TEMATYKA I

1. Wady konstrukcji cienkościennych:

 Wyższa cena kształtowników giętych niż kształtowników walcowanych na gorąco
 Wyższy koszt wytwarzania konstrukcji lekkich niż zwykłych konstrukcji
 Wyższy koszt antykorozyjnych powłok ochronnych
 Wymagany bardziej staranny transport, przeładunek i montaż z uwagi na większą podatność
na lokalne uszkodzenia
 Większa podatność na lokalne uszkodzenia (duża wrażliwość na początkowe imperfekcje
geometryczne)
 Skłonność do niestateczności miejscowej
 Projektowanie lekkich konstrukcji jest bardziej pracochłonne i skomplikowane

2. Zalety konstrukcji cienkościennych:

 Zmniejszenie zużycia stali i obniżenie ciężaru konstrukcji o 50%
 Skrócenie czasu montażu, szczególnie w przypadku stosowania zunifikowanych układów
konstrukcyjnych
 Swoboda kształtowania profili przekrojów poprzecznych (zw. z nowoczesną technologią
profilowania na zimno cienkich blach stalowych)
 Korzystne charakterystyki geometryczne kształtowników giętych w stosunku do pola ich
przekrojów
 Lekkość i estetyczny wygląd

3. Zasady kształtowania konstrukcji cienkościennych

Projektować tak by zapewnić:
 szybki montaż konstrukcji,
 zastosowanie typowych rozwiązań węzłów (w zunifikowanych systemach zużycie stali jest
zazwyczaj niższe)
 obniżenie pracochłonności i czasu przygotowania konstrukcji
 oszczędność kosztów robocizny
 szybką realizację konstrukcji

Lekkie konstrukcje nie są tańsze dlatego najważniejszym kryterium jest oszczędność

materiału, którą można uzyskać dzięki:
 typizacji elementów konstrukcyjnych oraz ich połączeń
 produkcji kształtowników w dużych seriach
 dobre dostosowanie kształtowników do ich przeznaczenia i pracy w konstrukcji
 optymalne projektowanie

1
4. Technologia wytwarzania kształtowników profilowanych na zimno
Najbardziej rozpowszechnione jest zaginanie taśm, wstęg i blach poprzez zastosowanie:
 ciągarek oczkowych lub rolkowych
 krawędziarek (maszyny do zginania)
 walcarek rolkowych (giętarki)
 pras do gięcia

Uwagi:

 oś kształtownika powinna pozostać w 1 płaszczyźnie przy przejściu przez wszystkie klatki

 między parami rolek profilujących znajdują się boczne rolki kierujące służące do
sterowania położeniem częściowo już ukształtowanego wyrobu i wywierające nieznaczny
nacisk poziomy
 w walcarkach rolkowych można produkować kształtowniki o grubości taśmy od 0,3mm do
18mm
 szerokość materiału wyjściowego – 20 do 2000 mm – uzyskuje się wyroby o bardzo
dokładnych wymiarach
 profilowanie w pełni zmechanizowane

 Najbardziej wydajne są walcarki i prasy. Walcarka rolkowa jest urządzeniem o ruchu

ciągłym. Składa się z szeregu klatek, w których para odpowiednio ukształtowanych rolek
narzuca przeciąganej taśmie stalowej zamierzone odkształcenie poprzeczne. Taśma,
przesuwając się, uzyskuje odpowiednie deformacje. Na wyjściu maszyny otrzymuje się
gotowy kształtownik o odpowiednik przekroju. W sposób ciągły podawany jest materiał
wyjściowy z bębna. Po wyprofilowaniu można przyciąć wyrób na dowolnej długości.
Nadawanie odkształceń na walcarce rolkowej odbywa się stopniowo.

5. Asortyment przekrojów stosowanych w konstrukcjach cienkościennych

Elementy cienkościenne występują w postaci:
 prętów (kształtowniki cienkościenne)
 powłok (blachy fałdowe)
Do produkcji profili stalowych wykorzystuje się najczęściej blachy wykonane ze stali S350GD.

Większość złożonych kształtowników jest zbudowana z 4 podstawowych kształtowników

zimnogiętych:
a. profil Z („zetownik”)
b. profil C („ceownik”)
c. profil S („sigma”)
d. profil H

a. b. c. d.

Rodzaje kształtowników zimnogiętych:

2
  pojedyncze kształtowniki otwarte:

 złożone kształtowniki otwarte

 złożone kształtowniki zamknięte

 elementy ściskane lub rozciągane

 belki oraz inne elementy zginane

 blachy profilowane i kasety

6. Materiały stosowane w przekrojach profilowanych na zimno

Stal stosowana do profilowania na zimno kształtowników cienkościennych i blach powinna
odpowiadać warunkom podanym w normach.

