baaOw saMskRtI p`acaIna BaartacaI sauvaNa- saMskRtI

kuzlyaahI doSaacaa [ithasa ha %yaa doSaat Aisttvaat Asalaolyaa iSalaalaoK, BaUja-p~o, kaoirva laoNaI,
ikMvaa ]%KNanaat saapDlaolyaa p`acaIna AvaSaoYaaMvar AaQaarIt Asatao. yaa sava- p`acaIna vastUMcyaa
AByaasaatUna Aaplyaalaa %yaa kaLatIla saamaaijak, rajakIya, Qaaima-k va Aaiqa-k isqatIcaa AMdaja
yao} Saktao. jagaatIla savaa-t p`acaIna saMskRtIcaa [ithasa AsaNaa yaa doSaaMmaQao BaartIya saMskRtIcaa
]llaoK A%yaMt Aadranao kolaa jaatao.p`acaIna Baartacaa [ithasa ha 4500 to 5000 vaYaa-MpUvaI-caa
Aaho. yaa [ithasaacao tIna p`mauK TPpo paDta yaotIla. [.sa.pUva- 2500 to 1500 ha isaMQaU
saMskRtIcaa kaL tr [.sa.pUva- 1500 to 600 ha vaOidk kaL haota. baaOw saMskRtI [.sa.pUva600 to [.sa.800 pya-Mt ]%kYaa-var haotI. yaa kaLat Ba.bauwaMcyaa ivacaaraMcaa p`caMD p`Baava kovaL
Baartavarca navho tr Baartacyaa ]%trosa Asalaolyaa itbaoT, naopaL, caIna, BaUtana AaiNa dixaNa va pUvao -sa
Asalaolao EaIlaMka, qaayalaMD, laavaaosa, kaMbaaoiDyaa, bamaa-, ha^Mgaka^Mga, [. doSaaMvar pDlaa.yaa kaLat
bauw ivacaaranao p`oirt Jaalaolao Anaok ivaWana Aacaayaa-MnaI Anaok navanavao isawaMt maaMDlao jyaacao pirNaama
jaagaitk sqaravarIla saamaaijak, saaMskRtIk, Qaaima-k, t%va&ana, nyaaya, laa^jaIk, vyaakrNa,
saaih%yalaoKNa, naaTyaklaaSaas~, iSalpklaa, yaaoga, vaOdyakIya va AaOYaQainamaa-NaSaas~ yaa xao~at
Aaplyaalaa AajahI pahayaalaa imaLtat.
Ba.bauwaMcyaa kaLI ba`amhNa va EamaNa prMpra Aisttvaat haotI. %yaa kaLI jaaitp`qaocao KUp AvaDMbar
haoto va pu$Yap`Qaana samaajarcanaa haotI. ba`amhNa prMpronausaar ya&, pSaubaLI, haoma hvana, vaNaa-Eama hI
samajaacaI maulaBaUt AMgao haotI. yaa paSva-BaUmaIvar Ba.bauwaMnaI vaNa-, jaait, ya& va pSaubaLI yaa
p`qaoMiva$w Aavaaja ]zivalaa va AihMsaa, maO~I, k$Naa yaaMcaI baIjao $jaivalaI. ivaSvaat Saasvat AsaM
kahI naahI va ]%pnna haoNaarI p`%yaok vastU hI naYT haoNaar AsaUna jaIvanaatIla KrM sa%ya ho du:K AsaUna
%yaacao inavaarNa k$na jaIvana sauKdayaI krNyaacaa sa%yaSaIla maaga- %yaaMnaI saaMigatlaa. dova va kma-kaMDat
bauDalaolyaa samaajaalaa %yaaMnaI jaagaM k$na jaaitp`qaa va ba`amhNaaMcyaa ekaiQakaralaa ivaraoQa kolaa.
is~yaaMnaa pu$YaaMbaraobarca samaanatocaI BaUimaka %yaaMnaI p`itpadlaI. Ba.bauwaMcyaa yaa ivacaaraMnaI p`oirt
hao}na samaajaatIla sava- sqarat %yaacao pirNaama idsaUna Aalao. caaMDala, BaMgaIkama krNaaro to rajapu~ va
rajaaM pya-Mt sava-jaNa %yaaMcyaa ivacaaracao AacarNa k$ laagalao. %yaamauLo samaajaat samaanata, svaatM~ va

