Ile kosztuje książka i dlaczego?

Ile musisz pracować, by kupić sobie książkę?

Według badań „Res Publika Nowa" jednym z czynników, które sprawiają, że Polacy czytają mniej, niż mieszkańcy Zachodniej Europy, jest wyższa niż w innych krajach cena książek.

Polak zarabiający najniższą krajową stawkę musi pracować aż 25 godzin, by zarobić na pięć najpopularniejszych książek w cenie okładkowej.

Dla porównania w Niemczech i Francji (czytelnictwo na poziomie 69%) najmniej zarabiający muszą pracować zaledwie 8 godzin, by kupić analogiczny zestaw książek, w Wielkiej Brytanii (czytelnictwo na poziomie 96%) - 10 godzin, a w Hiszpanii (czytelnictwo na poziomie 55%) - 19 godzin. Gorzej jest tylko w Indiach (47 godzin pracy przy czytelnictwie na poziomie 12%) i Rosji (60 godzin - czytelnictwo na poziomie 63%). Paradoksalnie tylko w Rosji wysoki poziom czytelnictwa nie idzie w parze z niską ceną książek. W całej Zachodniej Europie potwierdza się teza, że niższa cena książek generuje wyższą liczbę czytelników.

Skąd się bierze cena książki? 

W dyskusji o cenie książki mówi się przede wszystkim o ogromnych kosztach dystrybucji, niewielkim wynagrodzeniu dla autora, kosztach druku i zysku wydawnictwa. Wysoki koszt dystrybucji to faktycznie nie jest mit - stanowi on aż 50% ceny okładkowej książki. Oznacza to, że książka, która kosztuje 44,99 zł trafia do hurtowni w cenie około 22 zł. W tej kwocie mieści się marża dla hurtowni i marża księgarni, transport z drukarni do hurtowni i z hurtowni do księgarni, koszty magazynowania, koszty pracowników itp.

Pozostałe 22 zł to jednak nie tylko zysk wydawnictwa. W tej kwocie zawierają się koszty, jakie musi ponieść wydawnictwo, by w ogóle książka się ukazała. Pierwsze wydatki to koszty pozyskania książki, wewnętrznych recenzji i wstępnej redakcji. Około 10% to zazwyczaj honorarium autora lub prawa autorskie. Tylko mniej więcej trzydziestu topowych polskich autorów dostaje znacznie większy procent od sprzedaży. Kolejne wydatki wydawnictwa to koszty redakcji, korekty, tłumaczenia, oprawy graficznej, przygotowania okładki, składu, łamania a także wynagrodzenia innych pracowników, np. księgowej.

W pozostałej kwocie mieści się druk i papier (twarda oprawa, tłoczenia, lakierowana okładka, „skrzydełka”, dobrej jakości papier i kolorowe grafiki znacznie podwyższają stawkę - im lepiej wydana pozycja, tym droższa) oraz koszty składowania książki. Do tego trzeba dodać podatek VAT. Dopiero w tym momencie możemy uznać, że książka finalnie została wydana, ale to nie koniec wydatków. Aby nowy tytuł miał szansę się sprzedać, trzeba zainwestować w działania marketingowe, a więc opłacić reklamę, zorganizować spotkania autorskie, wykupić miejsce w Empiku i innych sieciach, wysłać książki do recenzji itp. Im autor poczytniejszy, tym promocja zakrojona jest na szerszą skalę, a działania marketingowe zaczynają się już na minimum kilka tygodni przed premierą. Z kolei początkujący debiutant może liczyć na podstawową promocję, a o spotkania autorskie często musi zabiegać sam.

Na samym końcu możemy wreszcie powiedzieć o zysku wydawcy. Jest to zazwyczaj około 10-15%, czyli nieznacznie więcej, niż dostaje sam autor. W interesie zarówno wydawcy, jak i autora jest, by książka jak najlepiej się sprzedała, wówczas obie strony są w stanie na tym zarobić.

Jak kupować taniej?

