SANAYANG PAPEL SA PAGKATUTO SA FILIPINO 9

Kuwarter 4 Bilang 2

Pangalan ng Mag-aaral: ________________________________________________________________

Baitang/Taon: ___________________________________Petsa: ______________________________

I. PANIMULANG KONSEPTO

Sa kabantang ito na pinamagatang Ang mga Makapangyarihan at Araw ng mga

Patay, ipapakita kung ano ang hindi magandang naidudulot ng kapangyarihan sa
pamumuno. Sa kabilang banda naman ay ilalahad ang mga pangyayari sa
bangkay ni Don Rafael Ibarra na ikinagalit ng kaniyang anak na si Crisostomo
Ibarra.

II. PINAKAMAHALAGANG KASANAYANG PAMPAGKATUTO

Nailalahad ang sariling pananaw, kongklusyon, at bisa ng akda sa sarili at sa

nakararami F9PS-IVa-b-58

III. MGA GAWAIN

A. PAGBALIK-ARALAN MO!

Panimulang Gawain: Subukang bigyan ng denotatibo at konotatibong

pagpapakahulugan ang sumusunod na mga salita. Isulat ang inyong sagot sa
talahanayan.

SALITA DENOTATIBONG KAHULUGAN KONOTATIBONG KAHULUGAN

Busilak
masalapi
sinabon
kolorete
nagpaplastikan
masukal

1
 B. BASAHIN MO

Paksa sa Pagkatuto

Noli Me Tangere
Kabanata 11: Ang mga Makapangyarihan

Buod:

Bagamat Don Rafael, ang tawag sa ama ni Ibarra. Hindi siya ang kinikilalang
makapangyarihan kahit na siya ang pinakamayaman. Pero,siya ay iginagalang at halos lahat ng mga tao
ay mayroong pagkakautang sa kanya. Sa kabila ng kabusilakan ng kanyang damdamin, siya ay kinalaban
ng magkaroon ng usapin at ni wala pa ngang kumampi.

Si Kapitan Tiyago man, kahit na masalapi at sinasalubong ng banda ng musiko at hinahainan ng

masasarap na pagkain kapag nagpupunta sa bayan. Kapag siya ay nakatalikod, siya ay tinatawag na
Sakristan Tiyago. Ang Kapitan sa bayan ay hindi rin kabilang sa mga tinatawag na casique o
makapangyarihan. Ang kanyang puwesto ay nabili niya sa halagang P5,000. Madalas siyang sabunin at
kagalitan ng Alkalde Mayor.
Ang San Diego ay maihahalintulad sa Roma at Italya sa mahigpit na pag-aagawan sa
kapangyarihan pamunuan ng bayan. Ang mga ito ay sina Pare Bemardo Salvi, isang payat at batang
Pransiskano at siyang pumalit kay Padre Damaso. Payat siya sapagkat mahilig siyang mag-ayuno. Kung
ihahambing siya kay Pari Damaso, siya ay mabait at maingat sa tungkulin. Si Pari Salvi at ang Alperes at
ang kanyang asawa na si Donya Consolacion, isang Pilipina na mahilig maglagay ng mga kolorete sa
mukha. Ang Alperes ang puno ng mga guwardiya sibil. Ang pagkakapangasawa niya ay binubunton niya
sa pamamagitan ng paglalasing, pag-uutos sa mga sundalo na magsanay sa init ng araw o dili kaya ay
sinasaktan ang kanyang esposa.
Bagama’t may hidwaan ang Alperes at Pari Salvi kapag sila ay nagkikita ay pareho silang
nagpaplastikan. Sila ay nagbabatian sa harap ng maraming tao at parang walang anumang namamagitan
hindi pagkakaunawaan. Pero, kapag hindi na magkaharap gumagawa sila ng kani-kanilang mga paraan
para makapaghiganti sa isa’t-isa.

Ang Alperes at Pari Salvi ang tunay na makapangyarihan sa San Diego. Ang tawag sa kanila ay
mga casique.

2
 Mula sa https://www.kapitbisig.com/philippines/noli-me-tangere-ni-dr-jose-rizal-book-notes-summary-in-
tagalog-kabanata-11-ang-mga-makapangyarihan-ang-buod-ng-noli-me-tangere_146.html

Noli Me Tangere
Kabanata 12: Araw ng mga Patay

Buod:

Ang sementeryo ng San Diego ay nasa kalagitnaan ng isang malawak na palayan at may bakod
na lumang pader at kawayan. Lubhang napakakipot ng daang patungo rito. Ito ay maalikabok kung tag-
araw at nagpuputik naman kung tag-ulan. Mayroong isang malaking krus na nasa gitna ng libingan. Ito ay
mayroong nakatungtong na bato at nakatitik ang INRI sa isang tuping lata na niluma
na ng panahon. Masukal ang kabuoan ng libingan.
Sa ibang bahagi ng libingan, may dalawang tao ang humuhukay ng paglilibingan na malapit sa
pader na parang babagsak na. Ang isa ay dating sepulturero at ang isa naman ay parang bago
sapagkat hindi siya mapakali, dura nang dura sa lupa at panay ang hitit ng sigarilyo.
Sinabi ng naninigarilyong lalaki sa sepulturero na lumipat na sila ng ibang lugar sapagkat sariwa
at dumudugo pa ang bangkay na kanyang hinuhukay. Hindi niya matagalan ang gayong
tanawin. Sumagot ang kausap na siya raw ay napakaselan at marahil kung siya ang nasa kanyang
kalagayan na ipinahukay ang isang bangkay na may 20 araw pa lang nalilibing sa
gitna ng kadiliman ng gabi, kasalukuyang bumubuhos ang malakas na ulan at namatay ang kanyang ilaw
ay lalo siyang mandidiri at kikilabutan ang buong katawan. Ang bangkay anya ay kailangang pasanin at
ilibing sa libingan ng mga Intsik.

