www.alangalangkumitir.wordpress.

com
AAK culture library I Javanese Manuscripts

SERAT BABAD TUBAN

Anyariyosaken sujarahipun para Bupati

ing Tuban wiwit panjenenganipun
Sang Prabu Banjaransari, Narêndra Binathara
ing nagari Pajajaran

citakan ke III

diterbitkan dan dijual oleh

BOEKH. TAN KHOEN SWIE
Kediri 1936

Kasalin saking aksara Jawa

lan kalatinaken déning :
Mas Kumitir
Sidoarjo, 3 Februari 2017.

www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library 1
 www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library I Javanese Manuscripts
[3] Sajarahipun para Bupati
ing Nagari Tuban

Ingkang kadamel purwaning gitaya : nalika panjenenganipun Sang

Prabu Banjaransari, Narêndra Binathara ing Nagari Pajajaran
punika kagungan putra : kathah, ananging ingkang badhé kula
anggé ugering cariyos wau; muhung para putra wayah ingkang
nedakaken para Bupati ing Negari Tuban kémawon aluranipun
kados ing ngandhap punika :
I. Sang Prabu Banjaransari puputra : Radén Arya Methaun.

II. Radén Arya Methaun puputra : Radén Arya Randhu Nuning,

punika lajeng lalana mangétan kanthi palilahipun ingkang
éyang Sang Prabu Banjaransari, sarêng tindakipun prapta ing
saléripun ardi Kalak Wilis distrik Jenu, (Tuban) lerêp wonten
ing ngriku, watawis dinten lajeng Babad ara-ara nama Sri
Bandhi, dumunung wonten pinggir pasisir sacelakipun ardi
Nalak Wilis trus mangidul badhé kinarya nagari, awit saking
adrengnging karsanipun Radén Arya Randhu Nuning :
sariranipun kapéngin sanget ngasta pusaraning praja
jumeneng dadya Bupati, pambabating ara-ara wau lami-lami
lajeng dados praja, kaparingan nami Lumajang Tengah. Radé
Arya Randhu Nuning pindah asma Kyai Ageng (Kyai Gedhé)
Lebé Lonthang. [4]

Kacariyos sajumenengipun Kyai Lebé Lonthang ing Lumajang

Tengah, akarya gemah raharjaning nagari, lit boten
kikirangan sandhang tedha, maésa lembu tanpa
kinandhangngakén durjana sami ketes mingprin daruna
saking kataman prabawanipun ingkang Bupati. Awit
salugonipun Kyai Lebé Lonthang : sekti mondra guna, saged
majing ajur-ajér, mancala putra mancala putri, ing tyas pasthi
kamanik mahambek budi rahayu, pramila para abdi
karéréhanipun sami ajrih asih mituhu sapangrehipun Kyai
Lebé Lonthang anggénipun ambawani praja Lumajang tebah
laminipun 20 taun.

III. Kyai Ageng Lebé Lonthang kagungan putra kakung satunggal

kadibyanipun anglangkungi ingkang rama, asma Radén Arya
Bangah, (sanés Arya Bangah putra Prabu Brawijaya), Radén

www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library 2
 www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library I Javanese Manuscripts
Arya Bangah wau tuhu pinunjul ing wani, kathah para
wanodya ingkang sami kasmaran, ananging sarêng ingkang
rama séda boten karsa angentosi, saking karsanipun badhé
yasa nagari piyambak, pramila lajeng tindak mangidul para
wadya punggawa sami andérékaken sarêng tindakipun
dumugi ing éreng-érengngipun rêdhi Réngel lerêp sawatawis
lajeng babad wana ingkang badhé kinarya nagari, boten
watawis lami dados praja, kaparingan nami nagari
Gumenggeng. [5]
Saking kawontenaning nagari Gumenggeng ugi raharja,
tanpahé ing praja Lumajang tebah, menggah nagari Lumajang
tebah samangké dados dhusun nami dhusun Bonang, distrik
Jenu Tuban.

IV. Radén Arya Bangah : kagungan putra kakung satunggal :

asma Radén Arya Dhandhang Miring, ing warna yayah ayang-
ayangnging Bawana, sarêng Radén Arya Bangah anggénipun
mangréh praja Gumenggeng angsal 22 taun lajeng séda.
Radén Arya Dhandhang Miring nalika sugengipun ingkang
rama : tansah anggénipun amesu raga, ing mongsa kala
alalana ing Unggyan ingkang samun muhung maneges
pamoring kawula Gusthi, ingkang kaésthi : bénjing satedhak
turunipun sageda dadya Bupati prajurit sarta nagari ingkang
badhé karéhaken wau widada-ha ing salajengngipun.
Saking sanget pamesuting raga : temahan saged katarima
Shang Hyang Kaneka Putra anedhakki, awit ngemban sabda
pangandikanipun Shang Hyang Jagad Pratingkah, inggih
punika bénjing sasurutipun ingkang rama sariranira boten
kalilan jumeneng Bupati wonten ing nagari Gumenggeng,
awit badhé boten saged kadumugen sedyanipun nanging
praja wau muhung kanggé panjenenganipun pribadi. Wangsul
bénjing tanayanipun kémawon punika ingkang kaweca saged
andhatengngi kados ingkang da[6]dos panuwunipun, nanging
sarananipun kedah babad wana ing Papringan yén sampun
dados kedah kawastanan Tuban awit kajaba badhé dados
nagari ingkang kaloka ing Tri Bawana, ing wingking badhé
dados asri mau tapi pasaréyanipun para Wali utawi Aoliya
saking tanah Arab bilih sampun dumugi mongsa kalanipun,
Radén Arya Dhandhang Miring matur nyandikani, Shang
Hyang Kaneka Putra lajeng mukswa. Pramila sarêng ingkang

