streep zn. ‘lijn’
Mnl. strepe ‘strook land’ [1283; VMNW], ‘streep’ in Soo wat gheen streep onder en heeft ‘alles waar geen streep onder staat’ [1461; MNW]; vnnl. strepe, strijpe ‘streep’ [1573; Thes.].
Mnd. strepe ‘streep, strook land’; < pgm. *stripō(n), *straipō(n) (het verschil is niet uit te maken). Daarnaast staat ablautend *strīpan- ‘id.’ (< ouder *streipan-), waaruit (alle met vergelijkbare betekenis ‘streep, strook e.d.’): onl. strīpa ‘strook land’ (alleen in toponiemen), mnl. stripe ‘streep’ [1284; VMNW], West-Vlaams striepe; mnd. strīpe; mhd. strīfe (nhd. Streifen, Streif); ofri. strīpa (nfri. stripe); on. stríp-, nno. stripe, nzw. stripa (‘haarlok’). Met geminaat bovendien mnd. strippe ‘band, reep, strook’, zie → strip.
Ontleend aan Germaans: Oudiers srīab ‘streep’.

streep znw. v., dial. met ê (Goeree, Bommelerw.), maar bij Kiliaen met ē: strēpe, vgl. mnl. strêpe (of strēpe?) ‘streep, strook land, striem’. Dezelfde wisseling van ê en ē in resp. westf. striǝpen ‘strijken’ en mhd. streifen ‘glijden, marcheren’. Daarnaast abl. met ȋ in mnl. strȋpe, mnd. strīpe, mhd. strīfe (nhd. streifen), fri. strīpe, nnoorw. dial. strīpa ‘streep’. — oiers sriab (< *streiba) ‘streep’ van idg. wt. *streib naast *streig in streek. — Vla. striep > ne. stripe (smalle strook van afwijkende kleur op een dierenhuid; smalle strook goed op een andere stof, chevron; woord van de textielindustrie) eerst sedert 1626 en daarom wel ontleend, vgl. Bense 481).

Het germ. vertoont naast elkaar vormen met thema-vokaal, met ei en eu (voor de laatste zie: stropen). Deze wisseling behoeft niet op het idg. te worden teruggevoerd, vgl. J. de Vries PBB 80, 1958, 19.

striep, striepe v., dialectvormen van streep met scherpl. e.

streep v., Mnl. strepe: twee woorden loopen dooreen, een met zachtlange en een met scherpl. e (Hgd. streif); daarnevens met î Mnl. stripe, Mhd. strîfe (Nhd. streifen), Fri. stripe, No. strípa; alle bij den wortel van striem.

striep, zn.: streep. Wvl. striepe. Mnl. stripe ‘streep’, Mnd. stripe, Mhd. strîfe ‘strook’, D. Streif(en) < Idg. *streib-. De lange i [i:] in de Wvl. vorm beantwoordt daar evenwel niet aan; Wvl. verwacht je stripe. Ablautend bij streep, strepe.

striep(e) (E, G, ZV), zn. v.: streep. Ook Wvl. striepe. De uitspraak met lange [i:] is problematisch. Er is Mnl. stripe 'streep', alsook Mnd. stripe, Fri. stripe, N. stripe, Mhd. strîfe, D. Streif(en) < Idg. *streib-. Maar daar moet dan Wvl. stripe, Ovl. (gediftongeerd) strijpe aan beantwoorden, niet striep(e). Of gaat het soms terug op een Idg. *streub-? Vgl. Mhd. striefen 'streifen, abstreichen'. Of invloed van het nagenoeg synonieme striemen?

striep(e), zn. m./v., lange ie: streep. De uitspraak met lange [i:] is problematisch. Er is wel Mnl. stripe ‘streep’, alsook Mnd. stripe, Fri. stripe, N. stripe, Mhd. strife, D. Streif(en) < Idg. *streib-. Maar daar kan alleen Wvl. strijpe - met korte [i] - aan beantwoorden, niet striepe. Of gaat het terug op een Idg. variant *streub-? Vgl. Mhd. striefen streifen: afstrijken’. Of is de ie te verklaren o.i.v. het nagenoeg gelijkbetekenende striem? Volgens De Vries een jong, ontleend woord. Volgens FVW wellicht < stropen.

streep: lyn, smal strook, teken; Ndl. streep (Mnl. strepe), Hd. streif en streifen, Eng. stripe, blb. hoofs. Germ., loop soms m. streek deureen.

streep* lijn 0918-948 [Künzel]

