9th Tamil Dolphin Guide 2023 2024 Sample PDF Download

l a
l a i
awww.Padasalai.Net
a l a
l ai
aawww.CBSEtips.in
a
dd s
a s a
dd s
a s
. P
. Paa . P
. Paa . P
. Paa
wwww wwwwww
wwwwww
eet t et
e t
l a
l i
a .iN
.N lalai .iN
.N
a s
a aa
s aassaa
P Paadd P Paadd P Paa
. . . . . .
wwww wwwwww
wwwwww
et
t t t t
.N
i .iN
.Nee i.iN
.Nee
s aa
s l a
l a s aa
s lal a
a
dd a a
dd a
lai
. P
. Paa . P
. Paa .P.Paa
wwww sa wwwwww
wwwwww
eet t eet t
.iN
.N .iN
.N
da
aalalai aal a
l i
a
a
dd s
a s a
dd s
a s
.P.Paa . P
. Paa . P
. Paa
Pa
wwww wwwwww
wwwwww
w.
eet t eet t
l a
l i
a .iN
.N l a
l i
a .iN
.N
s aa s aa
ww
a
dd a s a
dd as
. P
. Paa . P
. Paa . P
. Paa
wwww wwwwww
wwwwww
eet t eet t
lalai .iN
.N l a
l i
a .iN
.N
a s
a aa
s aa ssaa
P Paadd P Paadd PPaa
. . . . . .
wwww ww ww
w materials to [email protected] ww
Kindly send me yourw
study
w
w ww
l a
l a i
awww.Padasalai.Net
a l a
l ai
aawww.CBSEtips.in
a
dd s
a s a
dd s
a s
. P
. Paa . P
. Paa . P
. Paa
wwww wwwwww
wwwwww
eet t et
e t
l a
l i
a .iN
.N lalai .iN
.N
a s
a aa
s aassaa
. . . . . .
wwww wwwwww
wwwwww
et
t t t t
.N
i .iN
.Nee i.iN
.Nee
s aa
s l a
l a s aa
s lal a
a
dd a a
dd a
lai
. P
. Paa . P
. Paa .P.Paa
wwww sa wwwwww
wwwwww
eet t eet t
.iN
.N .iN
.N
da
aalalai aal a
l i
a
a
dd s
a s a
dd s
a s
.P.Paa . P
. Paa . P
. Paa
Pa
wwww wwwwww
wwwwww
w.
eet t eet t
l a
l i
a .iN
.N l a
l i
a .iN
.N
s aa s aa
ww
a
dd a s a
dd as
. P
. Paa . P
. Paa . P
. Paa
wwww wwwwww
wwwwww
eet t eet t
lalai .iN
.N l a
l i
a .iN
.N
a s
a aa
s aa ssaa
. . . . . .
wwww ww ww
study
w
w ww
wwww wwww
ww
www.Padasalai.Net ww
www.CBSEtips.in
N eet t N eet t N
lalai .i.N l a
l i
a .
i . N l a
l i
a .
i .
assaa aa a
dd s
a aa
s
aa a
dd s
a aa
s
w
w P
.. P ww P
..P
wwww wwww
t t t t
et
i N
.i.Nee i .
i N
. Nee i .
i N
.
lala l a
l a l a
l a
assaa ssaa ssaa
.N
aa a
dda add
a aa
ww P
..P w
w P
.. P
wwww wwww
lai
N eet t sa N eet t N
l a
l i
a .i.N l a
l i
a .
i . N l a
l i
a .
i .
assaa a
dd s
a aa
s a
dd s
a aa
s
da
P
.. Paa P
.. Paa
w
w ww
wwww wwww
Pa
N eet t N eet t N
l a i
a .i.N l a i
a .
i . N l a i
a.i .
w.
l l l
assaa add
a aassaa
aa a
dd s
a aa
s
w
w P
.. P ww P
.. P
ww
wwww wwww
N eet t N eet t N
l a
l i
a .i.N lalai.i . N l a
l i
a .
i .
assaa aa a
ddassaa
aa a
dd s
a aa
s
ww P
..P w
w P
.. P
wwww wwww
Kindly send me your study materials to [email protected]
t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
N eet t N eet t N
lalai .i.N l a
l i
a .
i . N l a
l i
a .
i .
assaa aa a
dd s
a aa
s
aa a
dd s
a aa
s
w
w P
.. P ww P
..P
wwww wwww
t t t t
et
i N
.i.Nee i .
i N
. Nee i .
i N
.
lala l a
l a l a
l a
assaa ssaa ssaa
.N
aa a
dda add
a aa
ww P
..P w
w P
.. P
wwww wwww
lai
l a
l i
a .i.N l a
l i
a .
i . N l a
l i
a .
i .
assaa a
dd s
a aa
s a
dd s
a aa
s
da
P
.. Paa P
.. Paa
w
w ww
wwww wwww
Pa
N eet t N eet t N
l a i
a .i.N l a i
a .
i . N l a i
a.i .
w.
l l l
assaa add
a aassaa
aa a
dd s
a aa
s
w
w P
.. P ww P
.. P
ww
wwww wwww
N eet t N eet t N
l a
l i
l i
a .
i .
assaa aa a
ddassaa
aa a
dd s
a aa
s
ww P
..P w
w P
.. P
wwww wwww
t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
N eet t N eet t N
lalai .i.N l a
l i
a .
i . N l a
l i
a .
i .
assaa aa a
dd s
a aa
s
aa a
dd s
a aa
s
w
w P
.. P ww P
..P
wwww wwww
t t t t
et
i N
.i.Nee i .
i N
. Nee i .
i N
.
lala l a
l a l a
l a
assaa ssaa ssaa
.N
aa a
dda add
a aa
ww P
..P w
w P
.. P
wwww wwww
lai
l a
l i
a .i.N l a
l i
a .
i . N l a
l i
a .
i .
assaa a
dd s
a aa
s a
dd s
a aa
s
da
P
.. Paa P
.. Paa
w
w ww
wwww wwww
Pa
N eet t N eet t N
l a i
a .i.N l a i
a .
i . N l a i
a.i .
w.
l l l
assaa add
a aassaa
aa a
dd s
a aa
s
w
w P
.. P ww P
.. P
ww
wwww wwww
N eet t N eet t N
l a
l i
l i
a .
i .
assaa aa a
ddassaa
aa a
dd s
a aa
s
ww P
..P w
w P
.. P
wwww wwww
t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
ùTôÚ[PdLm
N eet t N eet t N
lalai .i.N l a
l i
a .
i . N l a
l i
a .
i .
assaa aa aa
TdL
CVp a
dd s
a s
TôPjRûXl×Ls
ddaass
P Paa
. . B£¬VoLÞm PPa
Gi.
.. i a
w w ww
wwww ww
TôPlTÏ§LÞm,
U]lTôPlTÏ§Ls
w
w ii
A±ûY ®¬Ü ùNn iv

t t t t
et
i N
.i.Nee i .
i N
. Ne
AØùRuß úToe 1
i .
i N
.
lala l a
l a l a
l a
assaa s aa s aa
EûWSûP §Wô®P ùUô¯dÏÓmTm
s 13
s
.N
aaddaa
RªúZô®Vm
a
17 dd
a aa
1 ùNnÙs
ww P P
. . Rªr®Ó çÕ w
w P P
. . 20
wwww wwww 22
lai
ÕûQlTôPm Y[Úm ùNpYm
CXdLQm ùRôPo CXdLQm 23
N eet t sa E«ÚdÏ úYo

N eet t 28
N
l a
l i
a .i.N EûWSûP ¿¬u± AûUVôÕ
l a
l i
a .
i . N
EXÏ 40
l a
l i
a .
i .
assaa 2
ThPUWm a
aa
dùT¬Vss
d ×WôQm
a 44
a
dd s
a aa
s
da
ùNnÙs
P Paa
. . ×\Sôòß P Pa
46
. . 48a
ww w
w
wwww
CXdLQm ÕûQ®û]Ls wwww 50
Pa
Es[j§u ºo 53
N eet t EûWSûP Hß RÝÜRp

eet t 63
i .i.N 3 U¦úULûX i.iN . N i.iN.
l a a l a a l a a
w.
ùNnÙs
l l 66
l
assaa aassaa
ÕûQlTôPm ALZônÜLs
CXdLQm a
dYp−]m
a d ªÏm CPeLs 69
a a a
dd s
a aa
s
ww P P
. . §ÚdÏ\s ww P P
. . 72
69
ww
wwww
Yôr®Vp
GhÓj§dÏm ùNu±ÓÅo
w
w ww
77
EûWSûP CVk§WeLÞm CûQVY¯l TVuTôÓm 88
N Neet t N Neet t
K. Gu NULôXjúRôZoLú[! 91
N
a
ll i
a .
i . 4 ùNnÙs
E«oYûL a
l lai.i . l a
l i
a .
i .
s
a a
sa aassaa NôÓúYôm 93
a s
a aa
s
PP adYp−]m
d ªLô CPeLs
ÕûQlTôPm ®iûQÙm
a P
95
Paadd
w..
CXdLQm
w w
w .. 96
wwww wwww
t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
N eet t LNP\ ùUô¯Rp
N eet t 98
N
lalai .i.N EûWSûP Lp®«p £\kRi.ùTiLs
l a
l a i . N 109
l a
l i
a .
i .
assaa 5 ùNnÙs aa
ÏÓmTss
a a aa
d£ßTgNêXm
d ®[dÏ 114 a
aa dd s
a aa
s
ww P
.. P w
w P
..P117
wwww
ÕûQlTôPm Åh¥túLôo ×jRLNôûX wwww 120
CXdLQm CûPfùNôp - E¬fùNôp 122
t t t t
et
i N
.i.Nee i .
i N
. Nee
LûX TX Y[ojRp 127
i .
i N
.
lala £tTdLûX lal a l a
l a
assaa aa aa
EûWSûP 137
ss ss
.N
aaddaa
CWôYQ Lô®Vm
aa
140 a
dd a
ùNnÙs.P
.P P P
. . 144
6 ww w
w
wwww ww
Sôf£Vôo §ÚùUô¯
w
w
lai
ÕûQlTôPm ùNn§ 146
CXdLQm ×Qof£ 146
l a
l i
a .i.N Yôr®Vp §ÚdÏ\s
l a
l i
a .
i . N 150
l a
l i
a .
i .
assaa aa
dCk§Vssaa ¨Xú]
Yô¯V 154
d úR£V CWôÔYj§p RªZo TeÏ PP165aadd aassaa
da
P
..
EûWSûP Paa ..
ww w
w
wwww ºYL £kRôU¦ wwww 168
Pa
7 ùNnÙs ØjùRôs[ô«Wm 171
N eet t UÕûWdLôg£
N eet t 173
N
l a i
a .i.N l a i
a .
i . N l a i
a.i .
w.
l l l
assaa a a
ÕûQlTôPm NkûR
aass a 175
a s
a sa
CXdLQm
P Padd
aBÏùTVo
P P aa
178 dd
ww.. w
w . . 181
ww
wwww wwww 190

GuRûXd LPú]
EûWSûP ùT¬Vô¬u £kRû]Ls
J°«u AûZl× 194
N eet t 8
N eet t N
l a
l i
a .i.N ùNnÙs
lalai. .
RôúYô úR é
i N 197
l a
l i
a .
i .
assaa CXdLQm aa
VúNôRW a
daass a
Lô®Vm
dVôl©XdLQm
198
aa a
dd s
a aa
s
ww P
..P w
w P
.. P
199
wwww wwww
t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
AuùTuàm A\ú]
N eet t N eet t 203

N
lalai .i.N EûWSûP ®¬YôÏm BÞûU
l a
l i
a .
i . N 213
l a
l i
a .
i .
assaa 9 ùNnÙs
aa aas
AdLû\saa
dÏßkùRôûL
d 217
aa a
dd s
a aa
s
ww P
.. P w
w P
..P218
wwww
ÕûQlTôPm RônûUdÏ Y\h£ CpûX! wwww 219
CXdLQm A¦«XdLQm 220
t t t t
et
i N
.i.Nee TôPûXlT¥jÕ ®]ôdLÞdÏ ®ûP RÚL.
i .
i N
. Nee 223
i .
i N
.
lala ®iQlTm GÝÕRp
l a
l a 230
l a
l a
assaa s saa ssaa
.N
ùTôÕdLhÓûWLs a a a a
P Paadd P P a
237
a dd
CXd¡V. . . . 246
ww SVm TôWôhPp
w
w
wwww wwww 252
lai
G°V Y¯«p CXdLQd Ï±l×Lû[d LiP±Ùm
Øû\Ls
N eet t sa
CXdLQdÏ±l×, TÏTR Eßl©XdLQm
N eet t 255
N
l a
l i
a .i.N A¦Ls
l a
l i
a .
i . N l a
l i
a .
i .
assaa aa aa
260
Uô§¬ ®]ôjRôs a1ss
-a a s
a s
dd dd
da
PPaa
.. - 2 P P aa
265
. . 267
w
Uô§¬
w®]ôjRôs ww
wwww wwww
Pa
N eet t N eet t N
l a i
a .i.N l a i
a .
i . N l a i
a.i .
w.
l l l
assaa add
a aassaa
aa a
dd s
a aa
s
w
w P
.. P ww P
.. P
ww
wwww wwww
N eet t N eet t N
l a
l i
l i
a .
i .
assaa aa a
ddassaa
aa a
dd s
a aa
s
ww P
..P w
w P
.. P
wwww wwww
t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
lhy;gpd; cd;dhy; KbAk; jkpo;-9
N eet t £õh¨£Sv²®, B]›¯ºPÐ®

N eet t N
lalai .i.N l
öŒ#²Òa
l i
a .
i . N l a
l i
a .
i .
assaa £õh¨£Svd
aa daassaa B]›¯º
aa a
dd s
a a
s a
uª@ÇõÂ¯® .P
. P P
..P
ww ww D@µõk uªÇß£ß
PÂbº uªÌJÎww www
ww
£mh©µ®
ö£›¯¦µõn® @ŒUQÇõº
w
¦Ó|õÞÖ Sh¦»Â¯Úõº
t t t t
et
i N
.i.Nee ©o@©Pø»
i .
i N
. Nee ^zuø»aŒõzuÚõº
i .
i N
.
lala l a
l
K, Gß Œ©Põ»z @uõÇºP@Í!
a øÁµ•zx
l a
l a
assaa ssaa ssaa
.N
E°ºÁøP
aa a
dda öuõÀPõ¨¤¯º
add
a aa
Sk®£ ÂÍUS
ww P
..P £õµvuõŒß
w
w P
.. P
wwww wwww
]Ö£gŒ‰»® Põ›¯õŒõß
lai
CµõÁn PõÂ¯® ¦»Áº SÇ¢øu
|õa]¯õº v¸ö©õÈ BshõÒ
^ÁP ]¢uõ©o v¸zuUPz@uÁº
N eet t ©xøµUPõg] sa N eet t

©õ[Si ©¸uÚõº
N
l a
l i
a .i.N JÎ°ß AøÇ¨¦
l a
l i
a .
i . N |.¤aŒ‰ºzv
l a
l i
a .
i .
assaa uõ@Áõ @u â[
a
dd s
a aa
s »õ @Áõm”
a
dd s
a aa
s
da
AUPøÓ
P
.. Paa PÀ¯õsâ
P
.. Paa
w
w ww
wwww ww
SÖ¢öuõøP £õø» £õi¯ ö£¸[Pk[@Põ
w
w
Pa
Eøµ|øh
N Neet t £õh¨£Sv
C¢v¯ @u]¯ CµõqÁzvÀ uªÇº £[S e
N Net t B]›¯º
N
l a i
a .
i . l a i
a .
i . ©õ.”.Asnõ©ø»
l a i
a.i .
w.
l l l
assaa aadda s
a aa
s
xøn¨£õh®
aa a
dd s
a aa
s
ww P P
. . £õh¨£Sv B]›¯º ww P
.. P
ww
ww
wwuspº P¢uºÁßw www
öŒ#v v.áõÚQµõ©ß
©PÝUS GÊv¯ Piu® |õ.•zxUS©õº
N eet t uõ#ø©US ÁÓm] CÀø»

N eet t ”.Œ•zvµ®
N
l a
l i
a .i.N la lai.i . N l a
l i
a .
i .
assaa aa a
ddassaa
aa dd a assaa
w w..P
P ww P
.. P
wwww
[email protected] i wwww
www.kalvidolphin.com

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
N eet t eet t
©Ú¨£õh¨£Sv
N N
lalai .i.N l a
l i
a .
i . N l a
l i
a .
i .
assaa aa aassaa
uªÌÂkyx
dd öuÒA•vß @©»õÚ aa a
dd s
a aa
s
P P
. . PÛ@¯Gß •zuª@Ç & ¦zvUSÒ
vzvUS®
w
w öuÒA•uõ#z
ww P
..P
wwwwEsn¨ £k®@u@Ú Eß@Úõk EÁ¢xEøµUS®wwww
•zvU
Âsn¨£® Esk ÂÍ®£U@PÒ & ©soÀ
t t t t
et
SÓ®GßÖ® £ÒÐGßÖ® öPõÒÁõº öPõk¨£õ#US
i N
.i.Nee i .
i N
. Nee
EÓÄGßÖ ‰ßÖCÚzx® Es@hõ & vÓ®GÀ»õ®
i .
i N
.
lala l a
l a l a
l a
assaa aa aa
Á¢xGßÖ® ]¢uõ ©o¯õ# Ç¢uEøÚa
ss ss
.N
dd aa
]¢xGßÖ öŒõÀ¼¯
a a
|õa]¢x@©
add
a aa
w
w P
..P w
w P
.. P
wwwwPõöhÀ»õ® PøÇUP¸®¦ PõöÁÀ»õ® SøÇUP¸®¦
wwww
ö£›¯ ¦µõn®
lai
©õöhÀ»õ® P¸[SÁøÍ Á¯ö»À»õ® ö|¸[SÁøÍ
@PõöhÀ»õ® ©hAßÚ® SÍö©À»õ® PhÀAßÚ
l a
l i
a .i.N l a
l ai .
i . N
|õöhÀ»õ® }º|õk uøÚJÆÁõ |»ö©À»õ® & @ŒUQÇõº
l a
l i
a .
i .
assaa ¦Ó|õÞÖ
ddaassaa K, Gß Œ©Põ»z @uõÇºP@Í! aassaa
dd
da
P
.. Paa AÔÂ¯À GßÝ® ÁõPÚ® «vÀ P
.. Pa a
ww
}ºCßÖ Aø©¯õ ¯õUøPUS GÀ»õ®
w w
wwww¤sh®;
Esi öPõkz@uõº E°º öPõkz@uõ@µ!
P›Põ »ßuß ö£¸ø©
ww
BÐ® uªøÇ {Özx[PÒ
wwGÀ»õ®
Pa
Esi •uØ@Ó EnÂß

EnöÁÚ¨ £kÁx {»zöuõk }@µ; Po¨ö£õÔ ²Ò@Í ö£õ¸zx[PÒ
}¸® {»•® ¦n›@¯õº, Dsk HÄ® vøŒ°À A®ø£¨ @£õ»
eet t
Eh®¦® E°¸® £øhzv]@Úõ@µ!
N N eet t
Ç¢u CÚzøu ©õØÖ[PÒ
N
l a i
a .i.N l a ai .
i . NHÄ Pøn°¾® uªøÇ GÊv
l a i
a.i .
w.
& Sh¦»Â¯Úõº
l l l
assaa s aa
s s aa
s
GÀ»õU @PõÎ¾® HØÖ[PÒ. & øÁµ•zx
v¸USÓÒ add
a a a aa a
dd a
ww P P
. . uõ®u® E°ºÁøP
ww..PP
ww
wwwÂhÀ.
w ww
1. ªSv¯õß ªUPøÁ öŒ#uõøµz
uSv¯õß öÁßÖ JßÓÔ Áx@Á EØÓÔww
Áx@Á
CµshÔ Áx@Á AuöÚõk |õ@Á
2. GøÚzuõÝ® |À»øÁ @PmP AøÚzuõÝ® ‰ßÓÔ Áx@Á AÁØöÓõk ‰U@P
BßÓ ö£¸ø© u¸®.
N eet t N eet t
|õßPÔ Áx@Á AÁØöÓõk Ps@n
N
l a
l i
a .i.N
3. KJuÀ @Ásk® JÎ©õÌS® öŒ#ÂøÚ
lal i
a.i . N
I¢uÔ Áx@Á AÁØöÓõk öŒÂ@¯
l a
l i
a .
i .
assaa aa aa
BAx® GßÝ ©Áº. BÓÔ Áx@Á AÁØöÓõk ©Ú@Ú
a
dda
& v¸ÁÒÐÁºss dd a
@|›vß Enº¢@uõº ö|Ô¨£kz vÚ@µ
ass
..P
P aa P
.. P aa & öuõÀPõ¨¤¯º
w w ww
wwww
[email protected] ii wwww

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
N Ne t t ]Ö£gŒ‰»®
ePõ#US® ©µ® EÍ; |ßÖ AÔÁõº, N Ne t t ^ÁP]¢uõ©o
e‹À£”® £õ®¤ß @uõØÓ®@£õÀ N
lalai .
i .
§Áõx
l a
l ai .
i .
öŒõÀA¸®
l a
l i
a .
i .
assaa Âøu¯õø© |õÖÁ ÂzxEÍ; @©øuUS ssaa ö©À»@Á ss aa
‰Áõx ‰zuÁº, ¡À ÁÀ»õº; uõÁõ, P¸Ç¢x DßÖ @©»»õº
aa a a
d& Põ›¯õŒõß
d öŒÀÁ@© @£õÀuø» {ÖÂz @uº¢u¡À
aadd aa
Eøµ¯õø© öŒÀ¾® EnºÄ. .P P P P
.&.v¸zuUPz@uÁº
w w . PÀÂ@Œº ©õ¢u›ß CøÓg]U Põ#zu@Á
ww
wwwwPõÂ¯®
CµõÁn wwww
PÀ¼øh¨ ¤Ó¢u BÖ®
•zöuõÒÍõ°µ®
t t t t
et
i N
.i.Nee
Pøµö£õ¸ SÍÝ® @uõ²®
i .
i
AÒÍÀ N
. Nee @Œµ|õk:
£ÇÚzx AµUPõ®£À Áõ¯ÂÇ
i .
i N
.
lala •Àø»A® ¦ÓÂÀ @uõßÖ
l a
l a l a
l a
assaa s aa øPa]ÓPõÀ £õº¨ö£õkUS® PÆøÁ Eøhzu@µõaassaa
öÁÒÍ®w¨ £mh(x) GÚöÁŸC¨¦ ÒÎÚ®u®
s
.N
•¸SPõß ¯õÖ £õ²®
ö|À¼øÚU P¸®¦ PõUS®
aa a
dda add
a
w
w P
..
}›øÚU PõÀÁõ# @uUS®P |a]ø»@ÁÀ @PõU@Põøu |õk.
w w P
.. P
wwww & ¦»Áº SÇ¢øu wwwPõÂ¯®
w
lai
©À»ÀA® öŒÖÂÀ Põg]
¯@Œõuµ
Ág]²® ©¸u® §US®
BUSÁx HöuÛÀ AÓzøu BUSP
N Neet t v¸USÓÒ sa N Neet t

@£õUSÁx HöuÛÀ öÁSÎ @£õUSP
N
l a
l i
a .
i . l a
l ai .
i . @|õUSÁx HöuÛÀ bõÚ® @|õUSP
l a
l i
a .
i .
assaa AkUQ¯ @Põi ö£ÔÝ® Si¨¤Ó¢uõº aa aa
PõUSÁx HöuÛÀ Âµu® PõUP@Á.
Siø©
a
dd s
a s a
dd s
a s
da
P
.. Paa AUPøÓ P
.. Paa
SßÖÁ öŒ#uÀ C»º.
w
w ww
www
wŒõßÓõsø© øŒUQÎÀ Á¢u
wwww
Pa
uUPõÎU Tøh Œ›¢x

Aß¦|õs J¨¦µÄ Ps@nõmh® Áõ#ø©ö¯õ(k) •UPõÀ ]Á¨¤À E¸shx
AøÚzxz vøŒPÎ¾® £Ç[PÒ
N N et t
I¢xŒõÀ¦ FßÔ¯ ys.
e N Neet t
uø»US @©@»
N
l a i
a .
i . |õqøhø©
l a i
a .
i . l a i
a.i .
w.
l l @Áø» Ç¨£uõ#U
l
assaa ¤Óº|õnz uUPx uõß|õnõß B°ß
aa a
dd s
a aa
s Ph¢x® |h¢x®
AøÚÁ¸® @£õ°Úº
aa a
dd s
a aa
s
AÓ®|õnz uUPx Eøhzx.
ww P
.. P ww P
.. P
ww
£Ç[PøÍ ÂhÄ®
”ÇßÖ®Hº¨ ¤ßÚx
www w
EÇÄ
E»P® AuÚõÀ
wwww
|”[Q¨ @£õÚx
Akzu ©ÛuºPÒ
EÇ¢x® EÇ@Á uø». «uõÚ AUPøÓ & PÀ¯õsâ
N eet t N eet t N
l a
l i
a .i.N l al i
a.i . N l a
l i
a .
i .
assaa aa a
ddassaa
aa dd a assaa
w w..P
P ww P
.. P
wwww
[email protected] iii wwww

