NUESTRA SEÑORA DE GUIA ACADEMY OF MARIKINA

PANGGITNANG PAGSUSULIT

Isang Pagsusuring

Papel na Iniharap sa

Departamento ng Filipino

Makataong Sining at Agham Pamlipunan

Nuestra Señora De Guia of Marikina

Bilang pagtugon sa kahingian sa

Asignaturang Pagbasa at Pagsusuri ng

Iba’t ibang Teksto Tungo sa Pananaliksik (Fil 2)

Ipinasa nina:

Lagman, Bhea Carrie Marie B.

Valenzuela, Cymon Alisandro

11 – HUMMS A2

Enero 2020

MAKATAONG SINING AT AGHAM PANLIPUNAN

 NUESTRA SEÑORA DE GUIA ACADEMY OF MARIKINA 2

Sandaang Damit ni Fanny Garcia

SIPI MULA SA AKDA

“Natutuhan niyang makibahagi sa malaking suliranin ng kanilang pamilya.

Natutuhan niyang sarilinin ang pagdaramdam sa panunukso ng mga kaklase. Hindi na
siya nagsusumbong sa kanyang ina.”

“Mula noo’y naging kaibigan niya ang mga kaklase. Ngayo’y siya ang naging
tagapagsalita at sila naman ang kanyang tagapakinig. Lahat sila’y natutuwa sa kanyang
kwento tungkol sa isandaang damit.”

“Ngunit sa mga dumalaw ay di agad ang maysakit ang napagtuunang-pansin

kundi ang mga papel na maayos na nakahanay, at nakita nilang ang mga papel ay ang
drowing ng bawat isa sa kaniyang sandaang damit.”

PAGSUSURI SA PAMAGAT

Ang sandaang damit ay tumutukoy sa pangarap ng batang babae na umangat sila

sa buhay upang sa gano’n ay hindi na siya aapi-apihin ng kanyang mga kaklase dahil lang
sa siya ay mahirap.

TUNGKOL SA AWTOR

Si Fanny Garcia ay ipinanganak noong Pebrero 26, 1949 sa

Malabon City. Siya ay isang guro, manunulat, mananliksik,
editor, at tagapag-salin. Nagtapos siya sa University of the
Philippines-Diliman. Siya ay nagwagi ng 2005 National Bookk Award para sa
Autobiography ng Manila Critics Circle para sa librong Erick Slumbook: Paglalakbay
Kasama ang Anak Kong Autistic (2004). Siya rin ay primyadong manunulat sa Carlos
Palanca Memorial Awards for Literature. May labindalawang na siyang libro kasama na
ang bersyong Ingles na “Journeys with My Autistic Son (2009).” Sa kasalukuyan,
nagtuturo siya sa De La Salle University-Manila at sa University of the Philippines-
Diliman. Nakapagturo na rin siya noon sa Philippine Science High School.
MAKATAONG SINING AT AGHAM PANLIPUNAN
 NUESTRA SEÑORA DE GUIA ACADEMY OF MARIKINA 3

BUOD NG KUWENTO

May isang batang babae na laging tinutukso ng kanyang mga kaklase dahil sa
kanyang kahirapan. Ngunit natuto siyang lumaban at i-kinwento niya sa kanila ang
kanyang isandaang damit at sila ay kanyang naging kaibigan. Ngunit isang araw lumiban
sa klase ang batang babae at lahat sila ay nag-alala. Pinuntahan nila ito sa kanyang
tahanan at kanilang nalaman na ang isangdaang damit ay pawang iginuhit lamang pala.

KAHALAGAHAN NG AKDA SA

Sarili ̶ Bilang isang mahiyain din na gaya ng batang babae, natutunan ko na lumaban sa
panahong inaabuso na nila ang iyong katahimikan at kabaitan.

̶ Sa akda ko natutunan na wag mang maliit ng tao dahil hindi naman natin alam
kung ano ang mga pagsubok na kinakaharap nito sa buhay.

Pamilya ̶ Ang panunukso sa loob ng klase ay isa sa mga bagay na itinatago ng mga anak
sa kanilang mga magulang. Maaaring sabihin nila na ang pagiging matamlay ay
dahil lamang sa pagod ngunit mas malala pa pala ang rason nito, ang akdang tulad
ng sandaang damit na pumapatungkol sa ganitong isyu ay maaaring magbukas ng
mata sa mga magulang na mas pakinggan at gabayan ang kanilang mga anak sa
oras na kumaharap sila sa ganitong pagsubok.