Materiał wyjściowy do produkcji kształtowników powinien:

 posiadać wydłużenie co najmniej 15 % (wydłużenie określone jest na próbkach
pobranych z materiału wzdłuż kierunku walcowania)
 kształtowniki przeznaczone na elementy nośne należy wykonywać z blachy lub taśmy
walcowanej na gorąco
 coraz częściej stosowane kształtowniki gięte ze stali nierdzewnej

3
7. Zabezpieczenie antykorozyjne i p.poż. w konstrukcjach cienkościennych

 zabezpieczenia antykorozyjne

Stosuje się powłoki zabezpieczające z cynku nakładane w wannie cynkowej lub powłoki z alucynku,
które są lepsze.

1. Powłoka ochronna z alucynku (stop 55% aluminium i 45% cynku) jest podstawową
ochroną antykorozyjną rdzenia stalowego.
2. Powłoka pasywacyjna - umożliwia trwałe łączenie się i właściwe przyleganie kolejnych
warstw na styku pomiędzy powłokami metalicznymi (powłoka cynkowa lub alucynkowa), a
organicznymi (warstwa gruntująca oraz powłoka wierzchnia).
3. Powłoka gruntująca/podkładowa - stanowi podkład dla powłoki wierzchniej przez co
poprawia jej przyczepność i zapewnia większą jej elastyczność.
4a. Wierzchnia powłoka organiczna - kolor - oprócz funkcji ochronnej, gwarantuje
odpowiednią twardość oraz zapewnia ostateczny efekt wizualny.
4b. Spodnia powłoka lakiernicza - ochronna.

 zabezpieczenia przeciwogniowe

- okładziny (płyty warstwowe)

- izolacje termiczne (np. wełna mineralna na blasze trapezowej)
- farby pęczniejące

(nie wiem jakie dla cienkich profili mogą być, żeby się z nimi nic nie stało)

8. Narysuj przykłady i omów zasady kształtowania połączeń w płatwiach o

ciągłym schemacie statycznym

(Nie wiem co tu ma być więc wrzucam zdjęcia z wykładów)

4
5
  System na zakłady:

Stosowany przy profilach dachowych i ściennych przy rozpiętości przęseł 6-10m. Profile są
mocowane na zakład jeden profil wewnątrz drugiego. W przęsłach końcowych stosuje się podwójny
profil lub grubszy przekrój:

 optymalny ciężar
 małe ugięcia
 możliwe jest osiąganie dużych rozpiętości
 duża liczba połączeń
 większe nakłady prac montażowych
 możliwy do wykonania z profili Z

6
 Mocowanie do podpory

7
9. Narysuj i omów zasady kształtowania węzłów kalenicowych i
okapowych przy zastosowaniu płatwi profilowanych na zimno
(Nie wiem co tu ma być więc wrzucam zdjęcia z wykładów)

8
10. Wpływ podwieszeń na nośność krytyczną płatwi
Na wykładach były na ten temat tylko 2 slajdy i na ich podstawie oraz tego co ona mówiła można
stwierdzić, że zastosowanie jednego podwieszenia zwiększa nośność krytyczną płatwi lecz gdy
użyjemy ich więcej to nośność jest porównywalna, a nawet mniejsza niż gdy nie stosujemy
żadnych podwieszeń co widać na wykresach, które były na slajdach.

9
 1. Teoria Własowa
W.Z. Własow sformułował ogólną teorię utraty stateczności pręta cienkościennego
o przekroju otwartym, opartą na następujących założeniach:
 nieodkształcalny kontur pręta
 płaski stan naprężenia
 obciążenie zewnętrzne przechodzące przez oś skręcania pręta

Przy rozpatrywaniu stateczności ogólnej przyjmuje się model pręta o przekroju poprzecznym
spełniającym warunki hipotezy sztywnego konturu. Utrata stateczności ogólnej występuje
gdy pręt jest ściskany osiowo (wyboczenie) lub zginany względem mocniejszej
osi bezwładności przekroju poprzecznego, a rozstaw usztywnień bocznych belki jest
zbyt duży (zwichrzenie). Gdy obciążenie działa w płaszczyźnie przekroju poprzecznego belki,
wówczas ulega ona zginaniu w płaszczyźnie działania obciążenia (zachowuje postać płaską),
dopóki obciążenie nie osiągnie wartości krytycznej. Po przekroczeniu tej wartości belka oprócz
zginania w płaszczyźnie pionowej podlega zginaniu w płaszczyźnie poziomej,
skręca się i traci płaską postać zginania. Zwichrzenie płaskich przekrojów nazywane jest
deplanacją lub spaczeniem.