www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library 3
 www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library I Javanese Manuscripts
rama Radén Arya Bangah séda, boten karsa jumeneng Bupati
gentosi ingkang rama wonten ing praja Gumenggeng, lajeng
para wadya punggawa sami kadhawuhan babad wana ngalér-
ngilén wana ingkang kababadan wau nama wana Ancer-ancer,
sarêng sampun dados praja : kaparingan nama nagari
Lumajang menggah nagari Gumenggeng : samangke dados
dhusun nama dhusun Gumeng, distrik Réngngel (Tuban).

Radén arya Dhandhang Miring puputra kakung satunggal

asma Radén Arya Dhandhang Wacana, tuhu bagus ing rupi,
digdaya mahambek wiku tama mila tinuladan ing sasama.
Nagari Lumajang ugi saged ayem tentrem gemah raharja,
para wadya bala sami suka, Radén Arya Dhandhang Miring
jumeneng Bupati Lumajang laminipun 20 taun lajeng séda.
Sadéréngipun séda : sampun paring wasiyat pangandika
dhateng ingkang putra Radén Arya Dhandhang Wacana,
supados anyungkemana pun sasmitani[7]pun Shang Hyang
Jagad Pratingkah kados ingkang kawahyon ing nginggil,
ingkang putra matur nyandikani. Pramila sarêng ingkang
rama séda, Radén Arya Dhandhang Wacana lajeng utusan
wadya punggawanipun babad ing Wana Papringan
(bokmanawi ing wekdal punika wau wana kathah :
tanemanipun Pring = deling.) sarêng sampun dados nagari
kaparingan nami : “TUBAN”.
Sayektosipun kajawi netepi dhawuh sasmitanipun Jawata : ing
praja wau pancen kathah sumbering toya, toyanipun beninga
asrep dados nami nagari Tuban wau : kénging kawredenan =
(dipun tegesi) Tuban = metu banyu = tubanyu = (Tuban).
Sajumenengipun Radén Arya Dhandhang Wacana ing purak
sa-Tuban nagari katingal raharja, datan wonten para durjana
ingkang nandukaken ardaning cipta, pramila para punggawa
samya suka ingkang datan pipindha.

Sarêng anggenipun jumeneng Bupati pikantuk : 3 taun lajeng

iyasa pasangrahan kanan kering kinubengan ing lépén miwah
sendhang. Sapinggiring sendhang tinaneman kajeng gurda
maripit pramila saged ayom asri, angres pateni.

Pasanggrahan utawi sendhang wau kaparingan nama : Beti,

punika saking wawancahaning tembung pangabekti, awit

www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library 4
 www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library I Javanese Manuscripts
bilih panjenenganipun, Radén Arya Dhandhang Wacana
ngalerêsi cangkrama utawi ameng-ameng ing ngriku, para
abdi karerehanipun lajeng sami so[8]wan mangabekti,
samangke wau pasanggrahan utawi dhusun ngriku
kasantunan nami : Bekti Harja.

Radén Arya Dhandhang Wacana ugi lajeng gumantos asma :

Kyai Ledhé Papringan, anggenipun jumeneng Bupati angsal
30 taun lajeng séda, kasarekaken ing kali gunting, dhusun
prunggahan (Tuban), wangsul pasaréhanipun para Bupati
angka : I, II, III, IV sampun kula udi katranganipun boten
saged pinanggih. Menggah nagari lumajang sangké dhados
Dusun nami dhusun Bancar.

Amrih gampiling pangetang : mélahi Bupati Tuban ingkang

sapisan dumugi pungkasan punika kula damel angka urut
Jawi. Ingkang nganggé ongka : 1. Inggi punika Radén Arya
Dhandhang Wacana, = (Kyai Ageng Papringan) awit punika
kang murwakani iyasa nagari Tuban, wondéning para Bupati
ingkang kasebat ing nginggil (nganggé ongka rum I dumugi
IV) punika namung kanggé susuluh purwaning cariyos dados
cicriyos saged turut boten nama jugag, pramila sampun
kalintu ing panampi.
1. Kyai Ageng Papringan puputra kalih :
1.1. Nyai Ageng Lanang Jaya;
1.2. Nyai Ageng Ngeso
Nyai Ageng Lanang Jaya puputra jaler satunggal Radén Arya
Ronggalawé. [9]
Nyai Ageng Ngeso ugi puputra jaler satunggal asma Radén
Arya Kebo Nabrang.

2. Sasédanipun ingkang éyang (Kyai Ageng Papringan) ingkang

gumantos mangréh ing praja Tuban inggih punika ingkang
wayah Radén Arya Ronggalawé.

Radén Arya Ronggalawé sarêng jumeneng Bupati Tuban

dalem Kabupaten pindah wonten ing sakilénipun guwa gabar,
praja Tuban ingkang wiwitan wau samangke dados 3 dhusun,
a. Trowulan; b. Prunggahan Kulon; c. Prunggahan Wetan, para
wanita ingkang wedalan saking tigang dhusun kasebut ing

www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library 5
 www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library I Javanese Manuscripts
nginggil asring pinanggih sami éndah ing warni, miwah dekik
pipinipun prasasat widadari angéjawantah, pramila pantes
pinilala kinarya garwa.