Wydawcy sami przyznają, że okładkowe ceny książek często są fikcją, nawet tuż po premierze książki. Nie jest zaskakujące to, że czytelnicy przyzwyczaili się do promocji i obniżek i nie chcą już kupować książek po “zwykłej” cenie. W rzeczywistości realna cena książki jest średnio o 10 zł niższa, niż ta wydrukowana na okładce. Zdarza się, że promocje sięgają nawet 75% pierwotnej ceny. Czytelnicy książek z pewnością nie narzekają na taki stan rzeczy i szukają jak najlepszej okazji. Gdzie znaleźć takie promocje i wydać jak najmniej?

Wiadomo nie od dziś, że najtaniej można kupić książki w internecie - i to już z przesyłką. Księgarnie internetowe to prawdziwy skarbiec tańszych książek. Dodatkowo e-księgarnie mają często programy lojalnościowe, dzięki którym można jeszcze bardziej zbić cenę wybranych książek, a także cyklicznie prowadzą wyprzedaże i czyszczenia magazynów.

Drugim miejscem, gdzie znajdziemy tanie książki, tym razem stacjonarnie, są dyskonty i hipermarkety, które ostatnio prześcigają się w ofercie niedawno wydanych bestsellerów dostępnych już za połowę ceny. Starsze pozycje można tam kupić nawet za 9,99 zł, wystarczy tylko śledzić gazetki promocyjne i wypatrywać kolejnych promocji. Czasem też przydaje się trochę sprytu, by zgarnąć najlepsze książki przed innymi książkoholikami.

Kolejny sposób na tańsze zakupy książkowe to śledzenie stron i newsletterów wydawców, lokalnych księgarni oraz sieci księgarskich. Promocje zdarzają się tam bardzo często, zwłaszcza przy okazji czyszczenia magazynów oraz akcji tematycznych. Tu również działają programy lojalnościowe, dzięki którym można zaoszczędzić kolejne kilka procent ceny książki, np. za dodanie opinii przeczytanym książkom, polecanie ich znajomym czy po prostu za kupno określonej ilości książek.

Ogarnianie newsletterów i stron wszystkich interesujących księgarni i wydawnictw może być trudne - nie jesteśmy w końcu przez 24 godziny online. Czasem fajne promocje mogą przejść nam koło nosa. Na szczęście i na to jest sposób. Wystarczy skorzystać z serwisów, które specjalizują się w zbieraniu najciekawszych okazji (na przykład Picodi.com), aby zobaczyć wszystkie aktualne promocje książkowe i uzyskać dodatkowe kody rabatowe. Dzięki temu zaoszczędzamy czas, który możemy w pełni poświęcić na to, co naprawdę lubimy - czytanie!

Cierpliwość jednak czasem naprawdę się opłaca, ponieważ już po kilku tygodniach od wydania dany bestseller przestaje być tak chętnie rozchwytywany. Wielu czytelników, którzy kupili książki zaraz po premierze, potem sprzedaje je na Allegro, w grupach książkowych na portalach społecznościowych i w antykwariatach. Antykwariaty to wciąż miejsca, gdzie można najtaniej znaleźć wybrane książki, zwłaszcza jeśli nie szukamy nowości lub zadowolimy się starszymi wydaniami. Można w nich wyszperać prawdziwe perełki dosłownie za grosze - niekiedy wielkie dzieła literackie sprzedawane są tam za symboliczną złotówkę. Oczywiście w antykwariatach i tanich książkach możemy też dostać po dobrej cenie nieużywane książki, więc warto i tam zaglądać, nawet jeśli nie lubimy książek z drugiego obiegu.

Książki za darmo?

A czy można dostać nowe książki praktycznie za darmo? Jest na to jeden sposób, który staje się w Polsce coraz bardziej popularny - to wymiany książkowe. Takie akcje są już organizowane w wielu miastach cyklicznie i polegają na wymianie przeczytanych już książek na inne, przyniesione przez uczestników akcji. Na Śląsku i w Zagłębiu systematycznie tego typu działania podejmuje grupa Śląskich Blogerów Książkowych. Dzięki takim akcjom przedłużamy życie książek, które są w ciągłym obiegu. Wymiany książkowe są chyba najtańszym sposobem na pozyskiwanie nowych pozycji - wystarczy regularnie wymieniać je na nowe!