UKŁADY ZASILAJĄCE O PRACY CIĄGŁEJ

Spis treści
Układy zasilające o pracy ciągłej ................................................................................................... 1
Liniowe regulatory napięcia-budowa i aplikacje ............................................................................ 3
Stabilizatory parametryczne ......................................................................................................... 3
Stabilizatory kompensacyjne ........................................................................................................ 5
Układy zabezpieczeń stabilizatorów .............................................................................................. 6
Monolityczne stabilizatory napięcia .............................................................................................. 8
Stabilizatory scalone LDO ........................................................................................................... 10

Układy zasilające o pracy ciągłej (S. Kuta Elementy i Układy

elektroniczne I, str. 405-407+wykład JK)
Stabilizatorem o pracy ciągłej - układ analogowy dostarczający napięcie albo prąd o stałej (w
pewnych granicach) wartości, niezależnie od zmian napięcia wejściowego, wielkości obciążenia i
temperatury otoczenia. Stabilizatory czerpią energię z układów prostowniczych bądź też baterii.
Generalnie, działaniu stabilizatorów podlegają wartości średnie napięć czy prądów, ale nie muszą się
do nich ograniczać i mogąc reagować na składowe zmienne (np. o częstotliwości tętnień), spełniając
funkcje filtrów.

Rozróżniamy odpowiednio stabilizatory napięcia i prądu. Traktując stabilizator jak czwórnik,

stosowna wielkość wyjściowa 𝑈𝑂𝑈𝑇 albo 𝐼𝑂𝑈𝑇 jest uzależniona przede wszystkim od napięcia
wejściowego 𝑈𝐼𝑁 , obciążenia modyfikującego 𝐼𝑂𝑈𝑇 lub 𝑈𝑂𝑈𝑇 , temperatury T oraz czasu t.
Napięcie wyjściowe w stabilizatorze napięciowym może być opisane zależnością
𝑈𝑂𝑈𝑇 = 𝑓(𝑈𝐼𝑁 , 𝐼𝑂𝑈𝑇 , 𝑇, 𝑡). Podobnie możemy opisać prąd wyjściowy w stabilizatorze prądowym
𝐼𝑂𝑈𝑇 = 𝑓(𝑈𝐼𝑁 , 𝑈𝑂𝑈𝑇 , 𝑇, 𝑡). Parametry charakterystyczne stabilizatorów są pochodnymi cząstkowymi
powyższych funkcji, a ich wartości wyznaczone w danym punkcie pracy są odpowiednio miarą jakości
pracy tych układów.

1
Tor stabilizacji:

Klasyfikując układy stabilizatorów pod względem zasady działania można je podzielić je na

parametryczne i kompensacyjne.
W stabilizatorach parametrycznych wykorzystuje się nieliniowe charakterystyki prądowo-napięciowe
elementów elektronicznych, albo dwójników. Stabilizatory kompensacyjne są układami
automatycznej regulacji, w których wykorzystuje się właściwości ujemnego sprzężenia zwrotnego.
Ze względu na sposób umieszczenia układu realizującego stabilizację w obydwu wymienionych
grupach stabilizatorów wyróżnia się stabilizatory:
- szeregowe,
- równoległe.

Zakres pracy stabilizatora:

2
Liniowe regulatory napięcia-budowa i aplikacje (wykład JK)
Schemat działania:

W ich skład wchodzą stabilizatory parametryczne opisane dokładnie poniżej.

Stabilizatory parametryczne (S. Kuta Elementy i Układy elektroniczne I,

str. 407-411; wykład JK; instrukcja do lab Stabilizatory)
Podstawowy układ parametryczny stabilizatora napięcia wykorzystuje jako wartość referencyjną
diodę Zenera, a dokładniej przebicie lawinowe. Prawidłowa praca takiego stabilizatora w krytyczny
sposób zależy od wartości rezystora 𝑅𝑆 . Spadek napięcia na tym rezystorze powinien pochłaniać całą
zmianę napięcia wejściowego.

(𝑈𝑖𝑚𝑎𝑥 −𝑈𝑧 ) 𝑈𝑖𝑚𝑖𝑛 −𝑈𝑧

𝑅𝑆𝑚𝑖𝑛 = 𝐼 𝑅𝑆𝑚𝑎𝑥 = 𝐼
𝑧𝑚𝑎𝑥 +𝐼𝑜𝑚𝑖𝑛 𝑧𝑚𝑖𝑛𝐼𝑜𝑚𝑎𝑥

Współczynnik stabilizacji:
𝑅
𝑆𝑢 = 1 + 𝑆 , 𝑟𝑧 -rezystancja dynamiczna diody Zenera
𝑟𝑧
W modelu wielkosygnałowym diodę Zenera zastępujemy źródłem zasilania-bateryjką.
Innymi bardziej złożonymi stabilizatorami parametrycznymi napięciowymi są układy zawierające
oprócz diody Zenera tranzystor BJT.

3
Najprostszym parametrycznym stabilizatorem prądu jest układ z termistorem o dodatnim
współczynniku zmian temperaturowych.

Stabilizatory parametryczne stosowane są zazwyczaj tylko przy małych mocach wyjściowych i niezbyt
wygórowanych wymaganiach jakościowych. Charakteryzują się one małą sprawnością, a ich
współczynniki stabilizacji mają umiarkowaną wartość przy zmianach obciążenia i napięcia
wejściowego. Poważną ich wadą jest brak możliwości regulacji napięcia lub prądu wyjściowego,
których wartość zależy od doboru parametrów elementu nieliniowego.

Przy projektowaniu stabilizatora parametrycznego należy wziąć pod uwagę następujące fakty:
■ punkt pracy diody nie powinien wchodzić w obszar kolana charakterystyki statycznej ani przy
przewidywanych zmianach wartości napięcia wejściowego ani przy zmianach wartości prądu
obciążenia,
■ w żadnym przypadku nie należy przekraczać dopuszczalnej temperatury złącza, gdy» grozi to jego
termicznym zniszczeniem,
■ dioda Zenera ma dość duży rozrzut wartości napięcia stabilizacji Uz (określanego dla ustalonej
wartości prądu Iz) i charakteryzuje się dość dużą zmiennością rezystancji dynamicznej rz = duz/diz w
funkcji prądu płynącego przez diodę (stanowiącego jego punkt pracy),
■ dla ustalonej wartości prądu Iz płynącego przez diodę wartość napięcia Uz na tym elemencie jest
zależna od temperatury złącza; znak i wartość współczynnika temperaturowego napięcia Uz zależy od
wartości tego napięcia.

4
Stabilizatory kompensacyjne (S. Kuta Elementy i Układy elektroniczne I,
str. 411-419; wykład JK)
Stabilizator kompensacyjny jest układem automatycznej regulacji z pętlą ujemnego sprzężenia
zwrotnego. Schemat funkcjonalny takiego układu, z szeregowym elementem regulacyjnym poniżej.

, β-transmisja toru sprzężenia zwrotnego

Stabilizator w obwodzie zasilania zawiera element regulacyjny, którego spadek napięcia jest
uzależniony od sygnału błędu. Jest on wynikiem porównania napięcia odniesienia z wielkością
stabilizowaną. Sygnał błędu modyfikując rezystancję elementu regulacyjnego ma zminimalizować
różnicę napięć wyjściowego i odniesienia. W mniej skomplikowanych układach element regulacyjny
może także pełnić rolę komparatora co, jak dalej zostanie wykazane, wiąże się ze znacznym
pogorszeniem parametrów układu.

5
Stabilizatory kompensacyjne napięcia można podzielić na szeregowe i równoległe
Szeregowe Równoległe
Jest to tzw. stabilizator wtórnikowy, w którym W stabilizatorach równoległych element
tranzystor pracuje w konfiguracji wspólnego regulacyjny umieszczony jest równolegle do
kolektora (stąd nazwa) równocześnie jako obciążenia. Zasada działania równoległego
wzmacniacz i komparator. Napięcie wyjściowe stabilizatora napięcia jest taka sama jak w
nie może być regulowane i równa się napięciu przypadku układu parametrycznego z diod ą
diody Zenera pomniejszonemu o spadek na stabilizacyjną. Ze względu na małą sprawność
przewodzącym złączu baza emiter tranzystora. stabilizatory równoległe znajduj ą zastosowanie
Dioda Zenera jest zasilana z napięcia jedynie przy niewielkich prądach wyjściowych
niestabilizowanego. 𝐼𝑂𝑈𝑇 .

Układ szeregowego, wtórnikowego stabilizatora

napięcia Prosty, równoległy stabilizator napięcia.

Układ szeregowego stabilizatora napięcia z

zewnętrzną pętlą sprzężenia zwrotnego.

Układy zabezpieczeń stabilizatorów(S. Kuta Elementy i Układy

elektroniczne I, str. 419-424+wykład JK)
Szeregowe stabilizatory napięcia, są wrażliwe na wystąpienie zwarcia na wyjściu układu. Wtedy
przebiciu cieplnemu może ulec element regulujący. W przypadku bardziej skomplikowanych
urządzeń profesjonalnych stosowane są specjalne układy zabezpieczeń ograniczających prąd zwarcia.
Jednym z nich może układ parametrycznego stabilizatora prądu. Stosowane są również
zabezpieczenia nadnapięciowe oraz zabezpieczenia termiczne.