Boten watawis lami Radén Arya Ronggalawé jumeneng Bupati

: nagari Tuban karêbat déning Radén Arya Kebo Nabrang,
prangngipun ramé, ngantos gangsal dinten papanipun
prangngan dumunung saleripun Rawa Beron akarya
kathahing pepejah, wangké sungsun matimbun wutahing
rudira yayah samudra bena, badhé pungkasanipun perang,
kuda titihanipun Radén Arya Ronggalawé kawaos déning
Radén Arya Kebo Nabrang, kenging andhemanipun sanalika
ambruk trus pejah wonte ing sakilenipun dhusun Talun
(pinggir [10] margi ageng) samangké maujud séla, saéstha
kapal akarya eraming manah. Radén Arya Kebo Nabrang
lajeng kawales dipun lantari waos déning Radén Arya
Ronggalawé kenging jajanipun lajeng pejah, kawanda
mukswa : malih dados uling pethak lumajeng tambuh
ingkang sinedya.

Manut cariyos Serat Damar Wulan Radén Arya Ronggalawé

tuhu digdaya sekti mondra guna, tan wonten braja tumama,
sédanipun tatkala magut prang kaliyan Prabu Uru Bisma,
layon rinebat para wadya prajurit kabeta kundur ing Tuban
lajeng kasarékakén dhateng astana Kajongngan.

Radén Arya Ronggolawé jumeneng Bupati laminipun 30 taun

kagungngan putra jalu satunggal asma Radén Arya Siralawé,
ananging ing Serat Damar Wulan tuwin Serat Melajeng
ingkang nami “Hikayat tanah Jawi” nerangakén putranipun
Radén Arya Ronggalawé wau kakalih, 1. Radén Bantaran; 2.
Radén Watangan, mongka ing babon sejarah : namung
kasebut kagungan putra satunggal asma Radén Siralawé wau
bokmanawi Radén Buntaran awit putra pambajeng tur saged
gumantos jumeneng Bupati. [11]

3. Sarêng Radén Arya Ronggalawé séda, ingkang putra Radén

Siralawé gumantos jumeneng Bupati, laminipun 15 taun
lajeng séda.

www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library 6
 www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library I Javanese Manuscripts
4. Radén Arya Siralawé puputra kakung satunggal asma Radén
Arya Sirawenang, (Radén Arya Wenang) sarêng Radén Arya
Siralawé séda, ingkang putra Radén Arya Sirawenang gentosi
ingkang rama jumeneng Bupati, Radén Arya Siramewenang
Bupati laminipun 42 taun.

5. Radén Arya Sirawenang puputra Radén Léna, sarêng ingkang

rama séda : Radén Arya Léna gentosi jumeng Bupati,
laminipun ngantos 52 taun ananging dalem Kabupaten lajeng
kapindah ing kampung Sida Mukti. Puputra kakung satunggal
asma Radén Arya Dikara.

6. Sasédanipun Radén Arya Léna, ingkang putra Radén Arya

gumantos jumeneng Bupati laminipun 18 taun lajeng séda.
Radén Arya Dikara kagungan putra putri kakalih, 1. Radén
Ayu Arya Téja; 2. Kyai Ageng Ngraséh. Radén Ayu Arya Téja
wau kapundhut garwa dhateng Shéh Ngabdurrahman
putranipun Shéh Jali = Shéh Jalallodin (Kyai Makam Dawa).
Sarêng Radén Arya Dikara kagungan putra mantu Shéh
Ngabdu[12]rrahman : panjenenganipun ingkang Bupati lajeng
lumebet agmi Islam inggih mélahi ing wekdal wau ing negari
Tuban kataneman wiji Agami Islam.

7. Sasédanipun Arya Dikara : ingkang angentosi jumeneng

Bupati ingkang putra mantu Shéh Ngabdurrahman lajeng
pindah asma Radén Arya Téja, jumeneng Bupati laminipun :
41 taun lajeng séda.

8. Radén Arya Téja kagungan putra kakung satunggal asma

Radén Arya Wiltikta, punika ingkang jumeneng Bupati gentosi
ingkang rama, laminipun 40 taun lajeng séda. Radén Wiltikta,
puputra Radén Said inggih lajeng Susuhunan ing Kalijaga.

9. Sasédanipun Radén Arya Wiltikta ingkang angentosi Bupati

Tuban Kyai Ageng Ngrashéh, sarêng Kyai Ageng Ngrashéh
sampun jumeneng Bupati, lajeng krama angsal putranipun
Radén Arya Wiltikta, (dados kaprenah wayah kaponakan)
jumeneng Bupati 40 taun lajeng séda.

www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library 7
 www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library I Javanese Manuscripts
10. Kyai Ageng Ngrashéh puputra kakung satunggal patutan
saking putri putranipun Radén Arya Wiltikta kasebut ing
nginggil asma Kyai Ageng Gegilang, jumeneg Bupati Tuban
laminipun 38 taun lajeng séda.

11. Kyai Ageng Gegilang kagungan putra satunggal [13] asma

Kyai ageng Bathabang. Sasédanipun Kyai Ageng Gegilang :
Kyai Ageng Bathabang ingkang gentosi ingkang rama
jumeneng Bupati, laminipun 14 taun lajeng séda.