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
N Neet t AÔøÁ Â›Ä öŒ#

N Ne et t N
lalai .
i . l a
l i
a .
i . l a
l i
a .
i .
assaa vµõÂh ö©õÈPÎß J¨¤»UPn®ss
aa a
dd a aa µõ£ºm PõÀköÁÀ
aa a
dd s
a aa
s
ww P
.. P
ö©õÈö£¯º¨¦® J¼ ö£¯º¨¦® ©nøÁ •ìu£õ
w w P
..P
wwww wwww
uªÌ|øhU øP@¯k ©õnÁºPÐUPõÚ uªÌ Gß. öŒõUPß
AÇQß ]›¨¦ £õ@Á¢uº £õµvuõŒß
uspº uspº @Põ©À ”Áõª|õuß
uspº @uŒ® øÁµ•zx
t t t t
et
i N
.i.Nee
Áõ#UPõÀ «ßPÒ
i .
i N
. Nee öÁ. CøÓ¯ß¦
i .
i N
.
lala ©øÇUPõ»•® S°@»õøŒ²®
l a
l a ©õ.]¸ènß
l a
l a
assaa ssaa ssaa
.N
uªÇº |õP›P•® £s£õk®
aa a
dda add
a a
A.um]nõ‰ºzv
a
ww P
..P
uªÇP Áµ»õÖ® uªÇº £s£õk®
w
w P
.. P
©õ.CµõŒ©õoUPÚõº
wwww wwww
uªÌa öŒÆÂ¯À C»UQ¯zvÀ £ÓøÁPÒ P.µzÚ®
lai
öuõÀ¼¯À @|õUQÀ Œ[P Põ»® Põ.µõáß
uªÇº ŒõÀ¦ ”.Âz¯õÚ¢uß
AUÛa ]ÓSPÒ A¨xÀ P»õ®
N ee
ªßªÛ
N t t sa N Neet t B°åõ |hµõáß
N
l a
l i
a .
i .Hß, GuØS, G¨£i?
l a
l i
a .
i . ”áõuõ
l a
l i
a .
i .
assaa K#¢v¸UP»õPõx aaddaassaa a s
a aa
s
PÀÂa]ÖPøuPÒ (öuõS¨¦:
dd
da
P
.. P P
.. Paa
Aµ]&BvÁÒÎ¯¨£ß)
•uÀ B]›¯º
ww w
w wwww ][Qì Iz©õzuÆ
w
w
PÀÂ°À |õhP®
w
w ¤µÍ¯ß
Pa
©»õ»õ P¸®£»øP ²zu®

|m¦UPõ»® PÂbº AÔÄ©v
N eet t
v¸USÓÒ PøuPÒ
N eet t Q¸£õÚ¢uÁõ›¯õº
N
l a i
a .i.N
øP¯õ, E»@P J¸ E°º
l a i
a .
i . N i.i .
@á®ì »Æ»õU (uªÈÀ : Œõ.”@µè)
l a a
w.
l l l
assaa ssaa s aa
s
BPõ¯zxUS Akzu Ãk •.@©zuõ
uªÌ¨ £Çö©õÈPÒ
add
a aa aa
Q.Áõ.áP¢|õußa
dd a
w P
.. P
Çmk GÚUS¨ ¤iUS® (AßÓõh ÁõÌÂÀ
w P
Œ.uªÌaöŒÀÁß w. .
w P
ww
wwww ww
AÔÂ¯À)
ö£›¯õ›ß ]¢uøÚPÒ @Á.BøÚ•zxww
AgŒÀ uø»PÎß Pøu Gì.¤.Œmhºâ
u[øPUS •.ÁµuµõŒß
N Ne e t t N Neet t N
l a
l i
a .
i .u®¤US
l a
l i
a.i . AÔbº Asnõ
l a
l i
a .
i .
assaa A¨£õ ]ÖÁÚõP Ç¢u@£õx aa aa
]Ø¤°ß ©PÒ §Ásnß
a
ddass dd
Aö»UŒõ¢uº µìQß (uªÈÀ a ass
..P
P aa |õ.•P©x öŒŸ¦)
P
.. P aa
w w ww
wwww
[email protected] iv wwww

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
lhy;gpd; ,ay; - 1 cd;dhy; KbAk; jkpo;-9
N eet t N eet t N
lalai .i.N l a
l i
a .
i . N l a
l i
a .
i .
assaa aa a
dd s
a aa
s
aa a
dd s
a aa
s
w
w P
.. P ww P
..P
wwww U§lÀÓ (£UP®.25) wwww
t t t t
et
£»ÄÒ öu›P.
i.iN
1..N
ee i .i N
. N e e i .
i N
.
lala SÊÂÀ Âk£mh Á›øŒø¯z @uº¢öukUP.
l a
l a l a
l a
assaa s s &a 2a SÊ & 3 SÊ & 4 ssaa
.N
SÊ & 1 SÊ
a a a a
dd©µ® xøÓ ußÂøÚ add
a aa
ww P|õÁõ#
P
. ................ ............... ............... ............... w
w P
.. P
w w ww3& uõÈøŒ, 4& ¤ÓÂøÚ w
w ww
lai
A) 1& Á[P®, 2&©õÝ,
B) 1& uõÈøŒ, 2& ©õÝ, 3& ¤ÓÂøÚ, 4& Á[P®
C) 1 & ¤ÓÂøÚ, 2 & uõÈøŒ, 3& ©õÝ, 4& Á[P®
N Ne et t sa
D) 1& ©õÝ, 2& ¤ÓÂøÚ, 3& Á[P®, 4& uõÈøŒ
N Ne e t
[A) 1& Á[P®, t 2&©õÝ, 3& uõÈøŒ, 4& ¤ÓÂøÚ]
N
l a
l i
a .
i .
2.
l a
l a. .
uªÌÂk yx .................. GßÝ® C»UQ¯ ÁøPø¯ai@Œº¢ux.
i l a
l i
a .
i .
assaa A)C) ]ØÔ»UQ¯®
öuõhº{ø»a öŒ#²Ò
aassaa¦xUPÂøu
B)
dd D) uÛ¨£õhÀ dd aassaa
da
P Paa
. . Âøh Á›øŒø¯U SÔ¨¤kP. P a a
[C) ]ØÔ»UQ¯®]
.. P
3. Âk£mh ChzvØS¨w w w w
ww
A) ........... CÚ®
ww B) Ásn® .............
ö£õ¸zu©õÚ
C) ......... Sn®ww wD)wÁÚ¨¦ ............
Pa
P) ‰ßÖ, ¡Ö, £zx, Gmk E) Gmk, ¡Ö, £zx, ‰ßÖ

V) £zx, ¡Ö, Gmk, ‰ßÖ Œ) ¡Ö, £zx, Gmk, ‰ßÖ [P) ‰ßÖ, ¡Ö, £zx, Gmk]
N eet t N eet t N
l a i
a .i.N
4. ""Põ»® ¤ÓUS®•ß ¤Ó¢ux uª@Ç! & G¢uU
l a i
a .
i . N l a i
a.i .
w.
l l l
assaa aa aa
Põ»•® {ø»¯õ# Ç¨£x® uª@Ç!'' ......... CÆÁiPÎÀ £°ßÖ Á¸® |¯[PÒ &
A) •µs, GxøP, Cµmøhz öuõøh
dd aass B) Cø¯¦, AÍö£øh, öŒ¢öuõøh
a
dd s
a s
P
C) @©õøÚ, GxøP, Cø¯¦
P aa P Paa
D) @©õøÚ, •µs, A¢uõv [C) @©õøÚ, GxøP, Cø¯¦]
. . ]¢uõ ©o & AiU@Põimh öŒõØPÐUPõÚ C»UPnUSÔ¨¦&
..
w w ww
ww
wwww
5. AÈ¯õ ÁÚ¨¦, JÈ¯õ
A) @ÁØÖø©zöuõøP
ÁÚ¨¦,
wwww
B) DÖöPmh Gvº©øÓ¨ ö£¯öµaŒ®
C) £s¦zöuõøP D) ÂøÚzöuõøP
[B) DÖöPmh Gvº©øÓ¨ ö£¯öµaŒ®]
l a
l i
a .
i . SÖÂÚõ
lalai.i . l a
l i
a .
i .
assaa 1. }[PÒ @£”® ö©õÈ G¢u C¢v¯ ö©õÈU s
aa aa saa @Œº¢ux?
Sk®£zøua
dd ö©õÈUSk®£zøua @Œº¢ux. aa dd a assaa
w w..P
P
|õ[PÒ @£”® uªÌö©õÈ vµõÂh
ww P
.. P
wwww
[email protected] 1 wwww

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
2. uª@ÇõÂ¯® PÂøu°À E[PøÍ ªPÄ® Dºzu AiPÒ SÔzx GÊxP.
N eet t
uª@ÇõÂ¯® PÂøu°À GßøÚ ªPÄ® Dºzu AiPÒ:
N eet t N
lalai .i.N l a i .
i . N
""Põ»® ¤ÓUS® •ß ¤Ó¢ux uª@Ç! G¢uU
l a l a
l i
a .
i .
assaa aa aa
Põ»•® {ø»¯õ# Ç¨£x® uª@Ç!''
a
dd s
a s dd aass
 E»P® @uõßÔ¯ |õÐUS •ßÚº @uõßÔ¯ uªÌ CßÖÁøµ {ø»zx {Ø£@uõk AÀ»õ©À,
P P
.¯õx?aa
|õÐ® ÁÍ¸® ö©õÈ¯õ# E¯º¢v¸UQÓx.
. P
..Paa
w w
ww @£õÀ Cµsiµsk §UPøÍ øÁzxz öuõkUP¨£k® w
w
wwww ©õø»USU Pso
3. Pso Gß£uß ÂÍUP®
wwPsPøÍ¨
 Cµsk
GßÖ ö£¯º.
 A@u@£õÀ uªÈÀ Cµsiµsk AiPÒ öPõsh GxøP¯õÀ öuõkUP¨£k® öŒ#²Ò ÁøP
t t t t
et
Pso BS®.
i N
.i.Nee i .
i N
. Nee i .
i N
.
lala l a
4. PoÛ Œõº¢x }[PÒ AÔ¢u GøÁ@¯Ý® I¢x uªÌa öŒõØPøÍz u¸P.
l a l a
l a
assaa ssaa ssaa
 ö©ßö£õ¸Ò, E»Â, EøÓ, öŒxUQ, ©iUPoÛ BQ¯Ú PoÛ Œõº¢x |õß AÔ¢u
.N
uªÌaöŒõØPÍõS®.
a addaa add
a aa
w P
.. P
5. AP©õ#¨ ¦Ó©õ# C»UQ¯[PÒ
w & AøÁ
ww P P
. . EnºzxÁÚ
ww ww
Aø©¢uøua öŒõÀ¾®
w
w ww
C»UPn[PÒ & C»UQ¯[PÎß £õkö£õ¸ÒPÍõP CÆÁiPÒ
lai
¯õøÁ?
C»UQ¯[PÎß £õkö£õ¸Ò:
 ©UPÎß APÁõÌÂ¯À •øÓPÒ
N Neet t sa
 ¦ÓÁõÌ@Áõk öuõhº¦øh¯ öŒ#vPÒ
N Neet t N
l a
l i
a .
i . C»UPn ¡¼ß £õkö£õ¸Ò:
 C»UQ¯[PÒ Aø©¯UTi¯ ÂvPÒ
l a
l i
a .
i . l a
l i
a .
i .
assaa 6. öŒ#ÂøÚø¯a aassaaxønÂøÚPÒ CµsiøÚ GkzxUPõmkhß GÊxP.
ddÂøÚ¯õP ©õØÖ® xønÂøÚPÒ : £k, Es, ö£Ö. a
dd s
a aa
s
da
öŒ¯¨£õmk ÂøÚ¯õP ©õØÖ®
P
.. P a
 öŒ#ÂøÚø¯a öŒ¯¨£õmka P
.. P aa
 £õh®w
w w
ww £iUP¨£mhx & öŒ¯¨£õmkÂøÚ. wwww
 B]›¯º £õh® £izuõº & öŒ#ÂøÚ ww
w
B]›¯µõÀ
Pa
 öŒÀÂ EnÄ EshõÒ & öŒ#ÂøÚ

 öŒÀÂ¯õÀ EnÄ Esn¨£mhx & öŒ¯¨£õmk ÂøÚ
N eet t N eet
7. Ãøn@¯õk Á¢uõÒ, QÎ@¯ @£” & öuõh›ß ÁøPø¯a ”mkP.t N
l a i
a .i.N  Ãøn@¯õk Á¢uõÒ & @ÁØÖø©zöuõhº
l a i
a .
i . N l a i
a.i .
w.
l l l
assaa ssaa ss aa
 QÎ@¯ @£” & ÂÎzöuõhº
aa aa
dd ]ÖÂÚõ aaddaa
1. Œ[P C»UQ¯zvÀ w w P P P P
. . PhØP»ÝUS›¯ öŒõÀ, Q@µUP ö©õÈ°Àww.GÆÁõÖ
.
ww
>
ö£ØÖÒÍx?ww w ww
Põn¨£k® ©õØÓ®
w ww
 E»QÀ öuõßø© ö©õÈ¯õPÄ® öŒÆÂ¯À ö©õÈ¯õPÄ® vPÌÁx Q@µUP ö©õÈ¯õS®.
C®ö©õÈ°À PhÀ Œõº¢u öŒõØPÎÀ GÔvøµ (GÖvµõß), P»ß (P»²@Põ#), }º (}›@¯õì),
|õÁõ# (|õ²), @uõo (@uõpì) @£õßÓ uªÌa öŒõØPÒ Ch® ö£ØÖÒÍÚ.
N eet t N eet t N
l a
l i
a .i.N
ÂÍUSP.
lalai.i . N
2. vµõÂh ö©õÈPÎß ¤›ÄPÒ ¯õøÁ? AÁØÖÒ E[PÐUSz öu›¢u ö©õÈPÎß ]Ó¨¤¯À¦PøÍ
l a
l i
a .
i .
assaa aa aassaa a
vµõÂh ö©õÈPøÍz öuß vµõÂh ö©õÈPÒ, |kzvµõÂh ö©õÈPÒ, Áh vµõÂh ö©õÈPÒ GÚ
dd aa dd
‰ßÓõP¨ ¤›¨£º. AÁØÖÒ ]Ó¢u ö©õÈPÒ uªÌ, öu¾[S, ©ø»¯õÍ®, xÐ, ShS, TÂ (SÂ), assaa
@Põshõ @£õßÓøÁ.
w w..P
P ww P
.. P
wwww

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
N eet t N eet t
 uªÌ : öuõßø©²® C»UQ¯ C»UPn ÁÍ•® Eøh¯ ö©õÈ; ¤Óö©õÈU P»¨¦U SøÓ¢u
N
lalai .i.N ö©õÈ; vµõÂh ö©õÈPÎß uõ#ö©õÈ.
l a
l i
a .
i . N
 öu¾[S : @uß @£õßÓ CÛ¯ ö©õÈ; GÊzx•øÓ @uÁ|õP›ø¯ Jmi Aø©¢xÒÍx.
l a
l i
a .
i .
assaa Cµõ©Œ›u®.
a a aassaa a
 ©ø»¯õÍ® : @Œµ|õmiß ö©õÈ; uª@Çõk Jzu CÚö©õÈ Gß£º. Cuß C»UQ¯®
dd aadd s
a aa
s
ww P P P
. . ¤Ó vµõÂhö©õÈPÎÀ GÆÁõÖ Ch®ö£ØÖÒÍx?ww. .P
w
 vµõÂh ww Gsq¨ö£¯ºPÒ JßÖ @£õ»@Á Aø©¢xÒÍÚ.
3. ‰ßÖ GßÝ® Gsq¨ö£¯º
w ö©õÈPÎÀ w
w ww
 ‰ßÖ & uªÌ
 ‰q & ©ø»¯õÍ®
t t t t
et
i.iN
. Nee

‰k
‰¸
& öu¾[S
& PßÚh®
i .
i N
. Nee i .
i N
.
lala l a
l a l a
l a
assaa 4. Põ»¢@uõÖ® uªÌö©õÈ ußøÚaaGÆÁõÖ s aa s aa
 ‰â & xÐ
s s
.N
a a
dd ¤ßøÚ¨ ¦xø©US¨ ¦xø©²® öPõsh uªÌ
¦x¨¤zxU öPõÒQÓx?
add
a a a
ww
 •ßøÚ¨ £Çø©US¨P P
. . £s¦PÒ £»ÁØøÓ¨ @£o¨ £õxPõzx Á¸QßÓx.
£øÇø©²®,
w w P
.. Pö©õÈ.
wwww©õÓõ©À Põ»¢@uõÖ® ußøÚ¨ ¦x¨¤zxU öPõÒÐ® wwöPõshuõPÄ® uªÌ

ww£s¦
lai
 ‰»zvµõÂh ö©õÈ°ß
 uÛzußø©
vPÌQÓx.
 Põ»¨¦xø©ø¯¨ ö£ÓzuUP ÁÀ»ø© öPõshx. PoÛ¨ £¯ß£õmiØS HØÓuõ#
N Neet t
Aø©¢xÒÍx. sa N Neet t N
l a
l i
a .
i . l a
l i
a .
i . l a
l i
a .
i .
assaa Cøn¯õÚ aa aa
5. ÁÍ¸® öŒÀÁ® & Eøµ¯õh¼À SÔ¨¤h¨£k® ¤Óö©õÈaöŒõØPøÍz öuõSzx AÁØÔØS
a s
a
uªÌaöŒõØPøÍ¨ £mi¯¼kP.
dd s a
dd s
a s
da
 software
P Paa
- ö©ßö£õ¸Ò
.. ..PPaa
 browser
 crop w
ww
- E»Â
ww- öŒxUQ ww ww
w w w
Pa
 cursor - HÂ
 cyberspace - Cøn¯ öÁÎ
N Nee
t t server - øÁ¯P Â›Ä Áø»
N Neet t N
l a i
a .
i .  folder - EøÓ
l a i
a .
i . l a i
a.i .
w.
l l l
assaa 6. ußÂøÚ, ¤ÓÂøÚ & GkzxUPõmkPÐhß ssaa s aa
s
 laptop - ©iUPoÛ
a a aa
dd @ÁÖ£kzvU PõmkP. aa a
dd a
ww P P
. . £¯ß GÊÁõø¯a @Œ¸®. ww P
.. P
ww
 ußÂøÚ & ÂøÚ°ß

ww wwv¸¢vÚõß
 v¸hß
w
w ww
 ¤ÓÂøÚ & ÂøÚ°ß £¯ß ¤Óøµ@¯õ, ¤ÓÁØøÓ@¯õ öŒßÓøhuÀ.
 PõÁ»º v¸høÚz v¸zvÚõº.
N eet t N eet t
7. ""¦xU@Põ»® ¦øÚ¢x uªÌ ÁÍº¨£õ#'' & E[PÒ £[QøÚU SÔ¨¤kP.
N
l a
l i
a .i.N lalai.i . N
 ¦xÁiÂÀ ¦x¨ö£õ¼Ähß uªÌ ÁÍº¨@£ß. AÔÂ¯À, ©¸zxÁ®, ö£õÔ°¯À Œõº¢u
l a
l i
a .
i .
assaa ssaa ssaa
ö©õÈö£¯º¨¦PøÍ EhÝUShß öŒ#@Áß.
a
dda
 |ØÓªøÇ AÔÂ¯À uªÇõ#, PoÛz uªÇõ# Cøn¯z uªÇõ#, ÁoPz uªÇõ#¨
aa aa dd a a
..P
P
¦xÁiÂÀ ÁÍºzöuk¨@£ß.
w w ww P
.. P
wwww

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
ö|kÂÚõ
N Neet t N Neet t N
lalai .
i .
1. vµõÂh ö©õÈPÎß J¨¤¯À B#ÂØSz
l a
l i .
i
uª@Ç
a . ö£¸¢xøn¯õP ÇUQÓx Gß£øu
l a
l i
a .
i .
assaa ö©õÈUSk®£®: aa aa
GkzxUPõmkPÐhß ÂÁ›UP.
aa ss
dAø©¨¦®,
d C¯ØøP Aø©¨¦® @ÁÖ£mh J¼¨¦PPa•¯Ø]PøÍ a
dd s
a s
P P
 ©Ûu CÚ® ÁõÌ¢u Ch aa
. .CuÚõÀ £» ö©õÈPÒ E¸Áõ°Ú. .. a
ww
E¸ÁõUPz ysiÚ.
ww
wwww£»ö©õÈPöÍÀ»õ®
 E»Pzv¾ÒÍ
Ai¨£øh°À ö©õÈUSk®£[PÍõP¨ ¤›UP¨£mkÒÍÚ. w
www EÓÄ BQ¯ÁØÔß
AÁØÔß ¤Ó¨¦, öuõhº¦, Aø©¨¦,
 AÁØÖÒ JßÖ vµõÂh ö©õÈUSk®£®.

vµõÂh ö©õÈUSk®£®:
t t t t
et
i N
.i.Nee N Nee
 uªÌ, öu¾[S, PßÚh® BQ¯ ö©õÈPÎÀ Áhö©õÈa öŒõØPÒ ªS¢x Põn¨£mhuõÀ CøÁ
i .
i . i .
i N
.
lala l a
l a
Œ©ìQ¸u ö©õÈ°¼¸¢x E¸ÁõÚøÁ GßÓ P¸zx AÔbº £»›øh@¯ {»Â Á¢ux.
l a
l a
assaa ssaa ssaa
.N
aa a
dda add
a a
 •uß •u¼À ¤µõß]ì GÀ¼ì Gß£õº uªÌ, öu¾[S, PßÚh®, ©ø»¯õÍ® @£õßÓ
a
ö©õÈPøÍ J¨¦ø©¨£kzv B#Ä öŒ#x CøÁ uÛö¯õ¸ ö©õÈUSk®£zøua @Œº¢uøÁ
w P
..P w
w P
.. P
GßÓ P¸zøu •ß øÁzuõº. CÁØÔØSz öußÛ¢v¯ ö©õÈPÒ GÚ¨ ö£¯›mhõº.
w
wwww
 @íõUPß Gß£õº
wwww
vµõÂh ö©õÈPÒ AøÚzøu²® Cønzxz uªÈ¯ß GßÖ
lai
ö£¯›mh@uõk B›¯ ö©õÈPÎ¼¸¢x CøÁ ©õÖ£mhøÁ GßÖ P¸vÚõº.
vµõÂh®:
 uªÌ GßÓ öŒõÀ¼¼¸¢x uõß "vµõÂhõ' GßÓ öŒõÀ ¤Ó¢ux GßÖ ö©õÈ Bµõ#a]¯õÍºPÒ
N eet t
P¸xQßÓÚº. sa N eet t N
l a
l i
a .i.N l a
l i
a .
i . N l a
l i
 ïµõì £õv›¯õº, C®©õØÓzøuz uªÌ  uªÇõ  uª»õ  iµª»õ  mµª»õ  zµõÂhõ
a .
i .
assaa aa aa
 vµõÂhõ GßÖ ÂÍUSQÓõº.
vµõÂh ö©õÈPÎß J¨¤»UPn®: a
dd s
a s a
dd s
a s
da
P
.. Paa P
.. Paa
 PõÀköÁÀ vµõÂh ö©õÈPÎß J¨¤»UPn® GßÝ® ¡¼À vµõÂh ö©õÈPÒ B›¯
w
w ww
ö©õÈUSk®£zv¼¸¢x @ÁÖ£mhøÁ GÚÄ® C®ö©õÈPÒ Œ©ìQ¸u ö©õÈUSÒÐ®
wwww wwww
öŒÀÁõUSa öŒ¾zv²ÒÍÚ Gß£øu²® £À@ÁÖ C»UPnU TÖPøÍa ”miUPõmi
Pa
ÂÍUQÚõº.
uø»ø©a]Ó¨¦:
 vµõÂh ö©õÈPÒ AøÚzvØS® ‰»ö©õÈ¯õPz vPÌÁx uªÌö©õÈ. HøÚ¯ vµõÂh
N eet t
ö©õÈPÒ uªÈ¼¸¢x @uõßÔ ÁÍº¢uøÁ.
N eet t N
l a i
a .i.N l a i
a .
i . N l a i
a.i .
w.
 Gs£x ÂÊUPõk AÍÄUSz vµõÂh ö©õÈUTÖPøÍU öPõskÒÍ J@µ vµõÂhö©õÈ

l l l
assaa ssaa s aa
s
uªÌ. CzuS uø»ø©a ]Ó¨¦ Áõ#¢ux |® uªÌö©õÈ.
öŒõÀö»õØÖø©:
add
a aa aa a
dd a
w P
.. P ww P
.. P
 ¤Ó vµõÂh ö©õÈPÎß @ÁºaöŒõØPøÍ Bµõ#¢uõÀ AøÁ uªÌö©õÈ°ß @Áºa
w
ww
wwww wwww
öŒõØPøÍa Œõº¢@u @uõßÔ²ÒÍÚ Gß£øu AÔ¯»õ®.
uªÌ ©ø»¯õÍ® öu¾[S PßÚh® xÐ TºU
Ps Psq PßÝ Psq LPß
‰ßÖ ‰q ‰k ‰¸ ‰â
N eet t ©µ® ©µ® ©õÝ ©µ®

N eet t©µ ©µ
N
l a
l i
a .i.N JßÖ
¡Ö
Jsq
¡Ö
JPi
¡¸
lalai.
J¢x
i
¡¸ . N Jg]
¡x
l a
l i
a .
i .
assaa }
|õßS
}
|õÀ/|õ[S
aa a
ddas
}Ä
saa
|õ¾S
}ß
|õ¾
D
|õ¾
{ß
aa dd a assaa
I¢x Ag”
w w..P
P Ix Ix IÝ
ww P
.. P
wwww

