INFAQ, SHADAQAH, HIBAH, DAN HADIAH

M a k a la h In i D is u s u n G u n a M em en u h i T u g a s P a d a M a ta K u lia h

M a te ri P em b e la ja ra n F iq ih S M P / M Ts

Dosen Pengampu: Dr. Umi Hijriyah, M.Pd

Kelompok 8

A d e lia S a p u tri 231 10 10 15 6

A k b a r A rb a n a R a m a d h a n 231 10 10 00 7

A n g g i A u lia P u tri 231 10 10 17 3

Kelas A/ Semester III

UNIVERSITAS ISLAM NEGERI RADEN INTAN LAMPUNG

FAKULTAS TARBIYAH DAN KEGURUAN

PRODI PENDIDIKAN AGAMA ISLAM

2024

ii
 KATA PENGANTAR

Pu ji Sy uku r ka m i pa nja tka n kep a da A lla h SW T , ka rena a ta s lim pa h a n Ra h m a t-

N ya pe ny usu n da pa t m enye lesa ikan m a ka la h ini te pa t w a ktu t anp a a da h a la nga n

ya ng berarti da n se su a i denga n h a ra pa n. U c a pa n T e rim a K a sih ka m i sa m p a ika n

kep ad a Ibu D ra . U m i H ijriya h , M .Pd ., seba ga i dose n pe nga m pu pa d a m ata kulia h

M a teri Pe m bela ja ra n Fiq ih S M P /M T s, ya ng tela h m e m ba ntu m em b erika n a ra h a n

da n pe m a h am a n d a la m pe nyu su na n m a ka la h ini.

Ka m i m e nya da ri ba h w a d a la m penyu su na n m aka la h ini m a sih ba nya k

keku ra nga n ka rna ke terb a tasa n kam i. M aka da ri itu , pe nyu su n sa ng a t

m engh a ra pka n kritik d a n sa ran untu k m e nyem p urna ka n m a ka la h ini. Se m oga a pa

ya ng d itu lis da pa t b erm a nfa a t b a gi se m u a pih a k ya ng m em b ut uh ka n.

B a nda r L a m p u ng, 1 N ov em b er 2 024

K elo m p ok 8

iii
 DAFTAR ISI

DAFTAR ISI ............................................................................................................ iii

BAB 1 PENDAHULUAN ........................................................................................... 1

A . La ta r B ela kang .............................................................................................................. 1

B. Ru m u sa n M a sala h ....................................................................................................... 1

C . T uju a n M a sa la h ............................................................................................................ 2

BAB II PEMBAHASAN ............................................................................................ 3

A . Pe nge rtia n Infa q ........................................................................................................... 3

B. Pe nge rtia n S h oda qo h ................................................................................................. 4

C . Pe nge rtia n H iba h ......................................................................................................... 7

D. Pe nge rtia n H a d ia h ....................................................................................................... 9

BAB III PENUTUP ................................................................................................... 12

A . ....... Ke sim pu lan ..................................................................................................... 12

DAFTAR PUSTAKA ................................................................................................ 13

iv
v
 BAB I

PENDAHULUAN

A. Latar Belakang

Pa d a h a ke ka tny a m a nu sia tid a k h a nya be rh u bu nga n deng a n T u h a n ya ng

m encipta ka n, teta p i ju ga b erh u bu nga n de nga n m a nu sia da n a la m se kita rnya .

Ka re na jika ditinja u le bih da lam da n teliti ra h a sia da n h ikm a h da ri ib a da h

kep ad a -N ya terse bu t bu ka n be ra rti tid a k ad a hu b u ng a nny a sa m a se kali de nga n

m a nu sia seb ag a i p enga bd i se sa m a nya da la m a rti la in.

Infa q, sh a da qa h , h iba h , da n h a dia h m eru p a kan ko nse p-konse p ya ng be rka ita n

era t de nga n pem b eria n da la m a g am a Isla m . Ko nse p-konse p ini m em iliki p era na n

pe nting da la m p em be rda ya a n sosia l da n eko no m i m a sya ra ka t M u slim . M ela lui

pe m a h a m a n ya ng m enda la m tenta ng infa q, sh a da qa h , h iba h , da n h ad ia h ,

m a sya ra kat d ap a t m eningka tka n kese jah te ra a n so sia l da n eko nom i de nga n c a ra

ya ng b erke ad ila n.

Infa q m em iliki p era na n p enting d a la m pem b erda ya a n sosial da n ekono m i

m a sya ra kat. Infa q m eru pa ka n su m ba nga n su ka re la ya ng d ibe rika n u ntu k

kep entinga n u m u m , sep erti p em ba ngu na n m a sjid , p endidika n, keseh a ta n, da n

ba ntu a n sosia l.

A da pu n Sh a d aq a h , m eskipu n tida k d iw a jib kan sep erti z aka t, ju ga m e m iliki

pe rana n pe nting da la m m em b erika n ba ntu a n sosia l d a n e konom i ke pa da m ere ka

ya ng m em bu tu h ka n. S h a da q ah da p a t b eru pa su m ba nga n u a ng, ba h a n m a ka na n,

pa ka ia n, a ta u pe la ya na n la innya .