12. Kayai Ageng Bathabang kagungan putra kakung satunggal

asma Pangéran Arya Baléwot sasédanipun Kyai Ageng
Bathabang : ingkang putra Pangéran Arya Baléwot ingkang
angentosi ingkang rama jumeneng Bupati, laminipun 56 taun
lajeng séda.

13. Pangéran Arya Baléwot kagungan putra kakung 2 ingkang :

1. Asma Pangéran Sekar tanjung; 2. Asma Pangérang
Ngangshar.

Sasédanipun Pangéran Arya Baléwot ingkang angentosi

jumeneng Bupati ingkang putra pambajeng, inggih punika
Pangéran Sekar Tanjung.

Ngaléresi ing diten Jumuwah Pangérang Sekar Tanjung salat

ing masjid sarêng nembe rukuk lajeng kacidra : kaprajaya
saking wingking déning ingkang rayi Pangéran Ngangshar,
kaliyan wasiyat dhuwung tilam upih wasta Kyai layon kawat
gata ing gigir terus ing jaja lajeng séda. (Menggah wau Kyai
layon samangke taksih kasimpen kangge pusaka dhateng
ingkang ngarang punika serat) Pangéran Sekar Tanjung
jumeneng Bupati [14] laminipun 22 taun kagungan putra
kakung kakalih, asma : Pangéran Arya Pamalad; 2. Arya
Salempé, nanging wekadal ingkang rama séda : taksih sami
timur.

14. Sasédanipun Pangéran Sekar Tanjung, ingkang gentosi

jumeneng Bupati, inggih ingkang rayi : Pangéran Ngangshar,
sarêng angsal 7 taun lajeng séda.

www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library 8
 www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library I Javanese Manuscripts
15. Sasédanipun Pangéran Ngangshar, ingkang gumantos
jumeneng Bupati, Pangéran Pamalad. Sarêng jumeneng Bupati
Tuban lajeng krama, angsal putri putranipun Kangjeng Sultan
Panjang, (Radén Jaka Tingkir) laménipun ngasata pusaraning
praja : 38 taun lajeng séda. Pangéran Arya Pamalad kagungan
putra kakung satunggal asma Pangéran Dalem nalika
Pangéran Arya Pamalad séda : Pangéran Dalem taksih timur.

16. Sasédanipun Pangéran Arya Pamalad ingkang gumantos

jumeneng Bupati ingkang rayi : Arya Salempé angsal 32 taun
lajeng séda.

17. Sasédanipun Arya Salempé, ingkang jumeneng dados Bupati,

Pangéran Dalem, ing ngriku dalem Kabupaten lajeng
kapindah ing kampung Dagan sakidulipun watu tiban,
watawis taun lajeng yasa masjid pagen banon [15] yasa
béténg sajawining kitha, dumunung ing guwa gabar
mangétan tus mangilen.

Kacariyos nalikan Pangéran Dalem iyasa béténg, wonten

satunggal bagiyan ingkang dereng rampung, garapan
bagiyanipun Kyai Muhkhamad Asngari, Modin Majagung asal
saking nagari Cempa. Sarêng kapirsan déning Pangéran
Dalem Kyai Muhkhamad Asngari lajeng kadhawuhan segeda
inggal angrampungaken garapanipun bilih boten inggal
rampung badhe tampi duduka ingkang sanget Kyai
Muhkhamad Asngari ngeningaken cipta nutupi babahan hawa
sanga, mamalad samadi (semadi) ening, nunuwun dhateng
Gusthi ingkang murweng dumadi, ingkang dados
sasangemanipun punika saged rampung : saged rampung,
tur pelag anglangkungi garapanipun para nara karya ingkang
sami sinung pakaryan iyasa béténg.

Pangéran Dalem sanget rêna ing galih dupi mariksani wau

béténg, pramila lajeng kaparingan nami Béténg Kumba
Karna, awit katingal ageng inggilipun béténg kados Radén
Kumba Karna. Saha ing wekdal wau titiyang ing nagari Tuban
sami sumerêp bilih Kyai Muhkhamad Asngari : aoliya
(Pandhita tama). [16]

www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library 9
 www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library I Javanese Manuscripts
Kacariyos lami-lami Kangjeng Sultan ing Mataram midhanget
pawarti : bilih Pangéran Dalem badhé baléla ing
panjenganipun awit katingngalan saking adheging béténg
Kumba Karna. Pramila panjenengnganipun Kangjeng Sultan
ing Mataram utusan prajurit wasta Jyai Randhu Wathang,
alapah sandi ing nagari Tuban salebeting lampah sandi : Kyai
Randhu Wathang lajeng nancepaken wit randhu wana
sapasang, kanggé cagak ganter, randhu wana sapasang,
kanggé cagak gantar, randhu wana sapasang tersami gesang.

Kasbut Serat Purwalalana wau agengenipun datan patimbang,

satanah Jawi boten wonten ingkang nyaméni, dumunung ing
kampung Kajongan kitha Tuban ananging sampun : 50 taun
ngantos sapunika, sampun rêbah. Lampahipun Kyai Randhu
Wathang ugi pikantuk katerangan kaliyan nyata, bilih
Pangéran Dalem lerês badhé ambaléla ing Ratu, pramila Kyai
Randhu Wathang lajeng inggal wangsul caos udani dhateng
Mataram.