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
N eet t N eet t
 uªÈß £» AiaöŒõØPÎß J¼¯ßPÒ J¼ Ch® ö£¯ºuÀ GßÓ Âv¨£i ¤Ó vµõÂh
N
lalai .i.N ö©õÈPÎÀ ÁiÁ® ©õÔ°¸UQßÓÚ.
•iÄøµ:
l a
l i
a .
i . N l a
l i
a .
i .
assaa aa a s
a saa
ö©õÈPøÍÂh J¨¤¯À B#ÂØS¨ ö£¸¢xøn¯õP Aø©¢xÒÍx.
aa a s
a aa
s
 vµõÂh ö©õÈUSk®£zvß öuõßø©¯õÚ ‰zu ö©õÈ¯õPz vPÌQßÓ uªÌ ¤Ó vµõÂh
dd dd
w
w P
.. P ww P
..P
 uªÌö©õÈ ‰»zvµõÂh ö©õÈ°ß £s¦PÒ £»ÁØøÓ²® @£o¨£õxPõzx uÛzußø©
wwww wwww
©õÖ£hõ©À Põ»¢@uõÖ® ußøÚ¨ ¦x¨¤zxU öPõÒÐ® £s¦ öPõshuõP ÂÍ[QÁ¸QÓx.
(AÀ»x)
 uªÌ £Çø©²® öuõßø©²® Eøh¯ ö©õÈ.
t t t t
et
i N
.i.Nee i .
i N
. Ne
 C¢v¯ ö©õÈPÒ AøÚzvØS® Áhö©õÈ@¯ ‰»® GßÝ® P¸zøu Bµõ#¢x uªÈß
öuõßø©ø¯ E»QØSU PõÀköÁÀ Gkzxøµzuõº.e i .
i N
.
lala l a
l a l a
l a
assaa aa aa
 vµõÂh ö©õÈPÎß öŒõØPÒ, ö£õxÁõÚ AiaöŒõØPøÍ@¯ öPõskÒÍÚ.
ss ss
.N
a
dda
 vµõÂh ö©õÈPÎÀ Gsq¨ö£¯ºPÒ JßÖ @£õ»@Á EÒÍÚ.
aa add
a aa
w P
..P w
w P
.. P
 vµõÂh ö©õÈPÎÀ E°º GÊzxPÎÀ EÒÍ SÔÀ, ö|iÀ GÊzxPÒ ö£õ¸øÍ @ÁÖ£kzuz
w
wwww wwww
xøn öŒ#QßÓÚ.
lai
 vµõÂh ö©õÈPÎÀ vøn, £õÀ £õS£õk ö£õ¸ÒPÎß ußø©ø¯ Jmi Aø©¢xÒÍx.
 vµõÂh ö©õÈPÒ, ÂøÚaöŒõÀ, vøn, £õÀ, Gs BQ¯ÁØøÓz öuÎÁõPU Põmk®.
 vµõÂh ö©õÈPÎÀ Bs£õÀ, ö£s£õÀ GßÓ £S¨¦ E¯ºvøn J¸ø©°À Põn¨£kQÓx.
N Neet t sa N Neet t
 vµõÂh ö©õÈPÒ ]» ö£õx¨£s¦PøÍ¨ ö£ØÔ¸¢uõ¾® AÁØÖÒ uªÊUöPßÖ ]»
N
l a
l i
a .
i . ]Ó¨¦UTÖPÐ® uÛzußø©PÐ® EÒÍÚ.
l a
l ai .
i . l a
l i
a .
i .
assaa 2. yx AÝ¨£z uª@Ç ]Ó¢ux Gß£uØSz s a
s a s a
sa
 uªÌö©õÈ, vµõÂh ö©õÈPÎß J¨¤¯À B#ÄUS¨ ö£¸¢xøn ¦›QßÓx.
dda a a
dd a
da
P Paa uªÌÂk yx Põmk® Põµn[PøÍ ÂÍUQ
. . @©P®, |õPnÁõ#¨ ¦Ò, S°À, ©Ú®, öußÓÀ,wÁsk aa
GÊxP.
PP
. . BQ¯ÁØøÓz
yx¨ ö£õ¸ÒPÒ:
 AßÚ®, w w w w
ww yx C»UQ¯[PÒ TÖQßÓÚ.
yx¨w
©°À, QÒøÍ,
ö£õ¸mPÍõPz wwww
Pa
 BÚõÀ AÇQ¯ öŒõUP|õuº «x PõuÀ öPõsh ö£s AÁÐøh¯ EÒÍU P¸zøuz öuÎÁõP
GkzxU TÔ, uø»ÁÛhª¸¢x ©õø»ø¯¨ö£ØÖ Á¸® uSv²øh¯ J@µ yx¨ö£õ¸Ò
N eet t N eet t
uª@Ç GßÖ Gsoz uªøÇz yx¨ ö£õ¸ÍõPz @uºÄ öŒ#QÓõÒ.
N
l a i
a .i.N
Âsn¨£®:
l a i
a .
i . N l a i
a.i .
w.
l l l
assaa ssaa s aa
s
 ŒõÁõø©ø¯z u¸® AªÌu@©! Ãk@£ØøÓz u¸® PÛ@¯! •zuª@Ç! AÔÁõÀ Esn¨£k®
ddaa
@u@Ú! EßÛh® GÚUS J¸ Âsn¨£® Esk, AøuU @Pm£õ¯õP.
aa aa a
dd a
ö£¸ø©:
w
w P
.. P ww P
.. P
ww
wwww wwww
 uª@Ç! EßÛhª¸¢x SÓÁg], £ÒÐ GßÓ ¡ÀPøÍ¨ £õi, ¦»ÁºPÒ ]Ó¨¦U
öPõÒQßÓÚº. AuÚõÀ EÚUS (‰ÁøP¨ £õ CÚ[PÎ¾®) H@uÝ® EÓÄ Es@hõ?
 £õÂß vÓ® AøÚzx® øPÁµ¨ ö£ØÖ GßÖ@© ]¢uõ©o¯õ# ÇUS® EßøÚa ]¢x GßÖ
TÔ¯ |õ CØÖ ÂÇmk@©.
N et
Sn®:
e t N eet t N
l a
l i
a .i.N lalai.i . N
 ÁõÚzvÀ Á]US® •ØÖ® Enº¢u @uÁºPÒ Th ‰ßÖ Sn[PøÍ@¯ ö£ØÖÒÍõºPÒ.
l a
l i
a .
i .
assaa aa aa
 BÚõÀ }@¯õ SØÓª»õ¨ £zxU Sn[PøÍ¨ ö£ØÖÒÍõ#.
Ásn®: a
ddass dd a ass
..P
P aa P
..
 ©ÛuµõÀ EshõUP¨£mh Ai¨£øh Ásn[PÒ I¢vØS @©À CÀø», }@¯õ ¡Ö
P aa
w w ww
wwww wwww
Ásn[PøÍU öPõskÒÍõ#.
[email protected] 5 www.kalvidolphin.com

t t
wwww wwww
ww
www.Padasalai.Net ww www.CBSEtips.in
”øÁ:
N Neet
 t N Neet t N
lalai .
i . }@¯õ öŒÂPÐUS Â¸¢uÎUS® Jß£x a
l l i
a .
|õÂß«x ö£õ¸¢x® SøÓ£õkøh¯ EnÂß ”øÁPÒ
i . BÖUS @©À CÀø».
l a
l i
a .
i .
assaa aa aa
 ”øÁPøÍ¨ ö£ØÖÒÍõ#.
AÇS:
uªøÇ Aøh¯¨ ö£Óõua
aass
dd AÈ¯õu AÇS Jß@Ó JßÖ. PPaadd aass

BÚõÀ }@¯õw P P a
©ØøÓ@¯õºUS
. . AÇSPÍõQ¯ A®ø© •u¼¯ GmiøÚ¨ ö£ØÖÒÍõ#. ..

w w
}[Põu
w Põuø»z uø»ÁÛh® GkzxøµUS® AøÚzxa ww
ww]Ó¨¦PøÍ²® }@¯
 w
GÚ@Á,w GÚx
ö£ØÖÒÍõ# GÚz uø»Â uªøÇ @ÁskQÓõÒ.
ww
(AÀ»x)
t t t t
et
i.iN
. Nee
 uª@Ç! EßÛhª¸¢x SÓÁg], £ÒÐ GßÓ ¡ÀPøÍ¨
ö£ÖQßÓÚº.
i .
i N
. Nee £õi¨ ¦»ÁºPÒ ]Ó¨¦¨
i .
i N
.
lala l a
l a l a
l a
assaa ssaa ssaa
 }²® AÁØøÓ¨ £iUP GkzxU öPõk¨£õ#. AuÚõÀ EÚUSz uõÈøŒ, xøÓ, Â¸zu® GÝ®
.N
£õÂÚ[PÎ¾® EÓÄ Es@hõ?
aa a a
dd "]¢x' GßÖ TÔ¯ |õ CØÖ ÂÊ®. aadd aa
P
 ]¢uõ©o¯õ# ÇUS®
 @uÁºPÒw ww P
. . ö£ØÖÒÍÚº. BÚõÀ }@¯õ £zxU Sn[PøÍ¨
EßøÚ,
w w P P
.ö£ØÖÒÍõ#.
.
wwww öPõskÒÍõ#.
wwwEshõUP¨£mh Ásn[PÒ I¢@u. }@¯õ ¡Ö Ásn[PøÍU
•USn[PøÍ@¯
lai
 ©ÛuºPÍõÀ
 |õÂß ”øÁPÒ BÖUS @©À CÀø». }@¯õ Jß£x ”øÁPøÍ¨ ö£ØÖÒÍõ#.
N eet t sa N eet t
 uªøÇ Aøh¯¨ ö£Óõu ©ØøÓ@¯õºUS AÈ¯õu AÇS Jß@Óuõß. }@¯õ A®ø© •u¼¯
N
l a
l i
a .i.N AÇSPÒ GmiøÚ¨ ö£ØÖÒÍõ#!
l a
l i
a .
i . N l a
l i
a .
i .
assaa aa aa
 BP@Á CzuS ]Ó¨¦PÒ Áõ#¢u uª@Ç yx öŒÀÁuØSz uS¢uuõS®.
aass
dd BsúYôm (£UP®.27) a
dd s
a s
da
P
.. Paa
ùUô¯ûV P
.. Paa
w
w ww
wwww ö©õÈö£¯ºUP. wwww
Pa
1. Linguistics - ö©õÈ Bµõ#a] 4. Polyglot - £ßö©õÈ¯õÍºPÒ
ee t t
2. Literature
N - C»UQ¯®
e e t
5. Phonologist
N t - J¼¯Û¯À ÁÀ¾|º
N
i .
i3..N . N
6.i.iPhonetics i.i .
l a a l a a l a a
w.
l Philologist - ö©õÈ Bµõ#a]¯õÍº

l - J¼¨¤¯À
l
assaa Aøh¨¦USÒ EÒÍ öŒõØPøÍ¨ aa aassaa
dd ö£õ¸zu©õÚ ÂøÚ•ØÓõP ©õØÔ,P@Põimh aa a
dd s
a aa
s
w w P P
. . Ch[PÎÀ GÊxP. ww .. P
ww
wwww
1. C¢v¯ ö©õÈPÎß ‰»•® @Á¸©õPz uªÌ vPÌQÓx. (vPÌ)
wwww
2. øÁ@uQ |õøÍ |øhö£Ö® PÂ¯µ[QÀ P»¢xöPõÒÁõÒ. (P»¢xöPõÒ)
l a
l i
a .
i
3. E»QÀ ‰Áõ°µ® ö©õÈPÒ @£Œ¨£kQßÓÚ. (@£”)
. lalai.i . l a
l i
a .
i .
assaa 5. uÁÖPøÍz v¸zx@Áß. (v¸zx)aaddaassaa s aa
4. SÇ¢øuPÒ AøÚÁ¸® ”ØÖ»õa öŒßÓÚº. (öŒÀ)
dd a a s
P
..P P
.. P aa
w w ww
wwww

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
ÁiÁ® ©õØÖP
N Neet t N Neet t N
lalai .
i .
¤ßÁ¸® £zvø¯¨ £izx¨ £õºzx, AaöŒ#vø¯
l a
l ai .
i
E[PÒ . £ÒÎ AÔÂ¨¦¨ £»øP°À Ch®ö£Ö®
l a
l i
a .
i .
assaa C¨£ÒÎ, ssaaBskPÍõPa ]Ó¢u PÀÂ¨£oø¯ ÁÇ[Q Á¸QÓx. ss aa
AÔÂ¨£õP ©õØÖP.
©¸yº Aµ” @©À{ø»¨£ÒÎ Ç£zøu¢x
]Ó¢u PÂbµõPz vPÊ®a a aa
dd •u»õÚ £ß•P¨ £øh¨£õÎPøÍ E¸ÁõUQ¯ aa da a
dö£¸ø©
öPõshx. J¸ @ŒõØÖ¨ w w P P
. . ©¸yº¨ £ÒÎ ©õnÂ §[SÇ¼ £øhzu ""EÒÍ[øP°À
Cß”øÁ
w w P P
. . E»P®'' GßÓ
¡¼ß öÁÎ±mk ww ww21 áüß v[PÒ, ¤Ø£PÀ 3:00 ©o¯ÍÂÀ |øhö£Ó
ÂÇõ
£u©õ#
wwwwEÒÍx. AÆÂÇõÂÀ
(QßÚì ŒõuøÚ £øhzu) •ßÚõÒ ©õnÁº Cß”øÁ ¡ø» öÁÎ°mk, ]Ó¨¦øµ BØÖÁõº. ©¸yº¨
£ÒÎ ÂÇõ Aµ[PzvÀ {PÊ® C¢¡À öÁÎ±mk ÂÇõÂÀ P»¢x öPõÒÍ, AøÚÁøµ²®
t t t t
et
AøÇUQß@Óõ®.
i N
.i.Nee i .
i N
. Nee i .
i N
.
lala a a
AÔÂ¨¦¨ £»øP
l l l a
l a
assaa ssaa ssaa
Aµ” @©Ûø»¨£ÒÎ, ©¸yº.
.N
aa a
dda ¡À öÁÎ±mk ÂÇõ
add
a aa
|õÒ
..P
: 21.06.2019
ww P P
..
@|µ® : ¤Ø£PÀ 3 ©o
w w P
w: ww wwww
Ch® : £ÒÎ Aµ[P®
¡À w
lai
©õnÂ. §[SÇ¼ £øhzu ""EÒÍ[øP E»P®''
öÁÎ°mka ]Ó¨¦øµ : QßÚì ŒõuøÚ £øhzu •ßÚõÒ ©õnÁº PÂbº
N Neet t sa Cß”øÁ AÁºPÒ.

N Neet t N
l a
l i
a .
i . l a
l i
a .
i . l a
l i
a .
i .
assaa s saa ssaa
AøÚÁ¸® Á¸P! uªÈß£® ö£ÖP!
a a
d£Çö©õÈ
d öPõsk {øÓÄ öŒ#P. PPaadd aa
da
P
.. P
öuõhøµäa ..
1. CÍø©°À PÀÂw ww w ww ww
ww ]ø»@©À GÊzx.
ww
Pa
2. ]zvµ•® øP¨£ÇUP® öŒ¢uªÊ® |õ¨£ÇUP®.

3. PÀ»õh® £izuÁ@µõk öŒõÀ»õhõ@u.
eet t
4. PØ@ÓõºUSa öŒßÓ Chö©À»õ® ]Ó¨¦.
N N N Neet t N
l a i
a .
i . l a i
a .
i . l a i
a.i .
w.
l l l
assaa E[PÒ |s£º, ¤Ó¢u |õÒ £›ŒõP aAÝ¨¤¯ aa aa
Piu® GÊxP.
aass
ddGÊxP. dd aas s
P
.. P a GÊzuõÍº Gì.Cµõ©Q¸ènÛß,
P Pa
""PõÀ•øÍzu
a PøuPÒ''
. . öŒßøÚ&1,
w
GßÝ® ¡À SÔzu P¸zxPøÍU
w Piu©õP
ww
ww
wwww
Aß¦ÒÍ @uõÈ,
wwww 01&01&2020.
ÁnUP®. |»® |»©Ô¯ BÁÀ. GßÝøh¯ ¤Ó¢u |õÒ £›ŒõP } AÝ¨¤¯ GÊzuõÍº Cµõ©Q¸ènß
N et t N eet t
GÊv¯ ""PõÀ •øÍzu PøuPÒ'' GßÓ ¡À Qøhzux. ªPÄ® ©QÌa]. •¨£x £Ç[Si°Úº öŒõßÚ
e N
l a
l i
a .i.N
PøuPÎ¼¸¢x CzöuõS¨¦ E¸ÁõUP¨£mkÒÍx.
lalai.i . N
E»P® @uõßÔ¯x G¨£i? GßÓ ÂÚõÂØS CßÖÁøµ öuÎÁõÚ ÂÍUP® QøhUPÂÀø». E»P®
l a
l i
a .
i .
assaa a ddassaa
@uõßÔ¯uØS CUPøuPÒ Â¯¨£õÚ £vÀPøÍz u¸QßÓÚ.
a a dd
C¢¡¼À |õ# Hß §øÚø¯z xµzxQÓx? öPõ” Hß PiUQÓx? Ásnzx¨ §a]PÒ Hß §UPøÍa
a a a assaa
w..P
P ww P
.. P
”ØÖQÓx? @£õßÓ uø»¨¦PÎÀ PøuPÒ EÒÍÚ. SÇ¢øuPÒ ªPÄ® Â¸®¤¨ £i¨£uØS HØÓ CÛ¯
w
wwww wwww
GÎ¯ öŒõØPÍõÀ ]Ö]Ö PøuPÒ Aø©¢xÒÍÚ.

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
Eß ¤Ó¢u |õÐUS Cx @£õßÓöuõ¸ ¡ø» EÚUS |õÝ® AÝ¨¦@Áß. ªUP ©QÌa].
N eet t N eet t C¨£iUS,

N
lalai .i.N l a
l i
a .
i . N l a
Eß Aß¦z @uõÈ,
l i
a .
i .
assaa s aa
s s aa
s
u.”uõ.
EøÓ@©À •PÁ›
aa a
dd
AgŒÀ uø» a aa a
dd a
öŒÀÂ. øÁ. ”£ÿ,
w
w
3, öuØS ©õ] Ãv, P
.. P ww P
..P
©xøµ & 2.
wwww wwww
|¯® £õµõmkP.
t t t t
et
i N
.i.Nee i .
i N
. Ne
Â›QßÓ ö|kÁõÛÀ, PhØ£µ¨¤À,
e
Âs@nõ[S ö£¸©ø»°À, £ÒÍzuõUQÀ
i .
i N
.
lala l a
l a l a
l a
assaa aa aa
ö£õÈQßÓ ¦Ú»¸Â¨ ö£õÈ¼À, PõmiÀ
ss ss
.N
aa aa
¦ÀöÁÎ°À, |ÀÁ¯¼À, Â»[QÀ, ¦ÒÎÀ
dd
öu›QßÓ ö£õ¸Îö»À»õ® vPÌ¢x ö|g]À
a addaa
ww P
..P öuÂmhõu ~s£õm@h, y#ø© FØ@Ó
ww P
.. P
wwww wwww& ©.Cö».u[P¨£õ
AÇS GßÝ® @£öµõÊ[@P, ö©#@¯, ©UPÒ
lai
APzv¾® } Si°¸UP @Ásk@Á@Ú!
vµsh P¸zx:
£µ¢x Â›¢u }»ÁõÛ¾®, Bº¨£›US® BµÁõµªUP Ph»ø»¨ £µ¨¤¾®, Âsøn •mi {ØS®
eet t sa eet t
A›¯ ö£›¯ ©ø»PÎ¾®, BÌ¢u £ÒÍzuõUSPÎ¾®, G[S® ÁØÓõx Kk® }µ¸Â°¾®, Ahº¢u
N N N
l a
l i
a .i.N l a
l i
a .
i . N
©µ[PÎ¾® £”ø© {øÓ¨ ¦ÀöÁÎPÎ¾®, ÁÍªS Á¯ÀPÎ¾®, Â»[S, £ÓøÁPÎ¾® ©mk©À»õx
l a
l i
a .
i .
assaa aa aa
Põq® ö£õ¸mPÎö»À»õ® {øÓ¢x ©Úv¾® öuÂmihõu £õm@h, y#ø©¯õÚ FØ@Ó, AÇS GßÝ®
a
dd s
a s
@£öµõÊ[@P ©UPÎß Eh¼¾® EÒÍzv¾® {ø»¯õ# GßÖ® Si°¸UP @ÁskQ@Óß.
a
dd s
a s
da
ø©¯UP¸zx:
P
.. Paa P
.. Paa
w
w ww
Â›QßÓ ÁõÚ®, £µ¢u PhØ£µ¨¦, Âs@nõ[S ©ø», £ÒÍzuõUQÀ ÂÊQßÓ A¸Â, @Œõø», Põk,
wwww wwww
Á¯À, ¦ÀöÁÎ BQ¯ÁØÔß C¯ØøP AÇøP AÇSÓU PõmkQÓx C¨£õhÀ.
Pa
@©õøÚz öuõøh:
Ai@uõÖ® AÀ»x ^º@uõÖ® •uö»Êzx JßÔÁµz öuõk¨£x @©õøÚz öuõøh BS®.
G.Põ. Â›QßÓ........ öu›QßÓ...... AÇS...
N eet t
Âs@nõ[S... öuÂmhõu.....
N eet t
APzv¾®...
N
l a i
a .i.N l a i
a .
i . N l a i
a.i .
w.
l GxøPz öuõøh:
l l
assaa ssaa s aa
s
Ai@uõÖ® AÀ»x ^º@uõÖ® •uÀ GÊzx AÍöÁõzx ÇUP Cµshõ® GÊzx JßÔÁµz
öuõk¨£x GxøPz öuõøh¯õS®.
add
a aa aa a
dd a
P
.. P
G.Põ. ¦ÀöÁÎ°À.. |ÀÁ¯¼À (^º GxøP)
w
w ww P
.. P
ww
•µsöuõøh:
wwww wwww
Ai@uõÖ® AÀ»x ^º@uõÖ® •µs£õhõÚ öŒõÀ@»õ, ö£õ¸@Íõ Á¸Áx •µs öuõøh BS®.
G.Põ. ©ø»°À, £ÒÍzvÀ...... •µsöuõøh
ö|kÁõÛÀ, PhØ£µ¨¤À
N eet t
Cø¯¦zöuõøh:
N eet t N
l a
l i
a .i.N lalai.i . N
CÖv GÊz@uõ, AøŒ@¯õ, ^@µõ JßÖ@£õÀ Á¸Áx Cø¯¦zöuõøh¯õS®.
l a
l i
a .
i .
assaa aa aa
G.Põ: Â›QßÓ.......... PhØ£µ¨¤À
Âs@nõ[S......... uõUQÀ
a
ddass dd a ass
..P
P aa
ö£õÈQßÓ............. PõmiÀ
P
.. P aa
w w
¦ÀöÁÎ°À........ ¦ÒÎÀ
ww
wwww

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
Ao |¯®:
N eet t N eet t
C¨£õh¼À, Âs@nõ[S ö£¸©ø»°À GßÝ® öuõh›À "E¯ºÄ |ÂØ] Ao' £°ßÖ Á¢xÒÍx.
N
lalai .i.N l a
l i
a .
i . N
©ø»ø¯ ÁõÝ¯º¢u GßÖ E¯ºÄ£kzv²ÒÍø©¯õÀ Ax "E¯ºÄ |ÂØ] Ao'¯õS®.
l a
l i
a .
i .
assaa ”øÁ |¯®:
aaddaas aa
s
aadda s
a
C¯ØøP°ß AÇS ©UPÐUS ©QÌa]ø¯z u¸ÁuõÀ CvÀ "EÁøPa ”øÁ' £°ßÖ Á¢xÒÍx. s aa
w w P P
. . {PÌa] {µÀ ÁiÁø©UP. ww P
..P
ww ww w
w ww
E[PÒ £ÒÎ C»UQ¯ ©ßÓzvß Œõº¤À |øhö£ÓÂ¸US® E»Pz uõ#ö©õÈ |õÒ (¤¨µÁ› 21)
ÂÇõÂØPõÚ {PÇa] {µÀ JßÔøÚ ÁiÁø©UP.
t t t t
et
E»Pz uõ#ö©õÈ |õÒ ÂÇõ
i N
.i.Ne
|õÒe : 21.02.2020
i .
i N
. Nee @|µ® : •Ø£PÀ 10 ©o
i .
i N
.
lala {PÈh® : £ÒÎU Pø»¯µ[P®
l a
l a l a
l a
assaa ssaa ssaa
.N
CøÓ ÁnUP®
aa a
dda {PÌa] {µÀ
: ©õnÁºPÒ
add
a aa
w P
..
uªÌzuõ# ÁõÌzx
w P : ©õnÁºPÒ
w
w P
.. P
wwww
Áµ@ÁØ¦øµ
wwww
: uªÌ CÛ¯ß, ©õnÁº ©ßÓ EÖ¨¤Úº
lai
uø»ø©²øµ : ¦»Áº PÂ•Q»ß, uø»ø©¯õ]›¯º
ÂÇõ ]Ó¨¦øµ : •øÚÁº ”.Cµõ©ß, @£µõ]›¯º, £õµv¯õº £ÀPø»UPÇP®
ÁõÌzxøµ : •øÚÁº ©.”¢uµ‰ºzv, C¯US|º, uªÌ ÁÍºa]z xøÓ
N eet t |ßÔ²øµ sa
: P.©o, uªÇõ]›¯º
N eet t N
l a
l i
a .i.N l a
l i
|õmk¨£s
a .
i . N l a
l i
a .
i .
assaa a
dd s
a a
s a a
dd s
a a
sa
da
ùUô¯úVôÓ ®û[VôÓ
P
.. Paa (£UP®.28)
P
.. Paa
w
w w
w
wwww A¢uõva öŒõØPøÍ E¸ÁõUSP. wwww
Pa
Azv, S¸Â, Â¸x, CÛ¨¦, Á›øŒ¯õP.