2194. Er loopt eene streep (of streek) door.

l. Aan een weefsel-

Dit wordt van iemand gezegd, die eenigszins in zijne hersenen gekrenkt is, wien het een weinig in zijne bovenverdieping scheelt. Hoogstwaarschijnlijk is deze zegswijze ontleend aan het weven; vgl. mnl. stripe, strepe, een verkeerde, minderwaardige draad in ongeverfde witte of grauwe stof (vgl. het hedendaagsche: er loopt een katoenen draad door, in eigenlijken zin; bij Campen: een quade stripe in een goet laken; Harrebomée I, 41: Een kwade streep in een mooi kleed). Aan een weevsel, waardoor zulk een streep liep, haperde iets; dat was niet zuiver, niet in orde. Zie Tuinman I, 37: Hy heeft een streep door zyn herssens, zo dik als een kabeltouw; Sewel, 764: Ik ken hem, daar loopt een streep door, I know him, he has a weak place in his head; he is a little crackbrained; daar loopt met hem een streek door (hy is de sneedigste niet); Halma, 620: Daar loopt eene streep door, hij heeft eenen slag weg; II, 287: Avoir l'esprit en écharpe, être un peu fou, eene streep in 't verstand hebben, half gek zijn; Harreb. I, 306 b; Geel, Sentim. Reis, VII: Mijnheer, zei de uitgever telkens, onder het drukken, gij hebt een streep vergeten - In 's hemels naam, Mijnheer de Uitgever, als er maar geen streep door loopt; Nw. School, I, 160; fri. der rint by him in streekje troch; Afrik. hy het 'n streep. Niet te vergelijken is het Zuidndl. 'en schreef, 'en streep, 'en vèeg weghebben, niet wel wijs zijn, zinneloos zijn; ook: dronken zijn; vgl. hd. einen Streich (oder Strich) zu viel oder zu wenig haben, dronken zijn, niet wel bij zijn verstand zijn.

2195. Een streep door de rekening.

De koopman, die een post in zijn boek niet betaald krijgt, haalt er een streep door; vandaar dat deze uitdr. de bet. heeft aangenomen van eene onverwachte teleurstelling. Vgl. Halma, 620: Haal daar vrij eene streep door, rayez cela de vos papiers, ne comptez plus làdessus; Harrebomée II, 217 a; Uit één pen, 153; Prikk. III, 15; De Telegraaf, 27 Maart 1915 (avondbl.) p. 1 k. 6: De afloop van dit proces is een streep door de rekening der Duitschers; Nkr. IX, 13 Maart p. 7: Ik heb een dikke, nijdige streep getrokken door heel de berekening van het lot; Antw. Idiot. 1202; het hd. jem. einen Strich durch die Rechnung machen; oostfri. 'n streke dor (of ût) de reken; Reuter, 108: en dicken strich (woräwer) maken, etwas nicht weiter anrechnen; fri. in streek troch 'e rekkening helje. Vgl. krats, streep door de rekening, teleurstelling, een snee door den neus, o.a. Vrije Socialist, 4 Aug. 1917, p. 1 k. 3); zie n^o. 1274 en vgl. de pen halen door iets, iets doorschrappen, het ongedaan maken.

2196. Een streepje (of een schreefje) voorhebben,

d.w.z. iets meer te zeggen hebben, iets meer in de gunst staan dan een ander. Ontleend aan het eene of andere spel, waarbij men een bepaald aantal streepjes moet hebben, om het te winnen; krijgt iemand nu een streepje vóór, dan verkeert hij in gunstiger omstandigheden. Vgl. Brieven v. B. Wolff, 276: Daar wy vrouwen zyn die hebben nog altyd een streepje vooruit; Harreb. II, 261: Hij heeft een schreefje vooruit. In zuidndl. Waasch Idiot. 585: een schreef veur hebben, zeer toegevend behandeld worden; Antw. Idiot. 2025. Syn. hij heeft vier voor uit (Tuinman I, 336). Vgl. voor het Zuidnederlandsch Joos, 76: hij heeft vijf of vijftien voor (Antw. Idiot. 1374), een voetje voor, een voetje vooruit, eene o voor, een holleken voor (deel); zie De Bo, 1340 b; Rutten, 259 b; Schuermans, 824 b; Waasch Idiot. 292; 710; in Volkskunde XIII, 166: een haarken vooruit hebben; en in Z.-Brab. een meetje voorhebben; fri. in streek foarût habbe, tegenover een ander bevoorrecht zijn.