Kangjeng Sultan sarêng mirêng aturipun Kyai Randhu

Wathang sanget duka, lajeng utusan prajurit wasta Pangéran
Pojok kinanthenan wadya punggawa : 1900, anglurug ing
nagari Tuban, Pangéran Dalem sarêng mirêng kabar manawi
badhé pinreping ripu, lajeng mepak wadya punggawa prajurit
anjagi dhatengnging mengsah. Sarêng Pangéran Pojok
sawadyanipun dateng lajeng campuh prang, mé[17]lahi
tiyang Tuban unggul yudanipun ananging dangu-dangu
kaseser ing yuda, awit keroban tandhing, Pangéran Dalem
lolos magétan ing pulo Baweyan ananging boten lami lajeng
tindak ing dhusun Rajeg Wesi, ing wekdal punika ing Rajeg
Wesi dérêng dados nagari, awit taksih karéh ing Jipang,
(Panolan), angsal : 5 taun lajeng séda, kasarékaken wonten
ing kampung Kadipaten (kaprenah ing sawétanipun
Kabupaten Bojonegara) ngantos sapunika pasaréyan wau
katelah nami : Buyut Dalem. Sabedhahipun nagari Tuban
wasiyat mariyem nami Kyai Sido Murti ingkang wonten ing
Kepoh Dhéndhéng (kampung Sido Mukti) lajeng musna tanpa
krana. Sarta Pangéran Pojok lajeng utusan caos atur ing
Mataram : bilih nagari Tuban sampun bedhah, Bupatinipun
lolos, saking pangandikanipun ingkang sinuhun Kangjeng

www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library 10
 www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library I Javanese Manuscripts
Sultan Pangéran Pojok kalilan anggentosi jumeneng Bupati
ing Tuban,

18. Lestantun Pangéran Pojok jumeneng Bupati. Nglarêsi ing

dinten garêbêg Mulud taun Dal para Bupati ing satanah Jawi
sami sumiwi ing Mataram Pangéran Pojok ugi sumayos
ananging sarêng tindakkipun dumugi ing kitha Blora : gerah
kedadak lajeng séda, layon kasarékaken wonten ing sakidul
alun-alun Blora. Pangéran Pojok jumeneng Bupati laminipun
[18] : 42 taun, sasédanipun Pangéran Pojok putra taksih
timur, pramila boten saged anggentosi ingkang rama.

19. Ingkang angentosi jumeneng Buppati rayinipun Pangéran

Pojok wasta : Pangéran Anom antuk : 12 taun lajeng
kalérehaken saking Mataram saleréhipun Pangéran anom
lajeng kataneman umbul kémawon ing wekdal wau ing nagari
Tuban lowong boten wonten Bupatinipun wondening umbul
wau : 4 panggénan inggih punika :
19.1. Wong sapraja, manggén wonten ing Jenu.
19.2. Wong saita, manggén wonten ing Gisik.
19.3. Wong sacakra, manggén wonten ing kidul ngardi.
19.4. Yuda patra, manggén wonten ing singgaha.

20. Boten lami lajeng dipun gentosi Bupati saking Mataram wasta
: Arya Balabar, inggih Arya Blender, dalem Kabupaten lajeng
pindhah ing kampun Naibon kaprenah sakiduling
kuburanipun Kyai Kusén angsal 39 taun lajeng séda.

21. Sasédanipun Arya Balabar : lajeng dipun gentosi dheteng

Pangéran Sujanapura, Bupati Japan (Majakerta) dalem
Kabupaten lajeng pindah ing dhusun Prunggahan [19]
Pangéran Sujanapura jumeneng Bupati laminipun 10 taun
lajeng séda, kasarékaken ing dhusun Brutuh.

22. Pangéran Sujanapura kagungan putra kakung satunggal

wasta : Pangéran Yuda Nagara, sasédanipun ingkang rama :
Pangéran Yuda Nagara ingkang gumantos jumeneng Bupati,
laminipun 15 taun lajeng séda ing Giri, layon kasarékaken ing
Giri.

www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library 11
 www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library I Javanese Manuscripts
23. Sasédanipun Pangéran Yuda Nagara, ing gentosi jumeneng
Bupati Radén Arya Sura Adiningrat Bupati saking Pakalongan,
Radén Arya Adiningrat jumeneng Bupati Laminipun 12 taun
lajeng ka-amuk dhateng Radén Arya Dipasana, kanthi tiyang
Madura wasta Kyai Mangunjaya, Radén Arya Sura Adiningrat
séda ing paprangan.

24. Sasédanipun Radén Arya Sura Adiningrat Radén Arya

Dipasana ingkang gentosi jumeneng Bupati ing Tuban, angsal
16 taun lajeng prang akaliyan tiyang Madura, wonten ing
dhusun Singkul (Sedayu) Radén Arya Dipasana kasambut ing
ngadilaga, séda kasarékaken ing dhusun Singkul ugi.

25. Sasédanipun Radén Arya Dipasana ingkang anggentosi

jumeneng Bupati inggih punika papatihipun wasta : Kayai [20]
Reksa Nagara, sarêng sampun jumeneng Bupati lajeng pindah
asma Kyai Tumenggung Cakra Nagara, sarêng anggenipun
jumeneng Bupati angsal : 47 taun lajeng séda, kasarékaken
wonten ing dhusun Dagangan dhistrik Singgahan (Tuban),
saking lami saha kathah jasa utawi kasaénanipun dhateng
nagari, kaparingan sasebutan Adipati.