Azv : vøP¨¦, ¦PÌa], ]›¨¦, ¦ßÚøP, øP¨@£], ]Ó¨¦, ¦xø©
N Neet t N Neet t N
l a i
a .
i .
S¸Â :
i .
i .
ÂÍUS, Sµ[S, SÖ®¦, ¦[øP, øPv, vøP¨¦, ¦høÁ, øÁ¨¦ {v, vÓø©, ø©Úõ
l a a l a i
a.i .
w.
aa l l
ax®ø£,
a ø£µÂ, Â¸¢x, xsk aa l
ass Â¸x : a s
a s
xÍ], ]P¨¦, ¦x”, ”US, Szx,
a add Sh¢øu, øu ©õu® aa a
dd s
a s
CÛ¨¦ :
ww P P
. .ÂÍUS, SkøÁ, øÁ@uQ, QÇø©
¦vx, x»US, Skª, ªÍS,
ww P
.. P
ww
Á›øŒ¯õP :
wwww
P¸®¦, ¦»Â,
wwww
APµõv°À PõsP.
N e
1.
N et t
|¯Áõø© & Â¸®£õø© 4. öŒ®©À t t& uø»Áß, CøÓÁß
N Nee & ©vÀ, Aµs N
l a
l i
a .
i . lala i .
i . l a
l i
a .
i .
assaa aa aa
2. QÍzuÀ & ]Ó¨¤zxU TÖuÀ 5. ¦›øŒ
& EÁø©, |ßø©a
dd ass dd a ass
3. @PÌ¦
P
..Paa P
.. P aa
w w ww
wwww
[email protected] 9 wwwwwww.kalvidolphin.com

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
öPõkUP¨£mh @ÁºaöŒõØPøÍ¨ £¯ß£kzv Âk£mh Pmh[PÎÀ Põ»zvØ@PØÓ
N eet t N eet t N
lalai .i.N ÂøÚ•ØÖPøÍ {øÓÄ öŒ#P.
l a
l i
a .
i . N l a
l i
a .
i .
assaa aa a as aaÁõ
s
dd Põ»® {PÌPõ»® GvºPõ»® aa a
dd s
a aa
s
w
w P P CÓ¢u
. . Á¢@uß Á¸Q@Óß Á¸@Áß ww. . P
P
wwww|õ[PÒ ww
|õß
}
Á¢@uõ®
Á¢uõ#
Á¸Q@Óõ®
Á¸QÓõ#
w
Á¸Áõ#
w
Á¸@Áõ®
}[PÒ Á¢wºPÒ Á¸QßÕºPÒ Á¸ÃºPÒ

t t t t
et
i N
.i.Nee AÁß Á¢uõß
i
Á¸QÓõß
.
i N
. Nee Á¸Áõß
i .
i N
.
lala AÁÒ Á¢uõÒ
l a
l aÁ¸QÓõÒ Á¸ÁõÒ
l a
l a
assaa s saa ss aa
.N
AÁº
AÁºPÒ
a adda
Á¢uõº
a
Á¢uõºPÒ
Á¸QÓõº
Á¸QÓõºPÒ
Á¸Áõº
Á¸ÁõºPÒ
add
a a a
w wAxP
.. P Á¢ux Á¸QÓx Á¸®
w w P
.. P
ww ww w
w ww
lai
AøÁ Á¢uÚ Á¸QßÓÚ Á¸®
uõ, Põs, ö£Ö, }¢x, £õk, öPõk @£õßÓ @ÁºaöŒõØPøÍ¨ £¯ß£kzv @©ØPsh PmhzvøÚ¨ @£õßÖ
Põ»zvØ@PØÓ ÂøÚ•ØÖPøÍ Aø©zx GÊxP.
N Neet t uõ
sa N Neet t Põs
N
l a
l i
a .
i . CÓ¢u
a
{PÌPõ»® GvºPõ»® l l ai .
i . CÓ¢u
l a
l i
a .
i .
assaa |õß u¢@uß s aa
s ssaa
{PÌPõ»® GvºPõ»®
Põ»®
aa
du¸@Áß
d
Põ»®
dda a
da
u¸Q@Óß
P Paa |õß Ps@hß
. . u¸@Áõ® |õ[PÒ Ps@hõ® PõsQ@Óõ®
PõsQ@Óß
P Paa
Põs@£ß
. . Põs@£õ®
|õ[PÒ u¢@uõ®
u¢uõ# w
w w
u¸Q@Óõ®
w ww
ww Põs£õ#
}
w w u¸QÓõ# u¸Áõ# } Pshõ#
w
w PõsQÓõ#
Pa
}[PÒ u¢wºPÒ u¸QßÕºPÒ u¸ÃºPÒ }[PÒ PsjºPÒ PõsQÕºPÒ Põs¥ºPÒ

AÁß u¢uõß u¸QÓõß u¸Áõß AÁß Pshõß PõsQÓõß Põs£õß
AÁÒ
N eet t u¢uõÒ u¸QÓõÒ u¸ÁõÒ
N e t
AÁÒ
e t PshõÒ PõsQÓõÒ
N
Põs£õÒ
l a i
a .i.N
AÁº u¢uõº u¸QÓõº u¸Áõº
l a i
a .
i . N AÁº Pshõº PõsQÓõº
l a i
a.i . Põs£õº
w.
l l l
assaa aa aa
AÁºPÒ u¢uõºPÒ u¸QÓõºPÒ u¸ÁõºPÒ AÁºPÒ PshõºPÒ PõsQÓõºPÒ Põs£õºPÒ
Ax u¢ux u¸QÓx
ddaassu¸® Ax Pshx a
dd s
a s
PõsQÓx Põq®
AøÁ u¢uÚ
P
.. Pa
u¸QßÓÚa u¸® AøÁ
P
..
PshÚ
Paa PõsQßÓÚ Põq®
ww w
w
ww
wwww
ö£Ö
ww
ww}¢x
CÓ¢u CÓ¢u
{PÌPõ»® GvºPõ»® {PÌPõ»® GvºPõ»®
Põ»® Põ»®
|õß
N eet t ö£Ø@Óß ö£ÖQ@Óß ö£Ö@Áß
N eet t
|õß }¢v@Úß }¢xQ@Óß }¢x@Áß
N
l a
l i
a .i.N
|õ[PÒ ö£Ø@Óõ® ö£ÖQ@Óõ®
l a
l i
a.
ö£Ö@Áõ®i . N |õ[PÒ }¢v@Úõ® }¢xQ@Óõ®
l a
l i
a .
i .
}¢x@Áõ®
assaa }
}[PÒ
ö£ØÓõ#
ö£ØÕºPÒ
ö£ÖQÓõ#
aa
ö£ÖQÕºPÒ a
ddassaa
ö£ÖÁõ#
ö£ÖÃºPÒ
}
}[PÒ
}¢vÚõ#
}¢vÜºPÒ
aa dd a as
}¢xQÓõ#
s
}¢xQÕºPÒ
aa }¢xÁõ#
}¢xÃºPÒ
AÁß ö£ØÓõß
w ..P
P
ö£ÖQÓõß
w ö£ÖÁõß AÁß
w P
.. P
}¢vÚõß
w }¢xQÓõß }¢xÁõß
wwww

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
AÁÒ ö£ØÓõÒ ö£ÖQÓõÒ ö£ÖÁõÒ AÁÒ }¢vÚõÒ }¢xQÓõÒ }¢xÁõÒ
N eet t N eet t N
.i.N N
AÁº ö£ØÓõº ö£ÖQÓõº ö£ÖÁõº AÁº }¢vÚõº }¢xQÓõº }¢xÁõº
lalai AÁºPÒ ö£ØÓõºPÒ

l a
l i
a
ö£ÖQÓõºPÒ ö£ÖÁõºPÒ.
i . AÁºPÒ
l a
l i
a .
i .
}¢vÚõºPÒ }¢xQÓõºPÒ }¢xÁõºPÒ
assaa Ax
AøÁ
ö£ØÓx
ö£ØÓÚ
ö£ÖQÓx
aaddaassaa
ö£Ö®
ö£ÖQßÓÚ ö£Ö®
Ax
AøÁ
}¢v¯x
}¢vÚ
aa a
dd s
a aa
s
}¢xQÓx }¢x®
}¢xQßÓÚ }¢x®
w
w P
.. P ww P
..P
wwww CÓ¢u Põ»® £õk{PÌPõ»® wwww
GvºPõ»®
|õß £õi@Úß £õkQ@Óß £õk@Áß
t t t t
et
i N
.i.Nee |õ[PÒ
}
£õi@Úõ®
£õiÚõ#
i .
i N
. Ne
£õkQ@Óõ®
e
£õkQÓõ#
£õk@Áõ®
£õkÁõ#
i .
i N
.
lala l a
l a l a
l a
assaa aa aa
£õiÜºPÒ £õkQÕºPÒ £õkÃºPÒ
}[PÒ
ss ss
.N
AÁß
aa a
dd
£õiÚõßa £õkQÓõß
add
a aa
£õkÁõß
AÁÒ
ww P
..P
£õiÚõÒ £õkQÓõÒ
w
w P
.. P £õkÁõÒ
wwww wwww
AÁº £õiÚõº £õkQÓõº £õkÁõº
lai
AÁºPÒ £õiÚõºPÒ £õkQÓõºPÒ £õkÁõºPÒ
Ax £õi¯x £õkQÓx £õk®
AøÁ £õiÚ £õkQßÓÚ £õk®
l a
l i
a .i.N a
CÓ¢u Põ»® al l
i
a .
i . N
öPõk
l a
l i
a .
i .
assaa s s a s a
sa
{PÌPõ»® GvºPõ»®
dd a a a
dd a
da
|õß
P
.. Paa
öPõkz@uß öPõkUQ@Óß öPõk¨@£ß
..PPaa
|õ[PÒ
w
wöPõkz@uõ® öPõkUQ@Óõ®
w w
öPõk¨@£õ®
} w www öPõkzuõ# öPõkUQÓõ# ww
wwöPõk¨£õ#
Pa
}[PÒ öPõkzwºPÒ öPõkUQÕºPÒ öPõk¨¥ºPÒ
N Neet t AÁß öPõkzuõß öPõkUQÓõß
N Neet t öPõk¨£õß
N
l a i
a .
i . AÁÒ öPõkzuõÒ
l i .
i .
öPõkUQÓõÒ
a a
öPõk¨£õÒ
l a i
a.i .
w.
l l l
assaa ssaa s a
sa
AÁº öPõkzuõº öPõkUQÓõº öPõk¨£õº
AÁºPÒ
aadd
öPõkzuõºPÒaa öPõkUQÓõºPÒ öPõk¨£õºPÒ
aa a
dd a
w
w P
.. P w w..PP
ww
Ax öPõkzux öPõkUQÓx öPõkUS®

AøÁwwww öPõkzuÚ öPõkUQßÓÚ ww
wwöPõkUS®
Aøh¨¦USÒ EÒÍ öŒõØPøÍU öPõsk GÊÁõ#, ÂøÚ Ai, ÂøÚUS¨
N Ne e t t ö£õ¸zu©õPz öuõhº Aø©UP.

N Neet t N
l a
l i
a .
i . l a
l i
a.i . l a
l i
a .
i .
assaa G.Põ. |õß vh¼À Ki@Úß (ußÂøÚ) aa aa
(vh¼À, @£õmi°À, ©øÇ°À, @ÁP©õP, ©søn)
aass
dd(¤ÓÂøÚ) dd a ass
P
vh¼À ªvÁsiø¯ .Kmi@Úß
.Pa a P
.. P aa
w w ww
wwww

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
N eet
GÊÁõ# / ö£¯º ÂøÚ Ai
t ußÂøÚ
N eet t ¤ÓÂøÚ
N
lalai .i.NPÂøu
PõÂ¯õ Áøµ
i .
i . N
PõÂ¯õ @£õmi°À Áøµ¢uõÒ PõÂ¯õ @£õmi°À ÁøµÂzuõÒ.
l a
l a l a
l i
a .
i .
assaa Cø» ssaa ssaa
|øÚ PÂøu ©øÇ°À |øÚ¢@uß PÂøu ©øÇ°À |øÚz@uß
AøŒ
aadd
Cø» aa
@ÁP©õP AøŒ¢ux Cø» @ÁP©õP
a
AøŒzux dd
a aa
©øÇ
ww P P
@Œº . . ©øÇ ©søna @Œº¢ux
ww P
.. P
©øÇ ©søna @Œºzux
wwww wwww
Põm]ø¯U Psk PÂÝÓ GÊxP.
t t t t
et
i.iN
. Nee
TsiØSÒ ]UQ¯ S°À@£õ»U
i .
i N
. Nee i .
i N
.
lala l a
l a l a
l a
assaa SkøÁUSÒ ssaa ssaa
.N
]UQ¯ ]Ö«@Úõ!
Tmøh Âmkz ußÚ¢uÛ¯õ#z a dd
a aa add
a aa
ww ..PP w
w P
.. P
wwww
uõ@Ú •¯ßÖ xÒÎU SvUQÓx.
wwww
lai
{ØP AuØSz uP.
l a
l i
a .i.N
E[PÐøh¯
AmhÁøn¨£kzxP.
l a
l i
a i . N
|õmSÔ¨¤À Ch®ö£ØÓ J¸ ÁõµzvØS›¯ ©QÌa]¯õÚ öŒ#vPøÍz öuõSzx
. l a
l i
a .
i .
assaa aassaa öPõÒÍÄ® BQ¯ öŒõØöÓõhºPøÍ CßÖaassaa
dd£¯ß£kzv@Úß. CuÚõÀ ¦v¯ |s£º Qøhzuõº. dd
da
Á¸zu® öu›ÂUQ@Óß, ö£õÖzxU
v[PÒ
P Paa
. .PmkøµUS •uØ£›” Qøhzux. AøÚÁ¸® £õµõmiÚº.
Cµsk •øÓ ÁS¨¤À
..PPaa
ww ww ww
wwwwA©µ AÎz@uß.
öŒÆÁõ# |õß GÊv¯
ww
@£¸¢vÀ £¯oUS® @£õx, Gß ÇUøPø¯ •v¯Áº J¸Á¸US
Pa
¦uß
ªPÄ® ©QÌa]¯õP Ç¢ux.
Â¯õÇß Âk£mh Ãmk¨ £õh[PøÍ GÊv@Úß.
N eet t N eet t
ÃmiØSz @uøÁ¯õÚ ö£õ¸ÒPøÍ |õÚõP •ßÁ¢x Áõ[QU öPõkz@uß. A®©õ
N
l a i
a .i.NöÁÒÎ
l a i
a .
i . N l a i
a.i .
w.
£õµõmiÚõº.
l l l
assaa ŒÛ
add
a assaa
AÁ¸US EuÂ¯õP Ç¢@uß.
aadd s
a aa
s
Gß A¨£õÄhß Œ¢øuUSa öŒßÖ ÃmkUSz @uøÁ¯õÚ ö£õ¸mPøÍ Áõ[QÁµ
a a
bõ°Ö
w
w P
.. P ww
EÒÑº ¡»PzvØSa öŒßÖ Pøu¨ ¦zuP[PÒ £iz@uß. P
.. P
ww
wwww wwww
Pø»aöŒõÀ AÔ@Áõ®
N eet t E¸£ß Morpheme

N eet
J¼¯ßt Phoneme
N
l a
l i
a .i.N lalai.i
J¨¤»UPn® Comparative Grammar . N@£µPµõv Lexicon
l a
l i
a .
i .
assaa aa a
ddassaa
aa dd a assaa
w w..P
P ww P
.. P
wwww
[email protected] 12 wwww www.kalvidolphin.com

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
N eet t EûWSûP EXLm

N eet t N
lalai .i.N CVp
§Wô®P l a
l i
a .
i . N
ùUô¯dÏÓmTm l a
l i
a .
i .
assaa Juß ddaassaa
aa a add a assaa
w
w P P
. . Œ›¯õÚ Âøhø¯z @uºP. ww P
..P
wwww Põm]a Œõø»¯õPz
1. C¢v¯ |õk ö©õÈPÎß A) TØÖ 1 uÁÖw
2w
ww
Œ› B) TØÖ 1 Œ› 2 uÁÖ
vPÌQÓx GßÖ SÔ¨¤mhÁº. C) TØÖ 1, 2 Œ› D) TØÖ 1, 2 uÁÖ
A) S©›»£mhº B) ïµõì £õv›¯õº [C) TØÖ 1, 2 Œ›]
t t t t
et
i.iN
. Nee
C) APzv¯¼[P® D) PõÀk öÁÀ
9. uªÌ,e
i .
i N
. N eöu¾[S EÒÎmh ö©õÈPøÍ J@µ
i .
i N
.
lala [C) APzv¯¼[P®]
l a
l a l a
l a
assaa 2. vµõÂh aa ö£¯›mhÁº aa
CÚ©õPU P¸vz "öußÛ¢v¯ ö©õÈPÒ' GßÖ
ö©õÈPÎß J¨¤»UPn® GÝ® s s ss
.N
aa dda a ¡À
A) ¤µõß]ì GÀ¼ì B) @íõUPßd
aa a
d a
öÁÎ¯õÚ Bsk.
ww
A) 1856 B) 1855 C) P
.. P
1854 D) 1578 C) ©õUì•À»º
ww
D) P P
. . GÀ¼ì]
Gª@Úõ
wwww w w ww
lai
[A) 1856] [A) ¤µõß]ì
3. I@µõ¨¤¯ ö©õÈ@¯õk öuõhº¦øh¯x 10. C¢v¯õÂÀ @£Œ¨£k® ö©õÈPÎß

Áhö©õÈ GßÖ •u¼À TÔ¯Áº. GsoUøP
N Ne t
e t sa
A) ¤µõß]ì GÀ¼ì B) ÂÀ¼¯® @áõßì
N Nee t t
A) 6000US @©À B) 3000 US @©À
N
l a
l i
a .
i . C) @íõUPß D) Gª@Úõ
l a
l i
a .
i . C) 1300US @©À D) 3100US @©À
l a
l i
a .
i .
assaa 4. vµõÂh ö©õÈPÒ ö©õzu® aaddaassaa 12. uªÌ, aa
[B) ÂÀ¼¯® @áõßì] [C) 1300US @©À]
dda ass
da
öu¾[S, PßÚh®, ©ø»¯õÍ®, ©õÀ@uõ,
A) 24 B) 25 C) 28.P
. P P P aa
. . ¯õº?
@uõhõ, @Põsi BQ¯ ö©õÈPÒ AøÚzøu²®
ww D)
ww©PÍßÖ; Ax
22 [C) 28]
A) @íõUPß ww
Cønzxz uªÈ¯ß GÚ¨ ww
wB) GÀ¼ì
ö£¯›mhÁº
ww
5. "uªÌ Áhö©õÈ°ß
w
Pa
uÛUSk®£zvØS›¯ ö©õÈ' & Cx ¯õº TØÖ? C) ÂÀ¼¯® @áõßì D) PõÀköÁÀ

A) PõÀköÁÀ B) â.².@£õ¨ [A) @íõUPß]
C) Gª@Úõ D) GÀ½ì
N Neet t 13. vµõÂh tö©õÈPøÍz

N Ne e t öußvµõÂh ö©õÈPÒ,
N
l a i
a .
i . [A) PõÀköÁÀ]
l a ai .
i . l a i
a.i .
w.
|kzvµõÂh ö©õÈPÒ, ÁhvµõÂh ö©õÈPÒ

l l l
assaa A)C) PßÚh® s aa A)GÚChGußAø©¨¦ s aa
6. RÌÁ¸ÁÚÁØÖÒ |k vµõÂh ö©õÈ Gx?
uªÌ B) öu¾[Sa a s Ai¨£øh°À £SzuÚº.
ddöu¾[S] C) J¼ Ai¨£øh°À PPaadd aa s
D) xÐaa B) C¯ØøP Aø©¨¦
ww P P
. .PßÚhzvÀ
[B)
ww ..
ww
wwww
7. ‰ßÖ GÝ® Gsq¨ö£¯º
GÆÁõÖ AøÇUP¨£kQÓx?
D) £µÂ¯ {»
w[D)ww
Ai¨£øh°Àw
£µÂ¯ {» Ai¨£øh°À]
A) ‰â B) ‰k
C) ‰¸ D) ‰q [C) ‰¸] 14. uªÌ ö©õÈ°ß ªP¨£Çø©¯õÚ C»UQ¯®
N eet t N eet
Gx?t N
l a
l i
a .i.N
8. TØÖ 1 : vµõÂh ö©õÈPÒ B›¯
l a
l i
a.i . N A) CvPõŒ[PÒ B) Œ[P C»UQ¯®
l a
l i
a .
i .
assaa aa aa
ö©õÈUSk®£zv¼¸¢x @ÁÖ£mhøÁ
GßÓÁº PõÀköÁÀ
ddaass C) Põ¨¤¯[PÒ D) ¦vÚ[PÒ
dd a ass
..P
P aa
TØÖ 2 : vµõÂh® GßÓ öŒõÀø» •u¼À
P
.. P aa
[B) Œ[P C»UQ¯®]
SÔ¨¤mhÁº S©›»£mhº
w w ww
wwww

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
15. ©ø»¯õÍ ö©õÈ°ß £Çø©¯õÚ C»UPn ¡À 16. B¢vµ £õåõ §ån® GßÝ® C»UPn ¡À
N eet t N eet t N
lalai .i.NGx?
A) öuõÀPõ¨¤¯® B) PÂµõá ©õºUP®
l a
l i
a .
i . N
@uõßÔ¯ Põ»®
l a
l i
a .
i .
assaa aa aa
A) 9B® ¡ØÓõsk B) 11 B® ¡ØÓõsk
C) ½»õ v»P®
a
D) APzv¯®
dd ass C) 5 B® ¡ØÓõsk
a
dd s
a s
D) 12 B® ¡ØÓõsk
P
.. Paa
[C) ½»õ v»P®]
P
..Paa
[D) 12 B® ¡ØÓõsk]
w
w ww
wwww @Põimh Ch[PøÍ {µ¨¦P. wwww
17. E»QÀ SÔ¨¤hzuUP £Çø©¯õÚ £õÀ £õS£õk Aø©¢xÒÍx. & ö£õ¸ÒPÎß
t
|õP›P[PÐÒ &&&&&& JßÖ. & C¢v¯ |õP›P•®
t t
21. C¢v¯ C»UPnUöPõÒøPPÎß ¤ßÚo°À
t
et
i N
.i.Nee
18. &&&&& B® BsiÀ £õ¨, µõìU, Q›®
i .
i N
. Nee uªÌ C»UPn® GßÓ ¡¼ß B]›¯º &&&&
i .
i N
.
lala •u»õ@ÚõµõÀ ö©õÈ Œõº¢u £» B#ÄPÒ
l a
l a l a
l a
& öŒ.øÁ.Œs•P®
assaa ssaa ssaa
.N
@©ØöPõÒÍ¨£mhÚ.
a add aa & 1816
aa
22. uªÌ &&&&&& ö©õÈ°ß £s¦PÒ £»ÁØøÓ¨
add
a
ww ..P
20. vµõÂh ö©õÈPÎÀ &&&& ußø©ø¯ Jmi¨
P w w P
@£o¨£õxPõzx Á¸QÓx. & ‰»zvµõÂh
.. P
ww ww SÖÂÚõUPÒ
wwww
lai
1. C¢v¯õøÁ ö©õÈPÎß Põm]aŒõø» 6. vµõÂh ö©õÈUSk®£® GÆÁõÖ
GßÓøÇ¨£@uß? ÁøP¨£kzu¨£mkÒÍx?
N eet t sa
 C¢v¯õÂÀ £À@ÁÖ ö©õÈPÐ® £» QøÍ
N N Neet t
 ö©õÈPÒ £µÂ¯ {» Ai¨£øh°À
N
l a
l i
a .
i . ö©õÈPÐ® @£Œ¨£kÁuõÀ C¢v¯ |õmøh
l a
l i
a .
i . ‰ßÓõP ÁøP¨£kzu¨£mkÒÍx.
l a
l i
a .
i .
assaa 2. Asø©°À PshÔ¯¨£mh vµõÂh aa aa
ö©õÈPÎß Põm]aŒõø» GÚ
AøÇUQ@Óõ®.
aa ss
ddö©õÈPÒ a
dd s
 öußvµõÂh ö©õÈPÒ
a s
da
P
.. Paa P
.. Paa
 |kzvµõÂh ö©õÈPÒ
¯õøÁ? ww
wwSÖ®£õ, @ŒõÈPõ BQ¯Ú ww
 ÁhvµõÂh ö©õÈPÒ
ww
 G¸P»õ, ww w
w
BQ¯øÁ vµõÂh ö©õÈUSk®£©õS®.
u[Põ,
Pa
Asø©°À PshÔ¯¨£mh vµõÂh 7. vµõÂh ö©õÈPÎß £Çø©¯õÚ

ö©õÈPÍõS®. C»UQ¯[PøÍU TÖP.
N eet t N eet tvµõÂh ö©õÈPÎß £Çø©¯õÚ C»UQ¯[PÒ:

N
l a i
a .i.N
3. öußvµõÂh ö©õÈPÒ ¯õøÁ?
l a i
a .
i . N  uªÌ & Œ[P C»UQ¯®
l a i
a.i .
w.
l  uªÌ, ©ø»¯õÍ®, PßÚh®, ShS, xÐ,

l l
assaa a ssaa
@Põzuõ, @uõhõ, öPõµPõ, ÇÍõ BQ¯Ú
öußvµõÂh ö©õÈPÍõS®.
add
a a  öu¾[S & £õµu®
aa a
dd s
a aa
s
 PßÚh® & PÂµõá ©õºUP®
4. ÁhvµõÂh ö©õÈPÒw
w P
.. P ww P
.. P
ww
¯õøÁ?  ©ø»¯õÍ® & µõ© Œ›u®

 S¹U, w w ww ¤µõS# BQ¯Ú 8. C¢v¯õÂÀ @£Œ¨£k®
©õÀ@uõ, w
w wwö©õÈUSk®£[PÒ
ÁhvµõÂh ö©õÈPÍõS®.
¯õøÁ?
5. @íõUPß GÆöÁÆö©õÈPøÍ Cønzxz C¢v¯õÂÀ @£Œ¨£k® ö©õÈUSk®£[PÒ:
N eet t
uªÈ¯ß GßÖ ö£¯›mhõº?
N eet t
 C¢@uõ & B]¯ ö©õÈPÒ
N
l a
l i
a .i.N
 uªÌ, öu¾[S, PßÚh®, ©ø»¯õÍ®,
l a
l i
a.i . N  vµõÂh ö©õÈPÒ
l a
l i
a .
i .
assaa ssaa ssaa
©õÀ@uõ, @uõhõ, @Põsi •u¼¯
ö©õÈPøÍ Cønzx @íõUPß uªÈ¯ß
aa a
dda  Bìv@µõ B]¯ ö©õÈPÒ
aa dd a a
GßÖ ö£¯›mhõº.
w w..P
P ww P
.. P
 ^Ú & vö£zv¯ ö©õÈPÒ
wwww

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
9. uªÌ SÔzx ïµõì £õv›¯õº TÖÁx ¯õx? 10. vµõÂh ö©õÈPÎß £Çø©¯õÚ C»UPn
N eet t N eet t
¡ÀPøÍU SÔ¨¤kP.
N
lalai .i.N
 uªÌ  uªÇõ  uª»õ  iµª»õ 
l a
l i
a .
i . N
vµõÂh ö©õÈPÎß £Çø©¯õÚ C»UPn
l a
l i
a .
i .
assaa aa aa
¡ÀPÒ:
dd s
a s
mµª»õ  zµõÂhõ  vµõÂhõ GÚ
a  uªÌ & öuõÀPõ¨¤¯®
a
dd s
a s
P
.. Paa
©õØÓ® ö£ØÓx GßÖ ïµõì £õv›¯õº
P
..Paa
 ©ø»¯õÍ® & ½»õ v»P®
TÖQÓõº.
w
w ww
 PßÚh® & PÂµõá ©õºUP®
wwww wwww
 öu¾[S & B¢vµ £õåõ §ån®
]ÖÂÚõUPÒ
t t t t
et
i N
.i.Ne i .
i N
. Ne
1. vµõÂh ö©õÈPÎß B#ÂØS¨ £[PÎ¨¦a öŒ#uÁºPÎÀ SÔ¨¤hzuUPÁºPÒ ¯õÁº?
e e i
 PõÀköÁÀ, ìöhßP@Úõ, @P.Â.”¨ø£¯õ, GÀ.Â.Cµõ©”Áõª, £@µõ, Gª@Úõ, PªÀ”Á»¤À,.
i N
.
lala l a
l a l a
l a
assaa ssaa ssaa
B¢vµ@ÚõÆ, öu.ö£õ.«Úõm] ”¢uµ® •u¼@¯õº vµõÂh ö©õÈPÎß B#ÂØS¨ £[PÎ¨¦a
.N
dda a
öŒ#uÁºPÎÀ SÔ¨¤hzuUPÁºPÍõÁº.
aa add
a aa
ww P
2. vµõÂh ö©õÈPÎß ö£õx¨ P
. .£s¦PÒ ¯õøÁ? ww P
.. P
wwwö©õÈPÎß
w öŒõØPøÍ Bµõ#¢uõÀ, AøÁ w
www AiaöŒõØPøÍU
lai
 vµõÂh ö£õxÁõÚ
öPõskÒÍÚ.
 ŒõßÖ : Ps & uªÌ, Psq & ©ø»¯õÍ®, PßÚh®, PßÝ & öu¾[S, ShS, LPß & S¹U,
N eet t sa
öPs & £ºâ, öPõs & @uõhõ.
N eet t N
l a
l i
a .i.N l a
l i
a .
i . N
 vµõÂh ö©õÈPÎÀ Gsq¨ö£¯ºPÒ JßÖ @£õ»@Á EÒÍÚ. ‰ßÖ & uªÌ, ‰q &
l a
l i
a .
i .
assaa s aa s aa
©ø»¯õÍ®, ‰k & öu¾[S, ‰¸ & PßÚh®, ‰â & xÐ.
ddaa s a
dd a s
da
 vµõÂh ö©õÈPÎÀ E°º GÊzxPÎÀ SÔÀ, ö|iÀ @ÁÖ£õkPÒ ö£õ¸øÍ @ÁÖ£kzuz
xøn öŒ#QßÓÚ.
..PPa a P
.. Paa
ww ww ww
G.Põ: Ai& SÔÀ, Bi & ö|iÀ, ÁÎ & SÔÀ, ÁõÎ & ö|iÀ. ww
ww w
w
Pa
3. vµõÂh ö©õÈPÎß £õÀ £õS£õk SÔzx ÂÍUSP.