Lipunan ̶ Ang stigma na pumapaloob sa akda ay magandang gawing halimbawa sa mga

taong ang tingin sa mga mahihirap ay mababa, na sila ay hindi karapat-dapat na
gawing kaibigan dahil wala ka naming makukuha o mapapala. Ngunit aanhin mo
naman ang karangyaan kung ang ugali mo ay mas masahol pa sa buhay ng mga
mahihirap na iyong pinagmamaliitan.

Bansa ̶ Sa akda mo makikita na ang mga mahihirap ay hindi dapat pinandidirihan,

nilalayuan o ginagawang katatawaan kundi ay tinutulungan at itinuturing din na
normal na mamamayan. Bilang isang bansa, kung ito’y ating matututunan,
tayo ay mas sasaya at makakabuo ng matatag na samahan.

MAKATAONG SINING AT AGHAM PANLIPUNAN

 NUESTRA SEÑORA DE GUIA ACADEMY OF MARIKINA 4

Utos ng Hari ni Jun Cruz Reyes

SIPI MULA SA AKDA

“Talagang sawa na akong nakatali sa sintas ng sapatos ng teacher ko na kasama

nila sa bawat hakbang. Ipaling kung saang sulok gustong dalhin, ikaliwa kahit kanan ang
gustong puntahan, ilakad-kaladkarin kahit gustong mamahinga. At isipa kahit ako ang
masaktan.”

“Tapos magtataka pa kung kanino kami nagmana sa mundo. E sino naman kaya
sa kanila ang pwedeng gawing idolo?

“Gusto ko na talagang magwala. Gusto ko siyang balikan. Gusto kong isambulat

sa mukha niya ang lahat ng hinanakit ko sa mundo. Sana’y kasing tapang ako ng gusto
kong mangyari.”

“Sobra na ‘to. Bakit ba ayaw nilang makakita ng katotohanang iba kaysa sa

kinagisnan nila. Bakit ba kasi gusto nilang maging kamukha nilang lahat ang tao sa
mundo. Dahil ba sa kanilang palagay ay sila ang nakadiskubre ng mina ng talino at tama,
kaya wala nang natira sa amin para diskubrihin?”

“Ang hindi nila maging kamukha ay agad nilang pinapansin. Ang taong
naniniwala sa sarili ang gusto nilang lapastanganin. Sino nga ba naman si Jojo sa kanila
na “isang kung sino lang.” […] Para silang hindi naging bata. Para bang nang ipanganak
sila’y alam na nila ang lahat ng bagay. Baka akala nila’y biru-biro ang maging
estudyante. ‘Yun kayang conduct nila sa klase noong araw ay panay uno? Kung talagang
hindi sila nagkakamali, dapat itong ireport agad sa Santo Papa sa Roma. Nasa Pilipinas
lamang pala ang mga living saints.”

“Kailangang magsalita na ako baka ako mabaliw. Ayaw kong maging robot, ayaw
kong maging bato. Hindi baleng drop-out, basta tao lang ako.”

MAKATAONG SINING AT AGHAM PANLIPUNAN

 NUESTRA SEÑORA DE GUIA ACADEMY OF MARIKINA 5

PAGSUSURI SA PAMAGAT

Ang akda ay tumutukoy sa mga gurong sobrang taas ng tingin sa sarili, na akala
mo’y hindi nagkakamali at perpekto palagi. Kung kaya’t minamaliit ang mga estudyante
dahil sila lang daw ang tama at mabuti. Bawal kang humindi, bawal kang umalma, bawal
mo silang itama para bang ika’y isang alipin na ang kayang gawin lamang ay sumunod sa
Utos ng Hari.

TUNGKOL SA AWTOR

Si Jun Cruz Reyes ay ipinanganak noong Hulyo 27, 1947. Siya ay

isa sa mga natatanging muhon ng wikang Filipino at kamalayang
Bulakenyo ng ating panahon. Mula 1993 hanggang 2004, nakapaglabas
siya ng maraming libro, kabilang ang Etsa-Puwera na nagkamit ng
unang premyo sa National Centennial Literary Contest noong 1998 at
National Book Award noong 2001. Siya ang SEA Write Awardee ng Pilipinas sa taong
2014.