baMQaUta ho ivacaar $jaU laagalao. Ba.bauwaMcyaa saMGaat sava- laaok samaana haoto.iBa@Ku iBa@KuNaI, ]pasak
]paisaka Asao samaajaacao naivana vagaI-krNa bauwaMnaI kolao jyaat p`%yaokalaa samaana AiQakar haota.
SaIla va inatIma<aovar AaQaairt du:Kmau@t va saudRZ samaaja bauwaMnaa AiBap`ot haota. maO~I va k$Naa
AaiNa pMcaSaIla va dsaSaIlaaMcao AacarNa krNaaro ]pasak ]paisaka va iBa@Ku iBa@KuNaI ho samaajaat
baMQauta inamaa-Na krNaaro zrlao. saamaaijak ivaBaajanavaR%tI kDUna saamaaijak eo@ya inamaa-Na krNaaro
Ba.bauw ho saamaaijak k`aMtIkar zrlao.
Ba.bauwaMcyaa mahapirinavaa-Naa naMtr Baartat Anaok p`aMtat baaOw iBa@KuMnaI bauw ivacaar laaokaMpya-Mt
paohcaivalao. Anaok rajaaMnaI baaOw Qamaa-laa saZL hatanao madt kolaI va svat: %yaacao AacarNa k$
laagalao. [.sa.pUva- 3 Satkat, sama`aT ASaaokacaa ]dya Jaalaa va %yaanao baaOw Qammaalaa rajaQamakolaa. sama`aT ASaaokacao rajya sava-dUr psarlao haoto. Anaok doSaaMSaI %yaacao vyaaparIk saMbaMQa haoto
AaiNa mhNaUna %yaacaa yaa sava- doSaaMvar dbadbaa haota. baaOw Qammaacaa isvakar kolyaanaMtr sama`aT
ASaaokanao sagaLIkDo baaOw ivacaaracaa p`saar kolaa. BaartIya laoKna [ithasaalaa p`arMBa Jaalaa tao
sama`aT ASaaokacyaa kaLat. sama`aT ASaaokanao %yaacyaa rajyaacyaa saImaaroYaaMvar laaokklyaaNaacao,
laaokmaaMgalyaasaazI Anaok iSalaalaoK kao$na zovalao.ho sava- iSalaalaoK ba`amhI ilapI va p`akRt paila
BaaYaot AsaUna to AajahI sauisqatIt Aahot. yaa iSalaalaoKacyaa vaacanaatUna Aaplyaalaa kLto kI
sama`aT ASaaok ha iktI AadSa- rajaa haota. %yaanao Aaplyaa rajyaatIla dLNa vaLNa saurLIt vhavao
mhNaUna sava- rajyaBar rsto baaMQalao, rs%yaacyaa dutf-a JaaDo laavalaI, manauYya AaiNa janaavaraMsaazI paNapao[baaMQalyaa, dvaaKanao baaMQalao, AaOYaQaI JaaDaMcaI laagavaD kolaI, Qama-SaaLa baaMQalyaa. vaRw va Anaaqa
laaokaMsaazI ivaSaoYa kaLjaI GyaavaI Asaa AadoSa kaZlaa. p`aNaI ihMsaa qaaMbaivalaI. evaZoca naahI tr
rajyaatIla laaokaMcyaa saMrxaNaasaazI sava- saImaovar caaO@yaa baaMQaUna saOinak tOnaat kolao. eoithaisak
daKlyaaMnausaar vyaaparaMcyaa ihtasaazI Anaok baMdro baaMQalaI, gaaodamao ]BaarlaI, saMpUNa- p`doSaatIla vyaapa
yaaMsaazI ekca krp`NaalaI laavalaI va %yaaMcyaa maalavaahtukIsa saMrxaNa idlao. p`jaocyaa klyaaNaasaazI
Ahaora~ JaTNaa yaa yaa rajaanao AadSa- jaIvana jagaavao ksao jagaavao yaasaazI iSalaalaoK ilaihlao. baaOw
ivacaaraMcaa p`saar krNaa yaa iBa@KuMcyaa vaYaa-vaasaat va ekaMtat Qyaana krNyaasaazI %yaanao BaartatIla
pihlaI laoNaI kaoirvalaI. sqaap%yaklaaSaas~acaa ]%tma namaunaa mhNaUna BaartatIla sava- laoNyaaMnaa
gaaOrvalaolao Aaho. sama`aT ASaaokanao Ba.bauwaMcyaa AayauYyaatIla sava- mah%%vaacao izkaNao SaaoQaUna kaZlaI
va toqao stup ]Baarlao. Aaja Baartat idsat Asalaolao saaMcaIcao jagap`isaw stup va [tr sava- stupo
sama`aT ASaaokanao baaMQalaI Aahot. baaoQagayaa yaoqao jyaa izkaNaI Ba.bauwaMnaa baaoQaI p`aPt JaalaI %yaa

