WYBRANE ZAGADNIENIA Z KRYMNALISTYKI SĄDOWEJ

2022/2023

HISTORIA KRYMINALISTYKI

I. WIEK XVI – XVIII

o Powszechne powoływanie do sądów w charakterze biegłych medyków w sprawach
dotyczących:
 Zabójstw;
 Uszkodzeń ciała;
 Dzieciobójstwa (1683 r. – tzw. próba płucna)
o Powstają prace naukowe dotyczące określania przyczyn i mechanizmów śmierci
człowieka;
o Coraz szybszy rozwój medycyny sądowej:
 1795r. – pierwsza na świecie Katedra Medycyny Sądowej w Paryżu;
 1786r. – pierwsze wykłady z medycyny sądowej na Uniwersytecie
Jagiellońskim;
 1804r. – powstanie Katedry Medycyny Sądowej Uniwersytetu Jagiellońskiego;
 1808r. – powstanie Katedry Medycyny Sądowej w Wilnie
II. WIEK XVII-XIX
o Okres ten jest etapem burzliwych przemian:
 Zmiany światopoglądowe;
 Rewolucyjne zmiany w procesie karnym i prawie karnym;
 Dynamiczny rozwój technologii;
o Jest to szybki rozwój burżuazji a z drugiej strony – zubożenie ludności żyjącej na
obszarach wiejskich, skutkujące masową migracją biedoty do miast;
 W efekcie przestępczość w miastach wzrasta w niespotykanym tempie

Główne cechy działań aparatu śledczego:

a) Obserwacja środowisk przestępczych

b) Prymitywne techniki przesłuchań
 Powstaje konieczność powołania zorganizowanych organów zajmujących się
wykrywaniem przestępców oraz ich ściganiem, a także ustalenia nowoczesnych środków
zwalczania przestępczości.

PIERWSZA SŁUŻBA ŚLEDCZA W EUROPIE – BRYGADY

BEZPIECZEŃSTWA = BRIGADE DE SÛRETÉ

o Paryż rok 1810 – powołanie Brygad Bezpieczeństwa (Brigade de Sûreté)pod

kierownictwem Eugene-Francois Vidocq’a.

Metody działania:

a) Praca operacyjna;
b) Infiltracja;
c) Prowokacja środowisk przestępczych;
d) Prowadzenie obserwacji niejawnej;
e) Używanie kamuflaży

o Brigade de Sûreté wprowadziło kartoteki kryminalnej a także parady przestępców;

o Organizacja Vidocq’a rozwinęła się w zalążek pierwszej nowożytnej Policji
Kryminalnej;
o Pierwszymi funkcjonariuszami Sûreté byli złodzieje kieszonkowi oraz włamywacze.

PIERWSZE SŁUŻBY ŚLEDCZE ANGLII

Zalążkiem zorganizowanej formacji policyjnej działającej na terenie Anglii (Londynu) byli

Bow Street Runners.

o Powołani w 1749 r. przez Henry’ego Fieldinga;

o Gończy działali na terenie Londynu:

 Reagowali oni na informację o popełnionym przestępstwie, dążąc do

zatrzymania sprawcy;
 Finansowani byli z budżetu sędziego śledczego;
 Bow Street Runners zostali rozwiązani w 1839 poprzez wcielenie ich do
struktur Policji Metropolitalnej
7 grudnia 1829 r. – powstanie Policji Metropolitalnej

o Metropolitan Police Act 1829 – ustawa powołująca do życia pierwszą zorganizowaną

formację policyjną na terenie Londynu;
 Ujednolicenie umundurowania oraz wyposażenia funkcjonariuszy;
o Metropolitan Police Act 1839 – ujednolicenie funkcjonujących na terenie Londynu
służb porządkowych;
 Jedyną służbą policyjną zostaje MET!
o Druga na świecie (po francuskiej) jednostka Policji!

STANY ZJEDNOCZONE – NARODOWA AGENCJA DETEKTYWISTYCZNA

PINKERTONA

o Początki zorganizowanej służby kryminalnej w USA oparto na prywatnych agencjach

detektywistycznych.
o 1850 r. – Narodowa Agencja Detektywistyczna Pinkertona;
o Członkowie Narodowej Agencji Detektywistycznej charakteryzowali się:
 Wyższym wykształceniem;
 Znajomością podstaw psychologii;
 Wzorową postawą moralną i reputacją;
 Wybitnymi umiejętnościami strzeleckimi
o Powszechnie stosowane:
 Praca w ukryciu (operacyjna);
 Stosowanie podstępu;
 Wykorzystanie kamuflażu oraz przebrań;
 Wprowadzenie rejestracji fotograficznej przestępców
III. WIEK XX

Dynamiczny rozwój kryminalistyki, a w szczególności wykorzystywania

najnowocześniejszych zdobyczy techniki, zaadaptowanych przez kryminalistykę do swych
celów.

o Tworzenie placówek dydaktyczno-badawczych:

  1902r. – Lozanna – Instytut Nauk Policyjnych (Institut de police scientifique)
– Rudolf Archibald Reiss;
 1910r. – Lyon – Pracownia kryminalistyczna (Laboratoire de Police
Technique) – Edmond Locard
 1912r. – Graz – Instytut Kryminalistyczny (Kriminalistischen Institutes an der
Uniwersitat Graz) – Hans Gross

Dla przykładu można wymienić obszary zainteresowania kryminalistyki:

o Badania niewidocznych śladów w promieniach UV lub podczerwieni;

o Identyfikacja narzędzi, śladów osób, ludzi, zwierząt;
o Odtwarzanie wyglądu twarzy człowieka na podstawie czaszki, fragmentu czaszki;
o Precyzyjne badania broni;
o Profilowanie kryminalistyczne
IV. WIEK XXI

Kryminalistyka bazuje na osiągnięciach m.in:

 Fizyki
 Chemii
 Informatyki
 Geologii
 Psychologii
 Akustyki
 Fotografii

Celem doskonalenia taktyki i techniki kryminalistycznej

o Wzbogacenie pracy operacyjnej; o Komputerowa identyfikacja na

o Zwalczanie (zorganizowanej) podstawie pisma
przestępczości ekonomiczno- o Badanie śladów biologicznych (w
finansowej; tym DNA);
o Udoskonalenie programów ochrony o Identyfikacja broni i narzędzi
świadków;
OJCOWIE KRYMINALISTYKI:

1) ALFONS BERTILLON – 1879r.

o Antropometria kryminalna (bertillonage) – technika identyfikacyjna polegająca na

pobieraniu wymiarów różnych części ciała dorosłego człowieka np. długość głowy,
szerokość głowy, długość prawego ucha, długość lewej stopy, długość lewego
środkowego palca.
o Portret mówiony (Portrait parlé) - technika kryminalistyczna, polegająca na
identyfikacji osób na podstawie szczegółowego opisu cech zewnętrznych, za pomocą
jednolitej terminologii.
o Fotografia sygnalityczna – technika kryminalistyczna polegająca ustandaryzowanym
sfotografowaniu osoby:
 Z profilu (prawego),
 En face
 Z półprofilu (lewego)
2) FRANCIS GALTON – 1892r.

o 1892r. – książka Finger Prints, w której systematyzował badania dotyczące

identyfikacji ludzi na podstawie śladów linii papilarnych;

Sformułował zasadę 3N linii papilarnych:

a) Niepowtarzalność – szansa na powtórzenie się linii wzoru linii papilarnych to 1 : 64

000 000 000;
b) Niezmienność – człowiek posiada taki sam układ linii papilarnych przez całe życie
c) Nieusuwalność - linie papilarne nie mogą zostać starte, zmyte – powierzchownie na
trwale zniszczone. Ulegają one odtworzeniu.

Określił cztery podstawowe typy linii papilarnych:

 1. Łukowe
2. Pętlicowe lewostronne
3. Pętlicowe prawostronne
4. Wirowe

W roku 1914 badania daktyloskopijne stały się podstawową techniką identyfikacyjną,

wypierając antropometrię kryminalną.

3) HANS GROSS – 1893r.

o Autor pierwszego podręcznika kryminalistyki: „Podręcznik dla sędziów śledczych,

urzędników policyjnych, żandarmów i temu podobnych” – 1893 rok. (Handbuch
fur Untersuchungsrichter, Polizeibeamte, Gendarmen).
 1893r. – początek nauki kryminalistyki;
 1897r. – III wydanie podręcznika – pierwszy raz użyta nazwa
Kryminalistyka
 1987r. – ostatnie (X) wydanie podręcznika

Założenia podręcznika H. Grossa:

o Uogólnił własne i cudze doświadczenia kryminalistyczne;

o Zebrał istniejące opracowania naukowe;
o Wskazał perspektywy rozwoju nauki;

Określił:

o Taktykę prowadzenia przesłuchań i taktykę ścigania przestępców;

 o Założenia zastosowania zdobyczy techniki do walki z przestępczością;
o Nakreślił wskazówki profilaktyczne;

DEFINICJA KRYMINALISTYKI

 Kryminalistyka - to nauka o taktyce i technice popełniania przestępstw, taktyce i

technice ścigania przestępstw oraz o taktyce i technice zapobiegania
przestępstwom.
 Kryminalistyka jest nauką praktyczną, wykorzystywaną w procedurach
prawnych, obejmującą technikę, taktykę i strategię zwalczania przestępczości oraz
innych, niekorzystnych społecznie zjawisk.

 Kryminalistyka zajmuje się:

 poznawaniem metod popełniania przestępstw;
 wykrywaniem faktów popełnienia przestępstw;
 wykrywaniem sprawców popełnionych przestępstw;
 badaniem metod zapobiegania przestępstwom.