W niestateczności miejscowej odrzuca się hipotezę sztywnego konturu, tutaj oś pręta pozostaje
nieodkształcona, natomiast kontur ulega zniekształceniu.

2.Naprężenia krytyczne płyt idealnych

Dla ściskanej ścianki kształtownika przegubowo podpartej na brzegach podłużnych,
naprężnie krytyczne można obliczyć z teorii idealnych płyt sprężystych ze wzoru:

=
12(1 − )

− ół ś
− ść ł (ś )
− ść ł (ś )
− ół ęż ś ł ż
− ół

W przypadku płyty nieskończenie długiej współczynnik utraty stateczności miejscowej

wynosi: = 4

10
Gdy płyta ściskana osiowo ma brzegi utwierdzone podłużne, a brzegi poprzeczne podparte
przegubowo współczynnik utraty stateczności miejscowej wynosi:
= 6,97.

Przy podparciu przegubowym współczynnik utraty stateczności miejscowej wynosi:

= 0,425,
a przy utwierdzeniu = 1,277.

3. Naprężenia krytyczne płyt rzeczywistych

W przypadku płyt nieidealnych stwierdzono:

 w zakresie małych smukłości płytowych b/t - obniżenie nośności w stosunku do

nośności krytycznej,
 w zakresie dużych smukłości płytowych - zjawisko nośności nadkrytycznej, której
wartość jest znacznie większa od obciążenia krytycznego.

Teoria nośności nadkrytycznej - płyta sprężysta obciążona w swojej płaszczyźnie posiada

dalszą zdolność do przenoszenia obciążeń nawet po przekroczeniu naprężeń krytycznych w
ściance kształtownika cienkościennego, jeżeli jeden lub więcej jej brzegów podłużnych
pozostaje stateczny.

 po wyboczeniu środkowej części płyty, powstają dodatkowe naprężenia podłużne,

które odpowiadają nowemu stanowi odkształceń,
 o stateczności nowej konfiguracji płyty decydują rozciągające naprężenia normalne,
powstające w pasmach prostopadłych do kierunku obciążenia,
 obciążenia ściskające, przyłożone na brzegach, mogą wzrastać do momentu
osiągnięcia granicy plastyczności w pasmach przykrawędziowych,
 naprężenia rozciągające pełnią funkcje stabilizujące płytę.

Rozkład naprężeń w płycie ulega zmianie w zależności od wielkości obciążenia. Przy małych
obciążeniach naprężenia normalne są równomiernie rozłożone. Natomiast po utracie
stateczności miejscowej (stan nadkrytyczny), rozkład naprężeń jest nieliniowy.

Fazy rozkładu naprężeń w płycie podpartej przegubowo na dwóch brzegach:

11
4. Szerokość współpracująca płyty
Rozkład naprężeń w paśmie płytowym podpartym przegubowo na jego podłużnych
brzegach ma przebieg nieliniowy, zatem jego praca w stanie nadkrytycznym jest bardzo
złożona. W praktyce przyjmuje się uproszczony, równomierny rozkład naprężeń na
tzw. szerokości współpracującej płyty be, a w środkowej części płyty, która ulega
wygięciu bocznemu, przyjmuje się naprężenia równe zeru. Suma naprężeń tak
powstałych wykresów powinna być równa sumie naprężeń wykresu nieliniowego, a
przy stałej grubości ścianki powinna odpowiadać wartości siły N.
Szerokość części współpracującej określa się ze wzorów:
=

gdzie:
- naprężenie równomiernie rozłożone na całej szerokości płyty przed utratą stateczności,
- maksymalne naprężenie na brzegu w stanie nadkrytycznym, gdy część środkowa płyty
jest wyłączona z przenoszenia obciążenia,
N - obciążenie w stanie nadkrytycznym,
b oraz t - odpowiednio, szerokość i grubość płyty.

Rozkład naprężeń w przekroju pasma płytowego podpartego przegubowo:

a) wykresy naprężeń rzeczywistych, b) wykresy naprężeń zastępczych.

12
5. Co to jest wyboczenie interakcyjne?
Według założeń Teorii Własowa stosuje się kryterium smukłości przekroju jako L/Iz=160.

 Gdy smukłości są duże L/Iz > 160 występuje globalna utrata stateczności.
 W przypadku średnich smukłości 160 > L/Iz > 80 występuje dystorsyjna utrata stateczności,
związana z deformacją konturu i polegająca na (a)symetrycznym zamykaniu się lub
otwieraniu przekroju.
 Przy małych smukłościach L/Iz < 80 występuje lokalna utrata stateczności.

13
Gdy wartości naprężeń krytycznych odpowiadające globalnej i lokalnej postaci wyboczenia są
bardzo zbliżone istnieje możliwość wystąpienia wyboczenia interakcyjnego - co prowadzi do
zmniejszenia wartości siły krytycznej.

