Eas Ciss

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 23

KWESTIONARIUSZ TEMPERAMENTU

EAS

ARNOLD A. BUSS & ROBERT PLOMIN

POLSKA ADAPTACJA:
WŁODZIMIERZ ONISZCZENKO
Definicja temperamentu

Temperament, według Arnolda H. Bussa i Roberta


Plomina, to zespół dziedziczonych cech osobowości ,
które ujawniają się już we wczesnym okresie życia
jednostki.
Cechy te są zdeterminowane genetycznie i ujawniają
się już w pierwszym roku życia dziecka.
Te dwie właściwości odróżniają cechy
temperamentalne od innych cech osobowości.
Tak rozumiany temperament stanowi podstawę
kształtowania się i rozwoju osobowości.
Cechy temperamentu w EAS

y Emocjonalność:
{ Niezadowolenie

{ Strach

{ Złość

y Aktywność
y Towarzyskość
y Nieśmiałość (tylko w wersji dla dzieci)
Emocjonalność

Emocjonalność to skłonność do reagowania


silnym pobudzeniem; stanowi składnik
temperamentu charakteryzujący emocje w
kategoriach cech.
Obejmuje takie subskładniki, jak: niezadowolenie,
strach i złość.
Niezadowolenie

y Niezadowolenie, czyli niezróżnicowana emocjonalność,


to tendencja do łatwego i silnego reagowania
niepokojem, którego ważnym składnikiem jest,
zdeterminowany genetycznie, poziom pobudzenia układu
współczulnego
y Jeden biegun wymiaru: brak reakcji, drugi: intensywne ,
trudne do opanowania lub niekontrolowane reakcje
(płacz, krzyk itp.)
y Jego przejawy są obserwowane od chwili narodzin
Strach

y Tendencja do reagowania strachem wyodrębnia się z


niezadowolenia w 2-3 miesiącu życia dziecka
y Wiąże się ze skłonnością do unikania awersyjnej
stymulacji, a także próbami ucieczki przed zagrożeniem
y Przejawy: różny stopień nasilenia reakcji mimicznych
(marszczenie brwi, szeroko otwarte oczy i usta, drżenie
warg) oraz napięcia mięśni dłoni, ramion oraz karku, a
także reakcje fizjologiczne związane z pobudzeniem
układu współczulnego
Złość

y Skłonność do reagowania złością ujawnia się około 6


miesiąca życia, wywołują ją bodźce, które drażnią lub
frustrują dziecko
y Wskaźnikami złości zarówno u dzieci, jak i u osób
dorosłych są reakcje: motoryczne (agresja), ekspresywne
(zaczerwienienie twarzy, zwężenie oczu, napięcie warg
itp.) i poznawcze (wrogie nastawienie do innych,
przypisywanie negatywnych atrybutów adresatom złości
itp.)
y Reakcje fizjologiczne towarzyszące złości są analogiczne
do przejawów strachu i związane są z pobudzeniem
układu współczulnego
Aktywność

y Aktywność obejmuje dwa związane ze sobą składniki:


tempo, wyrażające się w szybkości reakcji (np. tendencja
do szybkiego mówienia i chodzenia) oraz wigor,
przejawiający się w poziomie energetycznym zachowania
(siła lub intensywność reakcji, np. głośne mówienie,
głośny śmiech, silne popychanie drzwi)
y Aktywność dotyczy czynności motorycznych związanych z
głową, kończynami górnymi i dolnymi oraz tułowiem;
wiąże się z wydatkowaniem energii fizycznej
y Ujawnia się przede wszystkim w tym, jak dana osoba
reaguje, a więc w formie zachowania
Towarzyskość

y Towarzyskość – tendencja do poszukiwania innych ludzi


i przebywania w ich towarzystwie oraz unikania
samotności
y Osoby mało towarzyskie także lubią przebywać z innymi
ludźmi, ale mają do tego słabszą motywację i łatwiej
tolerują samotność
y Źródłem tej tendencji są nagrody społeczne, jak wspólna
aktywność, uwaga otrzymywana od innych itp.
y Typowe miary towarzyskości: częstotliwość inicjowania
kontaktów społecznych, liczba relacji oraz ilość czasu
spędzanego z innymi ludźmi, reakcja na izolację i
społeczna wrażliwość
Nieśmiałość

y Nieśmiałość obejmuje zachowania przejawiane w


obecności osób przypadkowych, obcych
y Wyraża się w zahamowaniu i skrępowaniu, którym
towarzyszy poczucie napięcia i dyskomfortu oraz dążenie
do wycofania się z interakcji społecznych
y Ujawnia się we wczesnym dzieciństwie i rozwija się w
okresie dorosłości
y Stanowi prawdopodobnie wynik kombinacji wysokiego
poziomu strachu i niskiego poziomu towarzyskości
y Ta postać nieśmiałości ma podstawy genetyczne
Wersje EAS

y Kwestionariusz Temperamentu EAS-D Wersja dla


Dorosłych
y Kwestionariusz Temperamentu EAS-C Wersja dla
Rodziców (temperament dzieci oceniany przez
rodziców)
y Kwestionariusz Temperamentu EAS-C Wersja dla
Nauczycieli (temperament dzieci oceniany przez
nauczycieli)
KWESTIONARIUSZ RADZENIA SOBIE
W SYTUACJACH STRESOWYCH
CISS