DZIAŁY KRYMINALISTYKI

1) Taktyka kryminalistyczna – dział kryminalistyki zajmujący się sposobami

popełniania, ścigania i zapobiegania przestępstwom;
2) Technika kryminalistyczna – dział kryminalistyki zajmujący się środkami
używanymi podczas popełniania, ścigania i zapobiegania przestępstwom;
3) Strategia kryminalistyczna – dział kryminalistyki obejmujący wiedzę przewidującą
kierunki rozwoju przestępczości w przyszłości, przygotowujący rozwiązania mogące
zwalczać tę przyszłą przestępczość oraz zapobiegać temu rozwojowi;

TAKTYKA I TECHNIKA KRYMINALISTYCZNA

 1. FUNKCJA ROZPOZNAWCZA
o Polega na opracowaniu metod i środków, które pozwolą na uzyskanie możliwie
dużej ilości informacji o miejscu, przedmiocie, przeciwniku oraz przyszłych i
aktualnych działaniach kryminalistycznych.

o Rodzaje prowadzonych działań rozpoznawczych:

 o rozpoznanie terenowe;
 o rozpoznanie środowiskowe;
 o rozpoznanie problemowe;
 o rozpoznanie osobowe

2. FUNKCJA WYKRYWCZA

Jej celem jest wykrycie jakiegoś zdarzenia, osoby lub osób, rzeczy lub mechanizmów
powstawania określonych zjawisk albo ich zmian!

Funkcja wykrywcza warunkowana jest siedmioma złotymi pytaniami kryminalistyki:

1) Co? (się wydarzyło)

2) Gdzie? (gdzie nastąpiło zdarzenie – czyn i/lub jego skutek)
3) Kiedy? (dot. czasu zdarzenia)
4) W jaki sposób?
5) Za pomocą czego (jakimi środkami?)
6) Dlaczego? (jaki był motyw działania sprawcy, pobudki nim kierujące)
7) Kto? (pokrzywdzony, sprawca)
Przykłady pracy wykrywczej:

 pozyskiwanie informacji w ramach pracy operacyjnej i wykorzystywanie ich do

poszukiwania przedmiotu wykrywania;
 Badanie miejsca zdarzenia: przed zaistnieniem zdarzenia i po zaistnieniu zdarzenia;
 Analiza wiktymologiczna;
 Analiza i ocena modus operandi sprawcy

3. FUNKCJA DOWODOWA

Polega na zgromadzeniu materiału dowodowego, który pozwoli na podjęcie określonych

wniosków procesowych (pozwoli na uzasadnienie twierdzeń dotyczących danego zdarzenia
lub jego poszczególnych fragmentów) np.:

 Udowodnienie faktu zaistnienia zdarzenia;

 Udowodnienie okoliczności, sposobu działania sprawcy i samego sprawstwa;
 Ustalenie cech osobowości sprawcy lub sprawców tego zdarzenia.

Postępowanie karne:

 Art. 2 § 2 k.p.k. - Podstawę wszelkich rozstrzygnięć powinny stanowić prawdziwe

ustalenia faktyczne.
 Art. 7 k.p.k. - Organy postępowania kształtują swe przekonanie na podstawie
wszystkich przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem
zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego.

Postępowanie cywilne:

 Art. 227 k.p.c. - Przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy
istotne znaczenie.
 Art. 233 § 1 k.p.c. - Sąd ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego
przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.

Funkcja dowodowa zmierza do poznania i uzasadnienia faktów:

 a) Fakt główny/fakt istotny – okoliczność której dotyczy przedmiot postępowania •Np.
zestaw znamion przestępstwa, którego dotyczy proces;
b) Fakt uboczny/poszlaka – okoliczność poprzez którą można udowodnić istnienie
faktu głównego bądź uprawdopodobnić lub domniemywać, że fakt główny miał
miejsce.

Funkcja dowodowa realizowana jest w ramach każdej procedury prawnej przewidującej

postępowanie dowodowe – w ramach przeprowadzania czynności dowodowych.

4. FUNKCJA ZAPOBIEGAWCZA
o Służy ona zapobieganiu popełniania przestępstw w przyszłości. Ma na celu
uniemożliwienie, zapobiegnięcie lub utrudnienie popełnienia przestępstwa.

Przykłady zapobiegania:

 Fizyczna i techniczna ochrona obiektu;

 Nadzór nad potencjalnymi sprawcami przestępstwa;
 Eliminacja czynników sprzyjających przestępczości;
 Atestacja systemów zabezpieczeń;
 Proponowanie zmian nieskutecznych regulacji prawnych.

PODSTAWOWE POJĘCIE PRAWA DOWODOWEGO

 Dowód (najczęstsze rozumienie pojęcia) – każdy dopuszczalny przez prawo

procesowe środek służący dokonaniu ustaleń mających znaczenie dla rozstrzygnięcia
procesowego
 Źródło dowodowe – podmiot lub przedmiot z którego dostarczane są wiadomości
mających znaczenie dowodowe (środki dowodowe)
 Osobowe – np. świadek, podejrzany, oskarżony, biegły
 Rzeczowe – np. rzecz ruchoma, nieruchomość, zwłoki
 Środek dowodowy – informacja dotycząca faktów, dostarczana organowi
procesowemu w formie wypowiedzi osób lub uzyskana w toku zmysłowego poznania
rzeczywistości:
  Pojęciowe: np. zeznania świadka, wyjaśnienia podejrzanego, treść dokumentu,
opinia biegłego;
 Zmysłowe: np. wnioski z oględzin miejsca, rzeczy, osób, zwłok

Pozyskanie środka dowodowego z źródła dowodowego następuje w toku odpowiedniej

czynności procesowej, np.: przesłuchania lub oględzin.

DOWÓD BEZPOŚREDNI ORAZ DOWÓD POSZLAKOWY

 Dowód bezpośredni - dowód odnoszący się wprost do faktu głównego - np.:

 Wyjaśnienia podejrzanego, który przyznaje się do winy;
 Zeznania naocznego świadka relacjonującego przebieg zdarzenia;
 Treść zawartej pomiędzy stronami sporu umowy
 Dowód pośredni (dowód poszlakowy) – zespół udowodnionych i zharmonizowanych
poszlak, który prowadzi do udowodnienia faktu głównego.
 Łańcuch poszlak – powiązane ze sobą poszlaki (fakty uboczne) pozwalające
wnioskować o fakcie głównym.
 Łańcuch poszlak musi być zamknięty – nie jest możliwe przyjęcie
innego rozumowania niż wynikające z poszlak.
 Wyrok Sądu Najwyższego z dn. 14 grudnia 2016 r. sygn. akt III KK
152/16.

W procesie poszlakowym wykazujemy łączące się ze sobą i tworzące logiczny związek

przyczynowo - skutkowy fakty uboczne, a z nich wysnuwamy wniosek co do faktu głównego.

CECHY KRYMINALISTYKI

a) Nauka przyrodniczo-techniczna – wykorzystuje osiągnięcia nauk takich jak:

biologia, chemia, fizyka, informatyka i adaptuje je do swoich potrzeb;
b) Nauka praktyczna - mająca zastosowanie w sferze życia codziennego;
c) Nauka społeczna - wchodzi w patologię życia społecznego;
d) Nauka empiryczna - jej założenia i teorie udowodnione są w drodze
przeprowadzonych doświadczeń.

OSOBY WYSTĘPUJĄCE W PROCESIE KARNYM ORAZ POZA NIM

  Osoba podejrzewana – osoba, którą zainteresowane są organy ścigania ze względu
na możliwy związek z zaistniałym zdarzeniem. Wobec takich osób prowadzone są w
szczególności działania operacyjne.
 Osoba podejrzana (faktycznie podejrzany) – osoba, którą zasadnie podejrzewa się o
popełnienie przestępstwa, ale wobec której nie wydano postanowienia o
przedstawieniu zarzutów:
 Nie jest stroną postępowania karnego:
 Nie przysługują jej uprawnienia podejrzanego;
 Podejmowane wobec niej są w postępowaniu przygotowawczym określone
czynności procesowe – art. art. 308, art. 244 k.p.k., art. 74 § 3 k.p.k.
 Podejrzany – osoba, co do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów,
albo której bez wydania takiego postanowienia postawiono zarzut w związku z
przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego. (art. 71 k.p.k.);
 Oskarżony – osoba przeciwko której wniesiono oskarżenie do sądu, a także osoba co
do której prokurator złożył wniosek wskazany w art. 335 § 1 k.p.k. lub wniosek o
warunkowe umorzenie postępowania.
 Świadek – osoba wezwana przez organ procesowy do stawienia się i złożenia zeznań
(art. 177 § 1 k.p.k. – świadek w rozumieniu prawnym) lub osoba która faktycznie zna
okoliczności mogące mieć znaczenie dla postępowania karnego (np. art. 40 § 1 pkt 4
k.p.k. – świadek w rozumieniu faktycznym).

ŹRÓDŁA PIERWSZYCH INFORMACJI O ZDARZENIU

a) Zewnętrzne – pochodzące od osób nie powiązanych służbowo z organami ścigania,

przekazujących te informacje organom w sposób spontaniczny lub względnie
spontaniczny (np. realizacja obowiązku prawnego);
b) Wewnętrzne (własne) – źródła informacji celowo zorganizowane przez organy
ścigania dla zapewnienia dopływu informacji o określonych faktach;
a. Dysponują nimi np.: Straż Graniczna, ABW, prokuratura, CBA, SOP

ZEWNĘTRZNE ŹRÓDŁA INFORMACJI – ZAWIADOMIENIE O

PRZESTĘPSTWIE

Zawiadomienie o przestępstwie (art. 304 k.p.k.) – przekazanie informacji prokuraturze lub

Policji o zaistniałym przestępstwie, celem spełnienia prawnego lub społecznego obowiązku.
  społeczny obowiązek – każda osoba fizyczna ma obowiązek powiadomienia
prokuratora lub Policji w przypadku dowiedzenia się o przestępstwie ściganym z
urzędu;
 prawny obowiązek – instytucje państwowe i samorządowe w przypadku dowiedzenia
się o przestępstwie ściganym z urzędu oraz osoby fizyczne w przypadku najcięższych
przestępstw, np.:
 Zbrodnia ludobójstwa;
 Zamach stanu;
 Szpiegostwo;
 Zamach terrorystyczny;
 Zabójstwo

ZEWNĘTRZNE ŹRÓDŁA INFORMACJI – DONIESIENIE JAWNE I ANONIMOWE

 Doniesienie jawne – poinformowanie organów państwowych o (często rzekomo)

zaistniałym zdarzeniu:
 Osoba zawiadamiająca podaje dane osobowe;
 Niekiedy mogące wynikać z niskich pobudek donoszącego takich jak: chęć
zemsty, zawiść, chęć pozbycia się konkurenta.
 Doniesienie anonimowe – wyróżniamy dwa rodzaje anonimów:
 Przestępcze – ich treść wyczerpuje znamiona jakiegoś przestępstwa np.
anonimy zawierające obelgi, szantaże, groźby;
 Donoszące – ich treść zawiadamia organ ścigania (odbiorcę) m.in. o
zaistniałym przestępstwie / zaistniałym zdarzeniu.