Wyboczenie interakcyjne nie wystąpi przy zginaniu prostym, ale może wystąpić w przypadku zginania
ukośnego pręta o smukłości L/Iz < 175.
Wtedy występują 3 postacie utraty stateczności o bardzo zbliżonych wartościach naprężeń
krytycznych. Prowadzi to do zmniejszenia naprężeń krytycznych i dużej wrażliwości na imperfekcje.

6. Omów rodzaje utraty stateczności konstrukcji cienkościennych

Konstrukcje cienkościenne projektowane są najczęściej jako przekroje klasy 4. W
zagadnieniach nośności prętów cienkościennych rozróżnia się dwie formy utraty stateczności:
utrata stateczności ogólnej i utrata stateczności miejscowej.

Pierwsza występuję gdy pręt jest ściskany osiowo i doznaje wyboczenia lub gdy pręt jest
zginany i doznaje zwichrzenia. (Wyboczenie to gwałtowne przejście do odmiennej postaci
deformacji wraz z gwałtowną redystrybucją sił wewnętrznych, a zwichrzenie to utrata płaskiej
postaci zginania związana z wyboczeniem pasa ściskanego).

Wykres bifurkacji naprężenia krytycznego od długości półfali postaci wyboczeniowej

(Punkty A, B, C oznaczają najmniejsze wartości bifurkacji naprężenia krytycznego w przypadku

odpowiedniej postaci wyboczeniowej)

Postacie rozróżnia się według dwóch podstawowych kryteriów: ze względu na deformacje

przekroju oraz ze względu na długość fali wyboczeniowej.

Niestateczność miejscowa:

14
Związana jest z utratą stateczności powierzchni środkowej płyt składowych elementu
cienkościennego bez zmiany położenia narożników przekroju (szkic odręczny lekko wymknął
mi się spod tej zasady) oraz małymi długościami półfali wyboczeniowej rzędu szerokości
ścianek. Rozpatrując stateczność miejscową przyjmuje się założenie że oś pręta zostaje
nieodkształcona.

Postać dystorsyjna:

Charakteryzuje się długościami półfali wyboczeniowej kilkukrotnie większymi niż w

przypadku niestateczności miejscowej występuje wtedy gdy grupa przylegających do siebie
ścianek wybacza się co powoduje przemieszczenia niektórych naroży.

Niestateczność ogólna:

Zachodzi przy dużych długościach półfali wyboczeniowej, ze zmianą położenia wszystkich

naroży związana z wyboczeniem ogólnym prętów cienkościennych. Przy rozpatrywaniu
stateczności ogólnej przyjmuje się model pręta o przekroju poprzecznym spełniającym warunki
hipotezy sztywnego konturu.

7. Zakres zastosowań teorii Własowa

Zakres przydatności różnych metod przedstawiono na wykresie poniżej. Przedstawiono na nim dwa
modele numerycznej dyskretyzacji pręta: belkowy element skończony Własowa (dla przekrojów
otwartych) oraz powłokowy element skończony. Uzyskane wyniki porównano z rozwiązaniami
teoretycznymi.
Wartości naprężeń krytycznych uzyskanych z rozwiązań analitycznych z zastosowaniem teorii
belek cienkościennych Własowa oraz MES dla belkowego elementu skończonego Własowa są idealnie
zgodne w całym zakresie smukłości rozpatrywanych prętów. Warto zwrócić uwagę, że w zakresie
dużych smukłości również model powłokowy MES prowadzi do bardzo zbliżonych wyników. Wynika
stad, że w przypadku bardzo smukłych prętów pierwsza postać wyboczenia jest postacią globalną, która
jest wystarczająco dokładnie opisana w teorii Własowa. W przypadku prętów o mniejszej smukłości
pierwsza postać utraty stateczności ma charakter dystorsyjny lub lokalny i towarzyszy jej odkształcenie
konturu pręta co nie jest zgodne z założeniami teorii Własowa. Dlatego obciążenie krytyczne
wyznaczone na postawie teorii Własowa jest zawyżone i nie może być podstawą projektowania.
Stosowanie belkowych modeli Własowa musi być ograniczone przez uwzględnienie kryterium
smukłości. W rozpatrywanym przypadku jako kryterium smukłości przyjmuje się ⁄ = 160. Na
wykresie poniżej wyróżniono różne formy utraty stateczności pręta ściskanego wykonanego z
kształtownika giętego na zimno ∑ 300 1,5. W zakresie dużych smukłości ( ⁄ > 160) występuje
globalna utrata stateczności przy ściskaniu pręta o niesymetrycznym przekroju poprzecznym, zwana
wyboczeniem giętno-skrętnym. Gdy wartości smukłości są średnie (80> ⁄ > 160), obserwuje się
przypadki dystorsyjnej utraty stateczności, związane z deformacją konturu i polegające na
symetrycznym lub asymetrycznym zamykaniu lub otwieraniu przekroju. Lokalna utrata stateczności,
związana z miejscowym wyboczeniem ścianek przekroju poprzecznego, pojawia się przy bardzo
małych smukłościach ( ⁄ < 80).

