Ang Balarila at

Ang Retorika
 Balarila
Ang balarila ay kailngan upang
magkaroon ng isang mainam at
maayos na pahayag.
 Balarila
Ayon kay Federico B. Sebastian, ang Balarila ay isang
agham na tumatalakay sa mga salita at sa kanilang
pagkakaugnay- ugnay.

Ayon kay Lope K. Santos, ang Balarila ay bala ng

dila.
 Retorika
Ang retorika ay tawag sa
mahalagang karunungan ng
pagpapahayag na tumutukoy sa
sining ng maganda at kaakit- akit na
pagsasalita at pagsusulat.
 Kaugnayan ng Retorika sa Balarila
Ang retorika at balarila ay pawang mahahalagang sangkap
para sa maayos, masining at magandang pagppahayag. Kapag
inalis ang balarila, mawawalan tayo ng kawastuhan sa
anumang matinong panulat sa hinaharap.

Sa pamamagitan ng balarila, makakabuo ng isang mainam at

mayamang pahayag.
 Ang Balarila sa Proseso ng Mabisang
Pagpapahayag

May malaking bahagi ang balarila tungo sa

mabisang pagpapahayag tulad ng wastong
pagkaugnay- ugnay ng mga salita sa isang
pahayag.
Ang balarila ay may kaugnayan sa pag- aaral
at uri ng mga salita, tamang gamit ng mga
salita at tamang pagkakaugnay- ugnay ng
mga salita sa pahayag upang makabuo ng
malinaw na kaisipang pang- gramatika.
 Dalawang Paraan sa
Pagpapahayag
1.Pasalitang Pagpapahayag
2.Pasulat na Pamamahayag
 Pagpili ng Wastong Salita
Ang pagiging malinaw ng pahayag ay
nakasalalay sa mga salitang gagamitin.
Kinakailangang angkop ang salita sa kaisipan
at sitwasyong ipapahayag.
Mali: Pasadahan mo ang iyong kapatid sa eskwela.
Tama: Daanan mo ang iyong kapatid sa eskwela.

Mali: Yayao na soya papuntang palengke.

Tama: Aalis na siya papuntang palengke.
May mga pagkakataon din na kinakailangang gumamit ng
eumismo o paglulumanay sa ating pagpapahayag kahit na may
mga tuwirang salita naman para rito.

Halibawa:

Kumain sa halip na lumamon.

Tinangay ng bagyo sa halip na dinala ng bagyo.

 Wastong Gamit ng mga Salita
1. Nang at Ng
Ginagamit ang nang kapag:
a. Pangatnig sa mga hugnayang pangungusap at ito ang
panimula ng katulong ng sugnay.
Halimbawa:
• Matulog kang mahimbing nang may lakas ka mamaya.
• Mag- ensayo ka nang manalo ka sa paligsahan.
b. Inilalagay sa pagitan ng pandiwa at ng panuring nito. Nagmula
sa “na” at inaangkupan ng “ng”.
Halimbawa:
• Nagmaneho nang maingat sa baha si Gabe.
• Nagluto nang masarap na pagkain si nanay.
c. Ginagamit sa gitna ng dalawang salitang- ugat, pawatas at
pandiwng inuulit.
Halimbawa:
• Walis nang walis si Iday sa hardin.
• Aral nang aral si Glenne para sa mahabang pasulit.
Ginagamit ang nang kapag:
a. Pananda sa tuwirang layon ng pandiwang palipat.
Halimbawa:
• Napintura siya ng kotse.
• Naghakot sila ng gamit.

b. Pananda ng tagaganap ng pandiwa sa tinig balintiyak.

Halimbawa:
• Pinasyalan ng turista ang Hawaii.
• Ikinarga ng binate ang mga kahon.
c. Nagsasaad ng pagmamay- ari ng isang bagay o
katangian.

Halimbawa:
• Ang laruan ng bata ay nasira.
• Ang sasakyan ng mag- asawa ay nalubog sa baha.
2. Kung at Kong
Kung- pangatnig na panubali at ito’y karaniwang
ginagamit sa hugnayang pangungusap. Ipinakikilala ang
di- katiyakan ng isang kalagayan.

