Arkusz zawiera informacje prawnie chronione

do momentu rozpoczęcia egzaminu.

WYPEŁNIA ZDAJĄCY Miejsce na naklejkę.

Sprawdź, czy kod na naklejce to
KOD PESEL M-100.
Jeżeli tak – przyklej naklejkę.
Jeżeli nie – zgłoś to nauczycielowi.

Egzamin maturalny Formuła 2023

FIZYKA
Poziom rozszerzony
Symbol arkusza
MFAP-R0-100-2405

DATA: 23 maja 2024 r.

GODZINA ROZPOCZĘCIA: 9:00
CZAS TRWANIA: 180 minut
LICZBA PUNKTÓW DO UZYSKANIA: 60

Przed rozpoczęciem pracy z arkuszem egzaminacyjnym

1. Sprawdź, czy nauczyciel przekazał Ci właściwy arkusz egzaminacyjny,

tj. arkusz we właściwej formule, z właściwego przedmiotu na właściwym
poziomie.
2. Jeżeli przekazano Ci niewłaściwy arkusz – natychmiast zgłoś to nauczycielowi.
Nie rozrywaj banderol.
3. Jeżeli przekazano Ci właściwy arkusz – rozerwij banderole po otrzymaniu
takiego polecenia od nauczyciela. Zapoznaj się z instrukcją na stronie 2.

Układ graficzny
© CKE 2022
Instrukcja dla zdającego
1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 28 stron (zadania 1–11).
Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującego egzamin.
2. Na pierwszej stronie oraz na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej
naklejkę z kodem.
3. W rozwiązaniach zadań rachunkowych przedstaw tok rozumowania prowadzący do
ostatecznego wyniku oraz pamiętaj o jednostkach.
4. Rozwiązania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy każdym zadaniu.
5. Symbol zamieszczony w nagłówku zadania zwraca uwagę na to, że do
rozwiązania zadania będzie pomocne lub niezbędne użycie linijki.
6. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem.
7. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraźnie przekreśl.
8. Nie wpisuj żadnych znaków w tabelkach przeznaczonych dla egzaminatora. Tabelki
umieszczone są na marginesie przy każdym zadaniu.
9. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie będą oceniane.
10. Możesz korzystać z Wybranych wzorów i stałych fizykochemicznych na egzamin
maturalny z biologii, chemii i fizyki, linijki oraz kalkulatora naukowego. Upewnij się, czy
przekazano Ci broszurę z okładką taką jak widoczna poniżej.

Strona 2 z 28
MFAP_R0_100
 Zadania egzaminacyjne są wydrukowane
na następnych stronach.

Strona 3 z 28
MFAP_R0_100
 Zadanie 1.
Kropla wody oderwała się od dachu budynku w chwili 𝑡𝐴 i następnie opadała pionowo
w powietrzu. Na poniższym wykresie przedstawiono zależność wartości v prędkości kropli od
czasu 𝑡 od chwili 𝑡𝐴 = 0 s do chwili 𝑡𝐹 = 4 s, w której kropla uderzyła o podłoże.

Na wykresie oznaczono wybrane punkty: 𝐴, 𝐵, 𝐶 , 𝐷 , 𝐸 , 𝐹. Ruch kropli opisujemy w układzie

odniesienia związanym z ziemią i zakładamy, że jest to układ inercjalny.

v, m/s
D E F
7

C
6

4
B

A
0
0 1 2 3 4 t, s
Do analizy zagadnienia przyjmij uproszczony model zjawiska, w którym:
• podczas opadania kropli działają na nią dwie siły: siła oporu powietrza 𝐹⃗𝑜 oraz siła
grawitacji 𝐹⃗𝑔 (pomijamy siłę wyporu aerostatycznego)
• kropla jest kulą o promieniu 𝑅 , a jej masa się nie zmienia
• wartość siły oporu działającej na kroplę wyraża się wzorem:
𝐹𝑜 = 𝑘𝜌𝑝 𝑆v2
gdzie 𝑘 jest pewnym współczynnikiem, 𝜌𝑝 jest gęstością powietrza, 𝑆 jest polem
przekroju poprzecznego przez środek kropli, v jest wartością prędkości kropli
• ruch kropli od chwili 𝑡𝐷 traktujemy jako jednostajny prostoliniowy, czyli przyjmij, że część
𝐷𝐹 wykresu jest poziomym odcinkiem.