6
Na rysunku zaraz powyżej przedstawiono schemat układu z redukcją prądu zwarcia. Układ
zabezpieczenia tworzą rezystory R5 - R7 oraz tranzystor T4. Przy normalnym obciążeniu jest on
zatkany, a stan ten jest wymuszany przez dzielnik R6 – R7 . Elementem śledzącym prąd wyjściowy
𝐼𝑂𝑈𝑇 jest rezystor R5. Gdy spadek napięcia na nim wzrośnie powyżej 𝑈𝑅5 ≥ 𝑈𝑅6 − 𝑈𝐵𝐸4 , tranzystor
T4 zaczyna przewodzić. Wtedy zmniejsza się prąd bazy tranzystora T1, co w konsekwencji
przeciwdziała dalszemu wzrostowi prądu wyjściowego.

Charakterystyka napięciowo-prądowa nosi nazwę charakterystyki z redukcją prądu zwarcia – typu

foldback. Gdy R7->infinty charakterystyka z redukcją prądu zwarcia staje się charakterystyką z
ograniczeniem prądu. W układzie istnieje możliwość dodatkowego zmniejszenia prądu zwarcia przez
zastosowanie rezystora R8. Nie wpływa on na wielkość maksymalnego prądu zwarcia, natomiast
powoduje uzależnienie prądu zwarcia od napięcia wejściowego 𝑈𝐼𝑁 i umożliwia zatkanie tranzystora
regulacyjnego w stanie zwarcia wyjścia.

7
Ogranicznik prądu ze sprzężeniem zwrotnym pokazano poniżej.

Prąd wyjściowy 𝐼𝑂𝑈𝑇 , płynąc przez rezystor RE, wytwarza na nim nieduży spadek napięcia. Rezystor
RC2 jest tak dobrany, aby tranzystor T1 był w stanie nasycenia, tzn.𝑅𝐶2 < 𝛽 ∗ 𝑅𝐶1 . Tranzystor T2
równocześnie jest utrzymywany w stanie zatkania. Kiedy spadek napięcia na rezystancji RE wzrośnie
ponad ustalony poziom, to tranzystor T2 zaczyna przewodzić, przez co zmniejsza się prąd bazy
tranzystora T1 i wychodzi on z nasycenia. Gdy oba tranzystory znajdą się w stanie aktywnym
zamknięta zostaje pętla dodatniego sprzężenia zwrotnego przyspieszając proces zamiany stanu. Po
nasyceniu się tranzystora T2 przez układ płynie prąd wynikający z wielkości napięcia wejściowego i
rezystora RC2. Opisany stan układu jest stabilny i nie powraca on do stanu początkowego nawet po
usunięciu zwarcia. Dla ponownego włączenia konieczne jest albo zwarcie tranzystora T, albo
wyłączenie napięcia wejściowego.

Monolityczne stabilizatory napięcia (S. Kuta Elementy i Układy

elektroniczne I, str. 426-429)
Rozwój technologii monolitycznych układów scalonych stworzył możliwość nie tylko miniaturyzacji
urządzeń, ale także znacznego ulepszenia ich działania poprzez zaawansowane rozwiązania
układowe. Zasada działania stabilizatora z zewnętrzną pętlą sprzężenia zwrotnego w optymalny
sposób mogła być zrealizowana dopiero w tej technologii.

Regulator napięcia wyjściowego pracuje w układzie Darlingtona przy prądach wyjściowych nie
większych niż 150 mA. Ograniczenie to można ominąć poprzez zastosowanie zewnętrznego
tranzystora regulacyjnego.

8
Schematy aplikacji układu wyżej:
 układ aplikacyjny układu uA723 jako stabilizatora napięcia 3 - 37V i z prądem wyjściowym
150mA

 układ aplikacyjny układu uA723 jako stabilizatora napięcia 3 - 7V i z prądem wyjściowym

150mA

 układ aplikacyjny układu LM109 z regulowanym napięciem wyjściowym 2,5 - 5V i z prądem

5𝑉
wyjściowym 𝐼𝑂𝑈𝑇 = 𝑅
1

 układ aplikacyjny układu LM109 jako stabilizatora prądu z prądem wyjściowym 50mA – 3A

9
Stabilizatory scalone LDO (http://www.serwis-elektroniki.com.pl/wp-
content/uploads/2017/02/17_02_03_3.pdf + wykład JK)
LDO(Low Dropout) - jest układem stabilizującym napięcie wyjściowe. Różnica napięć – dropout
pomiędzy wejściem i wyjściem takiego regulatora jest bardzo mała. Dropout to spadek napięcia na
stabilizatorze w czasie jego normalnego działania. Maksymalny prąd obciążenia to około 1A. Dla
dużych obciążeń napięcie dropout wynosi nawet 500mV, dla małych jest to 10-20mV.
Główne elementy stabilizatora to:
● źródło napięcia odniesienia,
● wzmacniacz błędu,
● element szeregowy – tranzystor Q1 bipolarny lub MOSFET.

Spadek napięcia na elemencie szeregowym jest regulowany przez wzmacniacz błędu tak, aby uzyskać
wymagane napięcie wyjściowe. Jeżeli na przykład prąd wyjściowy maleje, to napięcie wyjściowe
wzrasta. Powoduje to wzrost napięcia 𝑉𝐸𝑅𝑅 na wejściu wzmacniacza błędu. Napięcie wyjściowe
wzmacniacza również narasta, powodując mniejsze przewodzenie tranzystora szeregowego. W
wyniku tego napięcie wyjściowe zaczyna maleć do normalnego poziomu. Działanie stabilizatora LDO
jest analogiczne do działania zwykłego stabilizatora napięcia. Różnica polega na zastosowanym
tranzystorze szeregowym. W zwykłym stabilizatorze elementem szeregowym jest tranzystor
bipolarny w układzie wspólny kolektor. W stabilizatorach LDO stosowane są tranzystory MOSFET w
układzie otwarty dren lub tranzystory bipolarne w układzie otwarty kolektor.

Quasi LDO - nazwa quasi-LDO jest tak nazwana, ponieważ jest „w połowie drogi”
między NPN Darlington a prawdziwym LDO. Tranzystor przejściowy składa się z jednego tranzystora NPN
prowadzony przez PNP. W rezultacie napięcie zaniku jest niższe niż regulator NPN Darlington, ale większe niż
LDO.

𝑰𝑮 − prąd masy. Zależy odwrotnie od wzmocnienia prądowego tranzystorów .

10
 STABILIZATORY IMPULSOWE
1. Co to jest stabilizator impulsowy, wypełnienie impulsu, strata energii,
typy konwerterów DC-DC 2
2. Konwerter DC-DC typu BUCK 3
3. Warunki pracy układu: Nadkrytyczna, Krytyczna, Podkrytyczna 5
4. Konwerter DC-DC typu BOOST 6
5. Konwerter DC-DC typu BUCK-BOOST 7
6. FLYBACK 8
7. Sterowanie współczynnikiem wypełnienia (Automatyczne PWM) 9
8. Przykładowy stabilizator impulsowy 10
9. Projektowanie stabilizatorów 11
10.EMI (zakłócenia elektromagnetyczne) 12

1
Stabilizatory impulsowe służą do stabilizowania napięcia wyjściowego. Napięcie wyjściowe na stabilizator powinno być
niezależne od czynników destabilizujących takich jak: Prąd obciążenia(IO), Napięcie wejściowe(Uwe), Temperatura,
Rezystancja obciążenia(Ro). Dodatkowo napięcie wyjściowe powinno być stałe i niezależne od czasu.

 Stabilizatory impulsowe działają na zasadzie transportu energii z wejścia układu na jego wyjście przy pomocy
kwantów energii( porcji energii), wartość tego impulsu jest zależna od napięcia wejściowego oraz wypełnienia
impulsu( jest to czas trwania impulsu do czasu zanim nastąpi kolejny impuls), regulacja wypełnienia impulsu
odbywa się poprzez kluczowanie elementów nieliniowych takich jak Tranzystor oraz dioda

 Stabilizatory impulsowe charakteryzują się bardzo dobrą sprawnością rzędu 70-90%, ogólnie projektując układ
stabilizatora impulsowego chcemy, aby strata energii czyli Pstrat=UD*Iobc była jak najmniejsza.
UD-NAPIĘCIE DROP-OUT (minimalne napięcie potrzebne na pracę układu)
Iobc- PRĄD PŁYNĄCY PRZEZ OBCIĄŻENIE
 Energia podczas impulsu jest magazynowana w cewce oraz kondensatorze, następnie jest przez te elementy
oddawana na wyjście układu, do czasu przyjścia kolejnego impulsu.
 Napięcie na wyjściu układu oscyluje, im lepsza cewka i kondensator, tym tętnienia będą mniejsze
 Bardzo ważne jest dobranie rezystancji obciążenia, zbyt duża może powodować niezużywanie całej energii
przekazanej do układu, zbyt mała będzie powodować problem z stabilizacją.
 Wartość wypełnienia impulsu jest regulowana poprzez konwerter PWM
 Stabilizatory impulsowe mogą wprowadzać zakłócenia, dlatego często wykorzystuję się izolację galwaniczną
(użycie transformatora)
 Typy konwerterów DC-DC (BEZ IZOLACJI GALWANICZNEJ!)
o Buck(step-down) – obniżający napięcie na wyjściu względem wejścia
o Boost(step-up)- Podwyższający napięcie względem wejścia
o Odwracające – Zmiana polaryzacji napięcia na wyjściu (był PLUS jest MINUS)
KONWERTER TYPU BUCK: obniżający napięcie wyjściowe względem wejściowego:

2
SCHEMAT DZIAŁANIA:

 Chcemy dostarczyć energie z wejścia na wyjście, jednak nie chcemy by ją dostarczać cały czas, a jedynie w
pewnych porcjach pozwalających na poprawną stabilizacje naszego układu, dzięki czemu zminimalizujemy jej
straty(zwiększymy sprawność układu)
 Do kierowania wypełnieniem impulsu używamy klucza(połączenie diody i tranzystora). Klucz steruje nam
wypełnieniem impulsu, dzięki czemu energia może być przekazywana w porcjach.
 Cewka oraz kondensator magazynują nam energie, niemniej jednak w tym układzie głównym magazynem
energii jest cewka. Te elementy, gdy klucz jest otwarty są odpowiedzialne za oddawanie energii na wyjście
układu. Szybkość ładowania zależy od napięcia i indukcyjności
 Odpowiednie dobranie L i C zmniejszy nam tętnienia na wyjściu (napięcie na wyjściu oscyluje)

Prądy na cewce:

Ikl(t) – prąd na cewce podczas ładowania(klucz zamknięty,

przekazywanie energii)

Ikll(t) – prąd na cewce podczas rozładowywania (klucz otwarty, oddawanie energii)

IL (0) – Prąd stały

3
NAPIĘCIE WYJŚCIOWE: Uo = D * UIN D – współczynnik wypełnienia

!!!Napięcie wyjściowe zależy wprost proporcjonalnie do napięcia wejściowego i

współczynnika wypełnienia!!!

!!!Przy projektowaniu układu musimy pamiętać, by nasz elementy były w stanie przenieść
skoki napięcia i prądu (by ich nie popaliło, dotyczy się to w szczególności DIODY i
TRANZYSTORA)!!!

4
 Warunki pracy układu:
 Rezystancja obciążenia odgrywa bardzo ważną rolę w naszym układzie, od niej zależy ile energii będziemy
pobierać z naszego stabilizatora, dlatego też ważne jest dobranie rezystora obciążającego, tak aby nasza
cewka oddawała dokładnie tyle energii ile pobrała.
 Wyróżniamy 3 warunki pracy układu:
o Obciążenie nadkrytyczne, gdy nasza cewka gromadzi więcej energii niż oddaje
o Obciążenie krytyczne, cewka oddaje tyle samo energii do obciążenia co pobiera, najbardziej pożądany
warunek pracy
o Obciążenie podkrytyczne, układ chce oddać więcej energii niż pobrał, najmniej pożądany efekt

 Układ pracuje prawidłowo dla obciążenia nadkrytycznego i krytycznego, możemy

modyfikować nasze warunki pracy poprzez:
o Dobranie odpowiedniej rezystancji obciążenia
o Zwiększenie/zmniejszenie współczynnika wypełnienia, jednak trzeba pamiętać o
dobrym dobraniu cewki i kondensatora (Nic nam nie da zwiększenie
współczynnika gdy cewka i kondensator nie będą w stanie zmagazynować tej
energii)
o !!!!!!!KONWERTER BARDZO ŹLE DZIAŁA GDY JEST NIEOBCIĄŻONY!!!!!!!!

5
 BOOST

 Układ typu BOOST jest zaprojektowany tak, aby mógł na wyjście dostarczać więcej
energii niż pobiera
 Na cewce z praw komutacji przy zamykaniu i otwieraniu klucza gromadzi się napięcie,
które po otwarciu klucza dodaje się do różnicy potencjału na wyjściu, dzięki czemu
możemy uzyskać większe napięcie wyjściowe niż pozwala nam na to zasilanie
 Takie rozwiązanie doskonale nadaję się do układów zasilanych bateryjnie

 Trzeba zauważyć, że wyższe napięcie odkłada się też na złączu C-E tranzystora, dlatego nasz tranzystor powinien
być tak dobrany, aby spokojnie mógł przeżyć spotkanie z wyższą różnicą potencjałów (ogólnie projektujemy
układy z zapasem 25% od warunków maksymalnych)
 Projektowanie układu z: Operating Area, SOA, obszar bezpieczny pracy – obszar prądowo-
napięciowy, w którym przyrząd może pracować bez ryzyka przebicia elektrycznego lub uszkodzenia w
efekcie samonagrzewania

6
 BUCK-BOOST

 Ostatnim konwerterem DC-DC jest Buck-boost, który odwraca nam napięcie wyjściowe
 Doskonale nadaje się do zasilania układów, które potrzebują <-Vzas:Vzas>, ponieważ przy użyciu pojedynczej
baterii możemy zapewnić oba rodzaje napięć zasilających

 Podobnie do układu BOOST, na kluczu odkłada nam się także duże napięcie, dlatego tranzystor powinien mieć
odpowiednie parametry, by nie wyparować.
 Dodatkowo na diodzie prąd zmienia się skokowo (nie jest to pożądane zjawisko) (nie dałem wykresu od tego, by
nie mnożyć zdjęć. Chyba każdy wie jak wygląda wykres skoku prądu)

7
 FLYBACK

 Zastosowanie sprzężenia cewek (transformator)

o Izolacja galwaniczna
o Wszystko po stronie pierwotnej przenosi się na stronie wtórnej
o Możemy uzyskiwać różne napięcia po stronie wtórnej
o Do prawidłowego działania układu potrzebujemy sprzężenia zwrotnego, projektuje się je przy
pomocy systemów optycznych
 Po prawej stronie regulator napięcia z transformatorem:
o Sygnał zwrotny kontroluje PWM (współczynnik wypełnienia)
o Do regulowania napięć +12,-12 używamy dodatkowo regulatorów LDO, ponieważ przy zmianie
prądów w układzie dolnym, to zmienia się napięcie na rezystancji wyjściowej, dlatego musimy
podbić napięcie na dolnym transformatorze, co by doprowadziło do zwiększenia napięcia w
górnej części układu. (górna część układu nie jest regulowana przez PWM, ponieważ nie ma z
niej sprzężenia zwrotnego)

8
 STEROWANIE PWM (Automatyczne sterowanie współczynnikiem wypełnienia)

 Aby dobierać odpowiednie współczynniki napięcia to musimy sterować naszym PWM

 Mamy sprzężenie zwrotne z wyjścia układu, jest ono poddawane na wzmacniacz błędu,
następnie sygnał jest dawany na komparator i porównywany z napięciem
piłokształtnym, napięcie na bazę tranzystora jest poddawane do momentu, aż nasz
przebieg nie zetnie się z sygnałem piłokształtnym, gdy to nastąpi to nasz klucz jest
otwierany i napięcie jest odcinane. Dzięki takiemu zabiegowi możemy automatycznie
regulować współczynnik wypełnienia naszego stabilizatora.
 Wada stabilizatorów impulsowych są powolne zmiany napięcia i prądu zaraz po
włączeniu układu.

9
 Przykładowy stabilizator impulsowy

 Elementy takie jak cewka i kondensator są przyłączane na zewnątrz stabilizatora, dzięki

czemu możemy zmieniać parametry stabilizacyjne
 Dzięki impulsowaniu, nie zużywamy dużo energii by zasilić nasz układ, w przeciwieństwie
do zasilacza liniowego

10
 Projektowanie stabilizatorów

 Zakładamy napięcie, prąd z którym ma działać nasz stabilizator (stabilizatory impulsowe

najlepiej działają z napięciem, prądem nominalnym, inaczej mają duże spadki
sprawności)
 Dobranie odpowiedniego kondensatora i cewki, w notach katalogowych często
przedstawione są parametry układu dla poszczególnych wartości elementów
 Wybranie diody schottky'ego, ponieważ są szybkie i zapewniają małą stratę energii (2
razy mniejsze napięcie przewodzenia niż zwykła diody, P=U*I więc zapewniają co
najmniej 2 razy mniejsze starty energii), dodatkowo dioda powinna posiadać
odpowiednie parametry, aby wytrzymać maksymalne parametry układy (25% od
wartości maksymalnych)
 Dobranie indukcyjności, aby obciążenie układu było krytyczne, wtedy układ działa
najlepiej (wybranie odpowiedniej cewki na podstawie wykresu noty katalogowej)
 Dobranie odpowiedniego filtru, który zapewni nam odpowiednią stabilizacje tętnień na
wyjściu
 Dobranie odpowiedniego obciążenia, aby prąd dla naszego układu był nominalny, wtedy
stabilizator uzyskuję najlepsze parametry i sprawność
 Musimy sprawdzić stabilność naszego układu

PRZYKŁADOWY SCHEMAT

11
 ZAKŁÓCENIA EMI

 EMI – zakłócenia poddawane na wejście przez przetwornice, była to bolączka układów

impulsowych zaraz po ich powstaniu, dlatego też producenci tworząc nowe jednostki
umieszczają filtry, które chronią obwody przed wpływem EMI (ten filtr jest umieszczany
między samym stabilizatorem, a jednostką którą obsługuje, aby ograniczyć wpływ EMI
na parametry układu zasilającego)
 Zakłócenia elektromagnetyczne(EMI) powstają w obwodach przełączających w których
występuje cewka i kondensator.
 Filtry EMI w układach są bardzo ważne by izolować układ od zakłóceń wytwarzanych
przez zasilacz. Dodatkowo stosuje się izolacje galwaniczną w stabilatorze, która
ogranicza przesłanie zakłóceń na stron wtórną