1
 H ib a h da n h a d ia h m eru p aka n bentu k pem b eria n ya ng le bih bersifa t suka re la .

H ib a h a da la h p em be ria n h a rta sec a ra cu m a -cu m a d ari sese ora ng kepa d a ora ng la in,

sed ang ka n h a dia h a da la h p em be ria n ya ng d ila ku ka n d a la m ra ngka h u bu nga n

pe rsona l ata u m era ya ka n su a tu ac a ra . M eskipu n h ib a h da n ha d ia h tida k m e m iliki

kew ajiba n a ga m a , teta pi m ere ka be rpera n d ala m m em pe rku a t ta li sila tu ra h m i,

m em ba ngu n hu b ung a n sosia l, da n m em b erika n m a nfa at ekono m i ba g i p enerim a.

B. Rumusan Masalah

1. A p a ya ng dim a ksud de nga n Infa q?

2. A p a ya ng dim a ksud de nga n S h a da qa h ?

3. A p a ya ng dim a ksud de nga n H iba h ?

4. A p a ya ng dim a ksud de nga n H a d ia h ?

C. Tujuan Masalah

1. U ntu k m eng eta h u i p enjela sa n m e ngena i Infa q.

2. U ntu k m eng eta h u i p enjela sa n m e ngena i Sh a da q a h.

3. U ntu k m eng eta h u i p enjela sa n m e ngena i H ib a h.

4. U ntu k m eng eta h u i p enjela sa n m e ngena i H a diah .

2
 BAB II

PEMBAHASAN

A. Infaq

A sa l ka ta infa q da ri ba h a sa a ra b, ya itu y ang be rm a kna m enge lu a rka n

a ta u m em be la nja kan ha rta . B erb eda deng an ya ng sering kita pa h a m i de nga n istila h

infa q y ang se la lu dika itka n d enga n seje nis su m b a nga n a ta u do na si, istila h infaq

da la m b a h asa A ra b se su nggu h nya m a sih sa ng a t u m u m , bisa u ntu k keb a ika n

m a up u n kep entinga n y ang bu ru k.

Intinya , be rinfa q itu ad a la h m em b a ya r de nga n h a rta , m e ngelua rka n ha rta da n

m em be la nja kan h a rta . T u ju a nnya bisa u ntu k ke ba ika n, do na si, at au se su a tu ya ng

3
be rsifa t u ntu k diri sendiri, a ta u b a hka n ke ingina n da n keb u tu ha n ya ng b ersifa t

konsu m tif, sem u a m a su k d ala m istila h infa q .1

Infa q bu ka n la g i m e ru pa ka n ke w a jiba n ya ng b ersifa t su nna h se pe rti ya ng

dip a ha m i m a sya ra ka t seca ra lu a s, teta pi ke w a jiba n ya ng bersifa t fa rdlu kifa ya h ,

ka rena h a rus d ikelua rka n ba ik d a la m ke a da a n kesem p ita n m au p u n ke la pa nga n.

Infa q, m e nu ru t istila h p ara ula m a dia rtika n se ba ga i perb u ata n a ta u se su atu ya ng

dib erika n ole h se seo ra ng u ntu k m enu tu pi keb u tuh a n ora ng la in, ba ik be ru pa

m a kana n, m inu m a n, d a n se ba ga inya ju ga m ende rm a kan a ta u m enbe rika n sesu a tu

kep ad a ora ng la in be rda sa rka n ra sa ikh la s d a n ka rena A lla h SW T sem a ta . A lla h sw t

be rfirm a n d a la m A l Q ura n d a la m su ra t A l-B a qa ra h a ya t 2 67:

‫ﺚ ِﻣ ْﻨ ُﻪ‬
َ ‫ﺨ ِﺒ ﻴ‬
َ ‫ﻻ َﺗ َﻴ َّﻤُﻤ ﻮ ا ا ْﻟ‬
َ ‫ض َو‬
ِ ‫ﻷ ْر‬
َْ ‫ﻦ ا‬
َ ‫ﻢ ِﻣ‬
ْ ‫ﺟ َﻨﺎ َﻟ ُﻜ‬
ْ ‫ﺧ َﺮ‬
ْ ‫ﻢ َو ِﻣ َّﻤﺎ َأ‬
ْ ‫ﺴ ْﺒ ُﺘ‬
َ ‫ت َﻣ ﺎ َﻛ‬
ِ ‫ﻃ ِّﻴ َﺒ ﺎ‬
َ ‫ﻦ‬
ْ ‫ﻦ آ َﻣ ُﻨ ﻮ ا َأ ْﻧ ِﻔ ُﻘ ﻮ ا ِﻣ‬
َ ‫َﻳﺎ َأ ُّﻳ َﻬﺎ اَّﻟ ِﺬ ﻳ‬

‫ﺣِﻤ ﻴ ٌﺪ‬
َ ‫ﻲ‬
ٌّ ‫ﻏ ِﻨ‬
َ ‫ن اﻟ َّﻠ َﻪ‬
َّ ‫ﻋَﻠ ُﻤ ﻮ ا َأ‬
ْ ‫ﻀ ﻮ ا ِﻓ ﻴ ِﻪ َو ا‬
ُ ‫ن ُﺗ ْﻐِﻤ‬
ْ ‫ﻻ َأ‬
َّ ‫ﺧ ِﺬ ﻳ ِﻪ ِإ‬
ِ ‫ﻢ ِﺑﺂ‬
ْ ‫ﺴ ُﺘ‬
ْ ‫ن َوَﻟ‬
َ ‫َﺗ ْﻨ ِﻔ ُﻘ ﻮ‬

A rtinya : “

.”