izkaNaI mahabaaoQaI mahaivahar baaMQalao va pihlyaaMdaca Ba.bauwaMcaI maUtI- p`itYzaipt kolaI. bauwvacana
saurixat va sa%yatapUva-k rahavao mhNaUna ASaaokanao tIsarI QammasaMigatI baaolaavalaI AaiNa 700 jaoYz va
&anaI iBa@KuMcyaa cacao-tUna saMpUNa- i~ipTkacaI baaMQaNaI kolaI. svat:caI maulao rajakumaar maihMd` va
rajakumaarI saMGaima~a yaaMnaa baaOw QammaacaI idxaa do}na Qammap`saarasaazI EaIlaMkolaa pazivalao. tsaoca
Anaok iBa@KuMnaa vaogavaogaLyaa p`aMtat va doSaaMt pazvaUna baaOw ivacaaracaa p`saar kolaa. ba`amhNa va jaOna
maunaIMnaahI dana dyaavao Asao iSalaalaoKat %yaanao ilahUna zovalao. AadSa- rajaa ksaa Asaavaa yaacao maUtI-maMt
]dahrNa mhNajao sama`aT ASaaok. AaiNa mhNaUnaca jagaatIla sava- sama`aTaMcaa sama`aT Asaa Aadranao
]llaoK sama`aT ASaaokacaa kolaa jaatao.BaartIya [ithasaat saamaaijak daiya%va, rajakIya pkD,
AMtraYT/Iya rajakIya va vyaaparIk saMbaMQa, laoKNa, stup ]BaarNaI, kaorIva laoNaI, raYT/Iya mahamaaga- va
AaOYaQaI JaaDaMcaI laagavaD hI sama`aT ASaaokacaI dona haoya. BaartatIla iSalpklaolaa p`arMBa Jaalaa tao
bauw kaLatca. sama`aT ASaaokanao ]Baarlaolao Anaok na gaMjaNaaro Bavya stMBa, Ba.bauwaMcaI gaaMQaar
SaOlaItIla ikMvaa gauPt kaLatIla maUtI-, saaMcaI yaoqaIla p`isaw stup, Aaoirsaa yaoqaIla r%naaigarI,
lailatigarI, ABayaigarI stup va Bavya ivaharo, AjaMza yaoqaIla ica~karI, elaaora, kalao-, Baajao, BaoDsaa
yaoqaIla laoNaI yaa sava- baaOw saMskRtIcyaa KuNaa Aahot. Baartat javaLpasa 1100 baaOw laoNyaa Aahot,
%yaatIla 900 laoNyaa yaa maharaYT/at Aahot. yaa sava- laoNyaa baaOw iBa@KuM saazI kaorNyaat Aalyaa
AsaUna %yaatIla iSalpklaa hI AitSaya naajaUk, naxaIdar va ivalaaoBanaIya Aahot.
txaiSalaa ho jagaatIla savaa-t pihlao ivaVapIz Baartat [.sa.pUva- 6vyaa Satkat sqaapna Jaalao.
[.sa.pUva- 4qyaa Satka pasaUna txaiSalaa ek baaOw ivaVapIz mhNaUna naavaajalao gaolao. Aaya- caaNa@ya,
caMd`gauPt maaOya- va jaIvak saarKo ivaWana yaoqao iSaklao. jaIvak ha SarIr icaik%saa, inadana pwtI va
AaOYaQaaopcaarcaa janak AaiNa Ba.bauwaMcaa vaOdya mhNaUna naavaajalaa gaolaa. jaIvak yaanao vaOVkSaas~at
AitSaya saKaola &ana haoto. Anaok duQa-r AajaaraMvar %yaanao ]pcaar kolao. jaIvakanao kolaolao
AaOYaQaaopcaar pwtI va Sas~ikyaocaa ]llaoK carksaMihtot pahyaalaa imaLtao. paila BaaYaomaQao vaOVaM
saazI jao Anaok Sabd Aahot %yaat saintkara ha Sabd AitSaya sama-pk Asaa Aaho. yaacaa Aqa- haotao
jaao manaSaaMtI p`dana krtao tao saintkara. p`%yaok $gNaalaa Da^@TraMkDUna naomakI hIca Apoxaa Asato.
BaartIya vaOVkIya Saas~acyaa [ithasaat jaIvakacao yaaogadana KUp maaozo Aaho.
[.sa.4qyaa Satkat sqaapna Jaalaolyaa naalaMda baaOw ivaSvaivaVapIz ho jagaatIla savaa-t pihlao
ivaSvaivaVapIz haoya. toqao ekacavaoLI 10,000 ivaVaqaI- va 2000 iSaxak rahuna vaogavaogaLyaa