26. Sasédanipun Kyai adipati Cakra Nagara ingkang anggentosi,

jumeneng Bupati ingkang putra kakung wasta : Kyai Purwa
Nagara, sarêng angsal 24 taun lajeng perlop ing Demak awit
gerah, boten watawis lami séda, kasarékaken ing Demak ugi,
saking tetembungan perlop wau bangsa kita Jawi anggenipun
mastani lajeng éwah dados perlos, Tumenggung Perlop éwah
dados Tumenggung Perlos.

27. Sasédanipun Kyai Purwa Nagara, (Tumenggung Perlos)

ingkang gentosi jumeneng Bupati : Kyai Adipati Lider Sura Adi
Nagara, jumemeng Bupati angsal 3 taun lajeng séda.

28. Sasédanipun Kyai Adipati Lider Sura Adi Nagara ingkang

gumantos jumeneng Bupati : putranipun kakung, wasta
Radén Surya Adi Wijaya, (Radén Tumenggung Surya Adi
Wijaya) angsal : 12 taun lajeng léréh, dalem Kabu[21]paten
kapindhah ing kampung Gowah, manut ing pengetan

www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library 12
 www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library I Javanese Manuscripts
rampungnging pandamelipun dalem Kabupaten nalika
tanggal 1 Juli 1814.

29. Saléréhipun Radén Tumenggung Surya Adi Wijaya ingkang

gumantos jumeneng Bupati : Kangjeng Pangéran Citra Soma
ingkang kaping VI Bupati Japara, (uruting petang kaping VI
wau saking Japara, sanés saking Tuban bilih kapétang saking
Tuban nembe Citra Soma kaping I) watawis 6 taun lajeng
pindah ing nagari Lasem, watawis 3 taun lajeng pindah ing
Japara malih.

30. Salajengipun Pangéran Citra Soma ingkang kaping VI

ingkang gumantos jumeneng Bupati Kangjeng Pangéran Citra
Soma ingkang kaping VII (kapetang saking Tuban Citra Soma
kaping II) angsal 20 taun lajeng séda.

31. Sasédanipun Kangjeng Pangéran Citra Soma kaping VII

ingkang gumantos jumeneng Bupati Radén Adipati Citra
Soma ingkang kaping VIII, (kapteng saking Tuban Citra Soma
kaping III) angsal 30 taun lajeng pensiun.

32. Salaréhipun Kangjeng Radén Adipati Citra Soma ingkang

kaping VIII ingkang gumantos jumemeng Bupati : Radén
Tumenggung Panji Citra Soma ingkang kaping IX (kapetang
saking [22] Tuban Citra Soma kaping IV) angsal 22 taun
lajeng pensiun.

33. Saleréhipun Radén Tumenggung Citra Soma ingkang kaping

IX ingkang gentosi jumeneng Bupati : Radén Mas
Tumenggung Suma Brata, (1892) angsal 4 taun lajeng séda
kasarékaken ing daganipun astana Kangjeng Susuhunan
Bonang.

34. Sasédanipun Radén Mas Tumenggung Suma Brata, ingkang

gentosi jumeneng Bupati : ing putra mantu Radén Adipati
Arya Kusuma Digda, (1893) angsal 16 taun lajeng séda,
kasarékaken ing astana makam Pathi (Tuban).

35. Sasédanipun Radén Adipati Arya Kusuma Digda, ingkang

gentosi jumeneng Bupati ingkang raka wasta : Radén

www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library 13
 www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library I Javanese Manuscripts
Tumenggung Pringga Winata, patih Rembang (1911) saha
nalika dinten Saptu Wage tanggal ping 11 Oktober 1919 :
séda, kasarékaken wonten ing makam Pathi : Tuban.

Ing sarehning nagari Tuban sampun angsal 35 jumenengan

Bupati, bokmanawi satanah Jawi boten wonten ingkang nyameni
lulusing nagari kados ing praja Tuban lan malih taun 1920 ing
nagari Tuban mélahi kalampahan sepur N.I.S. ingkang makaten
wau mahanani bilih saya lami nagari tambah arja. Lajeng saged
anyakra bawa : bilih nagari Tuban [23] badhé saged widada ing
salami-laminipun saha saged kagagas sarana alusing budi,
benjing akiripun dalem karésidhenan Rembang saged dumunung
wonten ing Tuban awit sapunika sampun kawistara : Senening
praja saged anggédéng wahyunipun kadrajatan nanging sadaya
wau taksih kawengku wonten ghaibing Gusthi, kita manungsa
boten kenging ambuka kekeraning Bawana, punika awisa ageng
tumrap dhateng ingkang Ahlul kasunyatan dados panyakra bawa
kula ingkang kasebut ing nginggil wau : nama ketlajeng, boten
langkung nuwun samodra gung pangaksaménipun para maos.