 vµõÂh ö©õÈPÎÀ ö£õ¸ÒPÎß ußø©ø¯ Jmi¨ £õÀ£õS£õk Aø©¢xÒÍx.
N eet t e t t
 vµõÂh ö©õÈPÎÀ Bs£õÀ, ö£s£õÀ GßÓ £S¨¦ E¯ºvøn J¸ø©°À Põn¨£kQÓx.
N e N
l a i
a .i.N i .
i . N
 ALÔøn¨ ö£õ¸ÒPøÍ²® Bs, ö£s GßÖ £õÀ Ai¨£øh°À £Szuõ¾®
l a a l a i
a.i .
w.
l l l
assaa ssaa s saa
AÁØÔØöPÚ¨ £õÀ Põmk® ÂSvPÒ CÀø».
aaddaa
 uÛaöŒõØPÍõ@»@¯ Bs, ö£s GßÓ £S¨ø£ EnºzvÚº.
aaddaa
ww P P
. .GÊxP. ww P
.. P
ww
4. ö©õÈ°ß @uõØÓ® SÔzx

w
 u©USzw ww P¸zxPøÍ¨ ¤Ó¸US Enºzu ©Ûuß Psk¤izu
@uõßÔ¯ w
w ww
P¸Â@¯ ö©õÈ¯õS®.
 u® Gsn[PøÍ ö©#¨£õkPÒ, øŒøPPÒ, J¼PÒ, KÂ¯[PÒ ‰»©õP¨ ¤Ó¸USz öu›ÂUP
•¯ßÓÚº.
N eet t N eet t
 CÁØÔß ‰»® £¸¨ö£õ¸mPøÍ ©mk@© Enºzu •i¢ux. ~s ö£õ¸ÒPøÍ Enºzu
N
l a
l i
a .i.N •i¯ÂÀø».
l a
l i
a.i . N l a
l i
a .
i .
assaa ssaa ssaa
 AuÚõÀ J¼ø¯ EshõUQ¨ £¯ß£kzuz öuõh[QÚõß.
aa a
dda aa
 øŒøP@¯õk @Œº¢x ö£õ¸Ò Enºzv¯ J¼ Põ»¨@£õUQÀ uÛ¯õP¨ ö£õ¸Ò Enºzx®dd a a
w w..P
P
Á¼ø© ö£ØÖ ö©õÈ¯õP ÁÍº¢ux.
ww P
.. P
wwww

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
5. vµõÂh ö©õÈUSk®£® @uõßÔ¯ Áµ»õØøÓU TÖP.
N Neet tE»QÀ SÔ¨¤hzuUP £øÇø©¯õÚ |õP›P[PÐÒe

N Ne t t N
lalai .
i . 
l a
l i
a .
i . C¢v¯ |õP›P•® JßÖ GßÖ íµ¨£õ
l a
l i
a .
i .
assaa aaP¸xQßÓÚº. aa
ö©õPgŒuõ@µõ APÇõ#ÄUS¨ ¤ßÚº EÖv¨£kzu¨£mkÒÍx.
 Cøuz vµõÂh |õP›P® GßÖ a s
a s
dd C¢v¯ ö©õÈPÒ AøÚzvØS® Áhö©õÈ@¯
AÔbºPÒ aas
dd‰»®s
P Paa
. .©ØÓö©õÈPÒ @uõßÔ ÁÍº¢uÚ GÚÄ® AÔbºPÒw
 18&B® ¡ØÓõsiß öuõhUP®Áøµ
P
.. P aa
w w
ww @áõßì Áhö©õÈø¯ Bµõ#¢x Áhö©õÈ w
wwwI@µõ¨¤¯
w ö©õÈP@Íõk
GÚÄ® Av¼¸¢@u P¸vÚº.
 AÔbº wwÂÀ¼¯®
öuõhº¦øh¯x GßÖ SÔ¨¤mhõº.
 •uß•u¼À ¤µõß]ì GÀ¼ì Gß£õº uªÌ, öu¾[S, PßÚh®, ©ø»¯õÍ® @£õßÓ
t t t t
et
i.iN
. Nee i .
i N
. Nee
ö©õÈPÒ uÛ ö©õÈUSk®£zøua @Œº¢uøÁ GßÖ TÔÚõº.
i .
i N
.
lala l a
l a
 @íõUPß Gß£õº vµõÂh ö©õÈPÒ AøÚzøu²® Cønzxz uªÈ¯ß GßÖ ö£¯›mh@uõk
l a
l a
assaa ssaa GßÖ TÔÚõº. s s aa
.N
aa aa
B›¯ ö©õÈPÎ¼¸¢x AøÁ ©õÖ£mhøÁ
dd J¨¤»UPn® GßÝ® ¡¼À vµõÂh ö©õÈPÒ aa a a
ddB›¯
PP
. . @ÁÖ£mhøÁ GÚÄ®, C®ö©õÈPÒ Œ©ìQ¸u
 PõÀköÁÀ vµõÂh ö©õÈPÎß
ww ww P P
. .ö©õÈUSÒÐ®
ww wwöŒ¾zv²ÒÍÚ Gß£øu¨ £À@ÁÖ C»UPnU TÖPøÍa
ö©õÈUSk®£zv¼¸¢x
w www
lai
öŒÀÁõUSa ”miUPõmi ÂÍUQÚõº.
 PõÀköÁÀ¾US¨ ¤ßÚº ìöhßP@Úõ, @P.Â.”¨ø£¯õ, GÀ.Â.Cµõ©”Áõª, £@µõ, Gª@Úõ,
PªÀ”Á»¤À, B¢vµ@ÚõÆ, öu.ö£õ.«Úõm] ”¢uµ® •u»õÚ AÔbºPÒ vµõÂh ö©õÈPÎß
N Neet t sa
B#ÂØS¨ £[PÎ¨¦a öŒ#uÚº.
N Neet t N
l a
l i
a .
i . l a
l i
a .
i . l a
l i
a .
i .
assaa 1. uªÌö©õÈ°ß uÛzußø©PøÍaaÂÍUSP. aa aa
ö|kÂÚõ
dda ass ddaas s
da
 öuõßø©²® w
PP
. . C»UQ¯ ÁÍ•® Eøh¯ ö©õÈ. P
.. Paa
w ww
wwwC¢@uõ@Úæ¯õ,
w wwwwC[Q»õ¢x, P¯õÚõ,
C»UPn
 C»[øP, ¤âzwÄ, öuß B¨¤›UPõ, ö©õ›æ¯ì,
Pa
©hPõìPº, m›Ûhõm, Bìv@µ¼¯õ, PÚhõ @£õßÓ |õkPÎ¾® @£Œ¨£k® ö£¸ø© Eøh¯x.

 uÚUöPÚz uÛzu C»UPn ÁÍzøu¨ ö£ØÖz uÛzv¯[S® ö©õÈ.
N Nee
t t¤Óö©õÈU P»¨¤ßÔz uÛzx C¯[S® ö©õÈ.
N Neet t N
l a i
a .
i .  ¤Óö©õÈzuõUP® SøÓÁõP EÒÍ ö©õÈ.a
l i
a .
i . l a i
a.i .
w.
l l l
assaa ddaas
 J¸ ö£õ¸Ò SÔzu £» öŒõØPøÍ¨
aa
saaö£ØÖa öŒõÀÁÍ•®, öŒõÀ»õm]²® {µ®£¨ aö£ØÓ
aadd ass aa
ö©õÈ.
w w P P
. . PÀöÁmkPÎÀ ö£¸®£õ»õÚøÁ uªÌUPÀöÁmkP@Í.
w w P
.. P
ww
ww£»wwAiaöŒõØPÎß J¼¯ßPÎ¼¸¢@u ¤Ó vµõÂh w www "J¼ Ch®ö£¯ºuÀ

 C¢v¯õÂß öuõßø©¯õÚ
 uªÈß ö©õÈPÒ
GßÓ Âv¨£i' ÁiÁ® ö£ØÔ¸UQßÓÚ.
 Gs£x ÂÊUPõk AÍÄUSz vµõÂh ö©õÈUTÖPøÍU öPõsh J@µ vµõÂh ö©õÈ uªÌ.
l a
l i
a .
i . 
lalai.
vµõÂh ö©õÈUSk®£zvß öuõßø©¯õÚ ‰zu ö©õÈ.
i . l a
l i
a .
i .
assaa aa aa
 uÛzußø© ©õÖ£hõ©À Põ»¢@uõÖ® ußøÚ¨ ¦x¨¤zxU öPõÒÐ® £s¦ öPõsh ö©õÈ.
dda ass dd a ass

..P
P aa ..PP aa
w w ww
wwww

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
N eet t L®ûRlúTûZ
N eet t N
lalai .i.N CVp
l a
RªúZô®Vm
l i
a .
i . N l a
l i
a .
i .
assaa Juß
aadd aassaa
- DúWôÓ RªZuTu
aadd aassaa
ww P P
. . Œ›¯õÚ Âøhø¯z @uºP. ww..PP
wwwwŒõQzv¯ APõöuª Â¸x 6. ÁnUP® ÁÒÐÁww
1. D@µõk uªÇß£Ûß
ww
GßÓ ¡¾US ŒõQzv¯
ö£ØÓ ¡À. APõöuª Â¸x ÁÇ[Q¯ Bsk
A) uª@ÇõÂ¯® B) ÁnUP® ÁÒÐÁ A) 2001 B) 2002 C) 2003 D) 2004
t t t t
et
i.iN
. Nee
C) uªÇß£ß PÂøuPÒ D) CÛø©zuªÌ
N
. N
7.i.iE»Pz
ee [D) 2004]
i .
i N
.
lala [B) ÁnUP® ÁÒÐÁ]
l a
l a uõ#ö©õÈ |õÒ
l a
l a
assaa 2. "CÛø©²® }ºø©²® uªöÇÚÀ' BS®. ss aa C) ©õºa 21 ss aa
.N
A) áÚÁ› 21 B) ¤¨µÁ› 21
Czöuõhº Ch® ö£ØÓ ¡À
a dd
a aa D) H¨µÀ 21
[B)a a aa
dd 21]
C) uªÌ Âk yxww
A) uª@ÇõÂ¯®
w..
B)P P
¤[P» {Psk
ww P P
.SÔ¨¦
. ¤¨µÁ›
www [B) ¤[P» {Psk] A)C) •ØÖ®ø©

D) ¦Ó|õÞÖ 8.
ÂøÚ•ØÖ w
"Põ»•®' Gß£uß
wwwB)
C»UPnU
lai
E®ø©zöuõøP
D) ö£¯öµaŒ®
3. Põ»® ¤ÓUS® •ß ¤Ó¢ux. [C) •ØÖ®ø©]
N N t
C) uªÌt
A) C»UQ¯[PÒ
ee sa
B) C»UPn[PÒ
D) öuõÀPõ¨¤¯®
N Nee
9. ""¯õ©Ô¢ut t
ö©õÈPÎ@» uªÌö©õÈ@£õÀ
N
l a
l i
a .
i . [C) uªÌ]
l a
l ai .
i .
CÛuõÁx G[S® Põ@nõ®'' GßÖ £õi¯Áº
l a
l i
a .
i .
assaa 4. uªøÇ aa C) PsnuõŒß D) uõµõ£õµv aassaa
A) £õµv¯õº B) £õµvuõŒß
ddaass dd
da
Bm] ö©õÈ¯õPU öPõsh |õkPÐÒ
JßÖ
P Paa
. .PÚhõ PPa a
[A) £õµv¯õº]
. . £›” ö£ØÓ
A) C¢v¯õ
C) ö©õ›]¯ì w
w wB) ][P¨§º
¡À &&&&& &. ww
ww
www ww
10. D@µõk uªÇß£Ûß uªÇP Aµ]ß
D)
Pa
[B) ][P¨§º] A) C»UQ¯ Áµ»õÖ B) ]ÖPøu

C) uªÇß£ß PÂøuPÒ
5. uª@ÇõÂ¯® GßÝ® PÂøu ¡¼ß B]›¯º D) ÁnUP® ÁÒÐÁ[C) uªÇß£ß PÂøuPÒ]
N e t
¯õº?
e t N eet t N
l a i
a .i.NA) uªÌzuõzuõ E.@Á.Œõ.
l a ai .
i . N i.i .
11. ©õÛh @©ßø©ø¯a Œõvzvhz &&&&&& ©mk@©
l a a
w.
l l @£õx@©.
l
assaa aa aa
B) D@µõk öÁ[Ph¨£º ©Pß Cµõ©Œõª
a s
a
C) D@µõk uªÇß£ß D) £õµvuõŒß
dd s a s s
A) ]»¨£vPõµ® B) P®£µõ©õ¯n®
dd a
..PPaa
[C) D@µõk uªÇß£ß]
P
.. Paa
C) öuõÀPõ¨¤¯® D) v¸USÓÒ [D) v¸USÓÒ]
w w ww
ww
w www SÖÂÚõUPÒ
w www
1. uª@ÇõÂ¯® ¡À SÔzxU PÂbº 2. Hß SøÓPÒ öŒõÀÁøu ÂmkÂh @Ásk®?
•ßÝøµ°À SÔ¨¤mkÒÍ öŒ#v ¯õx?
 ÂµÀPøÍ ©hUQU öPõsk Ãøn°À
N et t
 ""J¸ §Âß ©»ºa]ø¯²® J¸ SÇ¢øu°ß
e N eet t N
l a
l i
a .i.N ¦ßÚøPø¯²® ¦›¢x öPõÒÍ APµõvPÒ
@uøÁ¨£kÁvÀø». £õh¾®
l a
l i
a.i . N
CøŒ ö£õÈ¯ •i¯õuøu¨ @£õ», ¤Óº
l a
l i
a .
i .
assaa s aa ö£ØÓ uªøÇ ÁÍºUP @Ásk®. aassaa
SøÓPÒ @£”Áøuz uÂºzx¨ ¦v¯ ÁiÁ®
A¨£izuõß'' GßÖ uª@ÇõÂ¯® ¡À
a
dda s dd
SÔzxU
SÔ¨¤mkÒÍõº.
PÂbº
..P
P aa
•ßÝøµ°À
P
.. P aa
w w ww
wwww

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
3. D@µõk uªÇß£ß GÊv¯ PÂøu ÁiÁ[PÒ 6. Põ¨¤¯[PÎß ]Ó¨¦U SÔzx D@µõk
N eet t N eet t
uªÇß£ß SÔ¨¤kÁx ¯õx?
N
.i.N
¯õøÁ?
lalai l
 ¦xUPÂøuPÒ, øíUT PÂøuPÒ, öŒß›² a
l ai .
i. N
uªÌ ö©õÈ°À @uõßÔ¯ Põ¨¤¯[PÐUS
l a
l i
a .
i .
assaa s aa s aa
Cøn¯õÚ Põ¨¤¯[PÒ @ÁÖ G¢u
aa
PÂøuPÒ, ¼©øµUT PÂøuPÒ BQ¯
dd s ö©õÈ°¾® @uõßÓÂÀø»,
ddaa s
Gß£øu
P
.. Paa
PÂøu ÁiÁ[PÎÀ D@µõk uªÇß£ß
P
..P aa
Gso EÒÍ® ©QÌQÓx GßÖ D@µõk
w
w
PÂøuPÒ GÊv²ÒÍõº.
ww
uªÇß£ß SÔ¨¤kQÓõº.
wwwwPÂøuPÒ G¢öu¢u
4. D@µõk uªÇß£Ûß ¯õx? wwww
7. SÓÎß ]Ó¨¦U SÔzx uªÇß£ß SÔ¨¤kÁx
ö©õÈPÎÀ ö©õÈ ö£¯ºUP¨£mkÒÍÚ?  SÓÒ TÖ® P¸zxPøÍU PØÖ Auß£i
 uªÇß£Ûß PÂøuPÒ C¢v, E¸x, |h¢uõÀ ©Ûu ÁõÌÄ @©ßø©ö£Ö® GßÖ
t t t t
et
i.iN
. Nee©ø»¯õÍ®, B[Q»® EÒÎmh
N. Nee
8.i.iŒ©¯[PÒ
D@µõk uªÇß£ß SÔ¨¤kQÓõº.
i .
i N
.
lala ö©õÈPÎÀ ö©õÈö£¯ºUP¨£mkÒÍÚ.
l a
l a ÁÍºa]ö£Ó uªÌ ö©õÈ°ß £[S
l a
l a
assaa 5. uªÌö©õÈ°ß aa  J¸ uõ# G¨£iz uÚx SÇ¢øuø¯¨
öuõßø© SÔzx D@µõk ss ssaa
¯õx?
.N
uªÇß£ß SÔ¨¤kÁx ¯õx? aadd aa aaddaa
 Põ»® ¤Ó¨£uØSw
w P P
. . uÛa]Ó¨¦hß P P
. . ÁÍºzu
@£o¨ £õxPõzx ÁÍº¨£õ@Íõ
ww
GÀ»õa Œ©¯[PøÍ²® £õxPõzx
Ax@£õ»
ww ww •ß@£
w www
lai
ö£¸ø© uªÌ ö©õÈUS Esk.
¤Ó¢u ö©õÈ uªÌö©õÈ. G¢uU Põ»•®
{ø»ö£ØÖ {ØS® ö©õÈ²® 9. ]zuº £õhÀPÎß ]Ó¨¦ ¯õx?
uªÌö©õÈ@¯ GÚ D@µõk uªÇß£ß  Œ•uõ¯zvß wø©PøÍ AÖUQßÓ
¦x¨¦xa ]¢uøÚPøÍa ]zuº £õhÀPÒ
N Neet t
SÔ¨¤kQÓõº. sa N Neet t
ÁÇ[QÚ.
N
l a
l i
a .
i . l a
l i
a .
i . l a
l i
a .
i .
assaa 1. D@µõk uªÇß£ß & B]›¯º SÔ¨¦ s aa s aa
]ÖÂÚõ
aa s
ddÁøµP. a
dd a s
da
P Paa
 D@µõk uªÇß£ß.28&09&1940CÀ
. P
.. P aa
w w
ww |hµõáß, ÁÒÎ¯®©õÒ. wwww
@PõøÁ ©õÁmh® öŒßÛ ©ø»°À ¤Ó¢uõº.
ww
 CÁµx ö£Ø@Óõº
w
w
Pa
 CÁµx C¯Øö£¯º öáPwŒß.

 CÁº ÂiöÁÒÎ GßÓ ¦øÚ¨ö£¯›À PÂøuPÒ GÊvÚõº.
N eet

t eet t
CÁº ¦xUPÂøu, ]ÖPøu •u»õÚ £» ÁiÁ[PÎÀ £øh¨¦PøÍ öÁÎ°mkÒÍõº.
N N
l a i
a .i.N 
i .
i . N
øíUT, öŒß›², ¼©øµUT GÚ¨ ¦x¨¦x ÁiÁ[PÎÀ PÂøu ¡ÀPøÍz u¢xÒÍõº.
l a a l a i
a.i .
w.
l l l
assaa ssaa s aa
s
 CÁµx "ÁnUP® ÁÒÐÁ' GßÝ® PÂøu ¡¾US 2004&B® BskUPõÚ ŒõQzv¯
ddaa
APõöuª Â¸x ÁÇ[P¨£mhx.
aa aa a
dd a
w P
.. P ww P
..
 CÁµx "uªÇß£ß PÂøuPÒ' ¡À uªÇP Aµ]ß £›]øÚ¨ ö£ØÖÒÍx.
w P
ww
wwww wwww
 CÁµx PÂøuPÒ C¢v, E¸x, ©ø»¯õÍ®, B[Q»® @£õßÓ ö©õÈPÎÀ ö©õÈ
ö£¯ºUP¨£mkÒÍÚ.
2. øíUT, öŒß›², ¼©øµUT&Âß £s¦PøÍ¨ £ØÔU TÖP.
øíUT:
N eet t N eet t N
l a
l i
a .i.N  øíUT á¨£õÛ¯ ö©õÈUPÂøu.
 ‰ßÖ AiPÒ öPõshx.
l a
l i
a.i . N l a
l i
a .
i .
assaa aa aassaa
 öáß uzxÁz@uõk® C¯ØøP ©ØÖ® ö©#°¯@»õk® öuõhº¦ öPõshx.
dd aa dd a assaa
 PÂzxÁ® öPõshx.
w w..P
P ww P
.. P
 1974&CÀ PÂU@Põ A¨xÀ µS©õß uªÈÀ •uß•u»õP "øíUT' £øhzxÒÍõº.
wwww

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
öŒß›²:
N Neet
 tPÂzxÁ® SøÓ¢x |øPa”øÁ EnºÄ @©@»õ[Q Ç¢uõÀ
N Neet t N
lalai .
i . l a
l i
a .
i . Ax öŒß›².
l a
l i
a .
i .
assaa ssaa ss aa
 Œ‰P®, Aµ]¯À BQ¯øÁ SÔzx |øPa”øÁ Enº@Áõk®, A[Pu Enº@Áõk®
öÁÎ¨£kzx®.
aadd aa aaddaa
ww P
.. P
 ‰ßÖ AiPÒ öPõshøÁ.
ww P
..P
 uªÈÀww ww•u»õP D@µõk uªÇß£ß "öŒß›²' £øhzxÒÍõº.wwww
•uß
¼©øµUT:
 B[Q»zvÀ ¼©›U Gß£x J¸ PÂøu ÁiÁ®.
t
 tI¢x AiPÎÀ Aø©²®.
t t
et
i.iN
. Nee i .
i N
. Nee i .
i N
.
lala l a
l a l a
l a
assaa s sa a ssaa
 C¢uU PÂøu @ÁiUøP, Â@Úõu®, |øPa”øÁ •u¼¯ Enº@Áõk C¯[PU Ti¯x.
.N
a
 uªÈÀ •uß•u»õP D@µõk
addaa
uªÇß£ß "¼©øµUT'øÁ¨ £øhzxÒÍõº.
aa a
dd a
w w P
..P w w P
.. P
w w ww ww ww
lai
ö|kÂÚõ
1. uª@ÇõÂ¯® GßÝ® PÂøu ‰»® D@µõk uªÇß£ß Enºzx® öŒ#vPøÍz öuõSzx GÊxP.
uªÈß öuõßø©:
N Nee
t t sa N
Põ»® ¤Ó¨£uØS •ß@£ uÛa ]Ó¨¦hß ¤Ó¢u ö©õÈ
Neet
|® tuªÌö©õÈ.
N
l a
l i
a .
i . l a
l ai .
i . l a
l i
a .
i .
assaa C»UQ¯ C»UPna ]Ó¨¦: aaddaassaa aa
 G¢uU Põ»•® {ø»zx {ØS® ö©õÈ²® |® uªÌö©õÈ@¯.
ddaass
da
P P
. . ]Ó¨¦ Áõ#¢ux. P
.. P aa
ww ww
 uªÌö©õÈ°À @uõßÔ¯ Põ¨¤¯[PÐUS Cøn¯õÚ Põ¨¤¯[PøÍ
ww ww
@ÁÖ G¢u ö©õÈ°¾®
w w
£õºUP •i¯õx AzuøP¯
ww
Pa
 ©ÛuÛß ÁõÌÂ¯À C»UPn[PøÍU TÖ® SÓøÍU PØÖ Auß£i |h¢uõÀ ©Ûu ÁõÌÄ
@©ßø© ö£Ö®.
N Nee
t t N
GÀ»õa Œ©¯[PøÍ²® ÁÍºzu ö£¸ø© uªÌö©õÈU@P
Ne et t
Esk.
N
l a i
a .
i . l a i
a .
i . l a i
a.i .
w.
l l l
assaa aa ¦Ó ÁõÌUøPø¯²® £ØÔU TÖ® aŒ[P aa
 Œ•uõ¯ ÇøÍ¨ @£õUS® ¦xa ]¢uøÚPøÍa ]zuº £õhÀPÒ EnºzxQßÓÚ.
aas s
dduªÌö©õÈ.
 ©Ûu ÁõÌÂ¯¼ß APÁõÌUøPø¯²®,
dd s
a s
P
C»UQ¯[PøÍ¨ ö£ØÓ Pa a
. .ÁõÌUøPø¯¨ £õk® C»UQ¯[PÒ CzuøP¯uõP ÇUP
ö©õÈ P P aa
. .@Ásk® GßÓ
ww ww
ww
 ©ÛuÛßw w ww
w w AP¨¦Ó
C»UPnzøuU TÖQßÓÚ C»UPn ¡ÀPÒ.
ww
@Ásk@PõÒ:
N Ne et tÂµÀPøÍ ©hUQU öPõsk Ãøn°À CøŒ ÁµÂÀø»tGßÖ