15
 Wartości naprężeń krytycznych w funkcji smukłości cienkościennego pręta ściskanego.

8. Idea przekroi efektywnych

Określając nośność i sztywność profilowanych na zimno elementów i blach należy brać po
uwagę wpływy niestateczności miejscowej i dystorsyjnej. Wpływ niestateczności miejscowej
uwzględnia się, stosując efektywne cechy przekroju, obliczone na podstawie szerokości
współpracujących.

Efektywne pole przekroju Aeff wyznacza się przy założeniu, że przekrój jest równomiernie
ściskany. Ewentualne przesunięcie en środka ciężkości przekroju współpracującego
(efektywnego) w stosunku do środka ciężkości przekroju brutto, powoduje dodatkowy
moment, który uwzględnia się przy sprawdzaniu nośności przekroju monosymetrycznego lub
niesymetrycznego.

Efektywny wskaźnik wytrzymałości Weff wyznacza się przy założeniu, że naprężenia w

przekroju pochodzą wyłącznie od zginania. Przy dwukierunkowym zginaniu efektywne
wskaźniki wytrzymałości wyznacza się względem obu osi głównych

16
9. Wyboczenie dystorsyjne płatwi stężonej poszyciem.
Dla płatwi współpracującej z poszyciem wpływ częściowego zamocowania
przeciwskrętnego określony jest przez sztywność obrotową CD. Jest ona zastępowana
równoważną podporą sprężystą o sztywności K, uwzględniającą dystorsyjną utratę
stateczności.

Podstawą do ustalania charakterystyk efektywnych przekrojów ściskanych lub

zginanych kształtowników z usztywnieniami brzegowymi jest uwzględnianie dystorsyjnej i
lokalnej utraty stateczności giętnej ścianek przy zastosowaniu odpowiedniej procedury
iteracyjnej.

Po ustaleniu szerokości efektywnych usztywnienia brzegowego określa się naprężenia

krytyczne , z uwagi na dystorsję przekroju ze wzoru:

17
gdzie sztywność translacyjna K określana jest dla uściślonego modelu usztywnienia
brzegowego. Dla tych naprężeń krytycznych uwzględniających niestateczność dystorsyjną
smukłość względna wynosi:

Na tej podstawie z zależności pokazanych poniżej wyznacza się współczynnik służący do

redukcji naprężeń ściskających i redukcji grubości elementów usztywnienia brzegowego.

10. Co to jest przekrój o cienkich ściankach i ostrych narożach?

Zaokrąglone naroża przekrojów poprzecznych elementów z kształtowników i blach
profilowanych na zimno komplikują obliczenia charakterystyk geometryczno-
wytrzymałościowych. W celu ułatwienia obliczeń tych charakterystyk w zapisach normowych
dopuszczono uproszczenie geometrii przekroju, eliminując z przekroju zaokrąglenia naroży, a
pozozstawiając ścianki płaskie o umownej szerokości . Wpływ zaokrąglenia naroży można
pominąć przy określaniu nośności przekroju, traktując przekrój jako zespół części płaskich o
ostrych narożach, w przypadku spełnienia przez promień wewnętrzny następujących
warunków:

≤5

≤ 0,10

gdzie:
– promień wewnętrzny zagięcia naroża,
– grubość ścianki,
– umowna szerokość części płaskiej przekroju o ostrych narożach.

18
Jeśli powyższe warunki nie są spełnione, to wpływ zaokrąglenia naroży powinien być
uwzględniony przy wyznaczaniu cech geometrycznych przekroju.