12
 Nieliniowe

Logarytmujący​………………………………………………………………………………………...1

Exponenta​……………………………………………………………………………………………..3

Prostownik​…………………………………………………………………………………………….4

Dyskryminator progowy​…………………………………………………………………….………...7

Dyskryminator okienkowy​……………………………………………………………………………8

Kształtowanie napięcia​………………………………………………………………………………..9

Komparator​…………………………………………………………………………………………..12

Mnożenie​…………………………………………………………………………………………….13
Logarytmujący

Na tranzystorze

Stosowany aby skompresować duże sygnały (duża amplituda) bardziej, a małe mniej

Wzór

VT napięcie termiczne 25mV

Działa tylko dla Vi>0

Symulacja

1
Na diodzie

“Trochę gorszy” od tego na tranzystorze- cytując prowadzącego

Is ​prąd nasycenia złącza - z katalogu

Symulacja

2
Exponenta

Symulacja

3
Prostownik
Podstawowy blok - prostuje jedną połówkę przy drugiej się nasyca

Dla dodatniej połówki mamy wtórnik dla ujemnych napięć dioda nie przepuszcza a wzmacniacz się
nasyca - bo na wejściu + jest ujemne napięcie a na wejściu - jest GND.

4
Prostownik jednopołówkowy

Dla napięcia dodatniego dioda D1 przewodzi D2 nie przewodzi - mamy konfiguracje odwracającą o
wzmocnieniu 1 w tym przypadku
Dla napięcia ujemnego dioda D2 przewodzi. Przez rezystor sprzęgający nie płynie prąd czyli mamy 0
na wyjściu - cały prąd płynie przez D2.

Symulacja

5
Prostownik 2 połówkowy

Obszar niebieski to prostownik jednopołówkowy który prostuje dodatnią połowę wejścia

Obszar czerwony to sumator który dodaje i odwraca napięcie wejściowe z wagą 1 i napięcie
wyprostowane jednopołówkowo z wagą 2.

Ch-ka przejściowa

Symulacja

6
Dyskryminator progowy

Diody Zenera ograniczają nam napięcie wyjściowe

Napięcie dołączone do wejścia + określa próg przełączania

Up to napięcie dołączone do wejścia +

UF to napięcie na przewodzącej diodzie czyli jakieś 0.7V

Symulacja

7
Dyskryminator okienkowy

Symulacja

Albo taki jeżeli ma być na jednym wzmacniaczu

Symulacja

8
Kształtowanie napięcia
Dodanie rezystorów i diod w dyskryminatorze progowym pozwala modyfikować kształt wokół
przejścia ch-ki

Z wykładu

9
Diody Zenera określają napięcia graniczne w taki sposób jak w dyskryminatorze
Stosunek Rf i Ri określa nachylenie

Symulacja

10
Vza i Vzb to napięcia zenera odpowiednio diody z gałęzi a i b
Symulacja

11
Komparator
Komparator vs wzmacniacz

Komparator Wzmacniacz

Pojęcie ze świata cyfrowego Element analogowy

Wymagamy jak najszybszego przełączania Charakterystyka zależy od częstotliwości

Wyjście nie może zależeć od częstotliwości Specjalnie psujemy charakterystykę aby

uzyskać zależność od pasma

Możemy użyć wzmacniacza jeżeli nie zależy Nie możemy użyć komparatora
nam na szybkości przełączania

Realizacja
Najprostsza czyli wzmacniacz który przesterowuje

12
Z histerezą - Przerzutnik Schmitta

Przełącza się między napięciami zasilania

Symulacja

Mnożenie

1. Logarytm i exponenta

Sumowanie logarytmów pozwala wymnożyć napięcia. Następnie exponenta usuwa zbędny logarytm
(tutaj antilog amplifier)
“Praktycznie nie stosowane”.

13
2.Dwućwiartkowy

Wada - tylko niskie wartości sygnałów porównywalne do 25mV

14
Układ Gilberta pozwala zlinearyzować charakterystyki a tym samym rozszerzyć zakres sygnałów
wejściowych.

15
3.Czteroćwiartkowy

16
Zastosowanie układu Gilberta do rozszerzenia zakresu i linearyzacji

17
 PLL

PĘTLA SYNCHRONIZACJI FAZY

1. Co robi PLL……………………………………………………………1
2. Budowa blokowa PLL……………………………………………….. 1
3. Zasada działania PLL,charakterystyka……………………………. 1
4. Właściwości PLL…………………………………………………….. 2
5. Zakres trzymania……..……………………………………………… 3
6. Transmitancja pętli…………………………………………………... 4
7. Wpływ filtru na własności pętli……………………………………… 4
8. Zakres chwytania-procesy synchronizacji fazy……………………5
9. VCO - generatory przestrajane napięciem………………………...5
10. Detektor fazy……………………………………………………… 6
11. Detektor fazowo-częstotliwościowy……………………………..7
12. Przykłady aplikacji PLL, zastosowania………………………… 9
Co robi PLL?
PLL (pętla synchronizacji fazy) synchronizuje wyjściową fazę i częstotliwość sterowanym
oscylatorem w taki sposób, żeby pokrywała się ona z częstotliwością i fazą oscylatora
referencyjnego (odniesienia).

Budowa blokowa podstawowej PLL

1. Oscylator sterowany napięciem (VCO)/prądem (CCO)
2. Detektor fazy
3. Filtr pętli
4. Dzielnik pętli SZ (w najprostszym przykładzie równy 1) fwy=Nfwe[1]
5. *bonus* wzmacniacz sygnału który może być na wyjściu generatora, ale też jest
objęty SZ

Zasada działania PLL

Dla zapewnienia synchronizacji, detektor fazy porównuje referencje z sygnałem SZ. Sygnał
wyjściowy detektora jest przetwarzany przez filtr pętli sterując generatorem który generuje
sygnał błędu. Rosnący błąd fazy powoduje zmiany na oscylatorze sterowanym, zmniejszając
produkowany przez niego błąd i tak w kółko. W konsekwencji pętla śledzi zmiany fazy i
częstotliwości sygnału referencyjnego. Żeby być bardziej dokładnym, pętla śledzi zbocze
narastające oscylatora odniesienia. Wyjściowa faza detektora produkuje impuls błędu o
szerokości równej różnicy w fazie dwóch sygnałów. Jeśli sygnał detektora fazy jest stały[2]
(czyli częstotliwość generatora i referencji jest równa) to układ znajduje się w stanie
równowagi. W falstadzie możemy to też zaobserwować, jako wąskie szpilki prądu[3].

[1]

1
 [2]

[3]

Właściwości PLL
Gdy pętla znajduje się w stanie synchronizacji mówimy, że jest zablokowana. Powinna
wtedy podążać za zmianami częstotliwości wejściowej. Aby pętla “trzymała” synchronizację
stosunek częstotliwości wyjściowej do wejściowej powinien być jednostkowy, napięcie
strojące VCO powinno zmieniać się powoli (na falsadzie można zobaczyć to tak, że
przesuwając slider powoli pętla trzyma synchronizacje, ale jak przesuniemy go szybko, to ją
traci) oraz pozytywne zbocze wejścia musi podążać za pozytywnym zboczem wyjścia (to
wiąże się z tym nie przesuwaniem nagle slidera) ponieważ wtedy stosunek będzie zbyt duży
i pętla straci synchronizacje.

2
Zakres trzymania pętli
maksymalna różnica częstotliwości (pulsacji, faz) sygnałów referencyjnego i SZ przy której
pętla pozostaje w stanie synchronizacji. zależy od:
- zakresu przestrajania generatora
- zakresu napięć wyjściowych detektora fazy (lub filtru pętli jeśli jest on aktywny)
- zakresu możliwych do uzyskania współczynników podziału N
uwaga! gdy pętla jest niezsynchronizowana wymagane może być więcej warunków. np. jeśli
aktualna częstotliwość generatora bardzo różni się od żądanej to sygnał wyjściowy
detektora może nie mieć dostatecznie małych składowych które przejdą przez filtr. Przyjmuje
się, że początkowe dostrojenie generatora powinno znajdować się przynajmniej w zakresie
chwytania, a najlepiej trzymania.
oraz oznaczają, że pętla znajduje się w
stanie trzymania aka synchronizacji aka blokowania aka śledzenia.

Pominąłem dużo wzorów, aby maksymalnie to uprościć. Całość “wyprowadzeń” (kuta i

wyprowadzenia) można znaleźć na slajdach 3-12 prezentacji kuty.
Upraszczając mamy km które jest stałą układu mnożącego. kD = 1/2kmUrefUgen będące
wzmocnieniem detektora fazy.

Ponieważ składowa stała UD0 (wyjście detektora) po przejściu przez filtr przyjmuje wartość
H(0)UD0 i po ewentualnym wzmocnieniu gdy H(0)>1 (tutaj jest drobna rozbieżność. kuta
brzmi jakby chciał mieć wzmacniacz między VCO i filtrem, a inni dają między VCO i SZ)
steruje VCO.