Strona 4 z 28
MFAP_R0_100
Zadanie 1.1. (0–1) 1.1.

Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A, B albo C i jej uzasadnienie 1., 2. albo 3. 0–1

Od chwili 𝑡𝐴 do chwili 𝑡𝐷 wartość przyśpieszenia kropli

A. się zwiększa, 1. się zwiększa.

ponieważ wartość siły wypadkowej

B. się zmniejsza, 2. się zmniejsza.
działającej w tym czasie na kroplę

C. pozostaje stała, 3. pozostaje stała.

Zadanie 1.2. (0–3)

Punkt 𝐾 na diagramach 1.–2. reprezentuje kroplę. Długość boku kratki na każdym diagramie
odpowiada umownej jednostce siły. Na diagramach 1.–2. narysowano siłę grawitacji
działającą na kroplę, natomiast nie narysowano siły oporu 𝐹⃗𝑜 .

Na diagramie 1. narysuj i oznacz siłę oporu ⃗𝑭⃗𝒐𝑬 przyłożoną w punkcie 𝑲, działającą na 1.2.
0–1–
kroplę w chwili 𝒕𝑬 = 𝟑, 𝟔 𝐬. Na diagramie 2. narysuj i oznacz siłę oporu ⃗𝑭⃗𝒐𝑩 przyłożoną 2–3
w punkcie 𝑲, działającą na kroplę w chwili 𝒕𝑩 = 𝟎, 𝟒 𝐬.

Zachowaj odpowiednie kierunki, zwroty oraz dokładne długości wektorów,

odpowiadające wartościom tych sił. Wykorzystaj fakt, że wartość siły oporu jest
wprost proporcjonalna do kwadratu wartości prędkości kropli: 𝑭𝒐 ∝ v𝟐 .

Diagram 1. (𝑡𝐸 = 3,6 s) Diagram 2. (𝑡𝐵 = 0,4 s)

𝐾 𝐾

𝐹⃗𝑔 𝐹⃗𝑔

Brudnopis

Strona 5 z 28
MFAP_R0_100
 1.3. Zadanie 1.3. (0–4)
0–1–
2–3–4 Wyprowadź wzór pozwalający wyznaczyć v𝑬 – wartość prędkości, z jaką kropla opada
w powietrzu ruchem jednostajnym prostoliniowym – w zależności od:
promienia kropli 𝑹, gęstości powietrza 𝝆𝒑 , gęstości wody 𝝆𝒘 , wartości przyśpieszenia
ziemskiego 𝒈 oraz współczynnika 𝒌.
Zapisz odpowiednie równania i przekształcenia oraz podaj postać tego wzoru.
4
Wskazówka: Objętość kuli o promieniu 𝑅 wyraża się wzorem 𝑉 = 𝜋𝑅 3 .
3

Strona 6 z 28
MFAP_R0_100
Zadanie 2.
Jednorodny walec o masie 𝑚 = 10 kg i promieniu 𝑅 był ciągnięty siłą o wartości 𝐹 = 30 N
po płaskiej poziomej powierzchni. Siła 𝐹⃗ była przyłożona poziomo do uchwytu i prostopadle
do osi obrotu walca (zobacz rysunki 1.–3.).

Do analizy zagadnienia przyjmij model zjawiska, w którym:

• walec toczył się bez poślizgu
• ⃗⃗ oraz siła 𝐹⃗
w kierunku poziomym na walec działały tylko: stała siła tarcia statycznego 𝑇
• ⃗⃗ między walcem a powierzchnią nie osiągnęła wartości maksymalnej
siła tarcia 𝑇
• pomijamy inne (tzn. oprócz tarcia statycznego) opory ruchu
• moment bezwładności walca względem jego osi obrotu – będącej osią symetrii walca –
1
wyraża się wzorem: 𝐼0 = 𝑚𝑅 2
2
• ruch walca rozpatrujemy w inercjalnym układzie odniesienia związanym z ziemią,
w jednorodnym, ziemskim polu grawitacyjnym
• pomijamy masę osi obrotu walca i masę jej uchwytu.