N Nee t TÖ£ÁøÚ¨ @£õ», SøÓPøÍa
N
l a
l i
a .
i . l
öŒõÀÁøu ÂmkÂmk ¦v¯ ¦v¯ ÁiÂÀ
a
l i
a.i . uªøÇ ÁÍºUP •ßÁµ @Ásk® GßÖ
l a
l i
a .
i .
assaa @Ásk@PõÒ ÂkUQÓõº.
aa a
ddassaa
aa dd a assaa
w w..P
P ww P
.. P
wwww

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
N eet t N eet
L®ûRlúTûZ
t N
lalai .i.N CVp Rªr®Ó
l a
l i
a .
i . N çÕ l a
l i
a .
i .
assaa Juß ddaassaa
aa aa a
dd s
a aa
s
w
w P P
. . Œ›¯õÚ Âøhø¯z @uºP. w
w P
..P
1. uªÈÀ
wwww AiPÒ öPõsh 8. uªÌÂk yvÀwwAø©¢xÒÍ
Cµsiµsk
ww PsoPÎß
GxøP¯õÀ öuõkUP¨£k® öŒ#²Ò GsoUøP
A) yx B) £ÒÐ A) 862 B) 682 C) 268 D) 286
t t t t
et
i. N N e e
C) Pso D) A¢uõv[C) Pso]
2.. 1. Ásn[PÒ & A) Jß£x
i i .
i N
. Nee i .
i N
[C) 268]
.
lala l a
l a l a
l a
assaa 2.3.4. |ÁµŒ® ssaa ss aa
9. uªÌÂkyx _____ £õÂÚõÀ £õh¨£mhx.
.N
Sn[PÒ
ÁÚ¨¦
& B) Gmk
& C) ¡Ö
aa a
dda A) SÓÒ öÁs£õ B) P¼ öÁs£õa
aadd a
& D) £zx P
P PP
w w.. D) £LöÓõøh öÁs£õ w. .
C) CßÛøŒ öÁs£õ
w[B) P¼ öÁs£õ]
w w
A) 1&C, 2&D, 3&B, 4&A
w w wwww
lai
B) 1&D, 2&C, 3&A, 4&B
C) 1&B, 2&C, 3&D, 4&A
D) 1&A, 2&B, 3&C, 4&D 10. ÁÚ¨¦ Gß£uß ö£õ¸Ò
A) AÇS B) Áµ¨¦
N eet t sa
[A) 1&C, 2&D, 3&B, 4&A]
N eet t C) Áõº¨¦ D) Põmk¨§

N
l a
l i
a .i.N
3. uÁÓõÚøuz @uº¢öukUP.
l a
l ai .
i . N l a
l i
a .
i .
[A) AÇS]
assaa aa 11. Áõ°À C»UQ¯® GÚ AøÇUP¨£kÁx aassaa

A) CµõŒŒ® & @Œõ®£À B) ÁÚ¨¦ & AÇS
C) uõ©Œ® & uõÌø©
aass
D) ŒzxÁ® & Aø©v
d d dd
da
P Pa a
[A) CµõŒŒ® & @Œõ®£À]
. .£v¨¤zuÁº
A) £ÒÐ
P Paa
B) ¤ÒøÍzuªÌ
. . [C) yx]
w
w C) yx
ww
D) A¢uõv
www B) E.@Á.Œõ wwww

4. uªÌÂk yx ¡ø» •u¼À
A) öu.ö£õ.«w 12. ]¢x Gß£x _____.
Pa
C) £›@©»ÇPº D) ©nUShÁº A) J¸ÁøP CøŒ¨£õhÀ

[B) E.@Á.Œõ] B) ]uÓiUPõ@u
eet t
5. ]¢uõ©o & Gß£uß C»UPnUSÔ¨¦
N N eet tC) J¸ÁøP ]zx ÂøÍ¯õmk
N
l a i
a .i.NA) E¸ÁP®
l a ai .
i . N D) PõÁi¯õmh® [A) J¸ÁøP CøŒ¨£õhÀ]
l a i
a.i .
w.
l l l
assaa aa 13. A)uªÌÂk aa
B) |õßPõ® @ÁØÖø©z öuõøP
dda
C) DÖöPmh Gvº©øÓ¨ ö£¯öµaŒ®
a ss yvß B]›¯º ¯õº?
a
dd s
a s
D) @ÁØÖø©zöuõøP
P
.. Paa C)
©xøµ öŒõUP|õuº
¯õöµÚz öu›¯õx
B)
D) P aa
E.@Á.Œõ.
P
. . öu›¯õx]
D@µõk uªÇß£ß
w w ww
ww
[C) DÖöPmh Gvº©øÓ¨ ö£¯öµaŒ®]

ww
6. uªÌÂk yx
ww
_____ C»UQ¯ ÁøPø¯a wwwSÔ¨¦
14. •zvUPÛ C»UPnU
w
[C) ¯õöµÚz
Œõº¢ux. A) EÁø©zöuõøP B) E®ø©zöuõøP

A) Põ¨¤¯® B) ¦xUPÂøu C) E¸ÁP® D) £s¦zöuõøP
N N e t t
C) uÛ¨£õhÀ
e D) ]ØÔ»UQ¯®
N Neet t [C) E¸ÁP®]
N
l a
l i
a .
i . [D) ]ØÔ»UQ¯®]
l a
l ai.i . l a
l i
a .
i .
assaa 7. A)]ØÔ»UQ¯[PÎß aa a a
15. uªÌÂkyx C»UQ¯zøu¨ £v¨¤zu Bsk
GsoUøP _____ .
C) 105 d a ass
d[A) 96] A) 1930 B) 1931 C) 1929
a as
D) 1946
dd1930] s
96 B) 113
..PP aa D) 64
P
.. P aa
[A)
w w ww
wwww

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
SÖÂÚõUPÒ
N Neet t N Neet t N
lalai .
i .
1. •zuªÌPÒ ¯õøÁ?
l a
l i
9.
a .
i .
Pso SÔ¨¦ ÁøµP.
 Cµsiµsk AiPÒ öPõsh GxøP¯õÀ l l aai .
i .
assaa ssaa öuõkUP¨£k® öŒ#²Ò ÁøP Pso ss aa
 C¯À uªÌ, CøŒzuªÌ, |õhPzuªÌ
BQ¯Ú •zuªÇõS®.
a dd
a a a aa a
dd a
ww
2. ‰ÁøP¨ £õÂÚ[PÒ ¯õøÁ?P
.. P BS®.
10. £zxU Sn[PÒ ¯õøÁ?w w P
..P
wwww
 xøÓ, uõÈøŒ,
£õÂÚ[PÍõS®.
Â¸zu® BQ¯øÁ ‰ÁøP¨
w
 öŒÔÄ, öuÎÄ,www Cß£®, JÊQøŒ,
Œ©{ø»,
Euõµ®, E#zu¼À ö£õ¸sø©, Põ¢u®,
Á¼, Œ©õv BQ¯øÁ £zxU Sn[PÍõS®.
3. •ØÖ® Enº¢u @uÁºPÒ ö£ØÓ Sn[PÒ
t t t t
et
11. ]¢uõ©o Enºzx® Ç ö£õ¸ÒPÒ ¯õøÁ?
i N
.i.Nee
¯õøÁ?
 •ØÖ® Enº¢u @uÁºPÒ ŒzxÁ®,
i .
i N
. Nee  ]¢uõ©o Gß£x ^ÁP ]¢uõ©o GßÝ®
i .
i N
.
lala l a
l a l a
l a
C»UQ¯zøu²® ]uÓõu©o (]¢uõ©o)
assaa s aa s aa
CµõŒŒ®, uõ©Œ® GßÝ® ‰ßÖ
s s
.N
GßÓ ö£õ¸øÍ²® u¸QÓx.
Sn[PøÍ¨ ö£ØÖÒÍõºPÒ.
aaddaa a aa
dd@ÁÖ
a
ww P
4. Ai¨£øh Ásn[PÒ ¯õøÁ? P ö£¯ºPÒ ¯õøÁ? P
12. yx C»UQ¯zvØS ÁÇ[P¨£k®
. .P¸ø©, ö£õßø©,  Áõ°À C»UQ¯®, Œ¢xwwC»UQ¯®, P
. . GßÝ®
£”ø© ww ww I¢x® Ai¨£øh wwww yx C»UQ¯®
lai
 öÁsø©, öŒ®ø©,
BQ¯ @ÁÖ ö£¯ºPÍõÀ
AøÇUP¨£kQÓx.
Ásn[PÍõS®.
13. yx C»UQ¯® SÔ¨¦ ÁøµP.
N N et t
6. AÖÁøPa ”øÁPÒ ¯õøÁ?
e sa N Neet t
 uø»Áß uø»Â¯¸Ò PõuÀ öPõsh
N
l a
l i
a .
i . CÛ¨¦, PŒ¨¦, ¦Î¨¦, EÁº¨¦, xÁº¨¦,
l a
l ai .
i . i
J¸Áº ©ØöÓõ¸Áº£õÀ öŒ¾zx® Aßø£¨
l a
l a .
i .
assaa 7. GmkÁøP ÁÚ¨¦PÒ ¯õøÁ? aaddaassaa aa
Põº¨¦ BQ¯Ú AÖÁøPa ”øÁPÍõS®. ¦»¨£kzvz u®•øh¯ P¸zvØS
a s
a s
Ehß£mhø©US AÔSÔ¯õP ©õø»ø¯
dd
da
P P
.BQ¯øÁ
. DÓõP¨ P
..
£zøu²® Paa
Áõ[Q Á¸©õÖ AßÚ® •uÀ Ásk
yx ÂkÁuõPU
ww
 A®ø©, AÇS, öuõßø©, @uõÀ, Â¸¢x,
ww
wwww ww
P¼öÁs£õÁõÀ C¯ØÓ¨£kÁx yx
Cø¯¦, ¦»ß,
ÁÚ¨¦PÍõS®.
CøÇ¦ GmkÁøP
ww
C»UQ¯® BS®.
Pa
14. uªÌÂk yx SÔ¨¦ ÁøµP.

8. Jß£x ”øÁPÒ ¯õøÁ?  ©xøµ°À @PõÂÀ öPõsi¸US®
N eet t
 Ãµ®, AaŒ®, CÈ¨¦, Â¯¨¦, Põ©®,
N eet t öŒõUP|õuº «x PõuÀ öPõsh ö£s
N
l a i
a .i.N AÁ»®, @Põ£®, |øP, Œ©{ø» BQ¯øÁ
l a i
a .
i . N J¸zv uß Põuø»U
l a i
a.
TÔÁ¸©õÖ
i .
w.
l l uªÌö©õÈø¯z
l yxÂkÁuõP
assaa aa aa
|ÁµŒ[PÍõS®.
a s
a s
dd ]ÖÂÚõ a
dd s
a s
Aø©¢xÒÍ@u uªÌÂk yuõS®.
P
.. Pa a P
.. Paa
w w ww
ww
www w
1. uªÌÂk yx ¡ØSÔ¨¦
 uªÌÂk
ÁøµP.
yx 96 ÁøPa ]ØÔ»UQ¯[PÐÒ JßÖ. wwww
 Cx Áõ°À C»UQ¯®, Œ¢x C»UQ¯® GßöÓÀ»õ® AøÇUP¨£kQÓx.
 Cuß B]›¯º ¯õöµÚz öu›¯ÂÀø».
N eet t N eet t N
l a
l i
a .i.N l a
l i
a.i . N
 Cx ©xøµ°À @PõÂÀ öPõsi¸US® öŒõUP|õuº «x PõuÀ öPõsh ö£s uß Põuø»U
TÔÁ¸©õÖ uªÌö©õÈø¯z yx ÂkÁx@£õÀ Aø©UP¨£mkÒÍx.
l a
l i
a .
i .
assaa a s
 Cx P¼öÁs£õÁõÀ C¯ØÓ¨£mkÒÍx.
 268 PsoPøÍU öPõshx.
aadda saa
aa dd a assaa
w w..P
P
 Cøu 1930À E.@Á.Œõ. £v¨¤zuõº.
ww P
.. P
wwww

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
®¬Yô]m
N eet t N eet t N
lalai .i.N CVp Y[Úml a
l i
a .
i . N
ùNpYm l a
l i
a .
i .
assaa Juß ddaassaa
aa aa a
dd s
a aa
s
ww P
.. P w
w ..P
P
wwww ö|kÂÚõ
w
w ww
1. "ÁÍ¸® öŒÀÁ®' Eøµ¯õhÀ ‰»® } AÔ¢xöPõsh öŒ#vPøÍz öuõSzx GÊxP.
•ßÝøµ:
t t t t
et
uªÌö©õÈ ¤Óö©õÈa öŒõØPøÍ A¨£i@¯ HØ£vÀø» Gß£x ©µ¦. A¢u ÁøP°À Pø»a
i N
.i.Nee i . N
. Nee i
öŒõÀ»õUPzvØPõÚ £oPÒ CßÖ •ußø© ö£ØÖÒÍÚ. Cx@Á ö©õÈ ÁÍºa]UPõÚ Áõ°»õPÄ®
i .
i N
.
lala l a
l a l a
l a
assaa aa aa
EÒÍx. öŒõØPÒ ¦»¨£kzx® Áµ»õÖ, £s£õk BQ¯ÁØøÓ Cz xøn¨ £õhzvß ÁÈU Põs@£õ®.
ss ss
.N
uªöÇsPÒ:
aa a
dda add
a aa
ww PP w
w P
.. P
PouzvÀ JßÖ, £zx, B°µ® BQ¯ GsoUøP°»õÚ uªÌaöŒõØPÒ |©USz öu›²®. BÚõÀ
..
1/320, 1/160 BQ¯ GsoUøPPÐUPõÚ öŒõØPÍõÚ •¢v›, AøµUPõo @£õßÓ ¤ßÚ
wwww wwww
lai
C»UP[PÐUPõÚ öŒõØPøÍU Põ» ©õØÓzvÀ øPÂmk Âm@hõ®. |õ® {øÚzuõÀ AÁØøÓ
«möhkUP»õ®.
Pø»aöŒõØPÒ:
N eet t sa N eet
J¸ Põ»PmhzvÀ uõ# ö©õÈ Œõº¢u öŒõØPÎß GsoUøPø¯ Âh @ÁØÖ ö©õÈa öŒõØPÎß
t N
l a
l i
a .i.N l a
l i
a .
i . N
GsoUøP ªSv¯õS®. GÚ@Áuõß |® ÁõÌUøP°À Ch® ö£Ö® AÔÂ¯À P¸zxPÐUPõÚ
l
Pø»aöŒõØPøÍ GÀ»õ® |® ö©õÈ°¾® E¸ÁõUP @Ási¯ @uøÁ HØ£kQÓx. AzuøP¯ Pø»a
a
l i
a .
i .
assaa a s
a aa
s
öŒõØPøÍ J¼ ö£¯º¨¦a öŒ#@uõ ö©õÈ ö£¯º¨¦a öŒ#@uõ E¸ÁõUP»õ®.
dd a
dd s
a aa
s
da
PhÀxøÓ:
P
.. Paa P
.. Paa
w
w ww
E»QÀ öuõßø© ö©õÈ¯õPÄ® öŒÆÂ¯À ö©õÈ¯õPÄ® vPÌÁx Q@µUP ö©õÈ¯õS®.
wwww wwww
C®ö©õÈ°À PhÀ Œõº¢u öŒõØPÎÀ GÔvøµ (GÖvµõß) , P»ß (P»²@Põ#), }º (}›@¯õì), |õÁõ#
(|õ²), @uõo (@uõpì) @£õßÓ uªÌa öŒõØPÒ Ch® ö£ØÖÒÍÚ. Cx@£õ»¨ £À@ÁÖ xøÓŒõº¢u
Pa
uªÌa öŒõØPÐ® @ÁØÖ ö©õÈPÐUSa öŒßÖÒÍÚ.

PÂøu°¯À:
N eet t N eet t
PÂøu Œõº¢u öŒõØPøÍz uªÈ¾®, Q@µUP ö©õÈ°¾® J¨£õPU Põn •iQÓx. £õ ÁøPPÐÒ
N
l a i
a .i.N l a i
a .
i . N l a i
a
JßÖ öÁs£õ. Auß KøŒ öŒ¨£@»õøŒ BS®. Q@µUPzvÀ öÁs£õ ÁiÁ¨ £õhÀPÒ Œõ¨@£õ GÚ.i .
w.
l l l
assaa ssaa s aa
s
AøÇUP¨£kQßÓÚ. £õÂß ”øÁPÎÀ JßÓõP CÎÁµÀ GßÓ xß£a ”øÁ°øÚz uªÈ»UPn[PÒ
addaa a a
dd
”mkQßÓÚ. Q@µUPzvÀ xß£a ”øÁ²øh¯ £õhÀPÒ CÎQ¯õ GÚ AøÇUP¨£kQßÓÚ.
a a a
P
..
uªÌaöŒõØPÒ ¤Óö©õÈ°À:
w
w P ww P
.. P
ww
wwww wwww
Q@µUPzv¼¸¢x uªÌ|õmiØSU PhÀ ÁÈ¯õP Á¸ÁuøÚU Q@µUP ¡ö»õßÖ ÂÍUSQÓx.
GÔv@µ]¯ß B¨ u ö£›¦»ì GßÝ® ¡¼ß ö£¯›@»@¯ uªÌaöŒõÀ GÔvøµ Ç¨£øuU
Põn»õ®. PhÀ Œõº¢u ö£›¯ ¦»® Gß£@u GÔv@µ]¯ß B¨ u ö£›¦»ì GÚ BQ²ÒÍx.
Cx@£õ»z öuõÀuªÈß ÁÍºa] öuõhµÄ® {ø»UPÄ® |õ® öŒ¯À£h @Ásk®.
N eet t
•iÄøµ:
N eet t N
l a
l i
a .i.N l a
l i
a.i . N
ÁÍº¢x öPõsi¸US® AÔÂ¯À xøÓU Pø»aöŒõØPøÍ EhÝUShß uªÌ ö©õÈ°À
l a
l i
a .
i .
assaa aa aa
ö©õÈö£¯ºzx AzxøÓPøÍ @©¾® ÁÍºUP @Ásk®. ¤Óö©õÈ°¾ÒÍ uzxÁ®, Aµ]¯À,
a
ddass
©¸zxÁ®, ö£õÔ°¯À, PoÛ, ÂsöÁÎ @£õßÓ ¤Ó xøÓPÎß £vÄPÒ GÀ»õ® EhÝUShß |®
dd a ass
..P
P aa P
.. P a
ö©õÈUSU öPõsk Áµ¨£h @Ásk®. |® ö©õÈ°À ¦v¯ ¦v¯ öŒõÀÁÍ® ö£¸P @Ásk®.a
w w ww
wwww

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
N eet t LtLiÓ
N eet t N
lalai .i.N CVp
l
ùRôPo a
l i
a .
i . N
CXdLQm l a
l i
a .
i .
assaa Juß
aa a
dd assaa
aa a
dd s
a aa
s
ww P P
. . Œ›¯õÚ Âøhø¯z @uµºP. w
w P
..P
wwww•ußø©¨£kzx® ÂøÚ 4. £u® &&&&&& ÁøP¨£k®.
1. öŒ¯¨£kö£õ¸øÍ wwww
A) öŒ#ÂøÚ B) öŒ¯¨£õmk ÂøÚ A) 6 B) 4 C) 2 [C) 2]
C) ußÂøÚ [B) öŒ¯¨£õmk ÂøÚ]
t t t t
et
i N
.i.Nee
2. AÛuõ Eøµ £izuõÒ & Cx GÆÁøPz öuõhº?
i .
i N
. Nee
5. £S£u EÖ¨¦PÎÀ HØ£k® ©õØÓ®
A) Œõ›ø¯ B) ÂPõµ®
i .
i N
.
lala A) ußÂøÚzöuõhº B) ¤ÓÂøÚz öuõhº
l a
l a l a
l a
assaa s aa
s ss aa
.N
C) öŒ#ÂøÚz öuõhº C) Œ¢v [B) ÂPõµ®]
aa a
dda 6. £S£u EÖ¨¦PÒ &&&& ÁøP¨£k®. a
[C) öŒ#ÂøÚz öuõhº]
adda a
3. £ÔUPõwº & Cv¾ÒÍw
w PP
. . Cøh{ø»
Gvº©øÓ w w P P
. . [B) BÖ]
wwUww C) CÀ [A) B] wwww
A) |õßS B) BÖ C) Gmk
lai
A) B B)
@Põimh Ch[PøÍ {µ¨¦P.
N eet t sa
6. öŒõØöÓõhº GÊÁuØS Ai¨£øh¯õP Aø©¢u
N eet t
9. öŒ#£Áøµ •ußø©¨£kzx® ÂøÚ &&&&&.
N
l a
l i
a .i.Nö£¯ºaöŒõÀ@» &&&& BS®. & GÊÁõ#
l a
l i
a .
i . N l a
l i
a .
i .
& öŒ#ÂøÚ
assaa s aa
s s aa
s
7. J¸ öuõh›À £¯ß {ø»zx ÇUS® Chzøu 10. "Fµõß' & Gß£vß £Sv &&&&&&. & Fº
a
dd a a
dd a
da
&&&& GßQ@Óõ®. & £¯Ûø»
P
.. Paa
8. ÂøÚ¨ £¯Ûø»US Aøh¯õP Á¸Áx &&&&& P
.. Paa
11. "£k' Gß£øu¨ @£õ» &&&&&, &&&&& •u»õÚ
w
w ww
xøn ÂøÚPÒ öŒ¯¨£õmk ÂøÚPÍõP
wwww ww
BS®. & ÂøÚ¯øh
w
Aø©QßÓÚ.
w & Es, ö£Ö
Pa
SÖÂÚõUPÒ
1. ö£¯µøh, ÂøÚ¯øh & ŒõßÖhß ÂÍUSP.
N eet t
 ö£¯ºaöŒõÀ¾US Aøh¯õP Á¸Áx
N eet t
4. Á¢uÚß & £S£u EÖ¨¤»UPn® u¸P.
N
l a i
a .i.N ö£¯µøh.
l a ai .
i . N  Á¢uÚß & Áõ (Á) + z (¢) + z + Aß + Aß
l a i
a.i .
w.
l l l
 Áõ & £Sv (Á & BÚx ÂPõµ®)
assaa ssaa s aa
s
 G.Põ. Aß£µŒß |À» ø£¯ß.
a dd
a aa
 ÂøÚ¨£¯Ûø»US Aøh¯õP Á¸Áx
aa a
 z (¢) & Œ¢v (¢ & BÚx ÂPõµ®)
dd a
 z & CÓ¢uPõ» Cøh{ø»
ÂøÚ¯øh.
ww P
.. P w P
.. P
 Aß & Œõ›ø¯
w
ww
wwww& ÂÍUSP. www

 G.Põ. ©QÇß ö©À» Á¢uõß.  Aß & Bs£õÀ ÂøÚ•ØÖ ÂSv.
2. ußÂøÚ, ¤ÓÂøÚ 6. GÊÁõ# GßÓõÀw
GßÚ?
 GÊÁõ# J¸ ÂøÚø¯a öŒ#uõÀ Ax  öŒõØöÓõhº GÊÁuØS Ai¨£øh¯õP
ußÂøÚ BS®. Aø©¢u ö£¯ºaöŒõÀø»@¯ GÊÁõ#
N e e t t
 GÊÁõ# J¸ ÂøÚø¯a öŒ#¯ øÁzuõÀ
N N Neet t
GßQ@Óõ®.
N
l a
l i
a .
i . Ax ¤ÓÂøÚ BS®.
l a
l ai .
i . G.Põ. GmÁºk Á¢uõß.
l a
l i
a .
i .
assaa 3. £S£u£Sv,EÖ¨¦PÒ aa  J¸ öuõh›À £¯ß {ø»zx ÇUS® aa
7. £¯Ûø» GßÓõÀ GßÚ?
¯õøÁ?
d a
d as s dd a ass
..PPaa
ÂSv, Cøh{ø», Œ¢v, Œõ›ø¯, Chzøu¨ £¯Ûø» GßQ@Óõ®.a
P
.. P a
w
ÂPõµ® BQ¯Ú £S£u
w EÖ¨¦PÍõS®. G.Põ.PÚPõ®£µ®
ww
§zux.
wwww

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
8. öŒ¯¨£kö£õ¸Ò GßÓõÀ GßÚ? 17. ¤ÓÂøÚ GßÓõÀ GßÚ?
N eet t
 GÊÁõ# J¸ ÂøÚø¯a öŒ#¯ AuØS
N eet t N
 GÊÁõ# J¸ ÂøÚø¯a öŒ#¯ øÁzuõÀ
lalai .i.N Ai¨£øh¯õ#z

a i
a .
i
@uº¢öukUP¨£mh
l l . N Ax ¤ÓÂøÚ GÚ¨£k®.
l a
l i
a .
i .
assaa s aa
s s aa
s
ö£õ¸@Í öŒ¯¨£kö£õ¸Ò BS®.  ¤ÓÂøÚPÒ Â, ¤ @£õßÓ ÂSvPøÍU
a
dd a
 G.Põ. «Úõ PÚPõ®£µzøua ‹iÚõÒ.
aa a
dd a
öPõsk® öŒ#, øÁ, £sq @£õßÓ xøn
aa
w
w P
.. P
9. @uõßÓõ GÊÁõ# GßÓõÀ GßÚ?
ÂøÚPøÍ
ww P
..P
E¸ÁõUP¨£kQßÓÚ.
Cønzx®
 J¸
wwww
öuõh›À £¯Ûø» ©mk®
wwwwG.Põ. £iUP øÁzuõº.
öÁÎ¨£øh¯õP Á¢x GÊÁõ# ©øÓ¢x 18. öŒ#ÂøÚz öuõhº GßÓõÀ GßÚ?
Á¸Áx @uõßÓõ GÊÁõ# GßQ@Óõ®.
G.Põ. £izuõ#  öŒ#£Áøµ •ußø©¨£kzx® ÂøÚ
öŒ#ÂøÚ GÚ¨£k®.
t t t t
et
& CvÀ £izuõ# Gß£x £¯Ûø».
i N
.i.Nee CvÀ } GßÓ GÊÁõ# ©øÓ¢x Á¢xÒÍx.
i .
i N
. Nee G.Põ.£õmk¨ £õkQÓõÒ.
i .
i N
.
lala l a
l a l a a
19. öŒ¯¨£õmk ÂøÚz öuõhº GßÓõÀ GßÚ?
l
assaa aa aa
10. ö£¯º¨ £¯Ûø»ø¯ ÂÁ›?
ss ss
 öŒ¯¨£k ö£õ¸øÍ •ußø©¨£kzx®
.N
aa aa
 J¸ öuõh›À ö£¯ºaöŒõÀ £¯Ûø»¯õP
dd
Á¢uõÀ Ax ö£¯º¨ £¯Ûø» GÚ¨£k®.
addaa
ÂøÚ öŒ¯¨£õmk ÂøÚ GÚ¨£k®.
a
ww P
..P
G.Põ. öŒõßÚÁÒ P»õ.
w
w P
.. P
G.Põ. £õmk PÂuõÁõÀ £iUP¨£mhx.
wwww wwww
20. £u® GzuøÚ ÁøP¨£k®? AøÁ ¯õøÁ?
lai
11. ÂøÚ¨ £¯Ûø» GßÓõÀ GßÚ?  £u® ÇÁøP¨£k®.
 J¸ öuõh›À ÂøÚ•ØÖ £¯Ûø»¯õP  AøÁ £S£u®, £Põ¨£u® BS®.
Á¸Áx ÂøÚ¨ £¯Ûø» GÚ¨£k®.
21. £S£u® GßÓõÀ GßÚ?
 G.Põ.|õß Á¢@uß.
N eet t sa N eet t
 ¤›UPUTi¯x®, ¤›zuõÀ
N
ö£õ¸Ò
l a
l i
a .i.N
12. ÂÚõ¨ £¯Ûø» GßÓõÀ GßÚ?
l a
l i
a .
i . N u¸Áx©õÚ öŒõÀ £S£u®
l a
l a .
GÚ¨£k®.
i i .
assaa aa aa
 J¸ öuõh›À ÂÚõa öŒõÀ £¯Ûø»¯õP 22. £S£u® GzuøÚ ÁøP¨£k®? AøÁ ¯õøÁ?
a
dd s
a
Á¸Áx ÂÚõ¨ £¯Ûø» GÚ¨£k®. s a s
a s
 £S£u® Cµsk ÁøP¨£k®.
dd
da
P
.. Paa
G.Põ. ÂøÍ¯õk£Áß ¯õº?
P
.. Paa
 AøÁ ö£¯º¨ £S£u®, ÂøÚ¨£S£u®
w
w
13. uªÌ öuõhº Aø©¨¤ß ]Ó¨ø£ ÂÁ›?
w
BS®.
w
 ]»
wwww
Ch[PÒ
öŒõØöÓõh›À
uÂµ
GÊÁõ#,
uªÈÀ
wwww
J¸ 24. £Svø¯¨ £ØÔU TÖP.
£¯Ûø»,
Pa
 öŒõÀ¼ß •u¼À {ØS®.