Z tego wszystkiego płynie wniosek, że zakres trzymania

3
Transmitancje pętli
W stanie synchronizacji błąd fazy jest bardzo mały << pi/2 dzięki czemu możemy
aproksymować ch-kę detektora fazy do na podstawie tego możemy

wyznaczyć transmitancję zamkniętej pętli fazowej

(przekształcenia nieliniowe w tej prezentacji co wyżej) gdzie H(s) to transmitancja FDP.

Na podstawie schematu blokowego z kuty, którego zupełnie nie widać, można wyznaczyć

transmitancję pętli otwartej jako

Wpływ filtru na właściwości PLL

Po co jest ten filtr w ogóle? Filtr decyduje o stabilności i właściwościach dynamicznych pętli.
Ciekawostka: w teorii najlepszy filtr to jego brak. Wówczas pasmo zależy tylko od ch-k
detektora i generatora. Układ ten jest zawsze stabilny. W praktyce nie stosuje się tego,
ponieważ na wyjściu detektora otrzymamy niepożądane składowe zmienne. Ich obecność
pogarsza jakość wyjściowego sygnału, wprowadzając pasożytniczą modulacje
częstotliwości. Dla jej wytłumienia stosujemy filtr dolnopasmowy . Nie jest to jednak filtr 1go
rzędu (rys a), ponieważ jego przesunięcie fazy może sięgać pi/2 co sprawia, że układ będzie
na granicy stabilności. Margines fazy będzie tutaj tak mały, że pominięte opóźnienia mogą
wprowadzić takie przesunięcie fazy, że układ straci stabilność.
Margines możemy zwiększyć przez dodanie szeregowo
rezystora do kondensatora (rys b) (otrzymany układ jest 3go
rzędu). Niestety układ ten ma słabą skuteczność dla wysokich
częstotliwości, dlatego dodajemy kolejny kondensator(rys cd)
otrzymując dobre tłumienie i margines
fazy ok 45

4
Zakres chwytania PLL - procesy synchronizacji
Proces dochodzenia pętli do stanu synchronizacji jest opisany nieliniowym równaniem
różniczkowym. Analizę zaczynamy gdy stan synchronizacji nie występuje, a jest osiągnięty
dopiero po pewnym czasie oraz pętla sprżężenia zwrotnego jest rozwarta w miejscu
połączenia detektora fazy i FDP. Na wyjściu detektora fazy jest składowa wolnozmienna, w
chwili t=0 zamknięta jest pętla sprzężenia zwrotnego i zaczyna się proces przejściowy.
Równanie pętli przyjmuje postać:

czyli na wyjściu detektora fazy nie ma już składowej wolnozmiennej. Przebieg napięcia w
pętli osiągającej stan synchronizacji:

Napięcie wyjściowe uo(t) moduluje VCO w częstotliwości

VCO - generatory przestrajane napięciem

Najważniejszy element w PLL. To on generuje sygnał błędu w zależności od różnicy faz.
Najważniejsze cechy dobrego VCO to:
- szeroki zakres strojenia

5
 - Odporny na szumy zasileń
- Małe szumy
Idealny VCO powinien mieć wszystkie te cechy, jednak zazwyczaj nie jest to możliwe. Mały
szum jest sprzeczny z szerokim zakresem strojenia, dlatego zazwyczaj niskoszumne
generatory mają wąski zakres strojenia.
Generalnie o tym powinno być więcej u Ani :)
Przykład generatora VCO - ze sprzężeniem emiterowym

generalnie działa tak że albo jeden tranzystor albo drugi się załącza, a prąd płynący przez C
ładuje tą pojemność (centralną). Wzór na jego częstotliwość pracy

Detektor fazy
Najprostszym układem detektora jest detektor iloczynowy. Wynika to z tego, że ma prosty
opis matematyczny, a działa na zasadzie mnożenie dwóch sygnałów a dokładniej ich
mieszania (np. układ Gilberta) to znaczy, że jeżeli do układu doprowadzimy dwa sygnały o
tej samej częstotliwości ale różnej fazie oraz to

6
sygnał wyjściowy otrzymamy w postaci

czyli sygnał będzie zawierał składową stałą zależną od cosinusa fazy pomiędzy sygnałami.
ch-ka przejściowa detektora ma kształt odcinka kosinusoidy jednak w praktyce często układ
jest często przesterowany lub mnoży prostokątne przebiegi i wtedy chka przybiera kształt lini
łamanej

Detektor fazowo-częstotliwościowy PFD

krótkie i wzajemnie się zniosą.

7
Wyjściowy obwód trójstanowego detektora fazy jest często nazywany pompą ładunku.
Obwód ten powinien być tak skonstruowany aby mógł dostarczać kontrolowane porcje
ładunku do filtru pętli. Stosowane są pompy ładunku z wyjściem napięciowym, działające na
zasadzie bramki trójstanowej (rys. 7b), lub z wyjściem prądowym wykorzystującym
kluczowane źródła prądowe (rys. 7c). W tym ostatnim przypadku poprzez regulację prądu
wyjściowego można zmieniać nachylenie charakterystyki detektora a przez to wpływać na
wzmocnienie pętli i jej właściwości dynamiczne.

8
Przykłady aplikacji pętli fazowej

Radar dopplerowski - radar, w którym wykorzystuje się zjawisko przesunięcia

dopplerowskiego wywołanego ruchem obiektów od których następuje odbicie. Jest to układ
nadajnik-odbiornik. Przesunięcie dopplerowskie daje nam informacje pozwalające określić
prędkość a opóźnienie czasu dystans. PLL daje nam tutaj możliwość zredukowania wpływu
małych obiektów na układ i skupienia się tylko na dużych.

Więcej nie chciało mi się przepisywać bo już późno.

9
10
W06-WM. Generatory drgań sinusoidalnych. Warunki generacji drgań.
Rodzaje generatorów. Generatory kwarcowe. Generatory RC ze sprzężeniem
zwrotnym. Synteza częstotliwości (DDS).

Pogrubione litery = zespolona!!!

Spis treści
Generatory drgań sinusoidalnych i warunki generacji drgań .................................................................. 1
Rodzaje generatorów. .............................................................................................................................. 6
Generatory kwarcowe. ........................................................................................................................... 12
Generatory RC ze sprzężeniem zwrotnym. ............................................................................................ 14
Synteza częstotliwości (DDS). ................................................................................................................. 16

Generatory drgań sinusoidalnych i warunki generacji drgań

S. Kuta https://drive.google.com/file/d/0B58E1r6Ge8ltbWhlRkFKQ1ZJcEk/view?usp=sharing

strony od 174 BARDZO SZCZEGÓŁOWO

1. Drgania sinusoidalne można pozyskać na dwa sposoby:

a. Utworzenie takiego wzmacniacza, który dla jednej ściśle określonej częstotliwości
sygnału miałby wzmocnienie równe nieskończoności (generator sprzężeniowy);
b. Odtłumienie rzeczywistego obwodu rezonansowego LC elementem o ujemnej
rezystancji strat; sposób wykorzystywany w zakresie wielkich częstotliwości;
2. Wzmacniacz jako generator ad(a).
a. Warunki powstawania drgań we wzmacniaczu na przykładzie układu z dodatnim
sprzężeniem zwrotnym (Rysunek 1)

1
 Rysunek 1. Wzmacniacz z dodatnim sprzężeniem zwrotnym.

Wzmocnienie wzmacniacza z Rysunku 1.

𝑈𝑤𝑦 𝒌𝒖
𝑘𝑢𝑓 = =
𝑈𝑤𝑒 1 − 𝒌𝒖 𝜷𝒇
Dąży do ∞ kiedy mianownik dąży do 0, zatem
𝒌𝒖 𝜷 𝒇 = 1 (1)

Wzmocnienie można zapisać wykładniczo:

𝒌𝒖 = 𝑘𝑢 𝑒 𝑗𝜑𝑘 oraz 𝜷𝒇 = 𝛽𝑓 𝑒 𝑗𝜑𝛽

𝒌𝒖 𝜷𝒇 = 𝑘𝑢 𝑒 𝑗𝜑𝑘 ∙ 𝛽𝑓 𝑒 𝑗𝜑𝛽 = 1

Przesunięcie fazy w układzie

wzmacniacza Przesunięcie fazy w układzie
sprzężenia zwrotnego

Z wzoru (1) mamy: RÓWNOŚĆ

AMPLITUD
𝑘𝑢 𝛽𝑓 = 1
𝜑𝐾 + 𝜑𝛽 = 0° + 𝑛 ∙ 360°

RÓWNOŚĆ
FAZ

2
Mamy dwa warunki: amplitudowy warunek powstawania drgań oraz fazowy
warunek powstawania drgań. Jeśli chcemy otrzymać drgania sinusoidalne, to
warunki te muszą być łącznie spełnione tylko dla jednej ściśle określonej
częstotliwości f0.