Rysunek 1. (widok z perspektywy)

𝐹⃗
𝑔⃗
uchwyt

oś obrotu

Rysunek 2. (widok z boku) Rysunek 3. (widok z góry)

𝑔⃗

𝐹⃗
𝐹⃗

uchwyt

oś obrotu

Strona 7 z 28
MFAP_R0_100
 Zadanie 2.1. (0–3)
Całkowitą energię kinetyczną walca w pewnej chwili 𝑡 ruchu oznaczymy jako 𝐸𝑘𝑖𝑛 𝑐𝑎𝑙𝑘 ,
a energię kinetyczną ruchu postępowego walca w tej samej chwili 𝑡 oznaczymy jako 𝐸𝑘𝑖𝑛 𝑝𝑜𝑠𝑡 .

2.1. 𝑬𝒌𝒊𝒏 𝒑𝒐𝒔𝒕

0–1– Oblicz iloraz . Zapisz obliczenia.
2–3
𝑬𝒌𝒊𝒏 𝒄𝒂𝒍𝒌
Wynik podaj w postaci ułamka zwykłego.

Strona 8 z 28
MFAP_R0_100
Zadanie 2.2. (0–3) 2.2.
0–1–
Oblicz wartość przyśpieszenia (liniowego) środka masy walca. Zapisz obliczenia. 2–3

Strona 9 z 28
MFAP_R0_100
 Zadanie 3.
Ciężarek o masie 𝑚 = 100,0 g jest zawieszony na sprężynie i wykonuje drgania
harmoniczne w kierunku pionowym, w jednorodnym, ziemskim polu grawitacyjnym.

Przyjmujemy, że ciężarek drga wzdłuż osi 𝑦 skierowanej pionowo w górę. Na poniższym

wykresie przedstawiono zależność współrzędnej prędkości v𝑦 ciężarka od czasu 𝑡. Dodatnia
wartość współrzędnej prędkości v𝑦 oznacza, że zwrot wektora prędkości ciężarka jest
w górę, a ujemna wartość – że zwrot wektora prędkości jest w dół. Prędkość ciężarka
określamy w układzie odniesienia związanym z ziemią.

vy , m/s
0,8

0,6

0,4

0,2

0
0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 t, s
-0,2

-0,4

-0,6

-0,8
Przyjmij uproszczony model zjawiska, w którym:
• na ciężarek działają tylko siła sprężystości 𝐹⃗𝑠 sprężyny i siła grawitacji 𝐹⃗𝑔
• wartość siły sprężystości, z jaką sprężyna działa na ciężarek, jest wprost proporcjonalna
do wydłużenia sprężyny ponad jej długość swobodną (gdy jest nierozciągnięta)
• układ odniesienia związany z ziemią traktujemy jako układ inercjalny
• pomijamy opory ruchu
• pomijamy masę sprężyny
• przyśpieszenie grawitacyjne ziemskie ma wartość 𝑔 = 9,81 m/s 2 .

3.1. Zadanie 3.1. (0–2)

0–1–2 Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest
prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

1. W chwili 𝑡 = 0,2 s siły działające na ciężarek się równoważą. P F

Energia kinetyczna ciężarka w chwili 𝑡 = 0,1 s jest równa energii

2. P F
kinetycznej ciężarka w chwili 𝑡 = 0,3 s.

Wartość przyśpieszenia ciężarka w chwili 𝑡 = 0,4 s jest większa od

3. P F
wartości przyśpieszenia ciężarka w chwili 𝑡 = 0,5 s.

Strona 10 z 28
MFAP_R0_100
Zadanie 3.2. (0–2)
Siły działające na ciężarek się równoważą, gdy ciężarek znajduje się w punkcie
o współrzędnej 𝑦 = 0, natomiast najwyższe i najniższe położenia ciężarka znajdują się
– odpowiednio – w punktach o współrzędnych: 𝑦 = 𝐴 oraz 𝑦 = −𝐴. W pewnej chwili ruchu
drgającego ciężarek znalazł się w punkcie 𝑃 (zobacz schematyczny rysunek poniżej).