W sytuacji gdy anonim zawiera informacje wskazujące na prawdopodobieństwo popełnienia

czynu zabronionego, należy podjąć czynności sprawdzające

 §121 Regulaminu wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek

organizacyjnych prokuratury. (Dz.U.2017.1206):
o Przekazanie Policji lub innemu organowi kontroli celem sprawdzenia
otrzymanych informacji;
o Pozostawienie zawiadomienia anonimowego bez biegu.
ZEWNĘTRZNE ŹRÓDŁA INFORMACJI – SAMOOSKARŻENIE, INFORMAJCE
MEDIALNE, DZIAŁALNOŚĆ INSTYTUCJI KONTROLNYCH

 Samooskarżenie – zawiadomienie organów ścigania o popełnieniu czynu, złożone

przez samego sprawcę.
 Dokonane w odniesieniu do zdarzenia:
 O którego zaistnieniu organ ścigania nie wiedział;
 O którego istnieniu organ ścigania miał wiedzę, lecz przypisywał jego
popełnienie komuś innemu;
 Wyróżnić można samooskarżenie fałszywe oraz samooskarżenie
prawdziwe;
 Spotykane z reguły wśród sprawców o niskiej inteligencji i tolerancji stresu.
 Samooskarżenie wyrażone w toku przesłuchania może być wykorzystane w
toczącym się postępowanie.
 Informacje medialne (dziennikarstwo śledcze) – informacje z materiałów
prasowych, radiowych, telewizyjnych, materiały gromadzone przez dziennikarzy
śledczych.
 Działalność instytucji kontrolnych: w przypadku ujawnienia nieprawidłowości
będących naruszeniem prawa, organy powyższe informują o tym fakcie organy
ścigania:
 Państwowa Inspekcja Sanitarna,
 Państwowa Inspekcja Pracy,
 Najwyższa Izba Kontroli

WEWNĘTRZNE ŹRÓDŁA INFORMACJI (WŁASNE)

Do wewnętrznych źródeł informacji zaliczamy między innymi:

1) POUFNE OSOBOWE ŹRÓDŁA INFORMACJI

Współpraca z osobami przekazującymi informacje funkcjonariuszom prowadzącym pracę

operacyjną lub wykonującymi zadania zlecone przez tych funkcjonariuszy.

 Źródła te zawsze działają na zasadzie absolutnej tajności.

Zadania powierzane osobowym źródłom informacji:

 o Gromadzenie i przekazywanie informacji o popełnionych lub planowanych
przestępstwach;
o Rozpracowywanie konkretnych osób/środowisk;
o Dezintegracja i dezinformacja środowisk przestępczych

Poufnymi osobowymi źródłami informacji są:

a) Osoby informujące – osoby okazjonalnie informujące właściwe organy;

b) Informatorzy – osoby pozyskane przez funkcjonariuszy lub informujące z własnej
inicjatywy w sposób względnie stały;
c) Współpracownicy – osoby pozyskane spośród informatorów do wykonywania
zlecanych im zadań operacyjnych – za wynagrodzeniem;
d) Agenci - funkcjonariusze właściwych organów prowadzący pracę operacyjną.

Przedsięwzięcie werbunkowe – zespół czynności polegających na gromadzeniu informacji

na temat konkretnej osoby, mający na celu pozyskanie tejże osoby do współpracy w
charakterze informatora lub współpracownika.

2) CZYNNOŚCI SŁUŻBOWE ORGANÓW ŚCIGANIA (CZYNNOŚCI

ADMINISTRACYJNO-PORZĄDKOWE)

Źródłami pierwszych informacji o zdarzeniu mogą być rezultaty czynności służbowych

takich jak np.:

a) Służba prewencyjna (patrolowo-obchodowa, służba na posterunkach) – daje

możliwość dokonania skutecznych obserwacji;
b) Kontrola ruchu drogowego – pozwala na uzyskanie informacji o skradzionych
pojazdach, przemycie tych pojazdów, przemieszczaniu przedmiotów zabronionych w
świetle prawa;
c) Kontrola środowisk przestępczych – dająca cenne informacje dotyczące sprawców
przestępstw jak i zdarzeń przestępczych;

3) ANALIZA MATERIAŁÓW ARCHIWALNYCH

4) CZYNNOŚCI OPERACYJNO-ROZPOZNAWCZE
  Czynności operacyjno–rozpoznawcze - system poufnych lub tajnych działań
organów policyjnych, prowadzonych poza toczącym się procesem karnym, lecz
służących temu procesowi, wykonywanych dla zapobiegania i zwalczania
przestępczości.
 Cele czynności operacyjno-rozpoznawczych są realizowane przez uzyskiwanie,
sprawdzanie oraz wykorzystywanie informacji, którymi zainteresowane są organy
ścigania;
 Organy uprawnione do ich przeprowadzania:
 Policja;
 Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego;
 Straż Graniczna;
 Krajowa Administracja Skarbowa;
 Służba Ochrony Państwa;
 Centralne Biuro Antykorupcyjne

Metody pracy operacyjnej:

a) WYWIAD - czynność mająca na celu uzyskiwanie informacji poprzez prowadzenie

swobodnej rozmowy z inną osobą.
o Ma niesformalizowany charakter

Wywiad może przybrać dwie formy:

 jawną – obie strony znają charakter w jakim występuje rozmówca – funkcjonariusz

prowadzący wywiad nie ukrywa swej tożsamości. Jest to wtedy czynność np.
administracyjna.
 ukrytą - rozmówca (funkcjonariusz) jest drugiej stronie nieznany, działa ukrywając
swoją tożsamość oraz służbowy charakter rozmowy – jest to wtedy czynność
operacyjna

b) OBSERWACJA - dokonywanie celowych spostrzeżeń osób, przedmiotów i zjawisk,

celem ich rozpoznania oraz udokumentowania zachowań osób oraz okoliczności
towarzyszących zjawiskom.

Rodzaje obserwacji:
 o Pośrednia – dokonywana z wykorzystaniem urządzeń technicznych lub innych osób
(np. sąsiadów osoby obserwowanej);
o Bezpośrednia – dokonywana osobiście przez funkcjonariusza z wykorzystaniem
zmysłu wzroku;
 Doraźna – realizowana w formie reakcji na zdarzenie, bez dokładnego przygotowania
taktyczno-osobowego;
 Planowa – realizowana jako działanie zaplanowane pod kątem taktycznym,
technicznym i osobowym;
ð Statyczna – prowadzona z jednego, stałego punktu obserwacyjnego;
ð Dynamiczna – jej przeprowadzenie wymaga śledzenia podmiotu obserwowanego

Zasady prowadzenia obserwacji:

o Zasada kilkuosobowego obserwowania – kilkuosobowa grupa obserwacyjna

gwarantuje możliwość kontynuowania obserwacji nawet po ujawnieniu jednego
obserwatora;
o Dyskrecja prowadzenia obserwacji – obserwacja nie może być dostrzegana przez
osoby postronne;
o Zaplanowanie obserwacji na zmienność warunków – należy przewidzieć różne
ruchy obserwowanego;
o Zasada doskonałej znajomości terenu – wiążąca się z funkcją rozpoznawczą
kryminalistyki;

c) KONTROLA OPERACYJNA (art. 19 Ustawy o Policji) - realizowana przez

Policję w celu zapobieżenia, wykrycia, ustalenia sprawców, a także uzyskania i
utrwalenia dowodów, ściganych z oskarżenia publicznego, umyślnych przestępstw
określonych w art. 19 ust. 1 Ustawie o Policji, w sytuacji gdy inne środki okazały się
bezskuteczne albo gdy będą nieprzydatne.

 Kontrola operacyjna – polega na prowadzeniu przez Policję niejawnych czynności w

zakresie m.in:
 uzyskiwania i utrwalania treści rozmów prowadzonych przy użyciu środków
technicznych, w tym za pomocą sieci telekomunikacyjnych;
  uzyskiwania i utrwalania obrazu i dźwięku osób z pomieszczeń, środków
transportu lub miejsc innych niż miejsca publiczne;
 uzyskiwania i utrwalania treści korespondencji, w tym korespondencji
prowadzonej za pomocą środków komunikacji elektronicznej;
 uzyskiwania i utrwalania danych zawartych w informatycznych nośnikach
danych;
 uzyskiwania i utrwalania danych zawartych w systemach informatycznych i
teleinformatycznych;
 uzyskiwania dostępu i kontroli zawartości przesyłek.

