματα συνδέονταν με κάποια "κέντρα" κυρίως του εξωτερικού και με κάποιες θεωρίες συνωμοσίας, που βέβαια δεν έχουν σχέση με την πραγματικότητα.

Γράψατε ένα βιβλίο ιστορίας το οποίο ως γνωστόν αποσύρθηκε. Θεωρήθηκε ότι προσβάλλει τα εθνικά ιδεώδη. Εσείς απαντάτε ότι καταγράψατε τα αληθινά γεγονότα. Μήπως αυτή η αλήθεια δεν είναι και τόσο βολική; Μήπως αυτή η "προπαγάνδα", εντός ή εκτός εισαγωγικών, είναι χρήσιμη σε κρίσιμες στιγμές, όταν απειλείται η ελευθερία ενός λαού. Μήπως δεν πρέπει να λέμε την απόλυτη αλήθεια, μήπως έχουμε τελικά ανάγκη ένα «κρυφό σχολειό»

Η προσπάθεια με το βιβλίο ήταν μια προσπάθεια να ανανεωθεί ο τρόπος με τον οποίο διδάσκεται η ιστορία στο σχολείο. Και φυσικά σε αυτή την προσπάθεια δεν έχουν χώρο οι μύθοι ως πραγματικότητες. Έχουν χώρο ως μύθοι. Θέλαμε λοιπόν τα παιδιά να ξαναδούν την ιστορία μέσα από έναν πιο ενεργητικό, πιο κριτικό τρόπο.

Μήπως όμως φτάσουμε στο σημείο να αποβάλουμε οτιδήποτε έχει τον χαρακτηρισμό «εθνικό» ;

Γιατί να το κάνουμε αυτό, δεν υπάρχει λόγος. Η ελληνική ιστορία είναι πολύ σημαντική και στο πλαίσιο της εκπαίδευσης στην Ελλάδα, αλλά και στο πλαίσιο της εκπαίδευσης άλλων χωρών. Απλώς δεν πρέπει να μονοπωλεί τη θέση και άλλων ιστοριών. Αυτό που συνέβη στην Ελλάδα δεν είναι ανεξάρτητο από αυτό που συνέβη στα Βαλκάνια, στην Ευρώπη και στον κόσμο όλο. Δεν μπορεί τα δικά μας τα παιδιά να διδάσκονται μόνο ελληνική ιστορία. Πρέπει να βλέπουν την ελληνική ιστορία σε σχέση με αυτό που συμβαίνει γύρω μας. Πολίτες του κόσμου θα γίνουν, Ελληνες πολίτες και πολίτες του κόσμου.

Μέσα σε αυτή την κοινωνία, υπάρχει εθνική ταυτότητα;

Την εθνική ταυτότητα κανένας δεν την αμφισβητεί. Αλλά, δεν υπάρχει μια απαράλλακτη, κλειστή και φοβική εθνική ταυτότητα. Αλλάζει μέσα στο χρόνο και έχει να κάνει με τις ανάγκες, τα ενδιαφέροντα των ανθρώπων. Δεν μπορεί η εθνική ταυτότητα του σήμερα να είναι ίδια με αυτή του 19ου αιώνα. Εμείς θέλουμε μια ταυτότητα ανοιχτή, που δεν θα απαγορεύει την ταυτότητα του πολίτη, που δεν θα βλέπει το δικαίωμα των μεταναστών δεύτερης γενιάς να αποκτήσουν ιθαγένεια ως κίνδυνο για τη δική τους ταυτότητα. Που δεν θα χρειάζεται να μισεί τους άλλους για να αισθάνεται εθνικά σωστά.

Αυτά είναι τα νέα ζητούμενα. Δεν μιλάει κανείς για κατάργηση της εθνικής ταυτότητας. Η εθνική ταυτότητα είναι υπαρκτή, αλλά δεν πρέπει να στέκεται εμπόδιο στον ουσιαστικό και ελεύθερο διάλογο, στα ζητήματα του παρόντος. Όσοι αγαπάμε την πατρίδα μας, πρέπει να συζητήσουμε με νηφαλιότητα, αλλά και με πάθος αν θέλετε, για αυτά που ματώνουν το σύγχρονο πολιτισμό μας.

Όχι να συμφωνήσουμε όλοι, αυτό είναι πολύ δύσκολο και ενδεχομένως επικίνδυνο. Αλλά να μάθουμε καταρχάς τι λέει ο ένας και τι ο άλλος. Για να αφήσουμε χώρο και στους τρίτους. Πρέπει λοιπόν να ανοίξουμε το διάλογο ουσιαστικά και όχι να κατηγορούμε με τσιτάτα και ετικέτες τον άλλον, αν δεν συμφωνούμε μαζί του.

Άρα, πρέπει να γίνει διάλογος - μπορεί να είναι δημιουργικός.

Αρκεί να είναι ουσιαστικός. Αυτό που γίνεται σήμερα δεν είναι διάλογος. Διάλογος σημαίνει να ακούς την άποψη του άλλου και να στηρίζεσαι σε αυτή για να απαντήσεις. Όχι σε αυτή που νομίζεις εσύ ότι έχει ο άλλος. Όλη η διαμάχη για το βιβλίο της ιστορίας, αλλά και η πρόσφατη για το βιβλίο της Θάλειας Δραγώνα και της Αννας Φραγκουδάκη στηρίχθηκε σε αυτά που νόμιζαν ότι γράφονταν σε αυτά τα βιβλία, και όχι σε αυτά που γράφονταν πραγματικά. Αυτά που νομίζουν ότι λέμε και όχι αυτά που λέμε.

Αλήθεια, ποια ήταν η τύχη του βιβλίου της Ιστορίας μετά την απόσυρσή του.

Το βιβλίο έχει επανεκδοθεί και βρίσκεται στα βιβλιοπωλεία για τους εκπαιδευτικούς που θέλουν να το συμβουλεύονται συμπληρωματικά. Και είναι πολλοί αυτοί που το κάνουν. Από εκεί και πέρα, έχει σημειωθεί ένα πισωγύρισμα στη συζήτηση που είχε ανοίξει προκειμένου να ξαναδούμε τον τρόπο, με τον οποίο διδάσκεται η ιστορία στα ελληνικά σχολειά. Στην ουσία αυτή η συζήτηση έχει προς το παρόν σταματήσει. Αλλά είμαι σίγουρη ότι θα ξανανοίξει. Το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω. Και πιθανότατα η επόμενη προσπάθεια να είναι πετυχημένη.

Η υποδοχή του βιβλίου από την εκπαιδευτική κοινότητα ποια ήταν;

Στην αρχή ήταν πολύ θετική, κυρίως από νέους ανθρώπους, αλλά στη συνέχεια με την κινδυνολογία που αναπτύχθηκε, έπρεπε κάποιος να τοποθετείται και πολιτικά και αυτό άλλαζε την εικόνα.

Κυρία Ρεπούση, σας ευχαριστώ