𝐴
𝑔⃗

𝑃
−𝐴

⃗⃗𝒔 i siłę grawitacji 𝑭

Na rysunku powyżej narysuj i podpisz siłę sprężystości 𝑭 ⃗⃗𝒈 3.2.

0–1–2
działające na ciężarek w punkcie 𝑷. Zachowaj relację (większy, równy, mniejszy)
między wartościami tych sił i zapisz tę relację – wpisz w wykropkowane miejsce
poniżej odpowiedni znak wybrany spośród: >, =, <.

𝐹𝑠 ........... 𝐹𝑔

Brudnopis

Strona 11 z 28
MFAP_R0_100
 3.3. Zadanie 3.3. (0–4)
0–1–
2–3–4
Oblicz wartość siły sprężystości działającej na ciężarek w chwili, gdy znajduje się on
w najniższym położeniu podczas ruchu drgającego. Zapisz obliczenia.

Strona 12 z 28
MFAP_R0_100
Zadanie 4.
Ambulans z włączoną syreną dźwiękową jedzie wzdłuż prostego odcinka drogi. Przez
pewien czas porusza się wzdłuż prostej pomiędzy obserwatorami ℬ oraz 𝒜 , którzy stoją
przy drodze (zobacz rysunek poniżej). Prędkość ambulansu oznaczymy jako v⃗⃗.

Do obserwatora 𝒜 , do którego zbliża się ambulans, dociera dźwięk o długości fali 𝜆𝐴 .

Do obserwatora ℬ , od którego oddala się ambulans, dociera dźwięk o długości fali 𝜆𝐵 .

v⃗⃗

ℬ 𝒜

Przyjmij model zjawiska, w którym częstotliwość dźwięku wytwarzanego przez głośnik syreny
ambulansu (źródło dźwięku) była stała i wynosiła 𝑓0 (tzn. membrana głośnika syreny drgała
z częstotliwością 𝑓0 ). Pomiń inne źródła dźwięku.

Zadanie 4.1. (0–2) 4.1.

Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest 0–1–2

prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

1. Obserwator ℬ słyszy dźwięk syreny o częstotliwości mniejszej od 𝑓0 . P F

Gdy ambulans oddala się od obserwatora ℬ i jednocześnie hamuje,

2. P F
to ℬ słyszy dźwięk o rosnącej częstotliwości.

Gdy ambulans oddala się od obserwatora ℬ i jednocześnie przyśpiesza,

3. P F
to ℬ słyszy dźwięk o malejącej częstotliwości.

Brudnopis

Strona 13 z 28
MFAP_R0_100
 Zadanie 4.2. (0–4)
Przez pewien czas ambulans poruszał się ruchem jednostajnym prostoliniowym pomiędzy
obserwatorami ℬ oraz 𝒜 . Wtedy iloraz długości fal dźwięku rejestrowanego przez tych
obserwatorów wynosił:
𝜆𝐵
= 1,2
𝜆𝐴
Prędkość dźwięku w powietrzu ma wartość v𝑑 = 340 m/s.

4.2. Oblicz v – wartość prędkości ambulansu. Zapisz obliczenia.

0–1–
2–3–4

Strona 14 z 28
MFAP_R0_100
Zadanie 5.
Ziemia i Księżyc poruszają się dookoła punktu 𝑆 – ich wspólnego środka masy – po orbitach
eliptycznych, które są zbliżone do orbit kołowych.

Przyjmij następujące warunki zadania i oznaczenia:

• środek Ziemi oznaczymy jako punkt 𝑍 , środek Księżyca oznaczymy jako punkt 𝐾 ,
a odcinek łączący środek Ziemi ze środkiem Księżyca oznaczymy jako 𝑍𝐾

• odległość |𝑍𝐾| pomiędzy środkiem Ziemi a środkiem Księżyca się zmienia

𝑀𝑍
• stosunek masy Ziemi do masy Księżyca wynosi ≈ 81,28
𝑀𝐾

• Ziemia i Księżyc są kulami, każda ze sferycznie symetrycznym rozkładem masy.