Zarządzana przez sąd okręgowy w drodze postanowienia, na pisemny wniosek:

 Komendanta Głównego Policji

 Komendanta CBŚP (Wniosek zatwierdzony przez Prokuratora Generalnego)
 Komendanta BSWP
 Komendanta CBZC

 Komendanta Wojewódzkiego Policji (wniosek zatwierdzony przez Prokuratora Okręgowego)

Kontrolę operacyjną zarządza się na okres nie dłuższy niż 3 miesiące (z możliwością
przedłużenia na łączny okres nie dłuższy niż 12 miesięcy)

d) ZAKUP KONTROLOWANY (art. 19a Ustawy o Policji) - polega na dokonaniu w

sposób niejawny nabycia, zbycia lub przejęcia przedmiotów pochodzących z
przestępstwa, ulegających przepadkowi, albo których wytwarzanie, posiadanie,
przewożenie lub którymi obrót są zabronione.
o Może polegać na wręczeniu lub przyjęciu korzyści majątkowej (łapówka)

Stosowany w celu sprawdzenia uzyskanych wcześniej wiarygodnych informacji o

przestępstwie oraz ustalenia sprawców i uzyskania dowodów przestępstwa.
Po uzyskaniu zgody prokuratora okręgowego, na wniosek właściwego organu Policji,
zarządzany przez:

 Komendanta Głównego Policji;

 Komendanta CBŚP;
 Komendanta BSWP;
 Komendanta Wojewódzkiego Policji;
 Komendanta CBZC

Celem czynności jest weryfikacja wcześniej uzyskanych materiałów mogących mieć

znaczenie dowodowe.

e) PRZESYŁKA NIEJAWNIE NADZOROWANA (art. 19b Ustawy o Policji) -

polega na niejawnym nadzorowaniu wytwarzania, przemieszczania, przechowywania i
obrocie przedmiotami przestępstwa.

Celami przesyłki kontrolowanej są:

o udokumentowanie przestępstw;
o ustalenie tożsamości osób uczestniczących w tych przestępstwach
o przejęcie przedmiotów tych przestępstw.

Zarządzana przez:

o Komendanta Głównego Policji;

o Komendanta Wojewódzkiego Policji;
o Komendanta CBŚP;
o Komendanta BSWP;
o Komendanta CBZC.

O zarządzeniu czynności zawiadamia się niezwłocznie prokuratora okręgowego,

właściwego ze względu na siedzibę zarządzającego dokonanie czynności organu Policji.
Prokurator może nakazać zaniechanie czynności w każdym czasie.

WERSJA KRYMINALISTYCZNA
Wersja kryminalistyczna - rezultat procesów myślowych w postaci hipotez będących próbą
alternatywnego wyjaśnienia jakiegoś zdarzenia, jego przyczyn, okoliczności i przebiegu, a
także wskazania osoby sprawcy.

Zasady budowy wersji kryminalistycznej:

o Tworzenie wersji od powzięcia pierwszych informacji o zdarzeniu, aż do końca

postępowania.
o W toku postępowania należy utworzyć co najmniej dwie różne wersje
kryminalistyczne.
o Wersja kryminalistyczna może obejmować całość zdarzenia lub jego poszczególne
fragmenty (wersja cząstkowa);
o Każda wersja kryminalistyczna musi być sprawdzalna i obiektywna.
o Wersje kryminalistyczne powinny być zhierarchizowane według stopnia ich
prawdopodobieństwa - następnie sprawdzane od wersji najbardziej prawdopodobnej
do najmniej prawdopodobnej.

Wersje muszą być modyfikowane dynamicznie, wraz z uzyskiwaniem nowych informacji

i dowodów.

MODUS OPERANDI

Modus operandi - charakterystyczne przedmiotowe, taktyczne i techniczne elementy

celowego i w mniemaniu sprawcy optymalnego postępowania, bezpośrednio związane z
realizacją przestępstwa, determinowane cechami oraz właściwościami przestępcy i z tej racji
pozwalające na wersyjne wnioskowanie o nim (prof. M. Kulicki).

Cechy warunkujące modus operandi (tzw. determinanty modus operandi):

o Cechy psychofizyczne człowieka;

o Parafilie seksualne;
o Umiejętności i upodobania;
o Poziom wykształcenia i wiedza;
o Przeszłość kryminalna.

Modus operandi wyraża się w tzw. „nośnikach modus operandi”:

 a) Planowanie czynu przestępnego
b) Kontakt z ofiarą przed czynem
c) Przygotowanie alibi
d) Sposób wtargnięcia na miejsce zdarzenia

Modus operandi stanowi podstawę budowy profilu kryminalnego nieznanego sprawcy

przestępstwa.

PROFILOWANIE KRYMINALNE

Profilowanie kryminalne (kryminalistyczne) - technika kryminalistyczna zmierzająca

do stworzenia krótkiej, dynamicznej charakterystyki osoby, zwięźle ujmującej
najważniejsze, wyróżniające spośród ogółu populacji cechy psychofizyczne nieznanego
sprawcy.

Jest to technika najczęściej wykorzystywana w przypadku przestępstw takich jak:

 Zabójstwo (szczególnie na tle seksualnym);

 Zgwałcenie;
 Atak terrorystyczny;
 Pozbawienie człowieka wolności

Profil kryminalny nigdy nie wskaże konkretnej osoby, lecz zmierza on do grupowego
zawężenia kręgu osób „poszukiwanych”.

Profil kryminalny tworzony jest najczęściej przez biegłego, powoływanego w drodze

postanowienia przez organ prowadzący dochodzenie/śledztwo celem sporządzenia sylwetki
psychofizycznej nieznanego sprawcy przestępstwa lub przez psychologa policyjnego.

OGLĘDZINY

Oględziny - czynność procesowa polegająca na bezpośrednim poznaniu zmysłowym przez

organ procesowy, miejsca zdarzenia, ciała osoby, rzeczy lub zwłok, celem ujawnienia ich
cech charakterystycznych a następnie ich udokumentowania.

 Oględziny są czynnością procesową oraz czynnością kryminalistyczną.

 (Realizuje je podmiot procesowy) (realizowana wg założeń taktyki kryminalistycznej)

Wyróżniamy oględziny:

 Miejsca
 Osoby fakultatywne (art. 207 k.p.k.)
 Rzeczy

 Zwłok obligatoryjne, gdy zachodzi podejrzenie przestępnego spowodowania śmierci (art. 209
k.p.k.)

PODSTAWY OGLĘDZIN

Kodeks postępowania karnego:

Art. 207 k.p.k.

§ 1. W razie potrzeby dokonuje się oględzin miejsca, osoby lub rzeczy.

§ 2. Jeżeli przedmiot może ulec przy badaniu zniszczeniu lub zniekształceniu, część tego
przedmiotu należy w miarę możności zachować w stanie niezmienionym, a gdy to nie jest
możliwe - stan ten utrwalić w inny sposób.

Art. 209 k.p.k.

§ 1. Jeżeli zachodzi podejrzenie przestępnego spowodowania śmierci, przeprowadza się

oględziny i otwarcie zwłok.

§ 2. Oględzin zwłok dokonuje prokurator, a w postępowaniu sądowym sąd, z udziałem

biegłego lekarza, w miarę możności z zakresu medycyny sądowej. W wypadkach
niecierpiących zwłoki oględzin dokonuje Policja z obowiązkiem niezwłocznego
powiadomienia prokuratora.

§ 3. Oględzin zwłok dokonuje się na miejscu ich znalezienia. Do czasu przybycia biegłego
oraz prokuratora lub sądu przemieszczać lub poruszać zwłoki można tylko w razie
konieczności.
§ 4. Otwarcia zwłok dokonuje biegły lekarz, w miarę możności z zakresu medycyny
sądowej, w obecności prokuratora albo sądu. W postępowaniu przed sądem art. 396 § 1 i 4
stosuje się odpowiednio.

§ 5. Do obecności przy oględzinach i otwarciu zwłok można, w razie potrzeby, oprócz

biegłego, wezwać lekarza, który ostatnio udzielił pomocy zmarłemu. Z oględzin i otwarcia
zwłok biegły sporządza opinię z zachowaniem wymagań art. 200 § 2.

Wytyczne nr 3 Komendanta Głównego Policji w sprawie niektórych form organizacji i

ewidencji czynności dochodzeniowo-śledczych Policji oraz przechowywania przez
Policję dowodów rzeczowych uzyskanych w postępowaniu karnym:

 Rozdział 8 „Oględziny miejsca, osoby, rzeczy”

Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych

prokuratury

§ 169 - W sprawach o zabójstwo, sprowadzenie katastrofy komunikacyjnej lub budowlanej

albo ich niebezpieczeństwa oraz w sprawach o wypadek przy pracy ze skutkiem śmiertelnym,
a także w sprawach o inne poważniejsze przestępstwa, których skutkiem jest śmierć
człowieka, prokurator przeprowadza oględziny miejsca zdarzenia lub kieruje ich
przebiegiem, a w razie potrzeby dokonuje odtworzenia przebiegu zdarzenia lub kieruje
tą czynnością.

OGLĘDZINY MIEJSCA ZDARZENIA

 Modele organizacyjne oględzin miejsca zdarzenia:

 Oględziny dokonywane samodzielnie przez funkcjonariusza Policji
prowadzącego postępowanie;
 Oględziny prowadzone przez funkcjonariusza prowadzącego postępowanie
wraz z specjalistą (technikiem kryminalistyki);
 Oględziny realizowane przez grupę oględzinową

 Szczegółowe uregulowanie problematyki:

  Wytyczne nr 3 KGP z dnia 30 sierpnia 2017 r. w sprawie wykonywania
niektórych czynności dochodzeniowo-śledczych przez policjantów;
 Procedury postępowania Policji podczas organizowania i przeprowadzania
oględzin miejsca przestępstwa;
 Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek
organizacyjnych prokuratury.

GRUPA OGLĘDZINOWA

Skład grupy oględzinowej:

a) Kierownik grupy oględzinowej – prokurator lub funkcjonariusz pionu

dochodzeniowo-śledczego;
b) Policjant lub policjanci komórki dochodzeniowo-śledczej – prowadzą oględziny
miejsca zdarzenia lub jego sektorów;
c) Funkcjonariusz pionu operacyjno-rozpoznawczego – dba o dopływ informacji o
zdarzeniu i osobach z nim związanych;
d) Technik kryminalistyki – ujawnia i zabezpiecza ślady kryminalistyczne,
dokumentuje stan miejsca zdarzenia, sporządza szkice, nagrania video;
e) Lekarz medycyny sądowej – w przypadku podejrzenia przestępnego spowodowania
śmierci;
f) Biegli odpowiednich specjalności – np. psycholog, biegły z zakresu chemii;
g) Pies tropiący wraz z przewodnikiem

Liczebność oraz skład grupy powinna być dostosowana do wielkości miejsca zdarzenia
oraz jego charakteru.