Gayunman, dahil nga sa malakas ang buhos ng ulan at kabigatan ng bangkay, minarapat na
lamang na itapon niya ito sa lawa. Ito ay dahil sa utos ng malaking kura na si Padre Garrote.

Mula sa https://www.kapitbisig.com/philippines/noli-me-tangere-ni-dr-jose-rizal-book-notes-summary-in-
tagalog-kabanata-12-araw-ng-mga-patay-ang-buod-ng-noli-me-tangere_147.html

C. PAGSANAYAN MO

Pagpapahusay sa Pag-uugnay

Panuto: Sa binasang kabanata, maghanap ng mga pahayag o linya mismo sa akda at isulat ito sa loob ng
talahanayang inilaan. Karugtong nito, mag-isip ng mga napapanahong isyung ating nararanasan sa
kasalukuyan at ipaliwanag kung paano mo ito maiuugnay sa kasalukuyang nangyayari sa ating lipunan.

3
Para sa Kabanata 11: Ang mga Makapangyarihan

Linya o pahayag mula sa akda Sa anong isyung panlipunan mo ito

maiuugnay sa ngayon? Bakit ito ang napili
mo?

Para sa Kabanata 12: Araw ng mga Patay

Linya o pahayag mula sa akda Sa anong isyung panlipunan mo ito

maiuugnay sa ngayon? Bakit ito ang napili
mo?

4
 D. TANDAAN MO

May karampatang pagtataya at paghahatol ang anumang kilos na ating ginagawa.

Maging maingat sa ating mga sasabihin sa kapuwa dahil maaari itong magamit kung
sakali man na ikaw ay nasa bingit ng kapahamakan.

5
 IV. PAGTATAYA

Ang mga BISA ng Panitikan

Panuto: Sa parehong kabanatang binasa, tukuyin ang mg bisa ng panitikan nito sa pamamagitan ng
pagsulat ng mga sagot sa kahong inilaan.

Maikling Pagtalakay sa mga Bisa ng Panitikan ni Nenita Papa

BISA SA ISIP

Sa pagbabasa, suriin ang sariling isipan kung may naganap na pagbabago buhat sa dating kalagayan.
Alalaong baga, umunlad ba ito o yumaman kaya? Nabago ba ang ating sariling pananaw o paniniwala?
Nabuksan ba ang isipan sa lalong malawak na pang unawa ng mga bagay- bagay na nagaganap sa
kapaligiran. Itanong ang mga katanungang ito sa iyong sarili at alamin ang sariling kasagutan sa bawat isa
sa tuwing magbabasa ng katha o manonood ng isang pelikula.

BISA SA DAMDAMIN

Nagaganap ito sa pamamagitan ng pananawagan sa ating mga pandama, paggising ng mga gunitang
nakaukit sa ating alaala o dili kaya’y tahasang nagpapahiwatig ng damdaming nais pukawin sa puso ng
mambabasa. Ang bisang pandamdamin sa isang tula ay nasa tahasang
pagpapahayag at paggamit ng mga katayuang nakakapagpasidhi sa pinupukaw na damdamin.

BISA SA KAASALAN

Anomang aral na napulot o napanood ay kusang magiging bahagi ng mga pagpapahalagang moral ng
bumabasa. Ito ang dahilan ng pagbabago ng mga pagpapahalaga ng isang tao. Lilikha at lilikha ito ng
pilat sa sariling katauhan.

Para sa Kabanata 11: Ang mga Makapangyarihan

Bisa sa Isip

Bisa sa
Damdamin
Bisa sa
Kaasalan

6
Para sa Kabanata 12: Araw ng mga Patay

Bisa sa Isip

Bisa sa
Damdamin
Bisa sa
Kaasalan

I. SUSI SA PAGWAWASTO

Pagbalik-aralan mo- subhetibo ang sagot at pagmamarka

Pagsanayan mo- subhetibo ang sagot at pagmamarka
Pagtataya- subhetibo ang sagot at pagmamarka

I. MGA ELEKTRONIKONG SANGGUNIAN

Mga elektronikong sanggunian

https://google.com

https://www.kapitbisig.com/philippines/noli-me-tangere-ni-dr-jose-rizal-book-
notes-summary-in-tagalog-kabanata-11-ang-mga-makapangyarihan-ang-buod-
ng-noli-me-tangere_146.html

https://www.kapitbisig.com/philippines/noli-me-tangere-ni-dr-jose-rizal-book-
notes-summary-in-tagalog-kabanata-12-araw-ng-mga-patay-ang-buod-ng-noli-
me-tangere_147.html

Inihanda:

AMABELLE T. NAZARENO, T-1

Quipayo National High School