Po uściśleniu do f0 mamy:

𝑘𝑢 (𝑓0 ) ∙ 𝛽𝑓 (𝑓0 ) = 1

𝜑𝐾 (𝑓0 ) + 𝜑𝛽 (𝑓0 ) = 0° + 𝑛 ∙ 360°

3
4
3. Parametry generatorów przebiegu
a. Częstotliwość generowanego przebiegu f0 – częstotliwość przy której mamy
spełnione oba warunki powstawania drgań. Z uwagi na warunki otoczenia
częstotliwość ta może ulegać zmianą.
b. Stałość częstotliwości generowanego przebiegu (krótko lub długoterminowa)
– stosunek średniej wartości odchyłki częstotliwości do wartości nominalnej
(f0) częstotliwości. *w wyniku badań stwierdzono, ż generatory sprzeżeniowe
mają lepszą stłość częstotliwości, im większe jest nachylenie charakterystyki
𝜑𝐾 (𝑓0 ) + 𝜑𝛽 (𝑓0 ), w otoczeniu f0.
c. Współczynnik zawartości harmonicznych
d. Zakres i charakter przestrajania generatora (np. przestrajane napięciem,
prądem lub zmianą punktu pracy elementów aktywnych, albo zmianą
parametrów sprzężenia zwrotnego.

TO JEST ROZWINIĘCIE PUNKTU POWYŻEJ

5
Rodzaje generatorów.
1. Generatory LC – obwody selektywne o dużej dobroci, jej wartość decyduje o stromości
charakterystyki 𝜑𝐾 (𝑓) + 𝜑𝛽 (𝑓), a co za tym idzie stałość częstotliwości całego generatora.

6
 GENERATOR LC

Rysunek 2. Generator LC

Na powyższym rysunku przedstawiono strukturę prostego generatora LC jest to wzmacniacz

OE obciążony układem liniowym. Zakładamy, że częstotliwość sygnału sinusoidalnego
podawanego na wejście mieści się w zakresie średnich częstotliwości tego wzmacniacza. W
takich warunkach napięcie Uwy na kolektorze tranzystora jest przesunięte względem Uwe na
bazie o kąt w zależności od charakteru obciążenia widzialnego od strony kolektora.
Przesunięcie to wynosi:
• 180° - obciążenie rzeczywiste
• 90° - przy obciążeniu pojemnościowym
• 270° - przy obciążeniu indukcyjnym

2. Generator sprzężeniowy LC z układem z równoległym obwodem rezonansowym (rezonans

prądów). Przy częstotliwości rezonansowej fo impedancja obciążająca tranzystor ma
charakter rzeczywisty, a przesunięcie fazowe sygnału wynosi 180°. Na rysunku 2 (powyżej)
widać schemat zastępczy układu dla składowej zmiennej, służący do obliczenia wzmocnienia.

7
8
 poniżej

9
 poniżej

10
11
Generatory kwarcowe.

https://www.falstad.com/circuit/circuitjs.html?cct=%24%201%200.000005%2010.20027730826997
%2050%205%2050%0AI%20304%20288%20416%20288%200%200.5%205%0Aw%20304%20288%20
320%20208%200%0Ar%20320%20208%20432%20208%200%201000%0Aw%20432%20208%20416%
20288%200%0Aw%20304%20288%20304%20368%200%0Av%20304%20368%20368%20368%200%2
01%2040%205%200%200%200.5%0Ac%20368%20368%20368%20432%200%200.00001%204.67265
2784161371%0Ac%20304%20368%20304%20432%200%200.00001%200.9304195607114969%0Ag%
20368%20432%20368%20464%200%0Ag%20304%20432%20304%20448%200%0Ar%20368%20368
%20416%20288%200%201000%0AI%20416%20288%20512%20288%200%200.5%205%0Ar%20512%
20288%20512%20400%200%201000%0Ag%20512%20400%20512%20416%200%0Ao%2012%2064%
200%204098%205%200.025%200%202%2012%203%0A&fbclid=IwAR1IRIxVpNxI6Oy--
sWZmfAdzsFk9dysfrTKBsKD-hpk1g4fjLstH0hkiM4

Tu obserwujemy stromość charakterystyki

12
SCHEMATY GENERATORÓW KWARCOWYCH

13
Generatory RC ze sprzężeniem zwrotnym.

14
15
 Chyba najważniejszy w tym podrozdziale!

Synteza częstotliwości (DDS).

https://elektronikab2b.pl/technika/52008-podstawy-bezposredniej-syntezy-czestotliwosci-dds

16
 WAŻNY SCHEMAT

17
18
19
20
21
1. MODULACJA AMPLITUDY
fajna symulacja jak to działa
https://pl.wikipedia.org/wiki/Modulacja_amplitudy#/media/Plik:Amfm3-en-de.gif

1.1 PARAMETRY SYGNAŁU ZMODULOWANEGO

1.Współczynnik głębokości modulacji m

M-opisuje nam jak głęboko modulujemy

2.Sprawność energetyczna transmisji informacji

3. Szerokość pasma BW
4.Moc średnia, moc szczytowa i moc nominalna nadajnika AM

Zaletą modulacji amplitudy jest niewątpliwie jej prostota. Jednak decydujące znaczenie mają
wady tej metody, czyli nieefektywne wykorzystanie dostępnego pasma i mała sprawność
energetyczna. Informacja użyteczna jest bowiem zawarta w sygnale, którego moc stanowi
jedynie 33% całkowitej mocy sygnału zmodulowanego amplitudowo.

Zalety modulacji:
-wzrost skuteczności przesyłania sygnałów oryginalnych,
-dopasowanie widmowe sygnału do charakterystyki przenoszenia kanału,
-wzrost sprawności transmisji,
-prostsze urządzenia nadawcze dla sygnałów wysokiej częstotliwości (w.cz.),
-możliwość zwielokrotnienia sygnałów w torze,
-uodpornienie na szumy i zakłócenia,
-wzrost dokładności przy zastosowaniach w pomiarach i automatyce (sterowaniu)
2.DEMODULACJA AMPLITUDY

2. Demodulacja synchroniczna
3.Detekcja obwiedniowa sygnału
3. Widmo sygnału zmodulowanego

4.Zagadnienia mocowe
Im wieksza głębokosc modulacji tym lepiej

Przykładowe schematy :
1.Schematy modulatora

a)Modulator kwadratowy
2..Schematy demulatora/detektora
Dodaj nagłówki (Format > Style akapitu). Pojawią się one w spisie treści.

Definicja modulacji częstotliwości i fazy

Modulacja częstotliwości

Modulacja FM utrzymuje stałą amplitudę i zmienia częstotliwość fali w czasie, proporcjonalnie do

sygnału audio. Jeśli sygnał audio jest falą sinusoidalną, wówczas w dziedzinie częstotliwości FM
wygląda jak sygnał nośny plus pasma boczne, które pokrywają się z modulacją. Możesz to ustalić za
pomocą funkcji Bessela. Pamiętaj, że może to wyglądać tak samo jak AM w dziedzinie częstotliwości.

Modulacja fazy

Modulacja PM utrzymuje również stałą amplitudę, ale przesuwa kształt fali o fazę. Wygląda tak samo
jak FM w dziedzinie czasu. Czasami FM i PM nazywane są modulacją kąta, ponieważ są tak podobne
w dziedzinie czasu. W dziedzinie częstotliwości PM wygląda jak sygnał nośny plus pasma boczne,
które pokrywają się z modulacją. Podobnie jak w przypadku FM, można określić te pasy boczne za
pomocą funkcji Bessela.

Wzór na modulację częstotliwości i dewiację

Częstotliwość chwilowa

Taki przykład jest na prezentacji:

Wąskopasmowa modulacja częstotliwościowa
Szerokopasmowa modulacja częstotliwościowa
Widmo sygnału FM

Porównanie modulacji wąsko i szerokopasmowej

plus zastosowania

Realizacje układowe modulatorów i

demodulatorów
Modulator FM:
Demodulator FM można zaprojektować w oparciu o pętlę fazową
If PLL is locked to a FM signal, the VCO tracks the instantaneous frequency of the input signal.
The filtered error voltage which controls the VCO and maintains lock with the input signal is
demodulated FM output. The VCO transfer characteristics determine the linearity of the
demodulated out. Since the VCO used in an integrated-circuit PLL is highly linear, it is possible to
realize highly linear FM demodulators.
Porównanie właśniwości FM i AM (pod względem
szumu, pasma, mocy, zakłóceń)
Jak zrobić z modulatora FM na PM i na odwrót:
 1

W09 PRZEMIANA CZĘSTOTLIWOŚCI (ogólne informacje)................................................1

1. Mieszacze…………………………………………………………………………………….3
2. Zasada działania idealnego mieszacza……………………………………………………?
3. Przemiana z zastosowaniem układu mnożącego………………………………………..6
4. Widmo przemiany częstotliwości ………………………………………………………….7
5. Sygnały lustrzane…………………………………………………………………………....8
6. Mieszanie sumacyjne………………………………………………………………………..9
7. Mieszanie iloczynowe……………………………………………………………………….9
8. Mieszacz zrównoważony (przeciwsobny)..................................................................10
9. Mieszacz podwójnie zrównoważony (układ Gilberta).................................................13
10. Zasada działania praktycznych układów mieszaczy……………………………………17

Przemiana częstotliwości
2
 3

Pkt 1.
 4

Pkt 2.
z tym był problem znaleźć, ale takie coś tu dałam
 5

powyżej jest przenoszenie częstotliwości z radiowych do pośrednich, z pośrednich do

radiowych
 6

Pkt 3.
 7

Pkt 4.
 8

Pkt 5.

sygnał lustrzany, który powinien zostać wytłumiony niestety przejdzie do sygnału pasma
pośredniej częstotliwości
 9