ivaYayaaMcao AQyayana va AQyaapna krt.baaOw Qammaacyaa iSakvaNaI baraobarca sava- 64 p`karcyaa

ivaVaSaaKa yaoqao iSakivalyaa jaat. Anaok doSaaMcao ivaVaqaI- yaoqao yao}na iSaxaNa Gaot. yaoqaIla iSaxaNa,
rhaNao va jaovaNa sava- ivanaamaUlya haoto. naalaMda yaoqao Anaok ivaSvaiva#yaat ivaVaqaI- tyaar Jaalao. baaOw
t%va&anaacaa gaaZa AByaasak va SaUnyata hI saMklpnaa maaMDNaara naagaaja-Una, %yaacaa iSaYya Aaya-dova,
caMd`iktI-, nyaayaSaas~acaI maaMDNaI krNaara va baaOw t%va&anaavar Anaok ga`Mqa ilaihNaara vasaubaMQaU, %yaacaa
Baa} AsaMga, BaartIya nyaayaSaas~acaa janak idgnaaga, %yaacaa iSaYya Qama-pala jaao yaaogaacaaracaa iSaxak
haota va jyaanao Aaplaa iSaYya iSalaBad`cyaa madtInao baaOw t%va&ana caInaI BaaYaot BaaYaaMtrIt kolao,
naalaMda ivaSvaivaVapIzacao kulagau$ jagaiva#yaat ivaWana Saantrixat, hYa-vaQa-na rajaa, p`maaNa va
Anaumaanaacaa janak Qama-iktI-, r%naiktI- va jyaaMnaI Qyaana AaiNa maaSa-la AaTsa-caa caIna maQao p`saar kolaa
Asao baaOw Aacaaya- baaoQaIQama- va Anaok baaOw ivaWana yaa naalaMda ivaSvaivaVapIzat tyaar Jaalao. naalaMda
yaoqao jagaatIla pihlaI AByaaisaka baaMQaNyaat AalaI haotI. toqao 9 majalyaaMcyaa 3 AByaaisaka hao%yaa
jyaat Anaok ivaYayaaMcaI laaKao hstilaiKto haotI.1197 saalaI ba#tIAar iKlajaInao yaa AByaaisakaMnaa
Aaga laavalaI. yaat sava- pustko Kak JaalaI. hI Aaga 6 maihnao Qaumasat haotI. maa~ yaatIla kahI
p`mauK ga`Mqa AByaasaU icanaI p`vaaSaaMnaI icanaI BaaYaot BaaYaaMtr k$na caInalaa naolao haoto. %yaamauLo
Aaplyaalaa naalaMdatIla ga`Mqa AajahI caInamaQao pahayalaa imaLtat. jagaatIla Aaja ekhI
ivaSvaivaVapIz naalaMda saarKo iSaxaNa do} Sakt naahI. yaa iSavaaya, AaodaMtpurI, ivakmaiSalaa,
jagadlaalaa, vallaBaI AaiNa saaomapura ho doiKla jagap`isaw ivaSvaivaVapIzo haotI jaI baaOw saMskRtIcaI
dona Aahot.
BaartatIla ilaKaNa pwt hI baaOw kaLapasaUna sau$ Jaalao. Anaok ivaWana baaOw Aacaayaa-MnaI EaoYz
djaa-caI saaih%yainaima-tI kolaI. baaOw vacana jyaat saamaavalaolao Aaho Asao i~ipTk ho paila BaaYaot savaat p`qama [.sa.pUva- 29 maQao ilahIlao gaolao EaIlaMkocaa rajaa va+gaaimanaIcyaa kaLat. %yaanaMtr
[.sa.1 SatkatIla ASvaGaaoYaaMnaI saMskRt saaih%yaat Anamaaola Bar GaatlaI. baaOw ivacaarQaara %yaaMcyaa
saaih%yaatUna Aaplyaalaa idsato. bauwcairtma, saaOndranaNd, iSaxaasamauccaaya Asao Ap`itma gaM`qa ilahIlao.
Ba.bauwaMnaI jaatIp`qaolaa p`Kr ivaraoQa dSa-ivalaa haota. yaaca ivacaaravar AitSaya p`Kr va ta%vaIk
mauVaMcyaa saa)yaanao %yaaMnaI vaja`saUcaI ha kavya%mak ga`Mqa ilahIlaa. BaartIya saaih%yaat kavya p`kar
saaih%yaat savaa-t p`qama AaNaNyaacao kama Aacaaya- ASvaGaaoYaaMnaI kolao. %yaaMcyaa naMtr saumaaro 300 vaYaa-MnaI
janmalaolyaa kalaIdasaalaa mahakvaIcaa maana imaLalaa. ASvaGaaoYaaMcyaa bauwcairtmacao Anaok pdo
kailadasaanao qaaoDo forfar k$na AiBa&ana SaakMutla maQao vaaprlao ho saMSaaoQakaMnaI isaw kolao Aaho.