19
 TEMATYKA III
1. Mechanizm pracy płatwi stężonej obudową dla obciążenia grawitacyjnego.

20
Obciążenia, jakie przejmuje połączona z poszyciem płatew zależne są od odpowiedniego połączenia
między między dolnymi fałdami poszycia, a pasem belki. Obciążenia, jakie przejmuje połączony pręt
zależne są od przestrzennej pracy całego ustroju. Obciążenia grawitacyjne i wiatr działają
bezpośrednio na obudowę budynku. Gdy uwzględniania jest współpraca z poszyciem, zakłada się, że
obciążenie działające w płaszczyźnie poszycia jest przez nie przejmowane, natomiast obciążenie
prostopadle do poszycia jest przenoszone przez płatew. Ponieważ sztywność tarczowa poszczególnych
części zespołu tarczowo-płytowego jest znacznie większa niż sztywność płytowa, wyróżnia się dwa
odrębne rodzaje sztywności. Na sztywność tarczową składa się sztywność głównie tarczowa okładzin.
Na sztywność płytową składa się sztywności giętne prętów. Nośność na zginanie blachy ma znaczenie
lokalne (pomiędzy płatwami).
2. Mechanizm pracy płatwi stężonej obudową dla obciążenia wiatrem.
2.1. Charakterystyki pracy, założenia:
 Konstrukcja + poszycie – tworzą ustrój płytowo-tarczowo-prętowy
 Obciążenia, jakie przejmuje przyłączony pręt, zależne są od przestrzennego zachowania się całego
ustroju
 Obciążenia grawitacyjne i wiatr działają bezpośrednio na obudowę budynku
 Poszczególne przepony (części zespołu płytowo-tarczowo-prętowego) charakteryzują się znacznie
większą sztywnością tarczową niż sztywnością płytową
 Na sztywność tarczową składa się przede wszystkim sztywność tarczowa okładzin
 Na sztywność płytową składają się sztywności giętne prętów, sztywność na zginanie blachy ma
znaczenie tylko lokalne (między prętami)
2.2. Więzy:
Arkusze blachy fałdowej, połączone są między sobą i z elementami konstrukcji, zatem nakładane są
więzy na pręty z nimi połączone:

21
 2.3. Zachowanie się płatwi stężonej obudową:

2.4. Deformacja płatwi w połączeniu z blachą fałdową dla obciążenia wiatrem

2.5. Podatność podparcia

 Pręt wspierający okładzinę jest przez nią bocznie podparty, gdy kierunek fałdy jest prostopadły do
osi pręta
 Na podatność bocznego podparcia składa się podatność przepony, którą tworzą arkusze blachy i
pręty z nimi połączone oraz podatność łączników
 Podatność obrotowa występuje, jeśli okładzina posiada sztywność na zginanie i następuje
skrępowanie obrotu

2.6. Mechanizm deformacji

 Pas pręta przylega do blachy fałdowej na swojej szerokości i jest z nią połączony łącznikiem
zdolnym do przeniesienia rozciągania
 Obrót przekroju poprzecznego pręta wywołuje w styku efekt dźwigni
 W rezultacie następuje skrępowanie całego przekroju poprzecznego przeciw temu obrotowi

22
 2.7. Naprężenia w pasie swobodnym (niestężonym)
Naprężenia w pasie swobodnym powstają w wyniku:
 zginania,
 skręcania,
 zginania bocznego (skutek dystorsji przekroju).
Obciążenia działające równolegle do środnika powodują zginanie oraz skręcania pasa swobodnego.
Mimośrodowe działanie obciążenia jest uwzględniane przez zastępcze obciążenie boczne przyłożone
do pasa swobodnego (niestężonego pokryciem).

3. Zasady obliczania sztywności liniowej podparcia sprężystego pasa swobodnego

EC 1993-1-3. pkt 10.1.5

Sztywność skrętną zastępuje się sztywnością podparcia sprężystego pasa swobodnego K.

3.1. Sztywność bocznego podparcia:

Modeluje się jako boczne sprężyste podparcie pasa swobodnego.

1 1 1 1
= + +

– sztywność boczna odpowiadająca sztywności obrotewej połączenia między poszyciem a płatwią

23
 – sztywność boczna odpowiadająca dystorsji przekroju płatwi
– sztywność boczna odpowiadająca sztywności giętnej poszycia

3.2. Sztywność bocznego podparcia K na jednostkę długości:

1 4(1 − )ℎ (ℎ – ) ℎ
= +

– wymiar zależny od rodzaju docisku płatwi do poszycia

– grubość płatwi
– odległość osi łączników od poszycia
– szerokość pasa płatwi połączonego z poszyciem
– całkowita sztywność obrotowa poparcia sprężystego
ℎ– całkowita wysokość płatwi
ℎ – rozwinięta wysokość środnika (z uwzględnieniem zagięć)

Dodatkowo sztywność pasa swobodnego można wyznaczać doświadczalnie.