Halimbawa:
• Hindi niya masabi kung Sabado o Linggo ang uwi niya sa
probinsya.
• Mag- ingat ka kung ikaw ang magmamaneho ng kotse.
Kong- nanggaling sa panghalip na panaong “ko” at
inaangkupan lamang ng “ng”.

Halimbawa:
• Gusto kong maging maayos ang buhay mo.
• Minamahal kong ina.
3. May at Mayroon
Ginagamit ang may kapag:

a. Sinusundan ng pangngalan.
Halimbawa:
• May pagkain ka ba diyan?
• May bukas pa.
• Sinabi kong may pag- asa pa siya.
b. Sinusundan ng pandiwa.
Halimbawa:
• May nalaman ako tungkol sa’yo.
• May bumili na ba ng papel?
• May gagawin pa akong takda.
c. Sinusundan ng pang- uri.
Halimbawa:
• Si Antonette ay may bagong manliligaw.
• May luma ka bang mga libro?
• Siya ay may maliit na bahay.
d. Sinusundan ng panghalip na panao.
Halimbawa:
• Doon daw siya nakatira sa may atin.
• Doon nangyari ang krimen sa may amin.
Ginagamit ang mayroon kapag:

a. May napapasingit ng kataga

Halimbawa:
• Ang Pilipinas ba ay mayroon pang pag-asa?
• Mayroon din siyang kakaibang ugali.
• Ginoo, mayroon po kayong bisita sa labas.
b. Ipananagot sa tanong
Halimbawa:
• May naiwanan ka ba? Mayroon.
• May umaway ba sa’yo? Mayroon po, Inay.
• Si Yumi ba ay mayroon ding ginagawa? Mayroon daw.

c. Nangangahulugan ng pagka- maykaya sa buhay

Halimbawa:
• Isa si Jennifer sa mga mayroon sa barkada namin.
• Mayroon ang pamilyang Santiago.
• Hindi siya mayaman, mayroon lang ang pamilya nila.
4. Subukin at Subukan

Subukin- pagsusuri o pagsisiyasat sa lakas o

kalayahan.
Halimbawa:
• Subukin mong bumili ng ibang bolpen.
• Susubukin mo bang malaman kung paano ginagamit iyan?
Subukan- pagtingin upang malaman ang ginagawa ng isa o
maraming tao.

Halimbawa:
• Subukan mong kausapin siya.
• Susubukan ko bukas na isumbong siya sa pulis.
5. Pahirin at Pahiran
Pahirin- pag- alis o pagawi ng isang bagay.
Halimbawa:
• Pahirin mo ang dumi sa iyong mukha.
• Pinahid ba niya ang dugo sa kanyang noo?

Pahiran- paglalagay ng isang bagay.

Halimbawa:
• Pahiran kaya kita diyan!
• Totoo bang pinahiran ka niya ng ketchup?
6. Operahin at Operahan
Operahin- tinutukoy ang tiyak na bahaging tinitistis.

Halimbawa:
• Doc, ooperahin po ba ang ulo niya?
• Kailangang operahin ang bali-bali niyang buto.
Operahan- tinutukoy ang tao at hindi ang bahagi ng kanyang
katawan.
Halimbawa:
• Ooperahan si Jeniffer.
• Nagdasal sila habang inooperahan si John.
7. Napakasal at Nagpakasal
Napakasal- tinutukoy ay ang ginagawang pag-iisang
dibdib ng dalawang nilalang na nagmamahalan.

Halimbawa:
• Napakasal na din ang dalawang ito.
• Napakasal siya sa gusto ng magulang.
Nagpakasal- tumutukoy sa taong naging punong-abala o
siyang nangasiwa upang makasal ang isang lalaki at babae.

Halimbawa:
• Ang magulang nila ang nagpakasal sa kanila.
• Ang pari ang nagpakasal sa dalawa.
8. Din at Rin, Daw at Raw
Rin at Raw- ginagamit kung ang sinusundang salita ay
nagtapos sa patinig at sa malapatinig na “w” at “y”.

Halimbawa:
• Tumulong na rin siya tulad ng iba.
• Ikaw raw ang napili ng guro na lumahok sa paligsahan.
Din at Daw- ginagamit kung ang salitang sinusundan ay
nagtatapos sa katinig maliban sa “w” at “y”.