OGLĘDZINY MIEJSCA ZDARZENIA – ETAPY

1) Etap czynności zabezpieczających – służący zabezpieczeniu śladów oraz

zapobiegnięciu dalszym skutkom zdarzenia.
2) Etap ogólnoorientacyjny – wstępne rozeznanie sytuacji, wybór metody oględzin,
wybór grupy oględzinowej, wybór sprzętu do przeprowadzenia oględzin.
 3) Etap statyczny – utrwalenie charakterystyki miejsca oględzin w postaci fotografii,
szkiców, pomiarów. Nie można dokonywać żadnych zmian ani przemieszczeń na
miejscu zdarzenia.
4) Etap dynamiczny – dokonuje się zmian oraz przemieszczeń, bada się ślady
niedostrzegalne „gołym okiem” lub niedostrzeżone w etapie statycznym.
5) Etap końcowy
a. podsumowanie oględzin;
b. zaprotokołowanie;
c. Segregacja i wyliczenia zabezpieczonych śladów;
d. Zabezpieczenie techniczne ujawnionych śladów

OGLĘDZINY RZECZY

Oględziny rzeczy -polegają na zmysłowym poznaniu właściwości rzeczy, jej

zidentyfikowaniu, określeniu jej cech lub zabezpieczeniu śladów na niej się znajdujących.

Celem oględzin rzeczy jest jej identyfikacja oraz wykrycie śladów mających związek z
badanym zdarzeniem, określenie jej właściwości (np. masy pojazdu) lub jej zawartości
(np. zawartość sejfu, skrytki).

Rzecz może być poddana oględzinom w ramach:

o Oględzin miejsca zdarzenia;

o Oględzin osoby;
o Oględzin zwłok;
o Indywidualnych oględzin rzeczy;
o Innych protokołowanych czynności (np. w czasie przeszukania, przyjęcia ustnego
zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa).

OGLĘDZINY OSOBY – ART. 207 KPK + ART. 208 KPK

Oględziny osoby – polegają na poznaniu właściwości ciała i odzieży człowieka.

 Celem oględzin osoby jest wykrycie oraz identyfikacja na ciele lub odzieży śladów
zdarzenia, którego dotyczy postępowanie.
W miarę możliwości, oględziny ciała wywołujące uczucie wstydu, powinny być dokonane
przez osobę tej samej płci. (art. 208 k.p.k.).

Oględziny ciała powinny być prowadzone w obecności drugiej osoby.

Wszystkie dostrzeżone ślady (uszkodzenia, zabrudzenia) powinny być opisane i (w miarę

możliwości) sfotografowane.

Oskarżony i podejrzany mają obowiązek poddać się oględzinom zewnętrznym ciała oraz
innym badaniom niepołączonym z naruszeniem integralności ciała

Pokrzywdzony – jeżeli karalność czynu zależy od jego zdrowia.

Świadek - w każdej sytuacji na oględziny ciała i badanie lekarskie musi wyrazić zgodę

OGLĘDZINY ZEWNĘTRZNE ZWŁOK – ART. 209 KPK

o Oględziny zwłok i ich otwarcie przeprowadza się zawsze, gdy zachodzi podejrzenie
przestępnego spowodowania śmierci.

o Celem oględzin zwłok jest dostarczenie informacji dotyczących czasu śmierci osoby
badanej, jej okoliczności oraz przyczyn.
o Oględzin zwłok dokonuje się na miejscu ich znalezienia!
o Oględzin zwłok dokonuje prokurator, a w postępowaniu sądowym sąd, z
udziałem biegłego lekarza, w miarę możności z zakresu medycyny sądowej.
 W wypadkach niecierpiących zwłoki oględzin dokonuje Policja z
obowiązkiem niezwłocznego powiadomienia prokuratora.

o Oględziny zwłok dokumentowane są (w praktyce) za pomocą dwóch odrębnych

protokołów:
 protokołu oględzin miejsca – opisanie relacji zwłoki  miejsce;
 protokołu oględzin zwłok – położenie zwłok jako całości, ułożenie
poszczególnych części, opisanie śladów mogących pochodzić od zwłok.

Oba protokoły traktowane muszą być jako logiczna całość.

PROCEDURA PROWADZENIA OGLĘDZN ZEWNĘTRZNYCH ZWŁOK

o Zabezpieczenie miejsca oględzin;

o Pobranie śladów zapachowych ze zwłok i ich otoczenia;
 Ewentualne pobranie śladów zapachowych od osób przebywających w
bezpośredniej bliskości zwłok po ich ujawnieniu

o Dokonanie oględzin odzieży osoby zmarłej:

 Poszukiwanie na wierzchniej stronie mikrośladów;
 „przeszukanie” odzieży i zabezpieczenie znalezionych przedmiotów
 Szczególną uwagę zwracać należy na wszelkie dokumenty.

o Zabezpieczenie dłoni osoby zmarłej za pomocą woreczków foliowych

o Obnażenie zwłok i dokonanie oględzin właściwych zwłok”.
 Oględziny dokonywane od głowy posuwając się w dół zwłok;
 Opis w protokole i fotografia każdego obrażenia i zanieczyszczenia;
 Lokalizacja i stopień wykształcenia zmian pośmiertnych;
 Plamy opadowe;
 Stężenie pośmiertne;
 Przemieszczenie zwłok i dokonanie oględzin

Zakończenie oględzin:

 Odczytanie protokołu
 Sprostowanie omyłek
 Podpisanie protokołu

Zabezpieczenie zwłok celem przetransportowania do laboratorium!

DOKUMENTACJA OGLĘDZIN/ZABEZPIECZENIE PROCESOWE – PROTOKÓŁ

W myśl art. 143 § 1 pkt 3 k.p.k.:

Przeprowadzenie oględzin wymaga spisania protokołu.

Protokół jest formą procesowego zabezpieczenia każdego ujawnionego na miejscu zdarzenia
śladu.

o Istnieje obowiązek sporządzenia protokołu w trakcie trwania oględzin, w obecności

wszystkich uczestników biorących udział w czynności.
o Treść protokołu (art. 148 k.p.k.):
 Forma przeszła i bezosobowa;
 Chronologiczna, merytoryczna relacja opisowa;
 Dokumentacja wszystkich czynności przez członków grupy oględzinowe;
 Podpisy – składane na miejscu sporządzenia protokołu:
 Kierownik czynności;
 Pozostałe osoby biorące udział w oględzinach.

Protokół składa się z trzech części:

1) Wstępna
a. określenie przedmiotu i miejsca oględzin,
b. określenie czasu czynności określenie podstawy pr. oględzin,
c. dane o osobach biorących udział w oględzinach.
2) Opisowa
a. Opis warunków atmosferycznych,
b. Ogólna charakterystyka miejsca zdarzenia,
c. Szereg opisów miejsca zdarzenia z uwzględnieniem poszczególnych śladów.
3) Końcowa:
a. Wykaz zabezpieczonych rzeczowych źródeł dowodowych,
b. Wykaz sporządzonej dokumentacji technicznej: szkice, zdjęcia,
c. Wstępne opinie biegłych, oświadczenia uczestników oględzin,
d. Podpisy wszystkich osób biorących udział w oględzinach

DOKUMENTACJA TECHNICZNA

Dokumentacja techniczna to informacje zawarte w protokole oględzin mogą być wsparte

dokumentacją techniczną np.:

 Nagraniami video;
  Fotografiami;
 Szkicami.

Fotografia miejsca oględzin sprowadza się do wykonania zdjęć w trzech ujęciach:

a) Ujęcie ogólnoorientacyjne,
b) Ujęcie sytuacyjne,
c) Ujęcie szczegółowe.

Szkic – wykonywane w rzucie prostopadłym, w odpowiedniej skali przedstawienia badanego

miejsca.

 Umożliwiają graficzne przedstawienie informacji, które nie mogą być

udokumentowane fotograficznie

WIZJA LOKALNA

Wizja lokalna - czynność organu procesowego prowadzącego postępowanie karne, mająca

na celu potwierdzenie, sprecyzowanie, lub uzupełnienie uzyskanych w toku postępowania
informacji, dokonywana na miejscu zdarzenia.

o W trakcie wizji lokalnej nie ujawnia się, nie zabezpiecza się śladów.
o Dokonywana jest przez organ procesowy z ewentualnym udziałem świadków,
podejrzanego.
o W przypadku odkrycia nowych, nieznanych śladów – wizja lokalna jest przerywana a
zarządzane są oględziny miejsca zdarzenia połączone z ujawnianiem i
zabezpieczaniem śladów.
o Wizja lokalna dokumentowana jest protokołem, który może być uzupełniony:
 Szkicami.
 Dokumentacją fotograficzną,
 Dokumentacją filmową

Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dn. 16.07.2014 r., sygn. akt II AKa 193/ 14:
„Celem wizji lokalnej czyli oględzin wtórnych jest uzyskanie w miejscu zdarzenia
właściwego obrazu tego zdarzenia albo uściślenie uzyskanych uprzednio informacji ma więc
ona charakter raczej weryfikacyjny, a nie wykrywczy.
EKSPERYMENT KRYMINALISTYCZNY

Eksperyment kryminalistyczny - jest to czynność procesowa dokonywana w postaci

doświadczenia lub odtworzenia przebiegu zdarzeń lub ich fragmentów, celem sprawdzenia
okoliczności mających istotne znaczenie dla sprawy. (art. 211 k.p.k.).

o Może zostać przeprowadzony w formie:

 Doświadczenia,
 Odtworzenia,

Przeprowadzany jest przez organ procesowy z udziałem osób towarzyszących

(protokolant, technik kryminalistyki, statyści).

Celem eksperymentu jest sprawdzenie okoliczności mających istotne znaczenie dla sprawy.

 Służy on weryfikacji wersji kryminalistycznej lub jej fragmentu.