Sapunika kula badhé anerusaken cicriyos utawi dodongéngan

mirit saking wawaton buku, utawi mirêngaken saking cariyosipun
Bapa kula nami : Mas Ngabéhi Prawira Rêja, Mantri Guru ing
Tuban nalika taksih gesang, kawontenanipun saged mathuk
pramila lajeng kula terangaken kados ing ngandhap punika :

---@@@---

www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library 14
 www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library I Javanese Manuscripts
Bab Pasaréyanipun para Aoliya
Tuwin para luluhur ing Nagari Tuban

1. Ingkang sinerat ing Astana Kauman :

1.1. Ingkang kilén Kyai Ageng maloko, ipénipun Kangjeng
Susuhunan ing Bonang. [24]
1.2. Kangjeng Susuhunan Bonang.
1.3. Kyai Ageng Gugilang, (Bupati Tuban ongka 10.)
1.4. Kyai Ageng Bathabang, (Bupati Tuban ongka 11.)
1.5. Kyai Ageng Ngraséh, (Bupati Tuban ongka 9.)
1.6. Pangéran Arya Baléwot, (Bupati Tuban ongka 12.)
2. Ingkang sinaré ing Astana Majagung (ingkang sisih kilen)
2.1. Shéh Muhkhamad Asngari, (Modin Majagung ingkang
kasebut iyasa béténg Kumba Karna, kalawan
jenengnganipun Pagéran dalem Bupati Tuban ongka
17.) punika Shéh Muhkhamad Asngari putranipun Shéh
Mahmuddil Kybra, ing nagari Palémbang, lajeng
kapundu putra déning Sang Prabu Cingkara Déwa, ratu
ing nagari Cempa, dhatengipun Shéh Muhkhamad
Asngari ing tanah Jawi asasrengan akaliyan putra
Cempa wasta Radén Arya Abu Huraérah, inggih Kyai
Ageng Kapasan (Surabaya) dalah sagarwa putra.
2.2. Shéh Ngabdurrahman inggih Kangjeng Susuhunan
Majagung, (putra ratu Cempa.).
2.3. Nyai Ageng Pambayun, (garwa ratu Cempa.).
2.4. Nyai Ageng Panengah, (putra ratu Cempa).
2.5. Nyai Ageng Waruju, (putra ratu Cempa. [25]
3. Ingkang sinaré ing Majagung Tapakan.
3.1. Pangéran Pangulu.
3.2. Kebayan Tuhu.
3.3. Kyai Sudimara.
4. Ingkang sinaré ing astana Kajongan.
4.1. Radén Arya Téja, (Bupati Tuban ongka 7).
4.2. Radén Ayu Arya Téja, (garwa Bupati Tuban ongka 7).
4.3. Radén Arya Panular, inggih Radén Arya Dikara, (Bupati
Tuban ongka 6).
4.4. Nyai Ageng Manila, (ingkang ibu Kangjeng Susuhunan
Bonang).

www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library 15
 www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library I Javanese Manuscripts
4.5. Nyai Ageng Rondha Kotha, (inggih Bak Ayu Kangjeng
Susuhunan Bonang).
4.6. Kyai Ageng Ngadusi.
4.7. Kyai Ageng Marwati.
4.8. Kyai Ageng Gusniyah.
4.9. Kyai Ageng Wanapala.
4.10. Kyai Ageng Bathularé.
4.11. Radén Arya Ronggalawé, (Bupati Tuban ongka 2).
4.12. Radén Arya Shira Lawé, (Bupati Tuban Ongka 3).
4.13. Radén Arya Shira Wenang, (Radén Arya Wenang, Bupati
Tuban ongka 4). [26]
4.14. Radén Arya Lena, (Bupati Tuban ongka 5).
5. Ingkang sinaré ing makam dawa, kampung Sido Mukti.
5.1. Shéh Jali inggih Shéh Jalallodin.
6. Ingkang sinaré ing cungkup makam agung (makam Sgung)
punika wonten tiga :
6.1. Cungkup ingkan kilén Shéh Maolana Mahuler, asal
saking Pacé (Cempa).
6.2. Cungkup ingkang tengah, Shéh Maolana Madu Mayang
Mekar, saking nagari Palembang.
6.3. Cungkup ingkang wétan, Shéh Maolana Mayang Mekar,
sadherékipun Shéh Maolana Madu Mayang.
Tiga-tiganipun wau sami sakabatipun Kangjeng Susuhunan
Bonang. Ingkang sinaré sajawining cungkup Shéh Maolana
Japati, (putranipun Kyai Ageng Ngrashéh, (Bupati Tuban
ongka 9) santrinipun Shéh Maolana Mauler. Ingkang sinaré
ngandhapipun Kangjeng Imba, punika Shéh Prang Wadana.
7. Ingkang sinaré ing astana Panyuran Nyai Ageng Mayura putra
Kangjeng Susuhunan Ngampel (ingkang Bak Ayu Kangjeng
Susuhunan Bonang).
8. Ingkang sinaré ing atana Gesik distrik Rêmbés. [27]
8.1. Shéh Ibrahim Asmara, saking nagari Cempa, ingkang
éyang Kangjeng Susuhunan Bonang.
9. Ingkang sinaré ing astana Bendhongan Shéh Ngabdul Satari,
inggih Pangéran Pager Warih dalah ingkang garwa.