Halimbawa:
• Mahirap daw ang exam.
• Mamahalin din niya si Ruth.
9. Sila at Sina, Kina at Sila
Ang sila ay panghalip panao samantalang ang sina ay
panandang pangkayarian sa pangalan.

Mali: Sila Romeo at Juliet ay magkasintahan.

Tama: Sina Romeo at Juliet ay magkasintahan.
Mali: Sina-sina rin ang umubos ng pagkain.
Tama: Sila-sila rin ang umubos ng pagkain.
10. Pinto at Pintuan
Pinto (door)- bahagi ng daanan na isinasara at
ibinubukas. Ginagawa ito upang ilagay sa pintuan.

Halimbawa:
• Pakisara naman ng pinto.
• Hawakan mo ang pinto.
Pintuan (doorway)- kinalalagyan ng pinto. Ito rin ang
bahaging daraanan kapag bukas na ang pinto.

Halimbawa:
• Sira ang pintuan kaya’t hindi maisara ang pinto.
• Ginagawa na ang pintuan sa bago naming bahay.
11. Hagdan at Hagdanan
Hagdan (stairs)- mga baytang at inaakyatan at binababaan sa
bahay/gusali.
Halimbawa:
• Ipatong mo nalang sa hagdan ang mga iyan.
• May nakalutang na multo sa hagdan.
Hagdan (stairs)- mga baytang at inaakyatan at binababaan sa
bahay/gusali.
Halimbawa:
• Maganda ang hagdanan nila sa bahay.
• Baka mahulog ka sa hagdanan.
12. Iwan at Iwanan
Iwan (to leave something)- nangangahulugang huwag
isama/dalhin.

Halimbawa:
• Iwan mo na ang bag mo sa condominium dahil mabigat.
• Iwan mo na nga siya, hindi ka naman niya mahal.
Iwanan (to leave something to somebody)-
nangangahulugang bibigyan ng kung ano ang isang tao.

Halimbawa:
• Iwanan mo na lang sakin yang mga chocolate.
• Iwanan mo ako ng pagkain para sa aking tanghalian.
13. Sundin at Sundan
Sundin (follow an advice) - nangangahulugang sumunod
sa payo o pangaral.

Halimbawa:
• Sundin mo ang sinasabi ko at baka masaktan ka pa.
• Sundin niyo ang utos ng Diyos.
Sundan (follow where one is going; follow what one
does)- nangangahulugang gayahin ang ginagawa ng iba o
pumunta sa pinuntahan ng iba.

Halimbawa:
• Sundan mo nalang ang steps sa Giling Giling.
• Baka magpakamatay ang iyong kapatid,
sundan mo siya sa rooftop.
14. Tungtong, Tuntong at Tunton
Tungtong- panakip sa palayok o kawali.
Halimbawa:
• Nilagyan ng tungtong ang kawali.
• Binato siya ng tungtong.
Tuntong- pagyapak sa ano mang bagay.
Halimbawa:
• Tumuntong ka nga sa mesa.
• Tuntongan mo siya sa likod para sa pyramid.
Tunton- pagbakas o paghanap sa bakas ng ano mang
bagay.
Halimbawa:
• Tinunton niya kung saan pumunta ang pusa.
• Tutuntonin nila ang suspect.
15. Dahil sa at Dahilan sa
Dahil sa ang wasto. Sinusundan ito ng pangngalang
pinagsanhian ng isang pangyayari. Mali ang dahilan sa. Ang
dahilan ay pangngalan mismo.

Mali: Dahilan sa bagyo, kailangang lumikas ng pamilyang Jones.

Tama: Dahil sa bagyo, kailangang lumikas ng pamilyang Jones.

Mali: Dahilan sa sakit, hindi siya nakapasok

Tama: Dahilan niya ang pagkakasakit upang hindi makapasok.
16. Kung ‘di at Kundi
Kung ‘di (if not)- pinaikling “kung hindi”.
Halimbawa:
• Kung ‘di lang kita mahal, ewan ko lang.
• Kung ‘di ka niya sinagip ay nalunod ka na.
Kundi- kolokyalismo ng kung ‘di.
Halimbawa:
• Hindi ka pa papasok kundi ko sinabing may attendance.
• Kundi ka titigil sa mga bisyo mo, maaga kang mamamatay.
SALAMAT
PO!