فرشاد's Reviews > گریز از آزادی

اریک فروم در این کتاب توضیح داده است که چگونه انسانِ آزاد شده از قید قدرت‌های سرکوبگر بیرونی، آنگاه که در مواجهه با جهان دچار حس تنهایی و ناتوانی می‌شود، بار دیگر از آزادیِ بدست‌آمده‌ی خویش می‌گریزد و با یکی‌شدن و همرنگی با جامعه، حتی به بهای از دست رفتن فردیت و آزادی خود، می‌کوشد تا تنهایی و ناتوانی خویش را درمان کند. هرچند که این راهکار، علی‌رغم این‌که به از دست رفتن آزادی و فردیت منجر می‌شود، از درمان تنهایی و انزوای شخص ناتوان است. به عبارت دیگر، انسان از آزادی خویش می‌گریزد تا بار مسئولیت آزادی را متحمل نشود. اما این گریز از آزادی، مانع از رشد شخصیتی وی می‌گردد و فرد را گرفتار هراس مضاعف می‌سازد. فرد بجای تفکر اصیل، از فرامین اجتماع تبعیت می‌کند. در چنین حالتی تمام رفتارهای فرد ناشی از القای جامعه است، بدون آنکه شعوری در این رفتار وجود داشته باشد. چنین فردی ازدواج می‌کند، فقط به این دلیل که همه‌ی افراد هم‌سن او نیز ازدواج می‌کنند. تحصیلات و شغل غیر دلخواه خود را ادامه می‌دهد، تنها به این دلیل که مطابق معیارهای اجتماع عمل کرده باشد و خود را از فشارهای اجتماعی برهاند. نتیجه‌ی این رفتار ماشینی البته دچار شدن به حس بیقراری و انزواست. فردِ از آزادی گریخته، بیش از پیش با خود بیگانه می‌شود و قدرت انتخاب را از دست می‌دهد و در هر امری، اجتماع است که بجای وی دست به تصمیم‌گیری و انتخاب می‌زند. چنین شخصی بی‌آنکه از چرایی زندگی خود اطلاعی داشته باشد، تنها زندگی دیگران را تقلید می‌کند و همواره دچار اضطراب و بیقراری و تشویش خواهد ماند.


فروم پیشنهاد می‌کند که بجای گریز از آزادی به دامان اجتماع و نهادهای اجتماعی که فردیت و اصالت فرد را از میان می‌برد، باید با کار خودانگیخته و عشق، آزادی را با آغوش باز پذیرا شد و این پذیرشی است که شخصیت فرد را به کمال رسانده و به رشد فردیت او منجر می‌شود. در این صورت، فردی که آزادی را پذیرا می‌شود، از احساس تنهایی و ناتوانی خود در مواجهه با جهان رها می‌شود، و در عین حال با کار خودانگیخته و عشقی که نشانی از تملک و بردگی در آن نیست، به قدرت و اصالت شخصیت نیز خواهد رسید.