Ginawaran siya ng Gawad Alagad ni Balagtas ng Unyon ng Manunulat sa

Pilipinas noong 2002. Sa taong iyon din siya hinirang bilang Most Outstanding Alumni
for Literature and the Arts ng Hagonoy Institute. Siya rin ay nagbibigay ng libreng
workshop sa kanyang bahay sa Bulacan. Ang pinakabago niyang aklat ay ang Ka Amado
na inilabas noong 2012. Sa kasalukuyan, siya ay senior adviser ng Center for Creative
Writing ng PUP, siya rin ang utak sa likod ng Biyaheng Panulat.

MAKATAONG SINING AT AGHAM PANLIPUNAN

 NUESTRA SEÑORA DE GUIA ACADEMY OF MARIKINA 6

BUOD NG KUWENTO

Si Jojo ay pinatawag ng kanyang adviser. Sa pagitan nito, naisip niya lahat ng

kanyang reklamo sa kanyang mga guro, sa paraan ng kanilang pagtuturo at
pagdidisiplina, at ang kanyang reklamo sa pag-aaral mismo at sa sistema nito. Kung sa
kanilang pamilya at probinsya mataas ang tingin sa kanya ganoon naman ang baba ng
tingin sakanya ng kanyang mga guro, sa katunayan, isa si Jojo sa dalawa sa barkada nila
na maki-kickout. Siya dahil daw sa pagiging matigas ang ulo. Si Minyong ay dahil sa ito
daw ay baliw at bobo. Inereklamo niya sa kanyang isipan kung paano kabilis ang naging
desisyon ng kanilang mga guro na sila ay ibagsak. Samantalang ang dalawang kamag-
aral nila ay ipinasa dahil sa sila ay sipsip at ang tatay daw ay pogi at doktor. Sa cubicle ng
kanilang adviser ay ipinamukha nito sa kanya na siya daw ay mali sa solusyon na
kanyang ibinahagi at ipinamukha sa guro at kung gano daw siya kawalang-modo. Ngunit
pati ang kanyang personal na buhay ay hinamak ng guro. Hindi niya na kinaya at siya ay
umalis sa silid. Hindi niya puwedeng sumbatan ang guro at magwala dito. Sinamahan
siya ng kanyang mga barkada uminon at doon nagpatuloy ang pagrereklamo nito sa
kanyang isipan, at kanyang pinagkumpara ang pamantayan noon sa panahon nila Einstein
at Kristo sa panahon ngayon. Napagtanto niya na kung hindi niya mailalabas ang mga
reklamo, siya ay mababaliw. Kailangan niyang magsalita ngunit sa ngayon sa idi-jingle
nalang niya muna ang sama ng loob.

KAHALAGAHAN NG AKDA SA

Sarili ̶ Bilang estudyante, ramdam at tumatagos sa akin ang bawat reklamo ni Jojo sa
kanyang mga guro man, sa mundong kanyang ginagalawan o sa edukasyon na pintuan ng
iyong kinabukasan. Minsan, dahil nga sa ikaw ay estudyante pa lamang ay ang baba nang
tingin sa iyo ng mga tao sa lipunan. Na palibhasa ika’y nag-aaral pa lamang ay wala pang
binatbat ang iyong kaalaman. Ngunit ang hindi nila alam, kabataan ang nakakapansin ng
mga suliranin sa ating bayan at may nakahanda ng solusyon kung may magtatanong man.
Ang kaso lamang ay hindi pa raw sila maaaring makialam dahil ang isyu ay malulutas

MAKATAONG SINING AT AGHAM PANLIPUNAN

 NUESTRA SEÑORA DE GUIA ACADEMY OF MARIKINA 7

lamang ng mga matatanda na mas may kaalaman daw at karanasan sa buhay. Kaya wala
kaming magawa kundi tumabi na lamang at mareklamo sa aming mga isipan.