D a ri a ya t te rseb ut, diketa h u i ba h w a sa nnya Infa q h a nya b erka ita n deng a n a ta u

h a ny a d a la m bentu k m a teri a ta u ke be nda a n sa ja . H u ku m m enge na i infa q a da

be rba ga i m ac a m ; ad a ya ng w a jib sepe rti za ka t d a n na dz ar, a da p u la infa q su nna h ,

da n infa q m u ba h b a h kan ad a ju ga infa q ya ng h aram .

1 Ubabuddin and Umi Nasikhah, ‘Peran Zakat, Infaq Dan Shadaqah Dalam Kehidupan’,
, 6.1 (2021), pp. 60–76, doi:10.37567/al-muttaqin.v6i1.368.

4
 D a la m h a l ini infa q h a nya b erka ita n d enga n m at eri. M e nu ru t de finisi sya ria t,

ba h w a h a kika t Infaq be rbed a de nga n za ka t. Infa q tida k m e ngena l istilah nish ab

S etia p o ra ng bisa m eng elu a rka n infaq , ba ik ya ng pe ngh a sila n tingg i a ta u renda h .

Infa q ju ga tida k h a ru s dib erika n ke pa da g olong a n terte ntu (m u sta h ıq) sep erti d a la m

za ka t, m e la inka n kepa d a sia pa pu n m isa lnya o ra ng tu a , kera ba t, a na k ya tim , o ra ng

m iskin. a ta u ora ng -o ra ng ya ng se da ng da la m pe rja la na n

D a ri sinila h d ike tah u i b a hw a infa q m e ru pa ka n am a l sosia l su ka rela ya ng

dila kuka n ole h se seorang d an dib erikan keb eba sa n kepa d a pe m ilikny a u ntu k

m enentu ka n jenis ha rta , ka da r h a rta ya ng ing in ia ke lu a rka n. H al ini b erbe da de nga n

za ka t y ang jenis da n ka da rnya d itentu ka n o leh sy ara '.

J a di, sifa t infaq itu le bih u m um da ri pa da za ka t. B e bera p a m a nfa a t d a la m

m enya lu rka n infa q dia nta ra nya se ba ga i sa ra na p em be rsih a n diri, bentu k rea lisasi

kep edu lia n sosia l, be ntu k u ng ka pa n ra sa syu ku r ke pa da A lla h , da n se ba ga inya .

B. Shadaqah

S ha d a qa h b era sa l da ri ka ta ya ng bera rti b ena r. O ra ng ya ng su ka

be rsede ka h a da la h ora ng ya ng b ena r p enga ku a n im a nnya . A da p un sec a ra

term ino log i sya ria t sh a da q a h m a kna a sa lnya a da lah , a ta u

m enet ap ka n/m e nera pka n sesu a tu pa da se su a tu. S ed eka h jug a m eru pa ka n sa la h

sa tu a m a l ib a da h ya ng m em iliki ked ud u ka n p enting d ala m ke h idu pa n m a nu sia ya ng

da pa t m e njad ika n m a nu sia bisa le bih d eka t d enga n A lla h S W T . D e ng a n ra jin

be rsede ka h , be ra rti d a pa t m e m a ksim a lka n h a rta b enda ya ng ia m iliki, se rta

m enja u h kan sika p h idu p boro s da n m u ba d zir. Be rsed eka h da p at m engu ra ngi

sese ora ng cinta kepa d a du nia , seka ligu s d a pa t lebih m em p riorita skan keh id u pa n

5
a kh ira tnya . S e la in itu sed eka h ju ga m endidik se ora ng h a m ba u ntu k tida k h id up

be rm ega h - m eg a ha n da n su ka pa m er.1

S ika pnya su ka rela d an tida k terika t pa da sya ra t-sya ra t terte ntu d a la m

pe ng elu a ra nnya b a ik m e ng ena i jum la h, w a ktu d an ka da rnya . A ta u p em be ria n

su ka rela ya ng dila ku ka n o leh sese ora ng kep a da ora ng la in, teru ta m a kep a da

ora ng-ora ng m iskin se tia p kese m pa ta n te rbu ka ya ng tida k dite ntu kan jenis, ju m la h

m a up u n w a ktu nya , se de kah tida k terba ta s pa da pem b eria n y ang be rsifat m a terial

sa ja teta pi ju ga da p a t be ru pa ja sa ya ng b erm a nfa a t b a gi ora ng lain. Ba h ka n senyu m

ya ng d ila ku ka n de ng a n ikh la s u ntu k m enye na ngka n ora ng la in term a su k ka te gori

sh a da qa h .

S ha d a qa h m em pu nya i ca ku pa n ya ng sa nga t lu a s d a n dig u na ka n A l-Q u r'a n u ntu k

m enca ku p seg a la jenis su m ba nga n. S h a da qa h ia la h seg a la b entu k nilai ke ba jika n

ya ng tida k te rika t oleh ju m la h , w a ktu da n ju ga ya ng tida k te rba ta s p a da m a teri teta p i

ju ga da pa t da lam b entu k non m a teri, m isalnya m e nyingkirka n rinta ng a n d i ja la n,

m enu ntu n ora ng ya ng bu ta , m em b erika n senyu m a n da n w a ja h ya ng m a nis kep a da

sa u da ra nya , m enya lu rka n sya h w a tnya pa da ist ri.