NORMAN S. ENDLER & JAMES D.A. PARKER

POLSKA ADAPTACJA:
PIOTR SZCZEPANIAK, JAN STRELAU,
KAZIMIERZ WRZEŚNIEWSKI
Stres według
Richarda Lazarusa i Susan Folkman

Stres to „określona relacja pomiędzy osobą i


otoczeniem, która oceniania jest przez tę jednostkę
jako obciążająca jej zasoby i narażająca na szwank jej
dobre samopoczucie” (Lazarus i Folkman, 1984)
Autorzy ujmują stres w kategoriach transakcji, tzn.
według nich percepcja zagrożenia zależy częściowo
od sytuacji, w której znalazła się jednostka, a
częściowo od tego, jak jednostka organizuje i
reprezentuje wiedzę o świecie, co wpływa na jej
ocenę zagrożenia w danej sytuacji.
Podstawy teoretyczne kwestionariusza CISS
Normana S. Endlera i Jamesa D.A. Parkera

y Autorzy kwestionariusza CISS, choć deklarują, że


nawiązują do transakcyjnego modelu stresu w ujęciu
Lazarusa i Folkman …
y … Opierają się na interakcyjnym modelu
teoretycznym
y W ujęciu tym „działania zaradcze, jakie człowiek
podejmuje w konkretnej sytuacji stresowej, są
efektem interakcji, która zachodzi pomiędzy cechami
sytuacji a stylem radzenia sobie, charakterystycznym
dla danej jednostki” (Endler i Parker, 1990)
Styl-Strategia-Proces
radzenia sobie ze stresem

y Styl: względnie trwała i charakterystyczna dla


jednostki dyspozycja do określonego zmagania się z
sytuacjami stresowymi; specyficzny dla jednostki
y Strategia: określone działania i reakcje, jakie
człowiek podejmuje lub uruchamia w konkretnej
sytuacji stresowej; specyficzna dla sytuacji
y Proces: ciąg zmieniających się w czasie strategii
Skale CISS: SSZ

Styl skoncentrowany na zadaniu (SSZ) – styl


radzenia sobie ze stresem, który charakteryzuje się
tendencją do podejmowania wysiłków zmierzających
do rozwiązania problemu poprzez poznawcze
przekształcenia lub próby zmiany sytuacji.
Główny nacisk położony jest na zadanie lub
planowanie rozwiązania problemu.
Skale CISS: SSE

Styl skoncentrowany na emocjach (SSE) – styl


radzenia sobie ze stresem, który charakteryzuje się
tendencją do koncentracji na sobie, własnych
przeżyciach emocjonalnych, takich jak: złość, lęk,
poczucie winy.
Związany z tendencją do myślenia życzeniowego i
fantazjowania.
Skale CISS: SSU

Styl skoncentrowany na unikaniu (SSU) – styl


radzenia sobie ze stresem, który charakteryzuje się
tendencją do wystrzegania się myślenia, przeżywania
i doświadczania sytuacji stresowej
Wyróżniamy dwie jego formy (podskale):
Ù Angażowanie się w czynności zastępcze (ACZ), np.
oglądanie telewizji, objadanie się
Ù Poszukiwanie kontaktów towarzyskich (PKT)
Style a adaptacja

y Najbardziej adaptacyjny, jak pokazują badania,


okazuje się styl skoncentrowany na zadaniu
y Z nieprzystosowaniem najbardziej związany jest styl
skoncentrowany na emocjach (w sytuacji stresowej
wywołanej frustracją jest to styl jednoznacznie
nieefektywny)
y Styl skoncentrowany na unikaniu może pełnić pewne
funkcje przystosowawcze, zwłaszcza w zakresie PKT
(redukcja negatywnych emocji)
Style a cechy osobowości NEOAC

y Neurotyczność
{ Wysoka dodatnia korelacja z SSE

{ Dość słaba ujemna korelacja z SSZ

y Ekstrawersja: dodatnia korelacja z: SSZ i PKT (SSU)


y Otwartość na doświadczenie: dodatnia korelacja z
SSZ i PKT
y Ugodowość: dodatnia korelacja z PKT
y Sumienność: dodatnia korelacja z SSZ
CISS a inteligencja (APIS-Z, WAIS-R)

y APIS-Z (wynik ogólny):


{ Słaba ujemna korelacja z SSE i ACZ

{ Słaba dodatnia korelacja z SSZ

y WAIS-R (PL):
{ Ujemna korelacja z SSE i SSU

{ Dodatnia korelacja z SSZ


Podstawowe wyniki badań normalizacyjnych

y Rola wieku: osoby w wieku 16-24 lat (najmłodsze)


uzyskują istotnie wyższe wyniki w skali SSU (oraz jej
składowych: ACZ i PKT) w porównaniu z osobami z
pozostałych grup wiekowych
y Rola płci: kobiety, niezależnie od wieku, osiągają
istotnie wyższe niż mężczyźni wyniki w skali SSE
y Rola wykształcenia: osoby z wykształceniem wyższym,
niezależnie od wieku, uzyskują istotnie wyższe wyniki w
skali SSZ w porównaniu z osobami na niższym poziomie
wykształcenia
y Normy opracowano dla grup wiekowych: 16-24, 25-54,
55-79 oraz dla żołnierzy zasadniczej służby wojskowej
Zastosowanie

Do celów badawczych i praktycznych, na przykład


jako narzędzie w badaniach kwalifikacyjnych na
określone stanowiska pracy w pewnych zawodach
(policjanci, strażacy, wojskowi, kierowcy), czy w
badaniach osób ubiegających się o zezwolenie na
posiadanie broni

You might also like