KOMPYUTASYONAL NA LINGGWISTIKA

(ISTATISTIKAL NA GAMIT NG WIKA)

IPINASA KAY:

PROP. LOVE I BATOON

IPINASA NINA:

ANGKAY, HANIFAH

NUNEZ, LILIAN

PEBRERO 2020
“Human knowledge is expressed in language. So computational linguistics is very important.” –
Mark Steedman, ACL Presidential Address (2007)

Ang tao may ibang wikang ginagagamit na iba sa kumpyuter. Masasabing ang tao ay may
kakayahag makapag-isip. Ngunit sa makabagong panahon ngayun ay mas napapadali na ang
pagkuha ng mga impormasyon gamit ang kumpyuter na ginagamitan ng internet. Sinasabing ang
kumputasyunal na linggwistika ay ang aplikasyon ng siyensiyang kompyuter sa pagsusuri,
synthesis, at pag-unawa sa nakasulat at maging ang pasalitang wika.

The branch of linguistics in which the techniques of computer science are applied to the
analysis and synthesis of language and speech. It is an interdisciplinary field concerned with the
statistical or rule-based modeling of natural language from a computational perspective, as well
as the study of appropriate computational approaches to linguistic questions.

Ang aplikasyon at paggamit ng makaagham na teknolohiya sa pag-aanalisa, pagbuo at pag-

unawa o pag-intindi ng pasulat at pasalalita na linggwahe. Sa pamamagitan nito ay mas lalo pang
napapadali at kayang sulosyunan ang mga problema.

Ang makaagham na pag-aaral ng wika na kung saan ay nakaangkla sa konteksto ng

kumpyuter. Dahil sa matatalinong pamamaraan ng mga linggwista ay nakabuo sila ng ganitong
programa. Na kung saan ay mas gamit na gamit at tinatangkilik ang paggamit ng kompyuter sa
anumang gawain.

Isang kakayanan ng isang kompyuter engine na basahin ang isang dokumento na kumukuha
ng datos upang magpahiwatig ng mga kaalaman batay sa estrukturang linggwistika. Ayon din
dito, kaya nang kompyuter na bumasa ng kahit anumang uri ng dokumento, mapaluma man o
bago. Sa usapin naman ng pangangalap ng mga datos ay mas napapadali ang pangunguha ng
mga datos na hindi na masyadong nahihirapan. Ay ang pinagsamang pinagkukunan mula sa
linguistic at computer science upang matuklasan kung paano gumagana ang wika ng tao. Dahil
sa kumpyutasyonal na linggwista ay mas nauunawaan natin kung papaano ng aba gumagana ang
wika ng tao noon hanggang ngayun.

Computational Linguist
 - pinag-aaralan ang wika. (ispeling, sintaks, gramatika, mga bantas at semantika). Ang
Computational Linguist ay nakikipagtulungan sa mga software developers para gumawa
ng mga computer programs na kaya na masunod ang mga tuntunin sa wika upang
maintindihan ng gumagamit.

- “Teach computers how to understand regular human language.” Ang kumpyuter ay

mayroong kakayahang umintindi ng linggwahe sa natural na tao. Kung ating iintindihin
sa malawakang persipsyon ay mas makapangyarihan ang siyensa at teknolohiya sa
panahaon ngayun. Dahil nga sa usaping, kaya nang magturo ang kompyuter sa pag-
aanalisa at maging pag-intindi ng mga bagay-bagay.

Traditionally, computational linguistics was performed by computer scientists who had

specialized in the application of computers to the processing of a natural language. Today,
computational linguists often work as members of interdisciplinary teams, which can include
regular linguists, experts in the target language, and computer scientists.

ANG KOMPYUTASYUNAL NA LINGGWISTIKA AY BINUBUO NG MGA

SUMUSUNOD NA SANGAY:

COMPUTER SCIENCE LINGUIST PSYCHOLINGUISTS

NEUROSCIENTIST ANTHROPOLOGISTS

COGNITIVE
ARTIFICIAL COMPUTATIONAL PSYCHOLOGISTS
LINGUISTICS
INTELLIGENCE

COGNITIVE SCIENTISTS
MATHEMATICIANS

PHILOSOPHERS
LOGICIANS

Kasaysayan ng Pinagmulan ng Kompyutastunal na Linggwistika

Ang Komputasyonal na linggwistika ay madalas na iginugrupo sa larangan ng artipisyal na
katalinuhan ngunit naroroon na ito bago nabuo ng artipisyal na katalinuhan. Ang
kompyutasyonal na linggwistika ay nagmula sa mga pagsisikap ng Estados Unidos noong 1950s
upang magamit ang mga computer upang awtomatikong isalin ang mga teksto mula sa mga
dayuhang wika, lalo na ang mga Russian journal sa Ingles. Ang salitang "computational
linguistic" mismo ay unang pinahusay ni David Hays, founding member ng kapwa Association
of Computational Linguistic (ACL) at International Committee on Computational Linguistic
(ICCL).

Noong lmitaw ang artipisyal na katalinuhan noong 1960, ang larangan ng computational
linguistic ay naging sub-dibisyon ng artipisyal na intelektwal na pakikitungo sa pag-unawa sa
antas ng tao at paggawa ng mga likas na wika.

Pangkalahatang Layunin ng Computational Linguistics

1. Naglalayon na paganahin ang mga kompyuter upang maka analisa at maka proseso ng
mga wika. Masasabing sa tulong ng teknolohiya ay mas napapalawak pa ang pag intindi
ng tao. Mas mahihirapan ang mga tao kung walang teknolohiyang umusbong sa panahon
ngayon. Kung ating titingnan sa malawakang persepsyon, winika mo palang ay may
kasagutan na at may ibang kahulugan na ito kung gagamitan mo ng teknolohiya.

2. Naglalayon na gamitin ang wika ng tao bilang isang modelo sa kompyuter. Lahat ng
wikang lumalabas sa bibig ng tao ay nanggagaling lahat sa utak nito. Lahat ng bagay na
makikita mo sa paligid mo ay ginagamitan ng pag-iisip kaya ito nagawa at umusbong.
Walang mga aplikasyong umusbong ngayon kung walang taong nag mamanipula at
nagkokontrol ng mga ito. Mapapansin na pangunahing wika ang ginagamit sa
kompyuter.

ANG MGA NAKAPALOOB SA LAYUNING PANG-TEKNOLOHIYA

 Speech Recognition – Is the ability of a machine or program to identify words and

phrases in spoken language and convert them to a machine-readable format.
 - Ay ang kakayahan ng isang makina o programa upang makilala ang mga salita
at parirala sa pasalitang wika at i-convert ang mga ito sa isang format na nababasa ng
makina.May mga nabuong teknolohiya o aplikasyon ngayun na ginagamitan ng boses ng
tao. Halimbawa, hindi lamang text ang pupwedeng ipadala,maaari ng magpadala ng
impormasyon gamit lamang ang boses o mas pamilyar tayo sa katawagang “voice user
interfaces” ay yung bagay na sa pamamagitan ng boses ng tao ay awtomatik na itong
pupunta sa google aplikasyon o iba pang aplikasyon upang kalapin ang impormsyong
may konektado sa boses na kaniyang naaririrnig. Masasabing makapangyarihan ang
teknolohiya dahil kaya niyang solusyunan ang mga mahihirap na mga bagay.

Halimbawa:

 Speech synthesis –Is artificial simulation of human speech with computer or other
device. The counterpart of the voice recognition, speech synthesis is mostly use for
translating text information into audio information and in applications such voice-
enabled services and mobile application.

Ay isang artipisyal na kapanggapan ng pagsasalita ng tao sa kompyuter o iba pang

aparato. Ito ay ang counterpart ng speech recognition, ang speech synthesis ay kadalasang
ginagamit sa pagsasalin ng impormasyon ng audio at sa aplikasyon ng boses at
nagbibigay daan sa mga serbisyo at mga mobile application.

Kabaliktaran naman ito, kung boses ang daan upang makalap ng impormasyon na
ginagamit ng speech recognition. Sa speech synthesis naman ay mayroon ng mga
impormasyong ibinigay, upang mas maintindihan pa ang impormasyong nakalap ay sa
 pamamagitan nito ay para kanang nakikipag-sap sa kompyuter gamit lamang ang audio.
Isang click mo lamang ay mararamdaman mo na agad na parang parte kana sa mundo ng
teknolohiya. May kakayahan din itong maka detect nang mga bagay na nawawala.