ESKPERYMENT KRYMINALISTYCZNY – DOŚWIADCZENIE I ODTWORZENIE

Doświadczenie - – sprawdzenie możliwości wystąpienia określonych faktów lub zjawisk albo

zbadanie możliwości ich spostrzegania w określonych warunkach:

 Nie musi być przeprowadzone na miejscu zdarzenia;

 Ma charakter ogólny, dotyczący zdarzeń pewnego typu;

Odtworzenie (rekonstrukcja) – polega na sprawdzeniu czy badane zdarzenie mogło mieć

miejsce w określonych okolicznościach, lub czy mogło mieć zakładany przebieg:

 Musi być przeprowadzone na miejscu zdarzenia;

 Jest związane z przebiegiem całego zdarzenia;
 Musi być dokonane o identycznej porze, identycznych warunkach atmosferycznych
itp.

MEDYCYNA SĄDOWA

Medycyna sądowa – gałąź medycyny wykorzystująca wiedzę i zasady nauk medycznych

do rozwiązywania problemów z dziedziny prawnej.
  Tanatologia sądowa – dział medycyny sądowej zajmujący się zagadnieniami
związanymi ze śmiercią człowieka;
 Traumatologia sądowa – dział medycyny zajmujący się zagadnieniami związanymi z
urazami ciała.

Przedstawia wiedzę medyczną w procesie stosowania prawa, w szczególności poprzez

opiniowanie medyczno-sądowe:

 Dowód z opinii biegłego – art. 278 KPC, art. 193 KPK – gdy w sprawie istnieją
okoliczności wymagające wiadomości specjalnych, np. znamiona strony
przedmiotowej czynu zabronionego odwołują się do określeń o char. medycznym.

ŚMIERĆ

Śmierć - stan następujący z chwilą śmierci mózgu jako całości i będący równoznacznym
z nieodwracalnym ustaniem funkcji pnia mózgu.

a) Śmierć mózgowa (mors celebralis) – trwałe i nieodwracalne ustanie czynności mózgu

przejawiające się: śpiączką, brakiem reakcji na bodźce, bezdechem.

Obwieszczenie Ministra zdrowia z dn. 04.12.2019 r. w sprawie sposobu i kryteriów

stwierdzania trwałego nieodwracalnego ustania czynności mózgu.

b) Śmierć kliniczna – przejściowe i odwracalne zatrzymanie podstawowych funkcji

życiowych człowieka. Cechy śmierci klinicznej:
a. zatrzymanie krążenia i oddychania,
b. bladość powłok,
c. oziębienie ciała,
d. bierne ułożenie ciał

RODZAJE ŚMIERCI:

a) Śmierć gwałtowna – wynika z przekroczenia przez zewnętrzny czynnik urazowy

granicznych możliwości adaptacyjnych organizmu.
a. Śmierć nagła – niepoprzedzona okresem agonii, następująca w okresie od
kilku sekund do kilku minut.
 b. Śmierć powolna – poprzedzona okresem agonii i rozciągnięta w czasie nawet
do kilku dni.
b) Śmierć z przyczyn chorobowych – wynikająca z trwającej krócej lub dłużej choroby,
skutkującej zgonem osoby.
a. Śmierć nagła
b. Śmierć powolna
c) Śmierć naturalna (uwiąd starczy) – wynikająca z fizjologicznego starzenia i zużycia
się narządów oraz tkanek
a. Śmierć powolna

PRZYCZYNA I MECHANIZM ŚMIERCI

o Przyczyna śmierci – obrażenia lub choroby, które doprowadzają do patologicznych

(śmiertelnych) zmian w organizmie człowieka, np.:
 Zawał mięśnia sercowego;
 Rana rąbana czaszki;
 Rana cięta tętnicy szyjnej;
 Rana postrzałowa.

o Mechanizm śmierci – całość zaburzeń i rozstroju organizmu, wynikających z

przyczyny śmierci, skutkujących zgonem np.:
 Wykrwawienie;
 Zatrzymanie wymiany tlenowej;
 Stan zapalny

Okoliczności śmierci:

 nieszczęśliwy wypadek,
 Zabójstwo,
 Samobójstwo,
 przyczyny naturalne

PLAMY OPADOWE
Plamy opadowe (Livor mortis) – czerwono-purpurowe zabarwienie najniżej położonych
części ciała spowodowane gromadzeniem się krwi w drobnych naczyniach krwionośnych.

 Plamy opadowe nie wykształcają się w miejscach uciśniętych (np. przylegających do

podłoża);
 Uciśnięcie plamy opadowej spowoduje jej zblednięcie.
 Po nacięciu plama opadowa jest widoczna na tle żółtawej tkanki podskórnej
 Podbiegnięcie krwawe po nacięciu będzie widoczne jako czerwonawe zabarwienie
w tkance podskórnej.
 Plamy opadowe pojawiają się w czasie od 30 minut do 2 godzin po śmierci.
 Przy śmierci powolnej mogą powstać w zredukowanej formie jeszcze za życia
ofiary.
 Maksymalne wysycenie następuje po 8-12 godzinach.
 W okresie do 6 godzin przy zmianie pozycji zwłok przemieszczają się;
 W okresie 12-14 godzin (jeśli zwłoki nie były przemieszczane) nie ulegają
już przemieszczeniu pod wpływem zmiany położenia ciała.

STĘŻENIE POŚMIERTNE (RIGOR MORTIS)

Sztywność mięśni - występująca po śmierci wskutek wyczerpania energii mięśni

zgromadzonej w postaci cząsteczek ATP.

Stężenie pośmiertne pojawia się w ciągu 2-4 godzin po zgonie, rozwijając się w pełni w
ciągu 6-12 godzin.

 Rozwija się równomiernie, objawiając się w pierwszej kolejności w drobnych

mięśniach.
 U osób, które przed zgonem poniosły wysiłek fizyczny (zużywały ATP), stężenie
pośmiertne może pojawić się nawet kilka minut po zgonie.

Stężenie pośmiertne zanika w chwili rozpoczęcia rozkładu zwłok – od 36 godzin po

śmierci do 6 dni.

Pozycja ciała objętego stężeniem pośmiertnym charakteryzuje się najczęściej:

a) Zgięciem kończyn w stawach łokciowych i kolanowych

 b) Zaciśnięciem palców dłoni
c) Wyprostowaniem kończyn dolnych w stawach biodrowych

OZIĘBIENIE ZWŁOK

Pośmiertna utrata ciepła jest zjawiskiem, które występuje z uwagi na ustanie procesów
przemiany materii oraz powolnego zrównywania się temperatury zwłok do temperatury
otoczenia.

Określanie czasu zgonu jest możliwe po zastosowaniu wzoru:

Czas jaki upłynął od zgonu = 37°C – temperatura w odbytnicy (°C) + 3

Trwa do chwili wyrównania temperatury ciała z temperaturą otoczenia.

Tempo oziębienia zależy m.in. od:

a) Wilgotności środowiska
b) Temperatury otoczenia
c) Środowiska w jakim znajdują się zwłoki (wodne, powietrze, gleba)
d) Wieku
e) Płci
f) Pozycji zwłok

REAKCJE INTERLETALNE

Okres interletalny (życie pośrednie) – okres pomiędzy śmiercią kliniczną a śmiercią

biologiczną, w trakcie którego zespoły tkankowe reagują w sposób dla siebie typowy na różne
bodźce (tzw. reakcje interletalne).

Bodźce:

 mechaniczne,
 termiczne,
 elektryczne, farmakologiczne

Przykładowe reakcje interletalne:

 o 1,5-2,5 hpm (hours postmortem) – uderzenie młoteczkiem w przednią część uda
powoduje skurcz mięśni;
o 5-6 hpm – pobudzenie prądem elektrycznym mięśni mimicznych wywołuje ich
skurcz;
o < 20 hpm – zakropienie atropiny do oka powoduje zwężenie źrenicy.

PROCES ROZKŁADU LUDZKICH ZWŁOK

Proces rozkładu ciała składa się z dwóch etapów:

1) Autolizy - rozpad komórek i narządów na skutek procesów chemicznych

spowodowanych przez enzymy wewnątrzkomórkowe.
2) Gnicia – proces spowodowany przez bakterie i fermentację.
a. Po śmierci bakterie z przewodu pokarmowego rozprzestrzeniają się po całym
ciele powodując przemiany gnilne.

Czas pojawienia się zmian gnilnych zależy od środowiska.

Procesy autolizy i gnicia są procesami destrukcyjnymi – na skutek ich zaistnienia dochodzi

do całkowitego unicestwienia ciała osoby zmarłej.

ZNACZENIE PROCESÓW ROZKŁADU DLA WSTĘPNEGO USTALENIA CZASU

ZGONU

o (24-36 godzin od śmierci) - w początkowym etapie występuje zielonkawe

zabarwienie dolnych partii brzucha;
o (40-55 godzin od śmierci) - zielonkawe zabarwienie głowy, szyi, barków. Pojawiają
się smugi dyfuzyjne;
o (60-72 godziny) - ciało ulega rozdęciu gazami, naskórek oraz włosy ześlizgują się.
Zwłoki stają się bladozielone lub zielonoczarne.
 Rozdęcie zwłok uwidacznia się na twarzy:
 oczy wystają z oczodołów;
 język wystaje pomiędzy zębami i wargami;
 pojawiają się ociekliny gnilne – płyny gnilne wyciekające z jamy ustnej
i nozdrzy.
Końcowym efektem procesów rozkładowych jest zeszkieletowanie ciała.

Przemiany utrwalające – w odróżnieniu od zmian rozkładowych „konserwują” one zwłoki :

a) W gorącym, suchym klimacie zwłoki szybko tracą wodę i dochodzi do strupieszenia

(mumifikacji)
a. Zwłoki osoby zmarłej charakteryzują się znaczną utratą masy, rzędu 70% wagi
przyżyciowej.
b) W klimacie umiarkowanym do mumifikacji może dojść np.: na strychach w
sąsiedztwie kominów.
c) W zimnym, wilgotnym środowisku zwłoki ulegają przeobrażeniom tłuszczowo-
woskowym.
a. W wyniku przemiany tkanki tłuszczowej do gliceryny i wolnych kwasów
tłuszczowych powstaje szara substancja na powierzchni skóry.