Pamilya ̶ Sa isang bahagi ng akda, nabanggit na kaya napagdesisyonan ng mga “hari”

na ipasa ang isang estudyanteng nasa bingit ng pagiging bagsak ay dahil sa tatay nitong
pogi daw at doktor. Dito masasalamin na ang pagtrato sayo minsan ay nabibili ng
posisyon at itsura ng iyong mga magulang. At kung ikaw ay mula sa pamilyang
ordinaryong mamamayan lamang ay kawawa ka, dahil ikaw ay isi-sino-sino lamang.

Lipunan ̶ Ang lipunang ginagalawan ng tauhan ng akda ay eskuwelahan. Dito

ipinapakita na walang perpektong lipunan, kahit pa ang tahanan ng kagalingan at ng
karunungan. Na hindi maiiwasan ang diskriminasyon at mga ulong nagsisitaasan sa
alapaap na akala mo’y hindi nagkamali kahit minsan lamang sa kanilang buhay. Anong
mangyayari sa mga susunod na henerasyon kung ang mga dapat i-“idolo” ay ganito ang
ipinapakita sa kabataan? Dapat itong matuldukan, dahil hindi lahat ay iyong mabibihisan
sa anyong iyong gusto at hindi lahat ay nabuhay upang maging sunod-sunuran lamang.
Tayo ay may kanya-kanyang katalinuhan at pamamaraan, kontrolin mo ang iyo at hayaan
mo ang ibang mamuhay.

Bansa ̶ Ang Pilipinas ay bansang konserbatibo daw, totoo kaya? Sa isang bahagi ng
akda ay ipinamalas kung gaano mapanghusga ang mga mamamayan, na tipong
nagkasama lamang at naghawak kamay sa simbahan ay umano’y may ginawa ng masama
at hindi ka-aya-aya. Na kung titignan lamang natin ng simple at literal ay normal lamang
at nangyayari sa mga taong nagmamahalan. Kung patuloy tayong magiging mapanghusga
sa simpleng kilos lamang ng isa, sa pananamit, pananalita at itsura, anong bansa ang ating
ginagalawan na imbis na mag-unawaan ay siya pang nangunguna sa pagpupuna ng mga
kamalian na base lamang sa kaibahan sa pamantayan ng lipunan? Pilipinas, gising, ang
bawat kwento ay may dalawang mukha, hindi dahil nakita, nabasa o narinig mo ang isa
ay alam mo na at naunawaan tuwiran ang kabuuan. At kelan man ang kwento ng bawat

MAKATAONG SINING AT AGHAM PANLIPUNAN

 NUESTRA SEÑORA DE GUIA ACADEMY OF MARIKINA 8

isa ay hindi dapat maging instrumento ng pagkakalat ng panlalait at poot, matuto tayong
umintindi at rumespeto nang sa gayon tayo rin ay mabigyan nito.

Panata sa Kalayaan ni Amado Hernandez

SIPI MULA SA AKDA

“Kasalanan kayang magdilat ng mata’t magbuka ng bibig?

Kasalanan kayang magtanggol-itindig

ng katotohana’t katarungang lupig?”

“Ngunit hindi lihim sa kahit na sino;

pag ang namumuno sa isang gobyerno

ang unang hangarin ay pananagano

sa kapangyarihan, at gintong akibat ng trono,

ulong sa putikan, pupulutin bawat di yumukong ulo…”

Ang aking katawa’y oo nga’t bilanggo,

nguni’t ang isipan at tibok ng puso

ay di mangyayaring kulungin saglit man ng bakal o ginto;

[…]

“at kahi’t na nila kitlin ang buhay ko’t biyakin ang bungo,

sa bungo ko’y buong nakalimbag pa rin sa sariwang dugo;

“Pilipino akong sa pambubusabos ay hindi susuko!””

MAKATAONG SINING AT AGHAM PANLIPUNAN

 NUESTRA SEÑORA DE GUIA ACADEMY OF MARIKINA 9

PAGSUSURI SA PAMAGAT

Ito ay isinulat ng isang bilanggong hinuli at ikinulong sa piitan dahil sa

paghihimagsik, lumaban sa katiwalaan ngunit pinarusahan at pinahirapan ng labis, ganito
man ang kinahantungan ng pagkamit sa katagumpayan, buong tapang pa rin na susugal at
mamamanata sa kalayaan ng bansang Pilipinas.