4. Zasady obliczania sztywności połączenia blachy profilowej z belką ze względu na obrót.

Liczymy ze wzoru oddzielnie dla obciążenia grawitacyjnego oraz obciążenia unoszącego:
, = ∗ ∗ ∗ ∗ ∗ [ / ]

– współczynnik bazowy odpowiadający wartości , dla = 100 (odczytywać z tab. 10.3)

– zależny od szerokości pasa płatwi (półki)
– zależny od grubości blachy (różne dla ułożenia w „pozytywie” i „negatywie”)
– zależny od szerokości modułu blachy
– różne dla obciążenia grawitacyjnego (zależy od obciążenia przekazywanego z poszycia na
płatew) i unoszącego ( = 1,0)
– zależy od szerokości pasa poszycia, przez który przechodzą łączniki

5. Zasady obliczania sztywności giętnej blachy profilowanej ze względu na obrót.

Wartość sztywności giętej poszycia na obrót (CD,C)

można wyznaczać na podstawie przedstawionych
na rysunku modeli obliczeniowych, z
uwzględnieniem konfiguracji obrotów płatwi oraz
stopnia ciągłości poszycia jako wartość minimalną
określoną wzorem:
, =
m- moment zginający na jednostkę szerokości
poszycia (przyłożony zgodnie z rysunkiem)
-kąt obrotu [w radianach] (zgodnie z rysunkiem)

Alternatywnie, z bezpiecznym przybliżeniem wartość sztywności giętej na obrót można uzyskać ze

wzoru:

, =

24
k- współczynnik zależny od położenia(skrajne, pośrednie) i postaci wygięcia blachy (naprzemienna-
dla poszycia o dużej sztywności i jednokierunkowa- dla poszycia o małej sztywności)
s – rozpiętość blachy (rozstaw płatwi)
– moment bezwładności przekroju współpracującego blachy na jednostkę szerokości poszycia

6. Zasady obliczania momentu zginającego w pasie swobodnym od obciążenia bocznego.

(s.88-91 „Stalowe konstrukcje prętowe cz.III” Kurzawa, Rzeszut, Szumigała)

= , ∙ , ,
, , – moment wyjściowy w zależności od umiejscowienia momentu krytycznego
– współczynnik korekcyjny ze względu na sprężyste podparcie pasa (zależy od umiejscowienia
momentu krytycznego i współczynnika podłoża sprężystego)

Umiejscowienie momentu krytycznego:

1) przypadek, gdy nie ma tężników

2) występują tężniki – przęsło skrajne

3) występują tężniki – przęsło przedskrajne

Współczynnik podłoża sprężystego:

∙
=
∙ ∙
– liniowa sztywność podparcia sprężystego pasa swobodnego (zasady obliczania wytłumaczone
w „Temacie III punkcie 3”)
– odległość między stężeniami bocznymi lub rozpiętość belki przy braku stężeń pośrednich
– moment bezwładności pasa swobodnego razem ze współpracującą częścią środnika
– moduł Younga dla stali

25
W celu uzyskania momentu zginającego , , potrzebne nam będzie zastępcze obciążenie boczne
obliczone wg wzoru:
= ∙

– obciążenie poprzeczne działające (w płaszczyźnie środnika) na płatew

– współczynnik zastępczego obciążenia bocznego

Współczynnik zastępczy obciążenia bocznego zależy od tego:

- czy wypadkowa obciążeń zewnętrznych przechodzi przez środek ścinania czy też nie
- który przypadek kombinacji uwzględniamy (grawitacyjny czy unoszący)

Moment zginający w pasie swobodnym od obciążenia bocznego liczymy dla:

- przekroju krytycznego w przęśle
- przekroju krytycznego nad podporą

Gdy pas swobodny jest rozciągany można przyjmować , =0

7. Omów zjawisko dźwigni występujące w płatwiach stężonych poszyciem.

Charakterystyka połączeń płyt warstwowych na wkręty W obudowie dachów i ścian z płyt
warstwowych występują połączenia wzdłużne między płytami rys.1a i połączenia poprzeczne z
podpierającymi elementami konstrukcji. Zewnętrzne i wewnętrzne ścianki metalowe płyt są łączone
wkrętami z elementami podpierającymi konstrukcji, rys. 1b i 1c

W obu przypadkach do połączeń są używane wkręty samowiercące z uszczelkami, które

przenoszą obciążenia stałe i zmienne oraz siły wynikające z pracy tarczowej. Połączenia płyt z
elementami konstrukcji III klasy konstrukcyjnej są sprawdzane na obciążenie odrywające ssaniem
wiatru. W konstrukcjach II klasy w celu stabilizacji elementów przed utratą stateczności można
wykorzystywać nośność połączeń płyt z elementami i połączeń między płytami do przenoszenia sił
stycznych od imperfekcji elementów. Oddziaływania styczne w poszyciu z płyt warstwowych są
przenoszone przez ścinanie połączeń zewnętrznej okładziny między płytami i połączeń wewnętrznej
okładziny z elementami konstrukcji wsporczej. Oddziaływania normalne do powierzchni poszycia
przenoszą wkręty pracujące na rozciąganie, wyrwanie z podłoża, wgniecenie łba w płytę i
przeciągnięcie łba przez okładzinę zewnętrzną. Na skrajnych podporach płyt występują oprócz tego
oddziaływania lokalne. Charakterystyczną formą zniszczenia połączeń płyt z podłożem jest wtedy
pochylenie i zginanie trzpienia łącznika wywołane przez obrót płyty na podporze lub zmiany
temperatury pomiędzy blachami okładzinowymi płyt. Trzeba brać przy tym pod uwagę, że obrót na