ŚMIERĆ W WYNIKU ZAGARDLENIA

o Rodzaj śmierci w wyniku pozbawienia tlenu, podczas którego następuje zamknięcie

naczyń krwionośnych oraz dróg oddechowych w obrębie szyi, na skutek działania siły
z zewnątrz;

Rodzaje śmierci na skutek zagardlenia:

a) POWIESZENIE
a. Charakterystycznymi cechami są kształt i przebieg bruzdy wisielczej.
b. Zgon następuje najczęściej w wyniku niedotlenienia mózgu z uwagi na ucisk
na tętnice szyjne lub odcięcie możliwości wymiany powietrza z powodu:
i. utraty przytomności;
ii. przesunięcia języka do tylnej ściany gardła;
iii. spłaszczenia krtani
b) ZADZIERZGNIĘCIE - rodzaj śmierci z zagardlenia, charakteryzujący się zarówno
innym przebiegiem pętli, jak i odmienną siłą działającą przy zaciśnięciu niż w
przypadku powieszenia.

Cechy charakterystyczne śmierci z zagardlenia w mechanizmie zadzierzgnięcia:

 o Bruzda jest zazwyczaj zamknięta i ułożona poziomo;
o Nacisk na szyję wywierany jest pętlą, zaciskaną inną siłą niż ciężar ofiary;
o Najczęściej spotykana przy zabójstwach;

Możliwa jest śmierć samobójcza przy wykorzystaniu samoblokujących się obiektów,

krępulców, dźwigni itd.

c) ZADŁAWIENIE
o Zadławienie ręką ludzką – śmierć z uduszenia, której mechanizm polega na
mechanicznym odcięciu dopływu powietrza do płuc poprzez bezpośredni ucisk ręką
sprawcy (najczęściej) na narządy szyi ofiary.

O zadławieniu świadczą:

 Krwawe podbiegnięcia w okolicach szyi,

 Półksiężycowate otarcia naskórka,
 Krwawe wylewy pod skórą i w mięśniach szyi,
 Złamania kości gnykowej,
 Uszkodzenie chrząstek krtani,

Spotykane tylko w przypadku zabójstw.

Do zadławienia może dojść poprzez uciśnięcie szyi na przykład: nogą, podudziem,

przedramieniem.

ŚLAD KRYMINALISTYCZNY

Ślad kryminalistyczny to każda zmiana obiektywnej rzeczywistości, która jako znamię

zdarzenia będącego przedmiotem postępowania, stanowi podstawę do odtworzenia i ustalenia
przebiegu tego zdarzenia, zgodnie z rzeczywistością.
Ślady pamięciowe - utrzymują się w pamięci człowieka.

 „Ujawnia” się je w toku przesłuchania

Ślady materialne to – zmiany w rzeczywistości nas otaczającej, występujące jako mikroślady

i makroślady będące odwzorowaniami mechanizmu śladotwórczego.

 Ślady powierzchniowe (odbitki) – ślady nienaruszające struktury podłoża, mogą

wystąpić w formie:
 Nawarstwionej – substancja tworząca ślad zostaje naniesiona na przedmiot
 Odwarstwionej – substancja pokrywająca przedmiot zostanie z niego zabrana

Ślady wgłębione (odciski) - powstają na powierzchniach plastycznych; są to ślady

rozerwania, rozdarcia, odciśnięcia itp.

Ślady zjawiskowe to są to ślady np. zapachowe (osmologiczne) oraz cieplne (termiczne).

Ślady psychologiczne to konsekwencje zaistniałych zmian w obiektywnej rzeczywistości,

umożliwiające wnioskowanie o cechach psychicznych (o osobowości) osoby je
pozostawiającej. Są interpretowane z śladów kryminalistycznych. Zaliczamy do nich
wszelkie ślad wynikające z aktywności „sprawcy”:

 Obecność i położenie śladów materialnych (lub brak dostrzegalnych śladów

materialnych) – wskazują np. na inteligencję, świadomość, wiedzę sprawcy.
  Pozostawienie lub zabór przedmiotów z miejsca zdarzenia – może wskazywać np. na
motywację sprawcy, planowe lub przypadkowe zachowanie sprawcy.

POJĘCIE IDENTYFIKACJI KRYMINALISTYCZNEJ

Identyfikacja kryminalistyczna to - ustalenie tożsamości obiektu

(osoby/zwierzęcia/rzeczy) na podstawie najbardziej charakterystycznych cech śladu
pozostawionego przez nią, poprzez porównanie materiału dowodowego z materiałem
porównawczym (badanie porównawcze).

Materiał dowodowy – ślady pochodzące z miejsca zdarzenia, mogące służyć identyfikacji

grupowej lub indywidualnej.

Materiały porównawczy – ślady celowo pozyskane przez organ procesowy.

Identyfikacja grupowa - ustalenie przynależności obiektu do grupy charakteryzującej

się zespołem wyróżniających ją cech:

 Np.: „pojazd jednośladowy”, „broń palna gładkolufowa”, „pocisk kal. 44 mm”

Identyfikacja indywidualna zidentyfikowanie jednostkowego obiektu na podstawie

właściwych tylko dla niego cech:

 Np.: „pojazd o nr VIN: xxxxxxxxx”, konkretny egzemplarz broni (o nr…), pocisk z

widocznymi śladami grotu iglicznego charakterystycznego dla broni….

Prowadząc identyfikację kryminalistyczną wyróżnia się dwie cechy śladów:

1. Cechy grupowe (przysługujące wszystkim przedmiotom danego rodzaju):

a. Producent obuwia;
b. Wzór bieżnika opony;
c. Kształt młotka;
 d. Wzór linii papilarnych
2. Cechy indywidualne (przysługujące wyłącznie pojedynczym przedmiotom danego
rodzaju):
a. Odkształcenie podeszwy buta;
b. Charakterystyczne odkształcenie bieżnika w tym samym miejscu;
c. Mikronierówności na powierzchni młotka;
d. Układ minucji w rysunku wzoru linii papilarnych.

DERMATOSKOPIA

Dermatoskopia - dział techniki kryminalistycznej zajmujący się identyfikacją człowieka na

podstawie cech charakterystycznych budowy skóry.

(gr. Derma – skóra, skopein – patrzeć)

Do śladów dermatoskopijnych zaliczamy ślady:

a) Daktyloskopijne – ślady linii papilarnych.

b) Cheiloskopijne – ślady w postaci odwzorowań czerwieni wargowej.
c) Otoskopijne – ślady małżowiny usznej.
d) Ślady struktury poletkowej skóry - ślady struktury skóry pokrywającej ciało
człowieka poza obszarami dłoni, palców, małżowin usznych oraz czerwieni wargowej.

DZIAŁY DAKTYLOSKOPII

Daktyloskopia (sensu largo) – dział techniki kryminalistycznej zajmujący się identyfikacją

człowieka na podstawie śladów linii papilarnych:

 Daktyloskopia (sensu stricto) - znajdujących się na opuszkach palców dłoni;

 Chejroskopia - znajdujących się na wewnętrznych częściach dłoni;
 Podoskopia - znajdujących się na stopach.

W przedmiocie zainteresowań daktyloskopii znajdują się również ślady:

 Krawędzioskopia - nierównych brzegów linii papilarnych;

 Poroskopia - rozmieszczenia kanalików potowych na powierzchni linii papilarnych.
PODSTAWY BIOLOGICZNE DAKTYLOSKOPII

Skóra to tkanka okrywająca ciało człowieka, spełniająca wiele istotnych funkcji, składająca
się z trzech warstw:

a) Naskórka
b) Skóry właściwej
c) Tkanki podskórnej

Naskórek to wierzchnia warstwa skóry, składająca się z pięciu warstw:

a) Rogowej
b) Jasnej
c) Ziarnistej
d) Kolczystej
e) Podstawnej (rozrodczej)

W obrębie wewnętrznych części palców i dłoni występują gruczoły łojowe i potowe, które
wydzielają produkty przemiany materii w postaci substancji potowotłuszczowej.

 Gruczoły łojowe – umiejscowione przy mieszkach włosowych, przez które wydostaje

się łój.
 Gruczoły potowe – ekrynowe i apokrynowe wydzielające pot:
 Ekrynowe – ich wyloty znajdują się na grzbietach linii papilarnych
 Apokrynowe – znajdują się głównie w okolicach pachowych
BIOLOGICZNE PODSTAWY DAKTYLOSKOPII

Linie papilarne mają postać podwójnych rzędów listewek skórnych, oddzielonych bruzdą
występującą pomiędzy dwiema biegnącymi obok siebie liniami papilarnymi.

CECHY LINII PAPILARNYCH

Zasada 3N:

1) Niepowtarzalność – linie papilarne są indywidualne dla każdego człowieka i nie ma

dwóch osób posiadających taki sam układ linii papilarnych. Różnorodność wynika z
specyfiki ich formowania w okresie życia płodowego.
a. Szansa na powtórzenie się identycznego wzoru linii papilarnych u innego
człowieka wynosi 1 : 64 000 000 000.
2) Niezniszczalność – komórki naskórka posiadają zdolność regeneracji, co w przypadku
uszkodzeń linii papilarnych w warstwie naskórka powoduje ich „odrodzenie”.
a. Uszkodzenie linii papilarnych następuje dopiero w wyniku uszkodzenia skóry
właściwej.
3) Niezmienność – kształtują się w okresie około 100 – 120 dnia życia płodowego.
Pozostają niezmienne aż do gnilnego rozkładu zwłok.

PODSTAWOWE POJĘCIA DOTYCZĄCE IDENTYFIKACJI

DAKTYLOSKOPIJNEJ
Delta - Tworzą ją dwie linie równoległe, które rozchylają się w pewnym punkcie w kształt
lejka. Ramiona delty dzielą wzór na trzy zasadnicze części.

Termin wewnętrzny – centrum wzoru linii papilarnej.

Termin zewnętrzny – punkt rozwidlenia ramion delty.