Zadanie 5.1. (0–2) 5.1.

Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest 0–1–2

prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

Wartość siły grawitacji, którą Księżyc działa na Ziemię, jest równa

1. P F
wartości siły grawitacji, którą Ziemia działa na Księżyc.
|𝑍𝑆| 1
2. Punkt 𝑆 dzieli odcinek 𝑍𝐾 w następującym stosunku:
|𝑆𝐾|
≈ . P F
81,28

Wartość siły oddziaływania grawitacyjnego Ziemi na Księżyc jest stała

3. P F
w czasie.

Brudnopis

Strona 15 z 28
MFAP_R0_100
 Zadanie 5.2. (0–3)
Na odcinku 𝑍𝐾 – łączącym środek Ziemi ze środkiem Księżyca – znajduje się taki punkt 𝑃,
w którym wartość wypadkowej siły grawitacji pochodzącej od Ziemi i od Księżyca, działającej
na punkt materialny znajdujący się w punkcie 𝑃, jest równa zero.

5.2. Oblicz odległość punktu 𝑷 od środka Ziemi, gdy odległość między środkiem Ziemi
0–1–
2–3
a środkiem Księżyca wynosi |𝒁𝑲| = 𝟑𝟖𝟒 𝟒𝟎𝟎 𝐤𝐦. Zapisz obliczenia.

Strona 16 z 28
MFAP_R0_100
Zadanie 6. (0–3)
Trzy punktowe, ujemne ładunki elektryczne: 𝑄1 , 𝑄2 i 𝑄3 umieszczono nieruchomo w próżni
w wierzchołkach kwadratu (zobacz rysunek). Długość boku tego kwadratu jest równa 𝑎.
Wartości ładunków 𝑄1 , 𝑄2 i 𝑄3 wyrażają się poprzez pewną wartość 𝑞 następująco:

𝑄1 = −2𝑞 𝑄2 = −𝑞 𝑄3 = −2𝑞 gdzie 𝑞>0

Punkt przecięcia przekątnych kwadratu oznaczymy jako 𝑆.
𝑄3 = −2𝑞

𝑆
𝑎

𝑄1 = −2𝑞 𝑄2 = −𝑞

Na powyższym rysunku narysuj i podpisz ⃗𝑬⃗𝑺 – wektor wypadkowego natężenia pola 6.

0–1–
elektrycznego w punkcie 𝑺. Zachowaj odpowiedni kierunek i zwrot tego wektora. 2–3

Zapisz wzór pozwalający wyznaczyć 𝑬𝑺 – wartość tego wektora – w zależności tylko

od 𝒂, od 𝒒 oraz od odpowiedniej stałej fizycznej.

Strona 17 z 28
MFAP_R0_100
 Zadanie 7.
Do źródła stałego napięcia 𝑈 podłączono trzy identyczne oporniki: ℛ1 , ℛ2 , ℛ3 , oraz
amperomierz A – w taki sposób, jak pokazano na poniższym schemacie obwodu
elektrycznego (zobacz rysunek 1.). Opór każdego opornika jest stały i równy 𝑅 :

𝑅1 = 𝑅2 = 𝑅3 = 𝑅

X ℛ1 ℛ2 Y
Rysunek 1.

A 𝐼𝐴1 ℛ3

W pewnym momencie opornik ℛ1 uległ uszkodzeniu, a obwód w tym miejscu został

przerwany (zobacz rysunek 2.).

uszkodzenie ℛ1 , przerwa w obwodzie

Rysunek 2. X ℛ2 Y

A 𝐼𝐴2 ℛ3

Napięcie 𝑈 zasilające obwód jest takie samo w obu opisanych powyżej sytuacjach.
Opór wewnętrzny amperomierza A i źródła napięcia oraz opór przewodów pomijamy.