S ha d a qa h be ra rti m em be ri derm a , term a su k m e m berika n de rm a u ntu k

m em a tu h i h u ku m dim a na ka ta z a ka t dig una ka n dida la m A l-Q u r'a n da n S unna h .

Z aka t te la h d iseb u t p u la sh ad a qa h ka re na z a ka t m e ru pa ka n se jenis de rm a ya ng

diw a jibka n se da ngka n sh a d aq a h a da la h su ka rela , za ka t diku m pu lka n ole h

pe m e rinta h , a m il d a n la innya seb a ga i su a tu pu ngu ta n w ajib, sed a ng ka n sh ad a qa h

la innya dib a ya rka n se ca ra su ka rela . J u m la h d a n nisab za ka t di te ntu kan, se da ngka n

ju m la h sh a da qa h ya ng la inya se penu h nya te rga ntu ng ke ingina n ya ng m enyu m ba ng.

D a la m h a dist Ra su lu lla h m e m be ri ja w a ba n kep ad a ora ng-ora ng m iskin ya ng

ce m bu ru te rh a da p ora ng ka ya ya ng ba nya k b ersh a da qa h de nga n h a rta nya , belia u

be rsab da : "

6
 " (H R . M uslim ).

J a di bed a a nta ra infa q da n se de kah terleta k pa da niat da n tu ju a n, dim a na

sh a da qa h itu su da h lebih je la s da n spesifik ba h w a h a rta itu dike lu a rka n d a la m

ra ngka ib a da h a ta u m ende ka tka n diri kep a da A lla h .

D i d ala m A l-Q u r'a n ba nya k se ka li a ya t ya ng m enga nju rka n ka um M u slim in u ntu k

sena ntia sa m em b erika n sed eka h . D i a nta ra ay at y ang dim a ksu d a da lah Q S .

a n-N isa a [4]: 1 14:

‫ﻚ اْﺑ ِﺘ َﻐﺎ َء‬

َ ‫ﻞ َذ ِﻟ‬
ْ ‫ﻦ َﻳ ْﻔَﻌ‬
ْ ‫س َو َﻣ‬
ُ ‫ﻦ اﻟ َّﻨ ﺎ‬
َ ‫ح َﺑ ْﻴ‬
ُ ‫ﻼ‬
َ ‫ﺻ‬
ْ ‫ف َأ ْو ِإ‬
ٍ ‫ﺼ َﺪ َﻗ ٍﺔ َأ ْو َﻣ ْﻌ ُﺮ و‬
َ ‫ﻦ َأ َﻣ َﺮ ِﺑ‬
ْ ‫ﻻ َﻣ‬
َّ ‫ﻢ ِإ‬
ْ ‫ﺠ ﻮِﺑ ُﻬ‬
ُ ‫ﻦ َّﻧ‬
ْ ‫ﺧْﻴ َﺮ ِﻓ ﻲ َﻛ ِﺜ ﻴ ٍﺮ ِّﻣ‬
َ ‫ﻻ‬

‫ﻈ ﻴ ًﻤﺎ‬
ِ ‫ﻋ‬
َ ‫ﺟ ًﺮ ا‬
ْ ‫ف ُﻧ ْﺆِﺗ ﻴ ِﻪ َأ‬
َ ‫ﺴ ْﻮ‬
َ ‫ت اﻟ َّﻠ ِﻪ َﻓ‬
ِ ‫ﺿﺎ‬
َ ‫َﻣ ْﺮ‬

A rtinya :

S yeikh A b du l Q od ir da la m ta fsirnya m e njela ska n ja ng a nla h ka m u m em b a w a

h a rta m u , a na k-a na km u ke da la m kese na nga n du nia w i, na m u n ba w a lah ke du a nnya

u ntuk m e ng inga t A lla h da n bertaw a ju h kep a da A lla h , ka re na m e nginga t A llah su a tu

kea da a n y ang m u tla k ya ng h a ru s d ila ku ka n seh ing ga ia da pa t be rpa ling da ri h a l-h al

du nia da n kese na ng annya . 2 S e ny ata nya ya ng terlena de ng a n h a l du nia w i da n

kese nang a nnya ia a ka n terjeru m u s keda lam h a l ya ng sia -sia . M e reka term a su k

ora ng ya ng m una fik ya ng p enu h d enga n keru gia n da n a kan diga nti deng an seg a la

sesu a tu ya ng fa na da n a ka n lenya p ju g a ka rena be rpa ling d ari A lla h SW T .

2 Rahmi.

7
 M em be ri sed eka h h enda knya dila nda si ra sa ikh la s ka rena A lla h sem a ta , ja nga n

sa m pa i ka rena ra sa riya ' a ta u pu n pa m e r. D a n ja nga nla h m engu ngkit-u ngkit

pe m b erian terse bu t le bih -le bih d enga n ka ta -ka ta ya ng da pa t m e nyinggu ng pe rasa a n

pe ne rim a nya . D e ng a n m eng ung kit-u ng kit pem b eria n terse bu t d ap a t m e ng h a pu s

pa h a la se deka h .

D a la m ha d its la in Ra su lu lla h sa w . b ersa bd a: “

". (H R. M u slim ).