www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library 16
 www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library I Javanese Manuscripts
10. Ingkang sinaré ing astana Panitikan dhusun Brondongngan
(Batu Retna) Radén Jaka Mukri, ingkang rayi Kangjeng
Susuhunan Kudus.
11. Ingkang sinaré ing pasaréyan Tundhung Mungsuh (Klamber)
inggih punika Radén Gagar Manik putranipun Kangjeng
Sultan ingkang kaping II ing Mataram.
12. Ingkang sinaréing Gedhung Maolana (Majagung Lor).
12.1. Shéh Maolana Iskak.
12.2. Ingkang garwa.
13. Ingkang sinaré ing Kali Gunting, dhusun Pronggahan, inggih
punika Kyai Ageng Papringan (Bupati Tuban ongka 1).
14. Ingkang sinaré ing gedhung dhusun Gedhondhong, (Gedhong
omba).
14.1. Shéh Lemahbang sarimbit.
14.2. Ingkang garwa, (putranipun Kyai Ageng Tegal Omba).
15. Ingkang sinaré ing astana Atas Angin (Gedhong omba).
15.1. Cungkup ingkang ler wétan Prabu Brawijaya
Pamungkas.
15.2. Cungkup ing wétan Pangéran Atasangin. [28]
16. Ingkang sinaré ing gedhong Pakuncén (Brondongan) nami
Radén Arya Déwa Bratha, putra Kangjeng Sultan Pajang.
17. Ingkang sinare ing Kajaranom (Slema = Sukalilo) Shéh
Mahmud ngulama saking nagari Pahang.?
18. Ingkang sinaré dhateng pasaréyan Pasekan Nyai Ageng
Langgeng, putranipun Kangjeng Susuhunan Ngampel.
19. Ingkang sinaré ing Pasaréhan kampung Kingking Kidul
wonten 3 :
19.1. Cungkup ingkang kilen : Kyai Samadiyah.
19.2. Cungkup ingkang tengah : Kyai Marom.
19.3. Cungkup ingkang kidul : Kyai Mahmud.
20. Ingkang sinaré ing makam Pathi (Kebonsari) putra saking
Pathi wasta Radén Surangga, nyakabat dhateng Susuhunan
Bonang.

www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library 17
 www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library I Javanese Manuscripts
21. Ingkang sinaré ing makam Kusén kampung Kali Bon punika
juru seratipun Prabu Brawijaya Pamungkas wasta Radén
Sabar.
22. Ingkang sinaré dhateng dhusun Prungahan (sakidulipun
Majagung Tapakan) punika Radén Barat Katiga.
23. Ingkang sinaré ing sjawining astana Kangjeng Susuhunan
Bonang, Pangéran Arya Pamalad (Bupati Tuban ongka 15).
24. Ingkang sinaré ing Tajung Awar-awar distrik Jenu (Tuban).
24.1. Shéh Fakir Miskin.
24.2. Dewi Asariyah, (putra Kangjeng Sultan Banten) [29]
25. Ingkang sinaré ing dhusun Kepoh (sukolila) punika Pangéran
Andong Wilis asal saking Pacangngan (Madura).
26. Ingkang sinaré ing cungkup Kaliuntu, distrik Jenu, Shaid
Madrus Amad Ibdu Kajan saking nagari Ngadan.
Cungkup ingkang kidul Kyai Ageng Shawo : sarimbit putra
Kangjeng Susuhunan Ngampel.
Cungkup Jene ingkang wétan pyambak : PangéranAlas inggih
Shéh Muhkhamadinul Ngarifin putranipun Pangéran Kara
Welang.
27. Ingkang sinare ing Cungkup dhusun Nambangan.
27.1. Pangéran Gambangan.
27.2. Ménak Cliring.
27.3. Kyai Ageng Ngeso
28. Ingkang sinaré ing Jojogan (Nglirip) inggih punika Pangéran
Kusumayuda, nami Kyai Abdul Jabar, putra Sultan Pajang.
29. Ingkang sinaré ing distrik Réngel punina Pangéran Purbaya,
putra Sultan Pajang.
30. Ingkang sinaré ing dhusunPekuwon distrik Réngel punika
Pangéran Dhandhang Kusuma, putra Sultan pajang nami Kyai
Pasu. [30]
31. Ingkang sinaré ing dhukuh Dringo, dhusun Jegula distrik
Réngngel inggih punika Kangjeng Ratu Ayu, putra Kangjeng
Sultan Pajang.

www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library 18
 www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library I Javanese Manuscripts
32. Ingkang sinaré ing dhukuh Karang Kali, dhusun Mentoro
distrik Réngngel Pangéran Pringgadani.
33. Ingkang sinaré ing dhusun Sundhulan distrik Réngngel
inggih punika Kangjeng Ratu Ayu, putra Kangjeng Sultan
Pajang.
34. Ingkang sinaré ing dhusun Pucangan Onder distrik Montong,
punika Pangéran Ngisa, putra Sultan Pajang.
35. Ingkang sinaré ing Dagangan distrik Sanggahan Kyai Adipati
Cakra Nagara, Bupati Tuban ongka 25; wondéning Kyai
Adipati Purwa Nagara (Perlos) sinaré ing Demak.
36. Ingkang sinaré ing Majagung wétan ingkang Lér, Kangjeng
Pangéran Citra Soma kaping VII.
37. Kangjeng Radén Tumenggung Citra Soma kaping VIII, sinaré
ing Majagung wétan ingkang kidul.
38. Kangjeng Radén Tumenggung Citra Soma kaping IX, sinaré
ing Majagung wétan ingkang kidul.
39. Kangjeng Radén Mas Tumenggung Sumo Brata sinaré ing
Daganing astana Bonang.
40. Kangjeng Radén Adipati Arya Kusuma Digdaya, sinaré ing
makam Pathi.

----------------tamat----------------

Sidoarjo, Minggu, 11 Februari 2017

ttd.
Mas Kumitir

www.alangalangkumitir.wordpress.com
AAK culture library 19