Halimbawa:

Natural language interfaces to software – Provides natural human-like interaction with

any application. This makes the work effective, as it eliminates the necessity to study special
syntax of queries.

Nagbibigay ng likas o natural na pakipag-ugnay na katulad ng tao sa anumang uri

ng aplikasyon. Ang kakayahang gayahin ang normal na tao, isang aplikasyong naka
programa na o nakalagay ang mga detalyadong mga bagay sa isang aplikasyon.
Nakalagay dito ang mga kadalsang ginagawa ng normal na taao at maging ang isang
katangian ng idibidwal na kung saan kung gagagmitin mo ito ay marunong itong
makisabay na pakiwari mo ay nakakapag-usap ka sa totoong tao pero ang totoo pala ay
aplikasyon lamang ang kaharap at kausap mo.

Halimbawa:


Document
retrieval
and
 information extraction from written text – For example, a computer system could scan
newspaper, articles, looking for information about events of a particular type and enter
the information into a database.

Halimbawa, ang isang kompyuter system ay maaaring mag-scan ng pahayagan,

mga artikulo na naghahanap ng impormasyon tungkol sa mga kaganapan ng isang
partikular na uri at ipasok ang mga impormasyon sa isang database. Dito masusukat kung
saan lamang ang kayang gawin ng isang teknolohiya. Hindi lamang boses ang kaya
niyang gawan ng solusyon ngunit kaya din nitong mangalap ng mga impormasyon. Isa sa
mga halimbawa nito ang google application, mag type ka lang ng gusto mong kalapin at
kaya ka nitong dalhin sa site na may makukuhang mga mahahalagang impormasyon. Ito
ay hindi lamang nakatuon sa lokal kundi pati narin sa international na aspeto.

Halimbawa:

 Machine format – Refers to fully automated software that can translate source content
into target languages.

Tumutukoy sa ganap na awtomatikong software na maaaring mag salin ng

nilalaman ng pinagmulan sa target na wika. Malaki ang naging papel nito sapagkat sa
pamamagitaan nito ay kaya niyang isalin ang mga impormasyon na nakasulat sa iba’t-
ibang linggwahe. Dahil dito ay mas nabigyan ng ibang turing ang mga bagay-bagay. Sa
tulong nito ay mas marami pang mga indibidwal ang natulungan upang mas madaling
maintindihan nila ang mga impormasyon sa kanilang sariling linggwahe.

Halimbawa:
ANG MGA NAKAPALOOB SA LAYUNING PANG-SIKOLOHIYA

 ELIZA- Is a natural language conversation program described by Joseph Weizenbaum in

January 1966. It features the dialog between a human user and a computer program
representing a mock psychotherapist.

Ay isang likas na programa sa pag-uusap ng wika na inilarawan ni Joseph

Weizenbaum noong Enero 1966. Nagtatampok ito sa pag-uusap sa pagitan ng isang
gumagamit na tao at isag programa sa computer na kakumakatawan sa isang mapanuring
psychoterapist.

Marami ang natulungan ng programang ito sapagkat kaya niyang gamutin ang
mga taong may problema sa pag-iisip o iyong mga taaong maraming problema na hindi
alam kung ano ang dapat na gawin. Sa pamamagitan nito. Ngunit nakakabahala narin ito
sa kalusugan ng tao, sapagkat kung naka angkla parin tayo sa paggamit nito ay may hindi
magandang maidudulot nito sa isang indibidwal. Sa kadahilanang hindi totoong
nakakatulong o nakakakonekta ang aplikasyong ito sa pag-iisip ng tao.Ginawa lamang
ang aplikasyong ito upang gawing libangan.

SOME COMPANIES WHICH EMPLOY COMPUTATIONAL LINGUIST

 SANGGUNIAN

Lenhart Schubert (2014). Stanford Encyclopedia of Philosophy retrieved on February 10,

2020. Etrieved from https://plato.stanford.edu/entries/computational-linguistics/

https://en.wikipedia.org/wiki/Computational_linguistics

Uszkoreit, Hans. "What Is Computational Linguistics?" Department of Computational

Linguistics and Phonetics of Saarland University.

Barder, Ollie. What Are The Differences Between AI, Machine Learning, NLP, And
Deep Learning? Retrieved from
https://www.forbes.com/sites/gradsoflife/2019/10/22/a-new-skills-deal-for-
america/#3175f5317e25