Be rsed eka h tida k h a ru s m enu nggu sa m pa i m e m iliki ba nya knya ha rta , c u kup

m em be ri sesu a i ke m a m pu a n d enga n dila nda si kere la a n da n keikh lasa n h a ti u ntu k

m em ba ntu sesa m a . T ak a da b a ta san seb era pa ba nya k ya ng h arus dike lu a rka n

u ntuk sede ka h, y ang pe nting diberika n d enga n tu lu s d a n se m a ta - m a ta m e ng h arap

Rid ha A lla h S w t. m a ka a ka n m e nda pa t b ala san pa h a la ya ng berlipa t g a nd a .

C. Hibah

S eca ra b ah a sa , h ib ah b era sa l da ri ka ta w a h ab a ya ha b u hiba ta n, bera rti

m em be ri a ta u pe m be ria n. D ala m Ka m u s a l-M u na w w ir kata "" hiba h " ini m e ru pa ka n

m a shd a r da ri ka ta ) ‫ ( و ﻫ ﺐ‬ya ng b era rti pem b eria n. D e m ikia n p ula da la m K a m u s B ex a r

Ba h a sa Ind onesia h iba h bera rti p em be ria n su ka rela de nga n m enga lih ka n h a k a ta s

sesu a tu ke pa da o ra ng la in. D a n m e nu ru t Ka m u s Ilm u A l-Q ur'a n ya ng dim a ksu d h iba h

a da la h pe m beria n kepa d a seseo ra ng diw a ktu h idu pnya , d enga n tida k

m engh a ra pka n b a la sa n a ta u ika ta n ba ik seca ra lisa n a ta u pu n tertulis. H iba h

m eru pa ka n p em be ria n se su atu kepa d a ya ng la in u ntu k dim iliki z at ny a ta npa

m engh a ra pka n pe ngga ntia n a ta u b a la sa n se ba ga im a na ya ng dije la ska n ole h Im a m

8
T aq iy a l-D in A bi B a kr Ibnu M u h a m m a d a l-H u sa ini d ala m kita b Kifa ya t a l-A kh ya r

ba h w a h ib a h ia la h : ‫اﻟ ﺘ ﻤﻠ ﻴ ﻚ ﺑ ﻐ ﻴ ﺮ ﻋ ﻮ ض‬

A rtinya : Pe m ilikan tanp a pe ng ga ntia n 1

Pe nge rtia n hiba h itu send iri se ca ra etim olog i be rm a kna p em be ria n, sed eka h ,

pe m inda h a n h ak. M e nu ru t Isla m , h iba h a da la h u ng ka pa n tenta ng peng a lih a n h a k

kep em ilika n a ta s se su atu ta npa a da nya ga nti rug i a ta u im ba la n se ba ga i su a tu

pe m b erian da ri se seo ra ng kep a da ora ng la in.

Konsep hibah dalam Islam

h iba h a da la h sa la h sa tu ca ra pe m ilika n h a rta y ang sa h di sisi sya ra '. la

be rkait ra pa t deng an beb era pa konsep pe m ilika n h a rta y ang la in sepe rti w a sia t,

w a ka f da n faraid. N am u n, h u ku m d a n ciri-ciri konse p te rseb ut be rbed a a nta ra sa tu

sa m a la in. H iba h da ri se gi ba h a sa berm a ksu d pe m beria n sa m a a da d a la m be ntu k

la in at au m a nfa a t, m a na ka la m e ngiku t istila h sya ra k, h iba h m eru pa ka n su a tu a kad

pe m b erian h a rta ya ng dila kuka n ole h se seora ng sec a ra su ka rela kep a da se seo ra ng

ya ng lain ketika tem p oh h idu p nya ta npa se ba ra ng ba la san.

Persyariatan hibah dalam Islam

H ib a h m eru pa ka n su a tu a m ala n suna h d an d igu na ka n da la m Isla m . Ini

a da la h be rda sa rka n kepa d a bu kti-bu kti a l-Q u ra n, su nah d a n ijm a'. Ia d ap a t dilih a t

da la m firm a n A lla h S W T ya itu :

‫يــ ًٔـﺎ‬
ْۤ ‫ﻲــ ًٔـﺎ َّﻣ ِﺮ‬
ْۤ ‫ﻫ ِﻨ‬
َ ‫ﺴﺎ َﻓ ُﻜُﻠ ْﻮ ُه‬
ً ‫ﻲ ٍء ِّﻣ ْﻨ ُﻪ َﻧ ْﻔ‬
ْ ‫ﺷ‬
َ ‫ﻦ‬
ْ ‫ﻋ‬
َ ‫ﻢ‬
ْ ‫ﻦ َﻟ ُﻜ‬
َ ‫ﻃ ْﺒ‬
ِ ‫ن‬
ْ ‫ﺤَﻠ ًۗﺔ َﻓِﺎ‬
ْ ‫ﻦ ِﻧ‬
َّ ‫ﺻ ُﺪ ٰﻗ ِﺘ ِﻬ‬
َ ‫ﺴۤﺎ َء‬
َ ‫َو ٰا ُﺗ ﻮ ا اﻟ ِّﻨ‬

Y a ng A rtinya : "K em u d ia n jika m e reka m enye ra h ka n ke pa da ka m u

seb ah a g ia n da ripa d a m a s ka h w in itu deng an se na ng h at i, m a kanlah (a m bila h )

pe m b erian itu (se ba ga i m a ka na n) ya ng sed a p la gi ba ik akiba tnya ." (S u ra h a l-N isa '

a ya t 4).