26
podporach skrajnych wynikający z ugięcia jest ograniczony dopuszczalną wartością ugięcia płyt. Kąt
obrotu płyty na podporze przy założeniu, że obciążenie jest ciągłe i rozłożone równomiernie, a ugięcie
graniczne wynosi w=l/200, może osiągnąć wartość:

Pochylenie trzpienia wkrętu z powodu ugięcia płyty w stanie użytkowalności jest więc wartością małą
w porównaniu z największym dopuszczalnym pochyleniem (w mm) wkrętu ze stali węglowej
wyznaczanym według z wzoru:

gdzie: hp– grubość płyty warstwowej

Schematy odkształceń i oddziaływań na podporze jednoprzęsłowej płyty pokazane na rys.2

mogą posłużyć do opisania obciążeń i form zniszczenia połączeń płyt występujących na podporach
skrajnych. Dodatkowa siła rozciągająca wkręty wywołana efektem dźwigni przy obrocie płyty na
podporze może wystąpić, gdy ramię dźwigni a1 pokazane na rys. 2a jest dostatecznie duże. Siła ta w
miarę odkształcania złącza lub w przypadku podatności belki na skręcanie maleje, ale może znacznie
wzrosnąć przy skręcaniu belki wymuszanym wpływem zmian temperatury w płytach. Oceniając
nośność wkrętu na zginanie trzeba uwzględnić sztywność jego osadzenia w warstwie izolacyjnej płyty.
Należy również brać pod uwagę, że pochylenie trzpienia zmniejsza jego nośność na wyrywanie z
podłoża i może spowodować nieszczelność wokół łba śruby. Specyficzną cechą połączeń na wkręty w
pokryciach z płyt warstwowych jest wielokrotnie zmienne obciążenie wkrętów zginaniem trzpienia w
wyniku zmian temperatury między wewnętrznymi i zewnętrznymi blachami płyt.
Nośność połączeń
Nośność połączeń między blachą i płatwią z uwzględnieniem efektu dźwigni

w- jest odległością między płatwiami

α3- jest współczynnikiem uwzględniającym płatwie pośrednie
p- odległość między łącznikami
Fp – jest nośnością łącznika głównego (łączącego płatew i blachę)
Pmax - Nośność przy ścinaniu połączenia między arkuszami blachy

27
8. Omów wpływ łączników na nośność płatwi (asortyment łączników w konstrukcjach cien)
8.1. Rodzaje łączników mechanicznych stosowanych w konstrukcjach cienkościennych:

8.2. Najbardziej znane systemy na rynku

 System Sadef
 System Hilti
 System Pfeifer

8.3. Wpływ nośników na nośność elementu

W każdym elemencie z łącznikami mechanicznymi może dość do wyczerpania nośności na skutek:
 Siła prostopadła do osi łącznika
Stan graniczny Postać zniszczenia

28
 Ścięcia trzpienia

Owalizacji otworów lub rozerwanie blachy

Rozerwanie przekroju netto

 Siła równoległa do osi łącznika

Stan graniczny Postać zniszczenia

Przeciągnięcie łba lub nakrętki przez blachę

Wyrwanie z podłoża

Zerwanie trzpienia

29
9. Sprawdzenie nośności płatwi stężonej w pasie swobodnym i stężonym
, ,
, = + + ≤
,
gdzie:
– pole przekroju współpracującego przy równomiernym ściskaniu
– granica plastyczności
, – moment zginający w pasie od obciążenia bocznego qh,Ed
, – wskaźnik wytrzymałości przekroju współpracującego przy zginaniu względem osi y-y
– wskaźnik wytrzymałości przekroju pasa brutto, łącznie ze współpracującą częścią środnika,
względem osi z-z; część tę można przyjmować równą 1/5 wysokości środnika w przypadku płatwi
typu C i Z lub równą 1/6 w przypadku płatwi typu Σ

10. Sprawdzenie nośności płatwi stężonej w pasie swobodnym gdy występuje zwichrzenie.

1 , ,
+ + ≤
,
– współczynnik zwichrzenia odpowiadający wyboczeniu giętnemu pasa swobodnego
– pole przekroju współpracującego przy równomiernym ściskaniu
, – moment zginający w pasie od obciążenia bocznego qh,Ed
, – wskaźnik wytrzymałości przekroju współpracującego przy zginaniu względem osi y-y
– wskaźnik wytrzymałości przekroju pasa brutto

30
31