Linia Galtona – linia łącząca termin zewnętrzny z terminem wewnętrznym. Wyznacza ona
indeks wzoru.

 Indeks wzoru – liczba linii papilarnych przeciętych przez Linię Galtona.

Minucje – mikrostruktury z których zbudowane są linie papilarne.

 Cechy indywidualne wzoru linii papilarnych;

 Przyjmują postać: oczek, haczyków, początków, końców, mostków.

MINUCJE

BADANIA PORÓWNAWCZE ŚLADÓW DAKTYLOSKOPIJNYCH

o Wykonywana przez biegłego zgodnie z art. 193 k.p.k. ekspertyza daktyloskopijna

polega na porównaniu śladu dowodowego z śladami porównawczymi.
o Wyróżnia się dwie fazy identyfikacji daktyloskopijnej:
  Badanie grupowe – biegły porównuje wzory linii papilarnych, ich indeks.
Prowadzi to do eliminacji części odcisków z materiału dowodowego;
 Badanie indywidualne – biegły porównuje minucje pomiędzy śladami z
miejsca zdarzenia a materiału porównawczego.

WZORY LINII PAPILARNYCH

1. Wzory proste – nie posiadają delty. Zaliczane są do tej grupy:

a. Wzory łukowe
b. Wzory namiotowe

2. Wzory złożone – mają deltę:

a. Wzory pętlicowe (prawo lub lewostronne) – posiadają jedną deltę.
b. Wzory wirowe – posiadają więcej niż jedną deltę (najczęściej dwie).

METODY UJAWNIANIA ŚLADÓW DAKTYLOSKOPIJNYCH

1) Metoda optyczna - zaliczamy do niej wszelkie wzrokowe oględziny

miejsc/powierzchni/przedmiotów, na których spodziewamy się ujawnić ślady.
 a. Może polegać na wykorzystaniu odpowiednich źródeł światła (latarek,
oświetlaczy kryminalistycznych) padających pod odpowiednim kątem.
b. Stosowana w przypadku śladów daktyloskopijnych pozostawionych np. na
szybie, szklanym naczyniu
2) Metoda fizyczna (mechaniczna) - polega na ujawnieniu śladów linii papilarnych
przy pomocy proszków lub zawiesin daktyloskopijnych.
a. Proszek naniesiony na przedmiot przylepia się do substancji potowo-
tłuszczowej i go uwyraźnia.
b. Najpopularniejszymi proszkami daktyloskopijnymi są:
i. Argentorat – szkło, ceramika, metale;
ii. Proszki magnetyczne - papier, szkło, ceramika, tworzywa sztuczne;
iii. Proszki fluorescencyjne – powierzchnie wielobarwne
3) Metoda chemiczna - polega na stosowaniu specjalnych odczynników, które
wchodząc w reakcje z substancją potowo-tłuszczową, zmieniają zabarwienie miejsca
gdzie znajduje się ślad.
a. Najczęściej stosowaną substancją jest ninhydryna.

Ninhydryna – reaguje z aminokwasami. Stosowana na podłożach papierowych (suchych),

po zamoczeniu miejsca ninhydryną, wysuszeniu go, pozostawiana jest do wyschnięcia na
kilkanaście godzin.

4) Metoda fizykochemiczna = cyjanoakrylowa - została opracowana w 1978 r. w

Oddziale Identyfikacji Kryminalnej Japońskiej Policji Narodowej.
a. Metoda cyjanoakrylowa polega na polimeryzacji estru kwasu
cyjanoakrylowego.
b. Proces ten wymaga odpowiedniej temperatury (140˚C), wilgoci (80%) a także
systemu wietrzącego, gdyż to jedyny sposób, by proces przerwać.
c. Przeprowadzana w komorach cyjanoakrylowych.

Etapy metody cyjanoakrylowej:

a) Przedmiot wieszamy w środku komory cyjanoakrylowej, tak aby pary cyjanoakrylu

miały dostęp do całej jego powierzchni.
b) Używając folii specjalistycznej umieszczamy ją nad przedmiotem, a używając kleju,
takiego jak cyjanopan, Super Glue czy Hard Evidence, przelewamy go do aluminiowej
 miski w ilości adekwatnej do wielkości komory.
c) Po zakończonym zabiegu, w miejscu odcisków znajdujemy szarawy, trwały osad.

DAKTYLOSKOPOWANIE OSÓB

o Identyfikacja daktyloskopijna polega na porównaniu śladu dowodowego (z miejsca

zdarzenia) z śladem porównawczym (pobranym od konkretnej osoby).
o Pobranie śladów porównawczych odbywa się przez przeniesienie wzorów odbitek linii
papilarnych na karty daktyloskopijne.
o Materiał porównawczy do badań daktyloskopijnych pobierany jest od:
 Oskarżonego i podejrzanego
 Osób stwarzających zagrożenie dla życia i zdrowia ludzkiego

Jeśli ich tożsamości nie można ustalić inaczej

 Cudzoziemców składających wniosek o nadanie statusu uchodźcy lub

wydalanych z kraju
 Osób badanych eliminacyjnie (art. 192a k.p.k.)
 Zwłok

DAKTYLOSKOPOWANIE ZWŁOK

Zwłoki mogą być daktyloskopowane zarówno w wczesnym jak i późnym stadium zmian
pośmiertnych.

Na skutek stężenia pośmiertnego palce denata zaginają się do wnętrza dłoni, dlatego
stężenie musi zostać przełamane.

Zwłoki daktyloskopowane są za pomocą tzw. trupiej łyżki.

IDENTYFIKACJA DAKTYLOSOPIJNA – SYSTEM AFIS

System AFIS – Automatyczny System Identyfikacji Daktyloskopijnej (Automated

Fingerprint Identification Systems) pozwala na kodowanie i porównywanie śladów i odbitek
linii papilarnych.
  System szereguje wyniki porównań według prawdopodobieństwa w skali malejącej •
Decyzja o stwierdzeniu ewentualnej identyczności śladu należy do biegłego.
 W systemie AFIS występują 2 bazy danych:
 Baza kart daktyloskopijnych – zawiera odbitki śladów linii papilarnych na
karcie daktyloskopijnej pobranej od osoby badanej (materiał porównawczy).
 Baza śladów NN– zawiera odbitki linii papilarnych ujawnionych na miejscu
przestępstwa (materiał dowodowy).

Wprowadzane odbitki z kart daktyloskopijnych oraz ślady z miejsc zdarzeń wprowadzane są

do właściwej bazy danych. Następnie w ramach dwóch baz danych dochodzi do
porównywania śladów i odbitek w następujących konfiguracjach:

a) Ślad – karta – gdy chcemy ślad z miejsca zdarzenia porównać z istniejącą już bazą
odbitek porównawczych.
b) Ślad – ślad – gdy nie jest znane pochodzenie śladu i chcemy sprawdzić czy ten sam
sprawca pozostawił ślad na innym miejscu zdarzenia.
c) Karta – ślad – gdy chcemy sprawdzić, czy któryś z zarejestrowanych śladów
nieznanego pochodzenia nie ma odpowiednika w liniach papilarnych pozyskanych od
daktyloskopowanej osoby.
d) Karta – karta – gdy chcemy sprawdzić tożsamość nieznanych zwłok lub gdy
podejrzewamy, że daktyloskopowana osoba zataja swoją tożsamość.

CHEILOSKOPIA

Cheiloskopia to dział techniki kryminalistycznej zajmujący się identyfikacją człowieka na

podstawie śladów czerwieni wargowej.

Czerwień wargowa – część powierzchni ciała człowieka stanowiąca przejście pomiędzy

zewnętrzną (skórną) a wewnętrzną (śluzową) częścią wargi.

Identyfikacja polega na porównywaniu odbitek czerwieni wargowej (śladów

porównawczych) z śladami dowodowymi (śladami z miejsca zdarzenia).

Substancjami śladotwórczymi są:

 Ślina
  Resztki pożywienia
 Pomadka
 Krem

OTOSKOPIA KRYMINALISTYCZNA

Otoskopia kryminalistyczna - dział techniki kryminalistycznej umożliwiający identyfikację

osób na podstawie śladów małżowiny usznej.

Do pobierania odbitek śladów małżowiny usznej służy otometr.

Pobierane na folię daktyloskopijną są odbitki małżowiny usznej lewej oraz prawej, z

różnymi siłami: 1 kg, 2 kg, 3 kg

Ekspertyza otoskopijna wykonywana jest przez biegłego (posiadającego wiadomości

specjalne) w zakresie identyfikacji człowieka na podstawie śladów małżowiny usznej, na
zlecenie organu procesowego, zakończona wydaniem opinii.

PODSTAWY PRAWNE DAKTYLOSKOPII

Podstawą prawną do przeprowadzenia badań daktyloskopijnych są między innymi:

1) Przepisy kodeksu postępowania karnego:

a. art. 74 § 2 pkt 1 k.p.k. – oskarżony oraz podejrzany mają obowiązek
współdziałać i dostarczać dowodów poprzez zachowanie bierne – w tym
poprzez poddanie się daktyloskopowaniu.
b. Art. 308 § 1 k.p.k. w zw. z art. 74 § 3 k.p.k. – obowiązek poddania się
daktyloskopowaniu przez osobę podejrzaną.
c. Art. 192a k.p.k – w celu ograniczenia kręgu osób podejrzanych lub ustalenia
wartości dowodowej ujawnionych śladów można pobrać odciski palców od np.
świadka
d. Art. 213 § 1 k.p.k. – obowiązek ustalenia tożsamości podejrzanego, który
realizowany jest m.in. przez pobranie odbitek linii papilarnych i
przeprowadzenie wywiadu daktyloskopijnego
2) Przepisy Ustawy o Policji:
a. Art. 15 ust. 3a oraz 3b Ustawy o Policji – Policjanci są uprawnieni do
pobierania odcisków linii papilarnych lub wymazu ze śluzówki, w
przypadkach wskazanych w Ustawie (o Policji) oraz do pobierania odcisków
linii papilarnych lub materiału biologicznego ze zwłok ludzkich o nieustalonej
tożsamości.