9
 S ura t A l-Ba q ara h a ya t 177 jug a m enjela skan : da n m e m berika n ha rta ya ng

dic inta inya kep ad a ke ra ba tnya , a na k-a na k y atim , o ra ng ora ng m iskin, m u safir (ya ng

m em e rlu ka n perto long an) da n ora ng -o rang ya ng m em inta m inta da n

(m e m erde ka ka n) h a m ba sa h a ya . S ela in da rip a da da lil ya ng terd a pa t da lam al-Q u ra n,

pe la ksa na an h iba h ju ga disebu t d a la m h a dis R asu lu lla h S A W . S a ida tina A isya h

be rkat a ya ng b erm a ksu d: "N a bi S A W m e nerim a da n m em b a la s h a dia h ." (H a dis

riw a ya t a t-T irm iz i). 3 A nta ra ru ku n d a n sya ra t ya ng p erlu dipe nu h i d a la m kontra k

h iba h a d ala h sepe rti beriku t :

1) P em be ri h iba h (a l-w a h ib) P e m b eri h ib ah pe rlu se ora ng a hliyya h ya ng

sem pu rna a ka l, ba lig h da n ru syd. M e reka ju ga m e stila h m em iliki h arta ya ng

dih iba h ka n da n be rku a sa pe nu h ke a ta s h a rta nya .

2) P ene rim a h iba h (a l-m a w h u b la h u) Pe nerim a h iba h m estila h m em p u ny ai

keu pa ya a n u ntu k m em iliki h arta sam a a d a m u kala f a ta u bu ka n m u ka la ť. S e kira nya

pe ne rim a h ib a h a da la h b uka n m u ka la f sep erti be lu m a kil ba lig h .

Be rda sa rka n pend a pa t M uh a m m a d Ibnu H a sa n, ya ng diku tip S ay yid S a biq

da la m ka ra nga nnya Fig h a s-S u nna h , ba h w a sese ora ng bo leh m e ng h iba h ka n

h a rta ny a kepa d a ora ng la in se la in a h li w a ris, nam u n t ida k sa h jika ia m e ng h iba h ka n

seluru h h a rta nya w a la u pu n u ntu k keb a ika n. M e skip un seca ra kepe m ilika n itu a da la h

h a rta si peng hiba h , ya ng dia bisa b eb as m e la ku ka n a p a sa ja de ng a n h a rta nya .

Ke tika ia m e ng h iba h ka n selu ru h h a rta nya , m aka ia ta k m e m iliki la gi h a rta u ntu k

dib a gika n kepa da a h li w a risnya , da n b isa b era kib at pu la pa da pe rselisih a n a nta ra

kelua rg a , m a ka d i sini m afsa da h nya lebih b esa r d a ripa d a m a sla h a tnya . M eskipu n

da la m m a sa la h ta d i si pem b eri hiba h be rnia t b aik a ga r ke la k h a rta nya terkelo la

de ng a n ba ik. 1

3BA B Ii, A Hadiah Al Hibah, and Pengertian Al Hibah, ‘Hendi Suhendi, Fiqh Muamalah ,
Rajagrafindo Persada, Jakarta, 2005, Hal. 209. Ibid ., Hal. 210. 11’, 2005, pp. 11–32.

10
D. Hadiah

H a dia h be ra sa l da ri ka ta H a di (te ra m bil da ri a ka r ka ta ya ng te rdiri d ari

h u ruf-h uru f h a ', d al, da n ya . M akna nya be rkisa r p ad a du a h a l. Pe rta m a, t am p il ke

de pa n m e m beri p etu nju k. D a ri sini la h ir ka ta H odi ya ng b erm a kna p enu nju k ja la n,

ka rena d ia ta m pil d i d epa n. K ed u a, m enya m pa ika n deng an lem a h lem b ut. D a ri sini

la h ir ka ta h ida ya h ) ‫ ﻫ ﺪ ا ﻳ ﺔ‬ya ng m eru pa ka n pe nya m pa ia n sesu a tu deng a n lem a h

le m b u t gu na m enu nju kka n sim pa ti. S e ca ra se de rha na ha d ia h d ap a t dia rtika n

seb ag a i pem b eria n da ri sese ora ng kep ad a o ra ng la in ta npa a da nya peng ga ntia n

de ng a n m a ksu d m em u lia kan. H a diah a da la h pe m berian ya ng dim a ksu d kan u ntu k

m enga g ung ka n a ta u ra sa cinta . H a dia h ya itu m em be rika n ba ra ng de ng a n tida k a da

tu ka rnya serta d iba w a ke te m pa t ya ng dib erikan kare na h enda k m em u lia ka nnya . 4

Dasar hukum hadiah

A ya t-a ya t a l-Q u r'a n d a n H a dis ba nya k y ang m eng anju rka n p enga nu tnya

u ntuk berb u at ba ik d enga n c ara t olong m enolong d an sa lah satu nya d enga n be ntu k

tolo ng m e no long a da la h m e m berika n h arta kep ad a ora ng la in ya ng m em bu tu h ka n,

ka ita nnya da la m h a l ini ad a la h pe m beria n h ad ia h ya ng dim a kna i se ba ga i pem b eria n

su ka rela .

Rukun dan syarat hadiah

ru ku n h a dia h a da la h ija b da n ka b ul se ba b ked u anya term a su k a ka d sepe rti h a lnya

ju al-b eli. D a la m kita b A l- M a b sut h, m e reka m e nam b a hka n d enga n qa d bh u

(p em eg a ng /pene rim a ). A la sa nnya , d a la m h a d ia h h a ru s a da kete ta pa n d a la m

kep em ilika n. A d a pu n ya ng m enja di ru kun d a la m h a dia h ya itu w ah ib (pem b eri),

m a uh u b la h (p enerim a), m a u h u b (b ara ng ya ng diha d ia h ka n), sh igh a t (ija b da n

qa bu l).