Pkt 6.
Do przeprowadzenia mieszania dwóch częstotliwości potrzebny jest ​element nieliniowy​ – np.
dioda​, ​tranzystor​, ​lampa próżniowa​ lub inny specjalny układ. Mieszanie może zachodzić na
drodze sumacyjnej (na wejście elementu podana jest suma obu sygnałów) lub iloczynowej (oba
sygnały są podawane na oddzielnie wejścia analogowego układu mnożącego), mówimy
wówczas odpowiednio o mieszaczach sumacyjnych lub iloczynowych. Gdy konstrukcja
mieszacza jest taka, że na jego wyjściu brak jest sygnału wejściowego f1 lub f2
to taki mieszacz nazywa się mieszaczem zrównoważonym (jeśli na wyjściu brak jest obu
sygnałów wejściowych f1 i f2 jest to mieszacz podwójnie zrównoważony).
nigdzie znaleźć nie moge o tym (mieszacze sumacyjne i iloczynowe) więcej :(
 10

Pkt 8.
 11

Lub z ksiązki kraja:

12
 13

Pkt 9.
Podwójnie zrównoważony mieszacz transkonduktacyjny (oznacza to, że jest
czteroćwiartkowy i będzie miał szerokie pasmo liniowe)- Gilbert cell

Aby zobaczyć, jak działa ogniwo Gilberta, musimy zastanowić się, co dzieje się:
-gdy napięcie Vlo1 jest wystarczająco duże, aby Q3 i Q5 włączały się, a Vlo2 było
wystarczająco małe, aby Q4 i Q6 wyłączały się
Odp: Q3 i Q5 są zwarciem, więc Q1 jest połączone z R1, a Q2 z R2
 14

-gdy napięcie Vlo2 jest wystarczająco duże, aby Q4 i Q6 włączały się, a Vlo1 było
wystarczająco małe, aby Q3 i Q5 wyłączały się
odp: Q4 i Q6 są zakmniętym kluczem (zwarcie) tak, że Q1 połączone z R2, a Q2 z
R1
W obu przypadkach na wyjściu mamy to samo. Output został pomnożony przez -1.

Funkcją komórki Gilberta jest pomnożenie w

dziedzinie czasu wejściowego sygnału RF (przy
częstotliwości RF) przez sygnał prostokątny o
wartości +1 lub -1 przy częstotliwości LO.

u kraja:
15
16
 17

Pkt 10.

…
18
WZMACNIACZE MOCY - podstawowe informacje 2

Przykładowa struktura 3

Odprowadzanie ciepła z tranzystora mocy 4

KLASY PRACY WZMACNIACZA 5

Układy sprzęgające obciążenie ze wzmacniaczem 6

ZNIEKSZTAŁCENIA NIELINIOWE - THD 7

KLASA A 8

KLASA B 13

Nieliniowe zniekształcenia w klasie B 14

KLASA AB 16

WZMACNIACZ KLASY D z MODULACJĄ SZEROKOŚCI IMPULSÓW 16

Wzmacniacz klasy C (rezonansowy) 18

Ważne czynniki w wyborze wzmacniacza: 19

1
WZMACNIACZE MOCY - podstawowe informacje

Zadaniem wzmacniacza mocy jest dostarczenie do obciążenia odpowiednio

dużej nie zniekształconej mocy użytecznej sygnału. Z tego powodu
tranzystory są wykorzystywane do granic możliwości (maksymalna moc,
prąd, napięcie).

Parametry wzmacniacza:

​ x​ ​​przy nominalnej rezystancji obciążenia,

- maksymalna moc wyjściowa ​PLma

- zniekształcenia nieliniowe (współczynnik zawartości harmonicznych ​THD​),

https://pl.wikipedia.org/wiki/Wsp%C3%B3%C5%82czynnik_zawarto%C5%9Bc
i_harmonicznych

- zniekształcenia liniowe (dolna i górna częstotliwość graniczna),

- sprawność energetyczna .

Parametry te są od siebie uzależnione. Maksymalna moc wyjściowa

wzmacniacza jest ograniczona SOA (safe operating area) tranzystora​.

2
 Przykładowa struktura

Napędza do końcówki mocy. Jest to wzmacniacz niskoszumny. Dzięki

nie powinny się pokazać na końcu duże szumy. Główny element

​Steruje końcówką mocy

Elementy w sprzężeniu zwrotnym zapewniają liniowość

​Układ sterujący Układ wyjściowy (driver)

3
 Odprowadzanie ciepła z tranzystora mocy
(nie sądzę, by się to przydało ale było na wykładzie to wrzucam)

Maksymalna moc strat zależy od dopuszczalnej temperatury

półprzewodnika Tjmax , temperatury obudowy Tc oraz rezystancji
termicznej między półprzewodnikiem a obudową Rthj-c

Rth - rezystancja termiczna

Cth - pojemnośc cieplna

4
Ze względów ekonomicznych i funkcjonalnych stosuje się możliwie mały radiator, co
w konsekwencji prowadzi do tego, że temperatura złącza tranzystora jest bliska
maksymalnej. Pociąga to za sobą konieczność bardzo starannej stabilizacji
temperaturowej punktu pracy tranzystora. Moc wydzielona w tranzystorze powoduje
przyrost temperatury jego złącza, a przyrost temperatury przy nieodpowiedniej
stabilizacji punktu pracy powoduje wzrost prądu kolektora i dalsze zwiększenie mocy
strat.
W układzie moc - temperatura występuje sprzężenie zwrotne, które w pewnych
warunkach może być dodatnie. Jeżeli jest ono dostatecznie silne, to układ staje się
niestabilny i temperatura złącza narasta aż do zniszczenia tranzystora.

KLASY PRACY WZMACNIACZA

Podział wzmacniaczy na klasy pracy jest dokonywany w zależności od kąta

przepływu prądu wyjściowego θ , który wiąże się z położeniem punktu pracy na
charakterystyce przejściowej tranzystora

5
Układy sprzęgające obciążenie ze wzmacniaczem

Ze względu na transmisję dużych mocy ze wzmacniacza do obciążenia

sprzężenie pojemnościowe nie jest najlepszym rozwiązaniem, z uwagi
na duże stałe czasowe oraz duże prądy. Przy małej wartości rezystancji
obciążenia, pojemność sprzęgająca musi być duża dla zapewnienia
wymaganej wartości dolnej pulsacji granicznej. ​Elementem
sprzęgającym umożliwiającym równoczesne dopasowanie
pomiędzy wzmacniaczem a obciążeniem jest transformator.

Posiada on jednak wiele wad, z których najważniejsze to:

- ograniczenie charakterystyki częstotliwościowej,

- duże gabaryty i ciężar.

W układach scalonych eliminuje się elementy sprzęgające poprzez

symetryczne zasilanie z dwóch źródeł napięcia, co umożliwia realizację

układu, w którym składowa stała napięcia wyjściowego jest równa zeru.

6
 ZNIEKSZTAŁCENIA NIELINIOWE - THD

Bardzo ważnym parametrem dla wzmacniaczy mocy są zniekształcenia

nieliniowe. Wynika to z wielkosygnałowej pracy elementów
wzmacniających, których parametry zmieniają się w szerokich granicach
w zależności od położenia chwilowego punktu pracy, zmieniającego się
wraz z chwilową wartością sygnału sterującego. Wzmacniacze mocy nie
są więc ściśle biorąc układami liniowymi, a tylko przy prawidłowym
doborze warunków pracy elementów wzmacniających mogą być
traktowane jako układy prawie liniowe. Dla oceny zniekształcenia
sygnału wyjściowego definiuje się współczynnik zniekształceń
nieliniowych THD (h).

7
 KLASA A
- moc tracona w tranzystorze przy braku sygnału zależy od klasy pracy i jest
największa w klasie A (popatrz na punkt Q),

- duża liniowość,

- mała sprawność (ok. 25%),

Wzmacniacz z obciążeniem rezystancyjnym

Rezystor (obciążenie) w kolektorze powoduje:

- przepływ składowej stałej w obciążeniu (niefajnie mieć coś takiego w

urządzeniu audio),

- mała sprawność energetyczna.

Wzmacniacz z obciążeniem rezystancyjnym

(Kuta, czerwony, 366 str. PDF na dysku)

Rezystor (obciążenie) w kolektorze powoduje:

- przepływ składowej stałej w obciążeniu (niefajnie mieć coś takiego w

urządzeniu audio),

- mała sprawność energetyczna.

8
Układ charakteryzuje się bardzo małą sprawnością, co wiąże się z tym, że w
obciążeniu wydziela się bezproduktywnie moc prądu stałego niezależnie od
amplitudy sygnału zmiennego. Moc strat w tranzystorze jest największa i równa
Pcmax, gdy wzmacniacz nie jest sterowany.

9
Wzmacniacz ze sprzężeniem transformatorowym

(Kuta, czerwony, 369 str. PDF na dysku)

Wzmacniacz mocy klasy A z obciążeniem dopasowanym za pomocą

transformatora stosuje się dla skrajnych wartości rezystancji obciążenia
(bardzo dużych lub bardzo małych) lub, gdy konieczna jest izolacja
galwaniczna obciążenia.

Transformatory mają bowiem liczne wady, takie jak: wysoka cena, duży ciężar
i rozmiary, powodują ograniczenie pasma częstotliwości przenoszonych przez
wzmacniacz. Wprowadzają także nieliniowe zniekształcenia sygnałów,
głównie wskutek nieliniowości krzywej magnesowania.