BaartatIla pMcamahakavyaat kailadasaacaI daona kavya Aahot maa~ jyaaMnaI kavyap`kar yaa doSaat
$jaivalaa va jyaaMcyaa kavyaacaI caaorI k$na kailadasaanao kavya ilahIlao %yaa mahana baaOw Aacaayaa-cyaa
ekhI kavyaalaa sqaana doNyaat Aalaa naahI hI ek SaaokaMitka Aaho. 5vyaa Satkat AacaayabauwGaaoYaaMnaI i~ipTkatIla bauwvacanaaMvar AByaasapUNa- AaiNa ivaSlaoYaNaa%mak ga`Mqa ilahIlao. SaantIdova,
kmalaiSalaa, yaa saar#yaa baaOw Aacaayaa-MnaI Anaok ga`Mqa ilahIlao. BaartIya saaih%yaat inatIma<aovar va
maanavaI manaat ]dBavaNaa yaa Anaok ivacaaraMcao KMDna va %yaatUna %yaalaa AadSa- jaIvanaacaa maaga- saaMgaNyaacao
kama baaOw saaih%yaanao kolao.
baaOw saMskRtI hI Baartacyaa [ithasaat ek sauvaNa- saMskRtI mhNaUna jaganmaanya JaalaI Aaho.

Atula Baaosaokr
AQyaxa,
baaOw saaih%ya p`saark maMDL
9545277410

NVCPL FACE WASH

Glycolic Acid..10.0 %
Azelaic Acid0.1.5 %
NVCPL FACE WASH
Glycolic Acid..10.0 %
Azelaic Acid0.1.5 %
NVCPL FACE WASH
Glycolic Acid..10.0 %
Azelaic Acid0.1.5 %
NVCPL FACE WASH
Glycolic Acid..10.0 %
Azelaic Acid0.1.5 %
NVCPL FACE WASH
Glycolic Acid..10.0 %
Azelaic Acid0.1.5 %
NVCPL FACE WASH
Glycolic Acid..10.0 %
Azelaic Acid0.1.5 %
NVCPL FACE WASH
Glycolic Acid..10.0 %
Azelaic Acid0.1.5 %

NVCPL FACE WASH

Glycolic Acid..10.0 %
Azelaic Acid0.1.5 %
NVCPL FACE WASH
Glycolic Acid..10.0 %
Azelaic Acid0.1.5 %
NVCPL FACE WASH
Glycolic Acid..10.0 %
Azelaic Acid0.1.5 %
NVCPL FACE WASH
Glycolic Acid..10.0 %
Azelaic Acid0.1.5 %
NVCPL FACE WASH
Glycolic Acid..10.0 %
Azelaic Acid0.1.5 %
NVCPL FACE WASH
Glycolic Acid..10.0 %
Azelaic Acid0.1.5 %
NVCPL FACE WASH
Glycolic Acid..10.0 %
Azelaic Acid0.1.5 %