4BA B Iii and A Pengertian Hadiah, ‘ ‫ لﺎﻗ ﲅﺳو ﻪﯿﻠ ﷲ ﲆﺻ ﱯﻨﻻا ﻦﻋ‬: ‫روﺪﺼﻻا ﺮﺣو ﺐﻫﺬﺗ ﺔﯾﺪﻬﻻا نﺎﻓ اودﺎﲥ‬
2006 ,’‫ةﺮﺮﻫ ﰊا ﻦﻋ ةﺎﺷ ﻦﺳﺮﻓ ﻖﺷﻮﻟو ﺎﲥرﺎﳉ ةرﺎ نﺮﻔﲢﻻ و‬, pp. 30–42.

11
1. W a h ib (p em be ri) W ah ib (pe m beri) a da la h ora ng ya ng m e m be rika n h a dia h a ta u

pe m inda h a n ke pem ilika n. W a h ib (pem b eri) ha d ia h seba ga i sa lah sa tu pih a k pe la ku

da la m tra nsa ksi h ad ia h disya ra tkan:

a. Ia m e stila h seba g ai pe m ilik sem p u rna a ta s se sua tu bend a ya ng dih a dia h ka n.

K a rena h a dia h m em pu nya i a kib at pe rpind a ha n h a k m ilik, oto m a tis p ih a k

p em be ri h a diah d itu ntu t seba g a i seb a ga i pe m ilik ya ng m em pu nya i ha k p enu h

a ta s b enda ya ng dih ad ia h ka n itu .

b . P ih a k p em be ri h a dia h m estila h seo rang ya ng c a ka p b ertind ak sec ara sem pu rna

(ka m iba h ), y aitu ba liq da n be ra kal. O ra ng ya ng su da h ca ka p b ertind akla h ya ng

b isa d inila i ba h w a perb u at an ya ng d ila ku ka nnya a da la h sah , seb ab ia su da h

m e m pu nya i p ertim b a ng a n ya ng se m pu rna .

Pih ak p em be ri h a dia h h end a kla h m e la ku ka n perb u ata nnya itu a ta s kem a u a n

sendiri d enga n penu h ke rela an, da n b uka n da la m ke a da a n te rpa ksa , ora ng -o ra ng

ya ng d ipa ksa m e ngh a dia h ka n se su atu m iliknya , bu ka n de nga n ikh tiya rny a, su da h

pa sti perb u at annya itu tid ak sa h.

2. M au h u b (pe ne rim a ) K a rena h a dia h itu m eru pa ka n tra nsa ksi la ngsu ng, m a ka

pe ne rim a h a dia h disya ra tka n su da h w u ju d da la m a rtinya ya ng se su nggu h nya ke tika

a ka d ha d ia h d ila ku ka n. O le h se ba b itu , h ad ia h tida k boleh dibe rika n kepa d a a na k

ya ng m a sih d ala m kand u ng a n. D a lam p erso a la n ini, pih a k pene rim a h a dia h tida k

disy ara tka n su p a ya ba liq b era ka l. K a la u se kira nya pe nerim a ha d ia h be lu m c a kap

be rtinda k ke tika p ela ksa na a n tra nsa ksi, ia d iw a kili o leh w a linya .

3. M a u h u b (ba ra ng ya ng dih ad ia h ka n) M a u h u b (ba ra ng ya ng d ih a dia h ka n) ad a la h

ba ra ng ya ng d ih a dia h ka n kep a da pe nerim a h a diah . A d ap u n sya rat da la m m a u h ub

(b arang ya ng d ih a dia h ka n) ya ng a ka n diberika n ya itu :

a. B end a ya ng d ih a dia h ka n tersebu t m e stila h m ilik y ang sem p u rna da ri p ih a k

p em be ri h a dia h. Ini b era rti ba h w a h a diah tida k sa h b ila se su atu ya ng

d ih a dia h ka n itu bu ka n m ilik sem p urna da ri p ih a k pe m beri h a dia h .

12
b. Ba ra ng ya ng d ih a dia h ka n itu su da h a d a da la m a rti y ang se sung gu h nya ke tika

transa ksi h a dia h d ila ksa na ka n. Tida k sa h m e ng h a dia h ka n sesu a tu ya ng

belum berw u ju d .

c. Ob jek ya ng diha d ia h ka n itu m e stila h sesu a tu ya ng boleh dim iliki o leh a ga m a .

Tida kla h dibena rka n m e ngh a dia h ka n sesu a tu y ang tid ak boleh d im iliki, se perti

m e ngh a dia h ka n m e m a bu ka n, m inu m a n ya ng d ih a dia h ka n te rseb u t m estila h

tela h te rpisa h se ca ra je la s da ri h a rta m ilik pe m beri h a dia h .

5. Sh ig h a t (ijab da n qa bu l) D a la m pem b eria n ha d ia h ya ng m enja di sasa ra n ia la h

kepa da sh igh a t da la m tra nsaksi te rseb u t se hingga pe rbu a ta n itu su ngu h

m e nce rm inka n terja dinya p em ind ah a n h a k m ilik m ela lui h a dia h . Ini bera rti

ba h w a w a la u p un tiga u nsu r p erta m a su da h te rpe nuh i de nga n seg a la

persya ra ta nnya , h a diah dinilai tid a k a da b ila tra nsa ksi ha d ia h tid ak dilaku ka n.