TUNGKOL SA AWTOR

Si Amádo V. Hernández ay ipinanganak sa Tondo, Maynila noong

13 Setyembre 1903 . Siya ay hinirang na Pambansang Alagad ng Sining
sa Panitikan noong 1973. Kinilala siya dahil sa mga akdang makabayan
at nakikisangkot sa mga problemang panlipunan at dahil sa kaniyang
totoong paglahok sa organisasyong pampolitika. Siya ay nagpatuloy sa
pakikilahok pampolitika hanggang mamatay noong 24 Marso 1970.

Itinuturing na pinakamahalagang aklat niya ang Isang Dipang Langit (1961),

Luha ng Buwaya at Ibong Mandaragit (1969), at Bayang Malaya (1969). Paborito
namang binibigkas ang “Kung Tuyo na Luha mo Aking Bayan,” at “Panata sa Kalayaan.”
Nagtamo ng karangalang ang kaniyang “Kayumanggi” sa Commonwealth Literary
Contest noong 1938, at nabigyan siya ng Republic Cultural Heritage Award para sa
“Isang Dipang Langit” noong 1962.

NILALAMAN NG TULA

Inilarawan sa tula ang karanasan ng isang bilanggo, kung gaano ito kahirap,
kasuklam-suklam at kontrolado ng mga may kapangyarihan. Sila ay mga rebelde na gusto
lamang ipagtanggol at makamtan ang kalayaan sa sariling bayan. Sila ang mga bukas ang
mata sa katiwalaan na mayroong ang kanilang pamahalaan na hawak ng mga dayuhan.
Nakita nila at narinig kung paano walang habas na sinira at niyurakan ang kanilang
tahanan at mahal na mamamayan. Ito’y tama ngunit itinuring na mali at nagwakas sa loob

MAKATAONG SINING AT AGHAM PANLIPUNAN

 NUESTRA SEÑORA DE GUIA ACADEMY OF MARIKINA 10

ng piitan. Ngunit bilanggo man, duguan, o kitilin ang buhay, hindi titigil at buong pusong
ipaglalaban ang Pilipinas.

KAHALAGAHAN NG AKDA SA

Sarili ̶ Bilang isang kabataan na hindi naabutan ang mga pangyayari sa mga panahon na
sinakop tayo ng mga dayuhan, ito ay nagbigay linaw sa bawat detalye ng mga pangyayari
sa nakaraan, kung pano tayo pinahirapan ay ganoon din mas nabubuhay sa atin ang
kagustuhan na ipaglaban ang ating kalayaan.

Pamilya ̶ Ang paghihimagsik ay mas nagkaroon ng motibasyon dahil hindi lamang mga
katipunero ang naaapektuhan kundi pati ang kanilang pamilya at mahal sa buhay. Ito ay
nagpapakita ng kung ano ang tunay na sundalo (katipunero), na hindi lamang sa galit sa
kanyang nasa harapan kaya gusto nitong manalo ngunit dahil sa handa itong ibuwis ang
kanyang buhay maprotektahan lamang ang mga mahal niyang nasa likod nito.

Lipunan ̶ Ang lipunan ang siya mismong ginagalawan ng mga tao sa mundo. At sa
panahon na ito ay inagaw ay tiyak na delubyo ang dala nito. Tayo ay may karapatan sa
ating kanya-kanya nating lipunan, simula pa lamang ng tayo ay ipanganak. Kaya normal
lamang sa atin na sumiklab ang emosyong ipagtanggol kanino man.

MAKATAONG SINING AT AGHAM PANLIPUNAN

 NUESTRA SEÑORA DE GUIA ACADEMY OF MARIKINA 11

Bansa ̶ Sa bawat titik at tugma na nakasulat sa tula ay mas pinag-aalab nito ang
pagmamahal sa bayan sa puso ng bawat Pilipino, ang nasyonalismo at hangarin na
patuloy na ipaglaban ang kalayaan sa mga gustong umagaw nito, dahil hindi biro ang
ginawa ng ating mga bayani upang matasa natin ang ganitong pribilihiyo ng kalayaan sa
kasalukuyan.

MAKATAONG SINING AT AGHAM PANLIPUNAN