öŒ¯¨£kö£õ¸Ò BQ¯ ‰ßÖ® C¢u  £Põ¨£u©õP Aø©²®.
Á›øŒ°À uõß Áµ@Ásk® GßÓ  ÂøÚaöŒõÀ¼À HÁ»õPÄ®, ö£¯ºa
N eet t
Pmk¨£õk CÀø».
N eet t öŒõÀ¼À AÖÁøP¨ ö£¯µõPÄ® Aø©²®.
N
l a i
a .i.N Cx@Á uªÌ öuõhº Aø©¨¤ß ]Ó¨¦
l a i
a .
i . N 25. ÂSv GÁØøÓ Enºzv Á¸®?
l a i
a.i .
w.
l BS®.
l l
assaa ssaa s aa
s
 ÂSv öŒõÀ¼ß CÖv°À {ØS®.
14. ö£¯µøh GßÓõÀ GßÚ?
add
a aa a
dd a
 vøn, £õÀ, Gs, Ch[PøÍ Enºzv
aa
P
.. P
 GÊÁõ¯õP Á¸® ö£¯ºa öŒõÀ¾US
w
w
Á¸®.
ww P
.. P
ww
Aøh¯õP Á¸Áx ö£¯µøh GÚ¨£k®.

wwww wwww
26. Bs£õÀ, ö£s£õÀ ÂSvPÒ ¯õøÁ?
G.Põ. |À» ¡À JßÖ £iz@uß.
 Bs£õÀ ÂSvPÒ & Aß, Bß
15. ÂøÚ¯øh GßÓõÀ GßÚ?  ö£s£õÀ ÂPvPÒ & AÒ, BÒ
 ÂøÚ¨ £¯Ûø»US Aøh¯õP Á¸Áx 27. Â¯[@PõÒ ÂøÚ•ØÖ ÂSvPÒ ¯õøÁ?
N eet t
ÂøÚ¯øh¯õS®.
N eet t
 P, C¯, C¯º BQ¯øÁ Â¯[@PõÒ
N
l a
l i
a .i.N G.Põ. GmÁºk ö©À» Á¢uõß.
l a
l i
a.i . N ÂøÚ•ØÖ ÂSvPÍõS®.
l a
l i
a .
i .
assaa aa aa
16. uß ÂøÚ GßÓõÀ GßÚ? 28. öuõÈØö£¯º ÂSvPÒ ¯õøÁ?
 GÊÁõ# J¸ ÂøÚø¯a öŒ#uõÀ Ax
a
ddass dd a ass
 uÀ, AÀ, I, øP, ] , ¦, A®, øÁ, S, Ä, v,
ußÂøÚ GÚ¨£k®.
..P
P aa P aa
Põk, £õk, ø©, x Gß£Ú öuõÈØö£¯º
.. P
w w
G.Põ. £¢x E¸shx.
ww
ÂSvPÍõS®.
wwww

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
29. Cøh{ø»PøÍ¨ £ØÔ ÂÁ›. 30. GøÁ GøÁ Œõ›ø¯¯õP Á¸®?
N eet t N eet t Aß, Bß, Cß, AÀ, AØÖ, CØÖ, Azx,

N
lalai .i.N CÓ¢uPõ» Cøh {ø»PÒ & z, m, Ø, Cß
l a
l i
a .
i . N l a i .
i
A®, u®, ~®, H, A, E, I, S, ß BQ¯øÁ
l a .
assaa aa 31. GÊzx¨@£Ö GßÓõÀ GßÚ? aa
 {PÌPõ» Cøh {ø»PÒ & QÖ, QßÖ, Œõ›ø¯¯õP Á¸®.
B{ßÖ
&a
a
dÆ,dU s
a s aass
dd£Sv,
P
 GvºPõ» Cøh {ø»PÒ
P a
¨,
. . & B, AÀ, CÀ P P a a
. . @£ÖEnºzuõ©À
 £S£u EÖ¨¦PÐÒ Ah[Põ©À
w
w ww
ÂSvUS |kÂÀ Põ»zøu
wwww & g, ¢, Æ, a, z  Œõ›ø¯ ChzvÀ wwww"z' Á¢uõÀBS®.Ax
 Gvº©øÓ Cøh {ø»PÒ
Á¸® ö©#ö¯Êzx GÊzx¨
 ö£¯º Cøh {ø»PÒ
GÊzx¨@£Ö BS®.
t t t t
et
LtTûY Lt\©u (£UP®.23)
i.iN
. Nee i .
i N
. Nee i .
i N
.
lala l a
l a l a
l a
assaa A) £uÂø¯ Âmk }UQÚõß & Czöuõhøµz aa aa
1. öuõhºPøÍ ©õØÔ E¸ÁõUSP.
s s ss
.N
aa a a
dd ußÂøÚz öuõhµõP ©õØÖP. add
a a a
£uÂø¯ Âmk }[QÚõß..P
.P P
.. P
ww w
w
B) ö©õÈ°¯À wwww vµõÂh ö©õÈPøÍ B#Ä öŒ#uÚº & Czöuõhøµ¨
wwww¤ÓÂøÚz öuõhµõP
lai
AÔbºPÒ
©õØÖP.
ö©õÈ°¯À AÔbºPÒ vµõÂh ö©õÈPøÍ B#Ä öŒ#ÂzuÚº.
Neet t sa N Neet t
C) Esn¨£k® uªÌz@u@Ú & Czöuõhøµa öŒ#ÂøÚz öuõhµõP ©õØÖP.
N N
l a
l i
a .
i .Esq® uªÌz@u@Ú.
l a
l i
a .
i . l a
l i
a .
i .
assaa D) vµõÂh aas aa £SzxÒÍÚº & Czöuõhøµa öŒ¯¨£õmkÂøÚz
s
ö©õÈPøÍ ‰ßÖ ö©õÈU Sk®£[PÍõP¨
dd a
dd s
a aa
s
da
öuõhµõP ©õØÖP.
P
.. Pa a P
.. Paa
E) {»Áß ]Ó¢uw
ww
‰ßÖ ö©õÈU Sk®£[PÍõPz vµõÂh ö©õÈPÒ £SUP¨£mkÒÍÚ.
ww £izuõº & Czöuõhøµ¨ ¤ÓÂøÚz öuõhµõP ©õØÖP.
ww w
w
w
£ÒÎ°À ww
Pa
{»Áß ]Ó¢u £ÒÎ°À £i¨¤zuõº.
N Neet t N eet t
2. öŒõØPøÍz öuõhºPÍõP ©õØÖP.
N
i .
i . ö©õÈö£¯º & ußÂøÚ, ¤ÓÂøÚz öuõhºPÍõP. i.i.N i.i .
l a a l a a l a a
w.
l A)
l l
assaa ö©õÈ ö£¯º¨¤zuõß & ¤ÓÂøÚaaddaassaa s aa
s
ö©õÈ ö£¯ºzuõß & ußÂøÚ
aa a
dd a
w w P
.. P ww P
.. P
ww
B) £vÄöŒ# & öŒ#ÂøÚ, öŒ¯¨£õmkÂøÚz öuõhºPÍõP.
BÁn® £vÄw
ww && öŒ¯¨£õmk
wöŒ#¯¨£mhx
BÁn® £vÄ öŒ#uõº öŒ#ÂøÚ
Âøn
wwww
C) £¯ß£kzx & ußÂøÚ, ¤ÓÂøÚz öuõhºPÍõP.
N e e t t
£¯ß£kzvÚõß
N
& ußÂøÚ
N Neet t N
l a
l i
a .
i .£¯ß£kzuaöŒ#uõß & ¤ÓÂøÚ
lalai.i . l a
l i
a .
i .
assaa D) C¯[QÚõß a ssaa
C¯[S & öŒ#ÂøÚ, öŒ¯¨£õmkÂøÚz öuõhºPÍõP.
& öŒ#ÂøÚ
aadda aa dd a assaa
..P
P
C¯UP¨£mhõß & öŒ¯¨£õmkÂøÚ
w w ww P
.. P
wwww

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
3. ö£õ¸zu©õÚ öŒ¯¨£kö£õ¸Ò öŒõØPøÍ GÊxP.
N Nee t t N Neet t N
lalai .
i . (uªÈ»UQ¯ ¡ÀPøÍ,
a i
öŒÆÂ»UQ¯[PøÍU,
l l a .
i . |®ø©, ÁõÌÂ¯À AÔøÁU)
l a
l i
a .
i .
assaa A)B) uªÌ öŒÆÂ»UQ¯[PøÍU öPõskÒÍx. a
aadd aass a
aa a
dd s
a aa
s
C) ¦zuP[PÒ ÁõÌÂ¯Àw w P
|õ® uªÈ»UQ¯ ¡ÀPøÍ Áõ[P
P @Ásk®.
. . öPõkUQßÓÚ. ww P
.. P
www|ÀÁÈ¨£kzxQßÓÚ. wwww
AÔøÁU
D) |À» ¡ÀPÒ w|®ø©
4. ö£õ¸zu©õÚ ö£¯µøhPøÍ GÊxP.

t t t t
et
i.iN
. Nee . N Ne
(|À», ö£›¯, CÛ¯, öPõi¯)
i i . e i .
i N
.
lala l a
l a l a
l a
assaa B) AÁß |À» |s£ÚõP ÇUQÓõß. aa D) öPõi¯ Â»[Qh® £ÇPõ@u. aa
A) GÀ@»õ¸US® CÛ¯ ÁnUP®. C) ö£›¯ KÂ¯©õP Áøµ¢x Áõ.
ss ss
.N
aadd aa add
a aa
w w P
..P ww ..PP
wwww (AÇPõP, ö£õxÁõP, @ÁP©õP, ö©xÁõP) wwww
5. ö£õ¸zu©õÚ ÂøÚ¯øhPøÍz @uºÄöŒ#P.
lai
A) Fºv ö©xÁõPa öŒßÓx.
eet t
B) Põ»® @ÁP©õP KkQÓx.
N
sa N eet t N
l a
l i
a .i.N l
C) Œ[P C»UQ¯® ÁõÌUøPø¯ AÇPõPU PõmkQÓx.
a
l i
a .
i . N l a
l i
a .
i .
assaa aa s aa
s
D) Cøn¯zuÍzv¼¸¢x £vÂÓUP® öŒ#¯¨£mhøu AøÚÁ¸US® ö£õxÁõPU Põmk.
dd@PmkÒÍÁõÖ öuõhºPøÍ ©õØÔ GÊxP. dda assaa
da
P
6. Aøh¨¦U .SÔUSÒ
. Paa P
.. Paa
A) |® •ß@Úõºw
ww
ww Cø¯¢u ÁõÌÄ |hzvÚº. (ÂÚõzöuõhµõP)wwww ww
w
C¯ØøP@¯õk
Pa
|® •ß@Úõº GzuøP¯ ÁõÌÄ |hzvÚº? (A) C¯ØøP@¯õk Cø¯¢u ÁõÌÄ |hzv¯ÁºPÒ ¯õÁº?
B) CøŒ°ßÔ Aø©¯õx £õhÀ. (Ehß£õmkz öuõhµõP)
N e et t
CøŒ²hß Aø©Áx £õhÀ.
N N Nee t t N
l a i
a .
i . l a i
a .
i . l a i
a.i .
w.
l l l
assaa } Cøua öŒ#. aa aa
C) } Cøua öŒ# GÚU TÔ@Úß AÀ»Áõ? (PmhøÍz öuõhµõP)
dda a ss dd aass
P Paa
. . øÁzxa öŒõØöÓõhºPøÍ E¸ÁõUSP. P
.. Paa
ww ww
ww
7. @ÁºaöŒõØPøÍ
wwww öuõhº, ¤ÓÂøÚz C) PÂß
A) uõ (Ehß£õmkÂøÚz ww ww
öPõk (öŒ#vz öuõhº,
öPõkzuõß
PmhøÍz öuõhº)
öuõhº)
•¸Pß ö£õ¸øÍz u¢uõß. PÂß öPõk
N e e t t
•¸Pß ö£õ¸øÍz u¸Âzuõß.
N N eet t
D) £õº (öŒ#ÂøÚz
N öuõhº, öŒ¯¨£õmkÂøÚz
N
l a
l i
a .
i . l a
l ai.i .
öuõhº, ¤ÓÂøÚz öuõhº)
l a
l i
a .
i .
assaa öŒõØö£õÈøÁU aa £h® a
B) @PÒ (ÂÚõz öuõhº)
@PmhÁº ¯õº? (A)
aass £õºzuõß
a ass a
öŒõØö£õÈøÁ } @Pmhõ¯õ? a
P
P add £h® £õºUP¨£mhx
P P aa dd
w w.. £h® £õºUPa öŒ#uõº
w w..
wwww

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
8. ]¢uøÚ ÂÚõ
N Neet t N Neet t N
lalai .
i .
A) AøÁ ¯õÄ® ÇUQßÓÚ.
l a
l i
a .
i . l a
l i
a .
i .
assaa AøÁ ssaa s aa
s
AøÁ ¯õøÁ²® ÇUQßÓÚ.
¯õÄ® Gk[PÒ.
aa a
dd a aa a
dd a
AøÁ ¯õøÁ²® Gk[PÒ. P P PP
w w.. ww..
wwww Œ›¯õÚøÁ¯õ? ÂÍUP® u¸P.
AøÁ ¯õÁØøÓ²® Gk[PÒ.
@©ØPsh öŒõØöÓõhºPÒ wwww
öŒõØöÓõhºPÒ Œ›¯õÚøÁ.
t t
¯õÄ® & ¯õøÁ²® GßÓ öŒõØPÎÀ H@uõ @ÁÖ£õk EÒÍx @£õ»z @uõßÖQÓx.
t t
et
i N
.i.Nee N Nee
¯õÄ® GßÓ öŒõÀ u¸QÓ GÀ»õ® GßÓ ö£õ¸øÍ@¯ ¯õøÁ²®, ¯õÁØøÓ²® GßÓ öŒõØPÒ
i .
i . i .
i N
.
lala l a
l a
u¸QßÓÚ. @ÁÖ GxÄ® Âk£hÂÀø». I GßÓ @ÁØÖø© E¸¦® AØÖ GßÓ Œõ›ø¯²® @ŒºÁuõÀ
l a
l a
assaa s aa
s ss aa
.N
@ÁöÓõßÖ® CÀø».
aadd a
GÀ»õ® GßÓ ö£õ¸Ò u¸Áøu •Êø©¨£kzv¯øu¨ @£õÀ @uõßÖQÓx, AuøÚz uÂµ
a add
a aa
B) }[PÒ J¸ |õÎuÈÀw w P P
. . A[S¨ ¦v¯ Áõµ CuÌ JßÖ öuõh[PÂ¸UQÓõºPÒ.
w w P P
. . AuØPõP
www u¸ÁuØS¨ wwGÊxP.
£o¦›QÕºPÒ.
A¢|õÎuÈÀw w
w
lai
ÂÍ®£µ® ö£õ¸zu©õÚ öŒõØöÓõhºPøÍ ÁiÁø©zx
"uªÌ ©õ¸u®' Áõµ CuÌ öÁÎ±mk ÂÇõ
Aß¦øh±º,
N eet t
¦zu® ¦v¯ CuÌ & E[PÒ sa N eet t SÇ¢øuPÐUPõÚ ”miUPøuPÒ
N
l a
l i
a .i.N CÀ»® @ui Á¸QÓx!
l a
l i
a .
i . N ©PÎº |»® @£q® SÔ¨¦PÒ
l a
l i
a .
i .
assaa aa aa
Áõµ¢@uõÖ® E[PøÍ ©QÌÂUP CßÝ® £»......
ÁµÂ¸UQÓx "uªÌ ©õ¸u®'
a
dd s
a s E[PÒ ¤µvUS
a
dd s
a s
da
öŒ¢uªÌU PmkøµPÒ
P
.. Paa P Pa
E[PÒ •PÁøµ
.. a
AÔÂ¯À B#ÄPÒ
ww ww
Eh@Ú AqS[PÒ!
C) öŒõØöÓõhº wwww AÔ¢x, AøÁ GÆÁõÖ @£”ÁuØS® GÊxÁuØS®
ÁøPPøÍ wwww
£¯ß£kQßÓÚ Gß£øu¨
Pa
£vÄ öŒ#P.
öŒõØPÎß ö£¯º, ÂøÚ @ÁÖ£õmøh AÔÁuõÀ G¢ua öŒ#vø¯a öŒõÀ»¨ @£õQ@Óõ@©õ,
N e t t e t t
AuØS HØÓ öŒõØPøÍz @uºÄ öŒ#¯ •iQÓx. P¸zxUS HØ£ öuÎÁõÚ ö£õ¸Ò ©¯UPªÀ»õu
e N e N
l a i
a .i.N i .
i . N
öŒõØPøÍz @uºÄ öŒ#ÁuõÀ. ÁõUQ¯[PøÍ ÁøP¨£kzv GÊÁõ#, £¯Ûø», öŒ¯¨£kö£õ¸Ò
l a a l a i
a.i .
w.
l l l
assaa aa aa
Aø©¯ EøµUP •iQÓx.
ddaass ddaass
öŒõØöÓõhº GÊx®@£õx öuõh›À GÊÁõ#, £¯Ûø», öŒ¯¨£kö£õ¸Ò BQ¯ ‰ßøÓ²®
P Paa P
. . ÇUøP°À A©¸©õÖ @PmkUöPõÒÍ¨£kQÓõºPÒ.
AÔ¢x GÊxÁuõÀ ö£õ¸Ò ö£õ¸zu•hß GÊu •iQÓx.
Paa
. . Czöuõhº
ww ww
ww
D) Á¢v¸¨£ÁºPÒ w ww
www@|µi¯õÚ uªÌ ö©õÈö£¯º¨£õP Ç¢uõ¾®ww
B[Q»zv¼¸¢x
AøÚÁ¸®
ö©õÈ ©µø£ Czöuõh›À
@£qQ@Óõ©õ?
Á¢v¸¨£Áº AøÚÁ¸® & GÊÁõ#
N eet t
ÇUøP°À A©¸©õÖ & öŒ¯¨£kö£õ¸Ò
N eet t N
l a
l i
a .i.N @PmkUöPõÒÍ¨£kQÓõºPÒ & £¯Ûø»
l a
l i
a.i . N l a
l i
a .
i .
assaa ssaa ssaa
GÊÁõ#US HØÓ £¯Ûø» C[S CÀø». ö£õ¸Ò @ÁÖ£õißÔz öuõhº Aø©¢v¸UQÓx.
BÚõÀ ö©õÈ ©µ¦ @£n¨£hÂÀø».
aa a
dda aa dd a a
w w..P
P ww P
.. P
wwww

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
lhy;gpd; ùUô¯lT«t£ cd;dhy; KbAk; jkpo;-9
N Neet t TôPûXl T¥jÕ ®]ôdLÞdÏ

N Neet t ®ûP RÚL.
N
lalai .
i . l a
l i
a .
i . l a
l i
a .
i .
assaa 1. {P›»õU &aa
Aø©¢uøua öŒõÀ¾® C»UPn[PÒdda
AP©õ¯¨ ¦Ó©õ# C»UQ¯[PÒ & AøÁ
assaa 4. Âµø» ©hUQ¯Áß CøŒ°Àø» & GÈÀ
Ãøn°À GßÖ öŒõÀÁx@£õÀ
aaddaassaa
P
..
Põ¨¤¯¨ §ÁÚ[PÒ
ww PEß P
.. P
SøÓPÒ öŒõÀÁøu ÂmkÂmk¨ ¦xU
ww
A) £õh¼À Ch®
ww @©õøÚa öŒõØPøÍ A) ÂmkÂmk & C»UPnUSÔ¨¦
ö|gŒ® |hzumk® FºÁ»[PÒ
wwö£ØÖÒÍ w www u¸P.
@Põ»® ¦øÚ¢x uªÌ ÁÍº¨£õ#
GkzöuÊxP. B) C¨£õhÀ Á›PÒ Enºzx® Ao Gx?

C) Gøu ÂmkÂh @Ásk®?
B) §ÁÚ[PÒ GßÖ GuøÚU SÔ¨¤kQÓõº?
t t t t
et
Âøh:
i N
.i.Ne
C) "{P›»õ' C»UPnUSÔ¨¦ u¸P.
e i .
i N
. Nee
A) AkUSzöuõhº
i .
i N
.
lala Âøh:
l a
l a B) EÁø©¯o
l a
l a
assaa ssaa s saa
A) AP©õ#¨....... C) SøÓPÒ öŒõÀÁøu
.N
Aø©¢uøÁa........
a a ddaa 5. vzvUS® öuÒA•uõ#z öuÒA•vßd
aa daa
@©»õÚ
B) Põ¨¤¯[PÒ
ww P
..P
C) DÖöPmh Gvº©øÓ¨ ö£¯öµaŒ® •zvU PÛ@¯Gß
ww
•zuª@Ç & PP
. .EÁ¢x
¦zvUSÒ
wwww wwww
Esn¨ £k®@u@Ú Eß@Úõk
lai
2. HÛÆ Â¸möhÚU @PmkÁ¸® & }v EøµUS®
H¢v¯ w£©õ#¨ £õmkÁ¸® Âsn¨£® Esk ÂÍ®£U@PÒ
©õÛh @©ßø©ø¯a ŒõvzvhU & SÓÒ A) £õh¼À Ch®ö£ØÖÒÍ @©õøÚa öŒõØPøÍ
N eet t
©mk@© @£õx@© Kv|h......sa N eet tGÊx.
N
l a
l i
a .i.N
A) £õh¼À Ch® ö£ØÖÒÍ GxøPa öŒõØPøÍ
l a
l i
a .
i . N B) •zuªÌ & Â›zx GÊx.
l a
l
C) •zvUPÛ & C»UPnUSÔ¨¦ u¸P.i
a .
i .
assaa aa aa
Gkzx GÊxP.
dda
B) £õh¼À Á¢xÒÍ @©õøÚa öŒõØPøÍ
ass Âøh:
a
dd s
a s
da
GkzöuÊxP.
P
.. Paa P
.. Paa
A) •zvU PÛ@¯Gß •zuª@Ç & ¦zvUSÒ
Esn¨ £k®@u@Ú Eß@Úõk EÁ¢x
ww
C) C¨£õh¼À TÓ¨£mkÒÍ C»UQ¯® Gx?
ww wwww EøµUS®
Âøh: ww w
w
B) ‰ßÖ + uªÌ & C¯À, CøŒ, |õhP®
Pa
A) HÛÆ Â¸möhÚU @PmkÁ¸® & }v C) E¸ÁP®

©õÛh @©ßø©ø¯a ŒõvzvhU & SÓÒ 6. SÓ®GßÖ® £ÒÐGßÖ® öPõÒÁõº
N eet
B) HÛÆ.......
t
H¢v¯......
N N Neet t öPõk¨£õ#US
N
l a i
a .
i .
C) v¸USÓÒ
l a i
a .
i . EÓÄGßÖ ‰ßÖCÚzx® Es@hõ &
l a i
a.i .
w.
l l l
vÓ®GÀ»õ®
assaa 3. GzuøÚ ssaa s aa

s
Á¢xGßÖ® ]zuõ©o¯õ# Ç¢u EøÚa
GzuøÚ Œ©¯[PÒ & uªÌ
H¢v ÁÍº¢ux uõö¯Ú@Á
add
a a a aa a
dd a
]¢xGßÓ öŒõÀ¼¯ |õa]¢x@©.
ww P
]zuº ©µ¤@» wuÖUS® & .¦xa
. P P
.. P
A) £õh¼À Ch®ö£ØÖÒÍ GxøPa öŒõØPøÍ
ww
ww
]¢uøÚ Ãa”PÒ w
ww wwww
GkzöuÊx.
A) £õh¼À
wCh®ö£ØÖÒÍ
£õ#¢uÚ@Á
@©õøÚø¯
B) ]¢uõ©o & C»UPnUSÔ¨¦ u¸P.
C) ]¢uõ©o GßÝ® öŒõÀ Enºzx® Põ¨¤¯®
GkzöuÊxP. Gx?
B) H¢v & C»UPnU SÔ¨¦ u¸P.
e e t t
C) "wx' & ö£õ¸Ò u¸P.
N N N
Âøh:
Neet t
A) SÓ® GßÖ®........
N
l a
l i
a .
i .
Âøh:
lalai.i . EÓÄ GßÖ........
l a
l i
a .
i .
assaa B) ssaa ssaa
Á¢x GßÖ®........
A) GzuøÚ GzuøÚ Œ©¯[PÒ & uªÌ
ÂøÚö¯aŒ®
aa a
dda ]¢x GßÖ........
aa dd a a
C) wø©, SØÓ®, xß£®
w w..P
P C) ^ÁP]¢uõ©o
ww P
.. P
B) DÖöPmh Gvº©øÓ¨ ö£¯öµaŒ®
wwww