13
 BAB III

PENUTUP

A. Kesimpulan

Isla m m eng aja rka n ke pa da pem e lu knya u ntu k m enja di pe nderm a da n

pe no long b ag i ya ng m em bu tu h ka n m e la u i , infa q sh a da qa h m a u pu n h a d ia h . H a l ini

m enu nju kkan ba h w a m e no long o ra ng ya ng m em bu tu h ka n m e nda pa t pe rh a tia n

be sar da la m a ja ra n Isla m . Se de kah /infa q se ndiri m em pu nya i peng aruh ya ng

su nggu h lua r bia sa d ala m keh id u pa n di m a sya ra kat. P e rha tia n Isla m terh a da p ora ng

ya ng tida k m a m pu b egitu be sar, tida k da pa t d iba nding ka n de ng a n a ga m a m a na pu n,

ba ik da ri se gi peng ara h a n m a u pu n d ari seg i p enga tu ra n da n p ene rap a n. A l Q u ra n

seb ag a i pe dom a n keh idu pa n u m a t Islam sa nga t m e m perh a tikan p erm a sa la h a n ini.

D i da la m nya te rda pa t b a ny ak a ya t-a ya t ya ng b erisi tenta ng h im ba u a n u ntu k

m em pe rh a tika n na sib o ra ng-ora ng m iskin. U m a t Isla m a d a la h u m a t ya ng m u lia ,

u m at ya ng d ipilih o leh A lla h u ntu k m e ngem b an risa la h , a ga r m ereka m enja di saksi

a ta s se ga la u m a t Tu ga s u m a t Isla m a da la h m e w u jud ka n ke h idu pa n ya ng a dil,

m a km ur, te ntra m da n seja h tera dim ana p un m e reka be ra da ka rena itu ke seja h tera a n

m enja di sa la h sa tu prio rita s uta m a u m at Isla m . U ntu k m e ningka tka n pera n da n

14
fu ngsi, infa q da n sh a da qa h pe rlu dike m ba ngka n em pa t prinsip, ya itu prinsip ru ku n

Im a n, prinsip m ora l, p rinsip m a na jem en, da n prinsip le m ba ga . Prinsip m ora l, ru ku n

im a n, le m ba ga , d ap a t m ening ka tka n kepe rca ya a n m u z a kki u ntu k m enya lurka n, infa q

da n sh a d aq a hnya m elalu i lem ba g a-le m ba ga ya ng ad a d i Indo ne sia . S e da ngka n

prinsip m ana je m e n berfu ngsi m em b erda ya ka n pa ra m usta h ik, se h ingga m ere ka

terg u ga h u ntu k m eningka tka n ekono m i da n d ih a ra pka n d ikem u d ia n h a ri m ere ka

da pa t m e njad i m u z a kki.

DAFTAR PUSTAKA

Ii, B A B , A H a dia h A l H iba h , a nd P e ng ertian A l H iba h , ‘ H endi S uh e ndi, Fiqh

M u am a lah , Ra ja gra findo P e rsad a , J a ka rta, 200 5, H a l. 209 . Ib id ., H a l. 2 10. 11 ’ ,

20 05, pp. 1 1– 32

Iii, B A B, a nd A P enge rtia n H a dia h , ‘ ‫ ﻟﺎ ﻗ ﲅ ﺳ ﻮ ﻪ ﯿ ﻠ ﷲ‬: ‫ﺐ ﻫ ﺬ ﺗ ﺔ ﯾ ﺪ ﻬ ﻻ ﻧﺎ ﻓ ا و دﺎﲥ‬ ‫روﺪ ﺼﻻ ﺮ ﺣﻮ‬

200 6 ,’ ‫ة رﺎ ﻧ ﺮ ﻔﲢ ﻻ و‬ ‫ﻖ ﺷ ﻮﻟ ﻮ ﺎﲥ ر ﺎﳉ‬ ‫ ﲆ ﺻ ﱯ ﻨ ﻻ ﻦ ﻋ ة ﺮ ﺮ ﻫ ﰊ ا ﻦ ﻋ ةﺎ ﺷ ﻦ ﺳ ﺮﻓ‬, pp. 30 – 42

N u z u lia , A tina , ‘ Tinja u a n H uku m Islam Te nta ng H a d ia h ’ ,

, 19 67, pp. 5 – 24

Pipit M uliya h , D ya h A m inatu n, S u km a S ep tia n N a su tion, T om m y H a stom o, S e tia na

15
 S ri W ah yu ni Sitep u, Try ana , ‘ 済無 N o Title N o Title N o T itle ’ , , 7.2

(2 020 ), p p. 1– 7 5

Ra h m i, ‘ B a b I P end ah u lua n ‫ ’ ﺑﺎ ﺣ ﺾ خ ِ ي‬, , 250 4, 20 21, pp. 1 – 9

U ba bu d din, a nd U m i N a sikh a h, ‘ Pe ra n Z aka t, Infa q D a n S h a da qa h D a la m

Ke h idu p an’ , , 6.1 (202 1), pp. 6 0– 76 ,

doi:10 .3 756 7/a l-m utt aq in.v6i1.368

16