10
Przy pełnym wysterowaniu wzmacniacza:

Pd – moc pobierana ze źródła zasilania

Ucm, Icm – amplitudy napięcia / prądu zmiennego

Osiągana sprawność to maksymalnie 35-45 % dla rzeczywistego układu

wzmacniającego. Dla idealnego to byłoby 50%.

Moc tracona w tranzystorze wynosi

- Dla sygnałów o dużej dynamice zmian (np. dla sygnałów akustycznych) średnia
sprawność jest bardzo mała
- Moc dostarczona z zasilacza jest praktycznie tracona w elemencie
wzmacniającym

11
 KLASA B

-W klasie B kąt przepływu prądu jest bliski 180° [charakterystyka wyżej​]​, zaś punkt
pracy leży w pobliżu granicy odcięcia prądu. Ponieważ sygnał wyjściowy zawiera
tylko połówkę sygnału wejściowego, zatem konieczne jest zastosowanie drugiego
elementu wzmacniającego, odtwarzającego drugą połówkę sygnału, tzn. praca w
klasie B jest możliwa tylko w układzie symetrycznym (przeciwsobnym).

- W ​przeciwsobnych wzmacniaczach klasy B punkty pracy obu symetrycznych

elementów wzmacniających leżą w pobliżu odcięcia prądu. Dzięki temu moc tracona
w tranzystorach przy braku sygnału sterującego jest bardzo mała, co eliminuje
główną wadę wzmacniacza klasy A. Prąd dostarczany przez źródło zasilania jest
zależny od sygnału sterującego. W porównaniu ze wzmacniaczem klasy A,
wzmacniacz klasy B odznacza się dużo większą sprawnością przy pełnym
wysterowaniu. Wzmacniacze klasy B mogą pracować w układzie przeciwsobnym z
transformatorem wyjściowym, albo w układzie przeciwsobnym
beztransformatorowym, który w istocie stanowi symetryczny wtórnik emiterowy.

- mała liniowość

12
 Nieliniowe zniekształcenia w klasie B

Tranzystor przewodzi tylko wtedy gdy płynie do niego energia. Powoduje to

zniekształcenia nieliniowe (skrośne) pojawiające się w obszarze przejściowym

Uproszczony schemat ideowy przeciwsobnego wzmacniacza nie zawiera

układu wstępnej polaryzacji baz tranzystorów, a zatem dla małych napięć
wejściowych obydwa tranzystory są zatkane, a napięcie u_o = 0. Wynikiem
nieliniowości charakterystyki przejściowej są zniekształcenia nieliniowe sygnału
wyjściowego, nazywane zniekształceniami skrośnymi . Wpływ zniekształceń
skrośnych jest szczególnie odczuwalny przy małych napięciach wejściowych.
Eliminacja zniekształceń skrośnych nie jest możliwa przy pomocy ujemnego
sprzężenia zwrotnego, bowiem ich źródłem jest nieprzewodzenie tranzystorów
końcowego stopnia, zatem w czasie ich powstawania pętla sprzężenia zwrotnego
jest otwarta.

13
Usunięcie lub znaczne zmniejszenie zniekształceń skrośnych jest możliwe
przez zastosowanie wstępnej polaryzacji obwodu baz tranzystorow (diody)
ustalającej właściwe spoczynkowe prądy baz i kolektorów.

Konsekwencją tego układu jest to ,że przez tranzystory zawsze płynie prąd
DC i tranzystory ciągle się grzeją. Aby się tego pozbyć można wstawić
potencjometr między diody i nim korygować potencjał na wyjściu, aby nie mieć
offsetu DC.

14
 KLASA AB
- Klasa AB jest pośrednią między klasą A i B (180 stopni < ​θ​ < 360 stopni).
- Ze względu na zniekształcenia nieliniowe praca układu w klasie AB jest
możliwa, podobnie jak w klasie B, tylko w układach przeciwsobnych​.

WZMACNIACZ KLASY D z MODULACJĄ

SZEROKOŚCI IMPULSÓW

-sygnał trójkątny to sygnał referencyjny

- działanie stopnia wyjściowego klasy D to wygenerowanie na wyjściu układu

sygnału prostokątnego o zmiennym współczynniku wypełnienia. Wartość
średnia tego przebiegu wyjściowego odpowiada wartości chwilowej przebiegu
napięcia analogowego
- sprzężenie zwrotne łączące punkt 5 i 3 ( nie ma na rysunku ) koryguje
działanie stopnia wyjściowego klasy D. Dzięki temu uzyskujemy odpowiedni
sygnał na wyjściu układu.
- FDP pozbywa się wysokich częstotliwości I mamy sygnał na wyjściu

15
- modyfikacja szerokości impulsu musi być bardzo precyzyjna (duża), więc
przełączanie będzie w dużych częstotliwościach.

- dzięki szybkiemu przełączaniu tranzystorów (w stopniu wyjściowym) mała

jest moc strat. Dzięki temu sprawność tego układu jest dość duża (nawet
90%).

- wzmacniacz klasy D przypomina przetwornice DC-DC

Można zrobić przetwornik +q –q (dodatni, ujemny impuls) dzięki

ujemnemu i dodatniemu źródłowi zasilania (układ półmostkowy)

Albo układ mostkowy któremu wystarczy dodatnie zasilanie i 4

tranzystory

M1 i M4 włączony – zasilanie dodatnie

M2 i M3 włączony – zasilanie ujemne

16
Im większą moc będziemy dostarczać tym większe zniekształcenia będą
występowały (THD)

Wzmacniacz klasy C (rezonansowy)

- L i C na wyjściu

- element wzmacniający podtrzymuje generacje drgań w układzie LC

dostarczając

„kawałki energii”

- stosowane w nadajnikach radiowych

17
Ważne czynniki w wyborze wzmacniacza:
- dynamika układu [dB] - różnica między najmniejszym, a największym
poziomem sygnału. ​W odniesieniu do muzyki: jeżeli muzyka jest raz
bardzo cicha, a raz bardzo głośna, wtedy jej dynamika jest duża. W
klasie D i AB, gdy mamy małe sygnały to mamy małą sprawność, a gdy
mamy duże to mamy dużą xD.

- stosunek sygnał/szum (SNR) - im większy tym lepszy

- zniekształcenia THD (nieliniowe)

Przykładowe charakterystyki klasy A

18
Przykładowe charakterystyki klasy AB

19
20
Przykładowe charakterystyki klasy D

21
Wzmacniacz klasy D, AB

- między wzmacniaczem klasy D, a AB nie ma dużych różnic.

- no jak widać ceną za dobrą sprawność wzmacniacza jest większe THD.

- powinny pracować w określonych przez producenta (moc wyjściowa). Gdy

nie pracują to np. THD jest duże

- dobra sprawność

Wzmacniacz klasy A:

- dla audiofili. Zapewniają wysoką jakość

- bardzo małe THD

- mała sprawność == duże wydzielane ciepło

22
 1
W12

1. Charakterystyki……………………………………………….1
2. Scalone przetworniki AC i CA……………………………….2
3. Próbkowanie i kwantyzacja………………………………….4
4. Parametry przetworników…………………………………...5
5. Układy próbkująco-pamiętające……………………………..6
6. Kondycjonowanie sygnału……………………………………7
7. Zasilanie………………………………………………………..8
 2

Scalone przetworniki AC i CA.

problem dla wzm. różnicowego: z obu wejść widzimy różne rezystancje (mniejszą i większą).
Bufory przed wejściami zapewniają dużą i tą samą rezystancję wejściową dla obu wejść
wzm.
 3

Możemy odpowiednio ustawiać przełącznik, tak by ustawić odpowiednią rezystancję w

sprzężeniu zwrotnym oraz rezystancję wejściową dla wzmacniacza w konfiguracji
nieodwracającej. Wz. analogowy o regulacji cyfrowej.
 4

Próbkowanie i kwantyzacja.

Próbkowanie, dyskretyzacja, kwantowanie w czasie – proces tworzenia ​sygnału dyskretnego​,

reprezentującego ​sygnał ciągły​ za pomocą ciągu wartości nazywanych próbkami. Zwykle jest
jednym z etapów przetwarzania ​sygnału analogowego​ na ​sygnał cyfrowy​.

Kwantyzacja​ to nieodwracalne nieliniowe odwzorowanie statyczne zmniejszające dokładność

danych przez ograniczenie ich ​zbioru wartości​. Zbiór wartości wejściowych dzielony jest na
rozłączne ​przedziały​. Każda wartość wejściowa wypadająca w określonym przedziale jest w
wyniku kwantyzacji odwzorowana na jedną wartość wyjściową przypisaną temu przedziałowi,
czyli tak zwany ​poziom reprezentacji​. W rozumieniu potocznym proces kwantyzacji można
przyrównać do "zaokrąglania" wartości do określonej skali.
 5
Parametry przetworników.
 6

Układy próbkująco-pamiętające.
http://www.imnipe.pwr.wroc.pl/files/prv/id35/zp-lab/pase/pomiary_przem/sh.pdf
 7
Kondycjonowanie sygnału.
Chodzi o to, że każdy czujnik ma swoje charakterystyki np. termiczną i w zależności od tego
poddajemy sygnał pewnym “operacją” zanim pójdzie dalej.
 8

Zasilanie. Zabezpieczenie przed ‘szpilkami’.