7.1. Zadanie 7.1. (0–2)

0–1–2 Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest
prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

W obwodzie elektrycznym zilustrowanym na rysunku 1. (tzn. w sytuacji początkowej)

natężenie prądu płynącego przez opornik ℛ1 jest równe natężeniu prądu

1. P F
płynącego przez amperomierz A.
napięcie elektryczne na oporniku ℛ1 jest równe napięciu elektrycznemu
2. P F
na oporniku ℛ2 .

natężenie prądu płynącego przez opornik ℛ1 jest mniejsze od natężenia

3. P F
prądu płynącego przez opornik ℛ3 .

Strona 18 z 28
MFAP_R0_100
Zadanie 7.2. (0–1) 7.2.

Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A, B albo C i jej uzasadnienie 1., 2. albo 3. 0–1

Moc cieplna wydzielana na oporniku ℛ3 po przerwaniu obwodu (rysunek 2.), w porównaniu

do mocy cieplnej wydzielanej na oporniku ℛ3 w sytuacji początkowej (rysunek 1.), była

A. większa, 1. się nie zmieniło.

ponieważ napięcie między
B. mniejsza, 2. wzrosło.
zaciskami X oraz Y
C. taka sama, 3. zmalało.

Zadanie 7.3. (0–3)

Natężenie prądu, jakie wskazuje amperomierz A przed przerwaniem obwodu (rysunek 1.),
oznaczymy jako 𝐼𝐴1 . Natężenie prądu, jakie wskazuje amperomierz A po przerwaniu obwodu
(rysunek 2.), oznaczymy jako 𝐼𝐴2 .
𝑰𝑨𝟐 7.3.
Oblicz iloraz . Zapisz obliczenia. 0–1–
𝑰𝑨𝟏
2–3

Strona 19 z 28
MFAP_R0_100
 Zadanie 8.
Na poniższym wykresie przedstawiono zależność ciśnienia 𝑝 od objętości 𝑉 w cyklu
przemian termodynamicznych ustalonej masy gazu doskonałego. Te przemiany gazu
zachodzą podczas pracy pewnego silnika cieplnego S. Gaz oddaje ciepło do chłodnicy,
a pobiera ciepło z grzejnika.

Stany gazu, w których zmienia się rodzaj przemiany termodynamicznej, oznaczono

symbolami: G1, G2, G3, G4. Wielkości 𝑝1 i 𝑉1 są – odpowiednio – ciśnieniem i objętością gazu
w stanie G1.
3
Ciepło molowe tego gazu przy stałej objętości wynosi 𝐶𝑉 = 𝑅 , gdzie 𝑅 jest stałą gazową.
2

𝑝
3𝑝1

2𝑝1 G2 G3

𝑝1
G1 G4

0
0 𝑉1 2𝑉1 3𝑉1 𝑉

Zadanie 8.1. (0–1)

W cyklu pracy silnika S gaz oddaje do chłodnicy ciepło równe (co do wartości bezwzględnej):
|𝑄𝑜𝑑𝑑 | = 9,5 ⋅ 𝑝1 𝑉1
8.1. Dokończ zdanie. Zaznacz właściwą odpowiedź spośród podanych.
0–1
Ciepło pobrane z grzejnika przez gaz w cyklu pracy silnika S jest równe

A. |𝑄𝑝𝑜𝑏 | = 13,5 ⋅ 𝑝1 𝑉1 B. |𝑄𝑝𝑜𝑏 | = 11,5 ⋅ 𝑝1 𝑉1

C. |𝑄𝑝𝑜𝑏 | = 7,5 ⋅ 𝑝1 𝑉1 D. |𝑄𝑝𝑜𝑏 | = 5,5 ⋅ 𝑝1 𝑉1

Wskazówka: Wykorzystaj I zasadę termodynamiki i twierdzenie o obliczaniu pracy z wykresu.