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
lhy;gpd; ùUô¯lT«t£ cd;dhy; KbAk; jkpo;-9
N eet t
37. øŒUQÎÀ Á¢u
N eet t
B) AUPøÓ
N
lalai .i.NuUPõÎU Tøh Œ›¢x
•UPõÀ ]Á¨¤À E¸shx
l a
l ai .
i . N C) PÀ¯õsâ
l a
l i
a .
i .
assaa s aa ¤i£] PøÍC¯ ö£¸[øP @ÁÇ® aassaa
38. |øŒ ö£›x Eøh¯º; |ÀP¾® |ÀSÁº
AøÚzxz vøŒPÎ¾® £Ç[PÒ
a
dd a s dd
uø»US@©»
@Áø» Ç¨£uõ#U P
.. Paa ö©ß]øÚ ¯õA® ö£õÎUS®
P
.. Paa
w
w Aß¤Ú @uõÈ AÁº öŒßÓwwB@Ó
wwww ww@©õøÚa öŒõØPøÍ
Ph¢x® |h¢x®
AøÚÁ¸® @£õ°Úº ww
A) £õh¼À Ch® ö£ØÖÒÍ
GkzöuÊxP.
A) £õh¼À Ch®ö£ØÖÒÍ GxøPa öŒõØPøÍ
GkzöuÊxP. B) "ö£¸[øP' C»UPnUSÔ¨¦ u¸P.
t t t t
et
C) C¨£õh¼ß B]›¯º ¯õº?
i.i. Nee
B) C¨£õÀ Ch®ö£ØÖÒÍ £õhÀ £Sv Gx?
N
C) C¨£õh¼ß B]›¯º ¯õº?
i .
i
Âøh: N
. Nee i .
i N
.
lala l a
l a l a
l a
assaa A) Ph¢x® aa Aß¤Ú @uõÈ AÁº öŒßÓ B@Ó aassaa
A) |øŒ ö£›x Eøh¯º |ÀP¾® |ÀSÁº
Âøh:
ss
.N
|h¢x® (^º GxøP)
aa a
dda aa dd
uUPõÎ...
•UPõÀ.. (Ai GxøP)w w P
.. P B) £s¦zöuõøP
C) £õø» £õi¯ ö£¸[Pk[@Põ. .
w PP
wwww wwwww
lai
®iQlTm GÝÕRp
N N eet
Piu® ÁøµuÀt sa N Neet t N
l a
l i
a .
i1.. @£¸¢x ÁŒv @Ási¨ @£õUSÁµzxU PÇP @©»õsø©
l a
l i
a .
i . l a
l i
a .
i .
assaa 2.3. Œõø»PøÍa aa C¯US|¸USU Piu® GÊxP. aa
C¯US|ºUSU Tmk Âsn¨£® GÊxP.
aa ss
dd Bøn¯õÍ¸US ©hÀ GÊxP. a
dd s
a s
da
öŒ¨£Ûmkz u¸©õÖ ö|kgŒõø»zxøÓ
P
öu¸ÂÍUS Aø©zxz u¸©õÖPa a
. . uß ÂÁµU SÔ¨¦ ÁøµP.
|Pµ©ßÓ P
.. Paa
4. umhaŒº £oUS w ww ww
wwwJßÔ¯ Bøn¯¸USU Tmk Âsn¨£® GÊxP.wwww
Âsn¨¤UP,
Pa
5. Si}º ÁŒv @Ási

6. }Âº PskPÎzu Ch® SÔzx Eß |s£ÝUSU Piu® GÊxP.
eet t
7. ”ØÖ»õ öŒÀ» AÝ©v @Ásiz u¢øuUSU Piu® ÁøµP.
N N N Neet t N
l a i
a .
i . l a i
a .
i .
8. Eß £ÒÎ C»UQ¯ ©ßÓ ÂÇõÂØS Á¸øP u¢xÒÍ ¦»Áº uªÇß£ß AÁºPøÍ Áµ@ÁØÖ J¸
l a i
a.i .
w.
l l l
assaa 9. Âsn¨£ ©hÀ GÊxP.
aa aas aa
s
dd uß ÂÁµ¨£mi¯À u¯õ›UP. aadda s
a aa
s
ww P
A¾Á»P EuÂ¯õÍº £oUS Âsn¨¤UP
P P
. . •uÀ ©v¨ö£s ö£ØÓ Eß |s£øÚ¨ £õµõmiUwwPiu®P
. . GÊxP.
ww
wwww wwww
10. £zuõ® ÁS¨¦¨ ö£õxz @uºÂÀ
11. ¡»P ÁŒv @Ási Âsn¨£®
12. Áµ@ÁØ¦ ©hÀ
13. ¤›Äøµ, £õµõmk ©hÀ
N N ee t t N Neet t N
l a
l i
a . .
14. Œõø», ªßÁŒv @Ási |Pµõm] Bøn¯¸USU Piu®
i l a
lai.i . l a
l i
a .
i .
assaa 16. öÁÒÍzuõÀ ‰ÌQ¯ ]ÖÁøÚUaPõ¨£õØÔ¯ø©UPõP aa Asnõ Â¸x ö£ØÓ Eß |s£øÚ¨ £õµõmi¨ aa
15. ©õØÖa ŒõßÔuÌ @Ási uø»ø©¯õ]›¯¸USU Piu®
dda ass dd a ass

..P
P a P
.. P aa
£õµõmk ©hÀ ÁøµP.
w w ww
wwww

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
10. "C¢v¯ @u]¯ CµõqÁzvß Cu¯•® Bz©õÄ®
N Neet t
©õv› ÂÚõzuõÒ & 1
N Neet t uªÇºPÒuõß' & ¯õº TØÖ?
N
lalai .
i . l a i
a .
i .
©v¨ö£sPÒ : 100
l
A) @|uõâ
l a
l i
a .
i .
B) vÀ»õß
assaa s aa
s s aa
s
£Sv &I (©v¨ö£sPÒ & 15) C) Œºa]À D) •zxµõ©¼[PÚõº
aa a
dd
AøÚzx ÂÚõUPÐUS® Âøh¯ÎUPÄ®.a aa a
dd
11. Aö©›UPõÂÀa Cøn¯ÁÈ ©ÎøPUPøh
w
w P
.. P (15x1=15)
w P
..P
öuõh[P¨£mh Bsk
w
wwww wwww
A) 1989 B) 1991
1. "Â›©»º PØøÓ @Á›' & CvÀ @Á› GßÝ®
C) 1979 D) 2002
öŒõÀ¼ß ö£õ¸Ò £õhø»¨ £izx ÂÚõUPÐUS Âøh u¸P.
A) ö|À B) Œ[S (12&15)
C) @uß D) ©»º Ak¨¤k Œ¢u@©k AQ¼ß |õØÓ•®
t t t t
et
i N
.i.Nee
2. uªÌ|õk Aµ” Qµõ©¨¦Ó ©õnÁºPÐUS |hzx®
vÓÚõ#Äz @uºÄ Gx?
i .
i N
. Nee xk¨¤k ø©ÁÚa @ŒõØÔß |õØÓ•®
i .
i N
.
lala l a
l a l a a
©k¨£k Põ¢uÎß ©n•¢ @uõ#u»õØ
l
assaa aa aa
A) @u]¯z vÓÚÔz @uºÄ
ss ss
Pøh¨£k ö£õ¸öÍ»õ® P©Ê® SßÓ@©.
.N
B) FµPzvÓÚÔz@uºÄ
aa a
dda ddaa
12. C¨£õhÀ Ch® ö£ØÓ ¡À
aa
D) ‰ßÖ® Œ›
ww PP
C) PÀÂ EuÂz öuõøP £i¨£ÔÄz @uºÄ
.. P
.. P
A) ö£›¯¦µõn®
w
w
B) ]Ö£gŒ‰»®
wwww wwww
C) CµõÁnPõÂ¯® D) ©o@©Pø»
lai
3. ö£õ¸zxP. 13. "Œõ¢u®' & CaöŒõÀ¼ß ö£õ¸Ò
A) u®¤US & 1. •. ÁµuµõŒß A) |Ö©n® B) Œ¢uÚ®
B) u[øPUS & 2. £õµvuõŒß C) @uß D) CÓS
C) uªÌ¨£Çö©õÈPÒ & 3. Asnõ
N eet t
D) AÇQß ]›¨¦ sa
&4. Q.Áõ. öáPß|õuß
N eet 14. ö£õ¸öÍ»õ® & ¤›zöuÊxP.
t N
A) ö£õ¸Ò + GÀ»õ® B) ö£õ¸m + GÀ»õ®
l a
l i
a .i.N
A) 3 1 2 4 B) 3 1 4 2
l a
l i
a .
i . N C) ö£õ¸Ò + G»õ®
l a
l i
a .
i .
D) ö£õ¸m + G»õ®
assaa s aa
s s aa
s
C) 2 3 1 4 D) 2 1 3 4 15. C¨£õhø» GÊv¯Áº
a
dd a a
dd a
da
4. ö£õ¸¢uõu Cøn Gx?
A) £øÚ&•µ”
P
.. Paa
B) ¦øÇ&ŒõÍµ®
P
.. Pa
A) ŒõzuÚõº
a
C) Põ›¯õŒõß
B) @ŒUQÇõº
D) ¦»ÁºSÇ¢øu
w
w ww
wwww wwww
C) P¯®&}º{ø» D) {¯©®&A[Põi £Sv &II (©v¨ö£sPÒ & 18) ¤›Ä & 1
5. £µ©õq¨ ¦µõn® GÝ® AÔÂ¯À ¡ø» |õßS ÂÚõUPÐUS ©mk® Âøh¯ÎUP. (4x2=8)
Pa
GÊv¯Áº 21 BÁx ÂÚõÂØSU Pmhõ¯® Âøh¯ÎUP

A) }»õ®¤øP A®ø©¯õº @Ásk®.
N et t
B) Cµõ@áìÁ› A®ø©¯õº
e N eet t16. ‰Áõx ‰zuÁº, ¡À ÁÀ»õº & Czöuõhº
N
l a i
a .i.N
C) ©øÓ©ø»¯iPÒ
l a i
a .
i . N i.
Enºzx® ö£õ¸øÍU SÔ¨¤kP.
l a a i .
w.
l D) ŒõÂzv›£õ# §@»
l l
assaa aa aa
17. CøŒUP¸ÂPøÍ C¯USÁuõÀ EshõÚ CøŒ
ddaas
6. v¸USÓÒ •uß•u¼À Aa]h¨£mh Bsk
s a s
a s
G¨£i EÒÍuõP ©xøµUPõg] SÔ¨¤kQÓx?
dd
A) 1814
P
.. Paa
B) 1836
P aa
18. ¦nØSÍ®, Ps©õ# & SÔ¨¦ ÁøµP.
.. P
C) 1818
w
w D) 1812
ww
ww
19. £õø» {»zx öÁ°¼ß öÁ¨£® GÆÁõÖ
wwww
7. Çö£¯öµõmk¨ £s¦zöuõøP°À ÁÀ¼Ú®
ªS® ŒõßÖ u¸P. wwww
Ç¢ux?
20. BÀ£ºm ”øÁmŒº, v¸USÓøÍ¨ £ØÔ TÖÁx
A) uõ©øµ¨ £õu® B) ©À¼øP¨§ ¯õx?
C) ÁõÌUøP¨ £hS D) PuøÁz vÓ 21. "u¸®' GÚ •i²® v¸USÓøÍ GÊxP.
N eet t
8. uÁÓõÚøuz @uº¢öukUP.
N eet t ¤›Ä & 2
N
l a
l i
a .i.N
A) ‰ßÖ ^º&]¢ui B) Cµsk ^º&SÓÍi
lalai.i . N I¢x ÂÚõUPÐUS ©mk® Âøh u¸P.
l a
l i
a .
i .
(5x2=10)
assaa aa aa
C) I¢x ^º&AÍÁi D) BÖ ^º&PÈö|i»i
9. ¦ß¦»® & Gß£uß C»UPnU SÔ¨¦
a
ddass 22. Eh®£kö©# GßÓõÀ GßÚ?
23. ¤øÇ}UQ GÊxP.
dd a ass
A) öuõÈØö£¯º
P
P aa
B) ÂøÚzöuõøP
.. ..P P aa
1) SÇ¼²® £õhz öu›²®
w w
C) @ÁØÖø©zöuõøP D) £s¦zöuõøP
ww
wwww wwww
2) |À» uªÊUS GÊx@Áõ®

t t
wwww wwww
ww
www.CBSEtips.in
24. APµõv°À PõsP. 40. Põm]ø¯U Psk PÂÝÓ GÊxP.
N eet t
1) P¢v 2) £õ¼ 3) ©Q 4) ö|iÀ
N eet t N
lalai .i.N l a
l i
a
25. Pø»aöŒõÀ u¸P. 1) Rhyme 2) Syllable .
i . N l a
l i
a .
i .
assaa s aa
s s aa
s
26. öŒõÀ¾USÒ öŒõÀ @ukP.
a a
dd a
1) £õ#©µUP¨£À 2) Pøhö¯ÊÁÒÍÀPÒ
a aa a
dd a
P
.. P
27. P¸zuõÁõS ö£¯º & ÂÍUSP.
w
w ww P
..P
wwww wwww
28. "CønQßÓÚ' & £S£u EÖ¨¤»UPn® u¸P.
£Sv &III (©v¨ö£sPÒ & 18) ¤›Ä & 1 41. Â©õÚ•® HÄPøn²® @£]UöPõÒÁx @£õ»
Cµsk ÂÚõUPÐUS ©mk® Âøh u¸P. (2x3=6) Kº Eøµ¯õhø»a ”¸UP©õP E¸ÁõUSP.
29. ]UPÚ® SÔzu ö£›¯õ›ß P¸zxPøÍ CßøÓ¯ 42. ö©õÈö£¯ºUP.
t t t t
et
i N
.i.Nee
|øh•øÓ@¯õk öuõhº¦£kzv GÊxP.
30. HÖ uÊÄuÀ, vøn{ø» ÁõÌÄhß GÆÂu®
i .
i N
. Nee A nation's culture resides in the hearts and in
i .
i N
.
lala l a
l a l a
l a
the soul of its people - Mahatma Gandhi
assaa aa aa
¤øn¢v¸UQÓx?
ss ss
.N
a
dda
31. Akzu uø»•øÓUS® uspº @uøÁ & AuØS
aa add
a aa
The art of people is a ture mirror to their minds
ww PP
|õ® öŒ#¯ @Ási¯ÁØøÓ GÊxP.
..
¤›Ä & 2
w
w P
- Jawaharlal Nehru
.. P
The biggest problem is the lack of love and
wwww wwww
lai
Cµsk ÂÚõUPÐUS ©mk® Âøh u¸P. (2x3=6) charity - Mother Teresa
34 BÁx ÂÚõÂØSU Pmhõ¯® Âøh¯ÎUP You have to dream before your dreams can
@Ásk®.
come ture - A.P.J. Abdul Kalam
32. EÇÂß ]Ó¨¦ SÔzx ~® £õh¨ £Sv°¾ÒÍ
N eet t
v¸USÓÒ ÁÈ {ßÖ ÂÍUSP. sa N eet t Winners don't do different things; they do
N
l a
l i
a .i.N a i
a .
i
33. "©õPõÀ Gkzu •¢}º @£õ»' & Chg”mi ö£õ¸Ò
l l . N l a i .
i .
things differently - Shiv Khera
l a
assaa s aa
s s aa
s
ÂÍUSP. £Sv &V (©v¨ö£sPÒ & 24)
a
dd a a
dd a
da
34. "öŒõÀA¸®' & GÚzöuõh[S® ^ÁP]¢uõ©o
£õhø» GÊxP.
P
.. Paa P
.. Paa
AøÚzx ÂÚõUPÐUS® Â›ÁõP Âøh¯ÎUP.
w
w ww (3x8=24)
wwww wwww
¤›Ä & 3 43. £s£õmkU TÖPøÍ¨ @£o¨ £õxPõUP |õ®
Cµsk ÂÚõUPÐUS ©mk® Âøh u¸P. (2x3=6) öŒ#¯ @Ási¯ öŒ¯ÀPøÍz öuõSzx GÊxP.
Pa
35. £mh¨ö£¯ºPÒ BSö£¯ºPÒ BS©õ? (AÀ»x)

GkzxUPõmkPÐhß ÂÍUSP. uspº Pøuø¯U P¸¨ö£õ¸Ò SßÓõ©À ”¸UQz
N et t
36. HP@uŒ E¸ÁP Aoø¯ ŒõßÖhß ÂÍUSP.
e N eet t u¸P.
N
l a i
a .i.N
37. Põnõuõß PõmkÁõß uõßPõnõß Põnõuõß
l a i
a .
i . N l a i
a.i .
44. ©°ÀŒõª Asnõxøµ, A¸nß ”¨ø£¯õ,
w.
l PshõÚõ® uõßPsh ÁõÖ. &

l A»Qmk
l
assaa aa aa
ÂUµ® Œõµõ£õ# & SÔzöuÊxP.
Áõ#¨£õk u¸P.
ddaass a
dd s
a s (AÀ»x)
.. Paa
£Sv &IV (©v¨ö£sPÒ & 25)
P P aa
G[PÒ FºaŒ¢øu & GßÝ® uø»¨¤À |õÎuÌa
.. P
w
w ww
ww
AøÚzx ÂÚõUPÐUS® Âøh u¸P. (5x5=25) öŒ#v JßøÓ GÊxP.
öÁÎ¨£k® wwww
38. A) Sk®£ ÂÍUS ¡¼À uø»Â @£a]À
ö£sPÀÂUPõÚ P¸zxPøÍ wwww
45. ÇÒ‹Çz öuõh[Q¯ ©õø»¨ ö£õÊvÀ
P¢uÝ® PÂÝ® Ãv Kµ® |øh¨£°Ø]
CßøÓ¯ ‹Ç¾hß J¨¤mk GÊxP. (AÀ»x) @©ØöPõÒQßÓÚº. A¨@£õx A¸QÀ ÇUS®
B) ö£›¯¦µõn® Põmk® BØÖ Á¸nøÚPøÍ Pøh°À H@uõ J¸ Œü® @PmQÓx. ÇÁ¸®
N eet t
ÂÁ›UP.
N eet t
ÂøµQßÓÚº. A[@P....
N
l a
l i
a .i.N
39. A) £ÒÎ°À |øhö£ØÓ C»UQ¯©ßÓ ÂÇõ
lalai.i . N l a
Pøuø¯ {øÓÄ öŒ#x uø»¨¦ JßÖ u¸P.
l i
a .
i .
assaa s aa s aa
{PÌa]PøÍz vµmiz öuõS¨¦øµ E¸ÁõUSP.
(AÀ»x) a
dda s dd a s
(AÀ»x)
a
"C¯ØøPø¯U Põ¨@£õ®' GßÝ® uø»¨¤À
..P
P aa
B) "GÚx £¯n®' GÝ® uø»¨¤À E[PÍx
..P
Pmkøµ ÁøµP.
P aa
w w
AÝ£Á[PøÍ Á¸ozx GÊxP.
ww
wwww

t t
l a
l a i
awww.Padasalai.Net
a l a
l ai
aawww.CBSEtips.in
a
dd s
a s a
dd s
a s
. P
. Paa . P
. Paa . P
. Paa
wwww wwwwww
wwwwww
eet t et
e t
l a
l i
a .iN
.N lalai .iN
.N
a s
a aa
s aassaa
. . . . . .
wwww wwwwww
wwwwww
et
t t t t
.N
i .iN
.Nee i.iN
.Nee
s aa
s l a
l a s aa
s lal a
a
dd a a
dd a
lai
. P
. Paa . P
. Paa .P.Paa
wwww sa wwwwww
wwwwww
eet t eet t
.iN
.N .iN
.N
da
aalalai aal a
l i
a
a
dd s
a s a
dd s
a s
.P.Paa . P
. Paa . P
. Paa
Pa
wwww wwwwww
wwwwww
w.
eet t eet t
l a
l i
a .iN
.N l a
l i
a .iN
.N
s aa s aa
ww
a
dd a s a
dd as
. P
. Paa . P
. Paa . P
. Paa
wwww wwwwww
wwwwww
eet t eet t
lalai .iN
.N l a
l i
a .iN
.N
a s
a aa
s aa ssaa
. . . . . .
wwww ww ww
study
w
w ww
l a
l a i
awww.Padasalai.Net
a l a
l ai
aawww.CBSEtips.in
a
dd s
a s a
dd s
a s
. P
. Paa . P
. Paa . P
. Paa
wwww wwwwww
wwwwww
eet t et
e t
l a
l i
a .iN
.N lalai .iN
.N
a s
a aa
s aassaa
. . . . . .
wwww wwwwww
wwwwww
et
t t t t
.N
i .iN
.Nee i.iN
.Nee
s aa
s l a
l a s aa
s lal a
a
dd a a
dd a
lai
. P
. Paa . P
. Paa .P.Paa
wwww sa wwwwww
wwwwww
eet t eet t
.iN
.N .iN
.N
da
aalalai aal a
l i
a
a
dd s
a s a
dd s
a s
.P.Paa . P
. Paa . P
. Paa
Pa
wwww wwwwww
wwwwww
w.
eet t eet t
l a
l i
a .iN
.N l a
l i
a .iN
.N
s aa s aa
ww
a
dd a s a
dd as
. P
. Paa . P
. Paa . P
. Paa
wwww wwwwww
wwwwww
eet t eet t
lalai .iN
.N l a
l i
a .iN
.N
a s
a aa
s aa ssaa
. . . . . .
wwww ww ww
study
w
w ww

9th Tamil Dolphin Guide 2023 2024 Sample PDF Download

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

9th Tamil Dolphin Guide 2023 2024 Sample PDF Download

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

9th Tamil Dolphin Guide 2023 2024 Sample PDF Download

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

l a

A±ûY ®¬Ü ùNn iv

N eet t sa E«ÚdÏ úYo

N eet t EûWSûP Hß RÝÜRp

N eet t LNP\ ùUô¯Rp

7 ùNnÙs ØjùRôs[ô«Wm 171

wwww wwww 190

EûWSûP ùT¬Vô¬u £kRû]Ls

J°«u AûZl× 194

N eet t N eet t 203

N eet t £õh¨£Sv²®, B]›¯ºPÐ®

N eet t ©xøµUPõg] sa N eet t

N eet t uõ#ø©US ÁÓm] CÀø»

Kindly send me your study materials to [email protected]

Âsn¨£® Esk ÂÍ®£U@PÒ & ©soÀ

Esi •uØ@Ó EnÂß

Kindly send me your study materials to [email protected]

N Neet t v¸USÓÒ sa N Neet t

uUPõÎU Tøh Œ›¢x

Kindly send me your study materials to [email protected]

N Neet t AÔøÁ Â›Ä öŒ#

©»õ»õ P¸®£»øP ²zu®

Kindly send me your study materials to [email protected]

P) ‰ßÖ, ¡Ö, £zx, Gmk E) Gmk, ¡Ö, £zx, ‰ßÖ

Kindly send me your study materials to [email protected]

 öŒÀÂ EnÄ EshõÒ & öŒ#ÂøÚ

Kindly send me your study materials to [email protected]

wwww©õÓõ©À Põ»¢@uõÖ® ußøÚ¨ ¦x¨¤zxU öPõÒÐ® wwöPõshuõPÄ® uªÌ

 ußÂøÚ & ÂøÚ°ß

Kindly send me your study materials to [email protected]

 AÁØÖÒ JßÖ vµõÂh ö©õÈUSk®£®.

 Gs£x ÂÊUPõk AÍÄUSz vµõÂh ö©õÈUTÖPøÍU öPõskÒÍ J@µ vµõÂhö©õÈ

N eet t ©µ® ©µ® ©õÝ ©µ®

Kindly send me your study materials to [email protected]

Kindly send me your study materials to [email protected]

1. Linguistics - ö©õÈ Bµõ#a] 4. Polyglot - £ßö©õÈ¯õÍºPÒ

l Philologist - ö©õÈ Bµõ#a]¯õÍº

Kindly send me your study materials to [email protected]

öÁÎ°mka ]Ó¨¦øµ : QßÚì ŒõuøÚ £øhzu •ßÚõÒ ©õnÁº PÂbº

N Neet t sa Cß”øÁ AÁºPÒ.

2. ]zvµ•® øP¨£ÇUP® öŒ¢uªÊ® |õ¨£ÇUP®.

Kindly send me your study materials to [email protected]

N eet t N eet t C¨£iUS,

Kindly send me your study materials to [email protected]

Azv, S¸Â, Â¸x, CÛ¨¦, Á›øŒ¯õP.

Kindly send me your study materials to [email protected]

}[PÒ Á¢wºPÒ Á¸QßÕºPÒ Á¸ÃºPÒ

}[PÒ u¢wºPÒ u¸QßÕºPÒ u¸ÃºPÒ }[PÒ PsjºPÒ PõsQÕºPÒ Põs¥ºPÒ

Kindly send me your study materials to [email protected]

lalai AÁºPÒ ö£ØÓõºPÒ

}[PÒ öPõkzwºPÒ öPõkUQÕºPÒ öPõk¨¥ºPÒ

N Neet t AÁß öPõkzuõß öPõkUQÓõß

Ax öPõkzux öPõkUQÓx öPõkUS®

N Ne e t t ö£õ¸zu©õPz öuõhº Aø©UP.

Kindly send me your study materials to [email protected]

N eet t E¸£ß Morpheme

Kindly send me your study materials to [email protected]

N eet t EûWSûP EXLm

3. I@µõ¨¤¯ ö©õÈ@¯õk öuõhº¦øh¯x 10. C¢v¯õÂÀ @£Œ¨£k® ö©õÈPÎß

uÛUSk®£zvØS›¯ ö©õÈ' & Cx ¯õº TØÖ? C) ÂÀ¼¯® @áõßì D) PõÀköÁÀ