Brudnopis

Strona 20 z 28
MFAP_R0_100
Zadanie 8.2. (0–3) 8.2.
0–1–
Wyprowadź wzór pozwalający wyznaczyć |𝚫𝑼𝟒𝟏 | – wartość bezwzględną zmiany 2–3
energii wewnętrznej gazu w przemianie G4 → G1 – tylko za pomocą wielkości: 𝒑𝟏 i 𝑽𝟏 .
Zapisz odpowiednie równania i przekształcenia oraz podaj postać tego wzoru.

Strona 21 z 28
MFAP_R0_100
 Zadanie 9.
Układ dwóch soczewek umieszczonych na wspólnej osi optycznej można wykorzystać do
zmiany szerokości (średnicy) wiązki światła, biegnącej równolegle do osi optycznej układu.
W zadaniach 9.1. i 9.2. przedstawiono różne przykłady takich układów soczewek.

Zadanie 9.1. (0–2)

Na rysunku 1. przedstawiono bieg wiązki światła przechodzącej przez układ soczewek.

Ten układ składa się z dwóch soczewek skupiających S1 i S2 o ogniskowych odpowiednio

𝑓1 = 15 cm i 𝑓2 = 40 cm. Soczewki są tak ustawione, że prawe ognisko soczewki S1 i lewe
ognisko soczewki S2 znajdują się w tym samym punkcie 𝐹 na osi optycznej 𝑂.

Szerokość wiązki światła, która pada na soczewkę S1, jest równa 𝑑1 = 2,25 mm.

Uwaga: Wymiary na rysunku 1. są umowne (rysunek jest poglądowy).

Rysunek 1.

S1 S2

𝑑1 𝑑2
𝐹 𝑂

9.1. Oblicz 𝒅𝟐 – szerokość wiązki światła, która wychodzi z soczewki S2. Zapisz obliczenia.
0–1–2

Strona 22 z 28
MFAP_R0_100
Zadanie 9.2. (0–2)
Zwiększenie szerokości wiązki światła można uzyskać, jeżeli wykorzysta się układ optyczny
złożony z jednej soczewki rozpraszającej R i jednej soczewki skupiającej S.

Na rysunku 2. przedstawiono tylko soczewkę rozpraszającą R o ogniskowej 𝑓𝑅 = −15 cm

oraz oś optyczną 𝑂 takiego układu soczewek. Przedstawiono także fragment wiązki światła,
biegnącej równolegle do osi optycznej układu i padającej na soczewkę R.

Druga soczewka S w tym układzie jest skupiająca i ma ogniskową 𝑓𝑆 = 40 cm. Ta soczewka

została umieszczona w takim miejscu na osi optycznej, że wiązka światła, która wychodzi
z układu soczewek (przez soczewkę S), jest równoległa do osi optycznej i poszerzona.

Odległość między znacznikami na osi optycznej układu jest równa 5 cm.

Na rysunku dodano linie pomocnicze równoległe do osi optycznej.

Rysunek 2.
R

P1

P2

Na rysunku 2. narysuj soczewkę skupiającą S w takim miejscu, aby wiązka światła, 9.2.
która wychodzi z tej soczewki S, była równoległa do osi optycznej i poszerzona. 0–1–2

Następnie dorysuj dalszy (tzn. od soczewki R do S oraz po przejściu przez S) bieg

promieni P1 i P2, które ograniczają wiązkę światła.

Brudnopis

Strona 23 z 28
MFAP_R0_100
 Zadanie 10.
Elektron został rozpędzony w polu elektrycznym (w próżni) od punktu 𝐴 do punktu 𝐵.
Wartość prędkości elektronu w punkcie 𝐴 była równa zero, a wartość prędkości elektronu
w punkcie 𝐵 była równa v = 2,00 ⋅ 108 m/s.

Przyjmij, że:
• energia spoczynkowa 𝐸0 elektronu jest równa (w zaokrągleniu) 𝐸0 ≈ 5,11 ⋅ 105 eV
• energię całkowitą elektronu w punkcie 𝐵 oznaczymy jako 𝐸𝐵 .

10.1. Zadanie 10.1. (0–1)

0–1 Dokończ zdanie. Wpisz właściwą liczbę w wykropkowane miejsce.

𝐸𝐵
Iloraz energii jest równy (w zaokrągleniu) .................... .
𝐸0

Brudnopis

10.2. Zadanie 10.2. (0–3)

0–1–
2–3 Oblicz napięcie elektryczne 𝑼𝑨𝑩 między punktami 𝑨 oraz 𝑩. Zapisz obliczenia.

Strona 24 z 28
MFAP_R0_100
 Zadanie 11.
Izotop fluoru 189F ulega rozpadowi promieniotwórczemu w wyniku przemiany β+ . Podczas
rozpadu jądra tego izotopu fluoru powstają: cząstka β+ , jądro pewnego pierwiastka, który
oznaczymy jako X, oraz tzw. neutrino elektronowe ν. Neutrino ma zerowy ładunek
elektryczny, a jego masę możemy pominąć.

Masy jąder i cząstek uczestniczących w opisanym rozpadzie β+ , wyrażone w jednostkach

atomowych, mają następujące wartości:
18
𝑚F = 17,99600 u – masa jądra fluoru 9F

𝑚X = 17,99477 u – masa powstałego jądra

𝑚β = 0,00055 u – masa cząstki β+

𝑚ν = 0,00000 u – masę neutrina pomijamy.

Informacja do zadania 11.1.

Próbka z izotopem 189F jest badana przez licznik promieniowania, który pokazuje całkowitą
liczbę rozpadów β+ jąder tego izotopu fluoru po upływie danego czasu (od rozpoczęcia
pomiaru). Liczbę jąder izotopu fluoru 189F, znajdujących się w próbce w chwili początkowej,
oznaczymy jako 𝑁0 . Łączną liczbę jąder, które uległy temu rozpadowi po upływie czasu 𝑡 od
chwili początkowej 𝑡0 = 0 min, oznaczymy jako 𝑁𝑟 .
𝑁𝑟
Na wykresie poniżej przedstawiono zależność ilorazu od czasu 𝑡.
𝑁0

Nr /N0

0,9

0,8

0,7

0,6

0,5

0,4

0,3

0,2

0,1

0
0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500 550 600 650 t, minuty

Strona 25 z 28
MFAP_R0_100
11.1. Zadanie 11.1. (0–1)
0–1 Dokończ zdanie. Wpisz właściwą liczbę w wykropkowane miejsce.

18
Czas połowicznego rozpadu jądra fluoru 9F wynosi ................. minut.

Brudnopis

Zadanie 11.2. (0–2)

18
Poniżej przedstawiono schemat rozpadu β+ jądra fluoru 9F.

W schemacie rozpadu pominięto cząstkę neutrino.

18 …
9F → …X + β+
gdzie X oznacza jądro pierwiastka ................

11.2. Uzupełnij powyższy schemat tak, aby powstało równanie rozpadu 𝛃+ .

0–1–2 Wpisz w wykropkowane miejsca w schemacie właściwe liczby: atomową i masową,
a pod schematem – symbol (lub nazwę) pierwiastka, którego jądro powstaje w tym
rozpadzie.

Brudnopis

Strona 26 z 28
MFAP_R0_100
Zadanie 11.3. (0–3)
Masy jąder i cząstek uczestniczących w opisanym rozpadzie β+ podano we wstępie do
zadania 11.
18
Przyjmij, że jądro fluoru 9F przed rozpadem β+ spoczywało, oraz wykorzystaj związek:

1 u ⋅ 𝑐 2 ≈ 931,5 MeV (𝑐 to wartość prędkości światła w próżni)

Oblicz łączną energię kinetyczną produktów rozpadu 𝛃+ jądra fluoru 𝟏𝟖𝟗𝐅. 11.3.
0–1–
Wynik podaj w 𝐌𝐞𝐕, zaokrąglony do dwóch cyfr znaczących. Zapisz obliczenia. 2–3

Strona 27 z 28
MFAP_R0_100
BRUDNOPIS (nie podlega ocenie)

Strona 28 z 28
MFAP_R0_100
FIZYKA
Poziom rozszerzony
Formuła 2023

FIZYKA
Poziom rozszerzony
Formuła 2023

FIZYKA
Poziom rozszerzony
Formuła 2023