Meehelpen? Ga naar etymologieWiki

 

Jaarwoordgenerator
Vul hier een jaartal in (vanaf 1800) en ontdek welke woorden er in dat jaar aan het Nederlands werden toegevoegd.

 

intensief - (innerlijk sterk, levendig, krachtig, sterk opgevoerd)

Etymologische (standaard)werken

M. Philippa, F. Debrabandere, A. Quak, T. Schoonheim en N. van der Sijs (2003-2009) Etymologisch Woordenboek van het Nederlands, Amsterdam

intensief bn. ‘innerlijk sterk, levendig, krachtig, sterk opgevoerd’
Nnl. intensief ‘gekenmerkt door intensiteit, innerlijke kracht of degelijkheid’, bijv. in intensive grootheid [1799; WNT Aanv. extensief], ‘krachtopwekkend, werkzaam’ [1824; Weiland], intensieve kennis [1864; WNT], intensieve bewerking (van landbouwgrond) [1888; WNT].
Uiteindelijk ontleend aan middeleeuws Latijn intensivus ‘gekenmerkt door inspanning of groei’, afleiding van klassiek Latijn intēnsiō ‘inspanning, groei’ bij het werkwoord intendere, zie → intens.
De diverse specifieke toepassingen van dit woord zijn in de meeste gevallen ontleend via een andere westerse taal, bijv. Frans intensif of Engels intensive. Zo is het begrip intensieve landbouw wrsch. ontleend aan Amerikaans-Engels intensive agriculture [1832; OED]. Ook samenstellingen als arbeidsintensief ‘veel arbeid vereisend’, kapitaalintensief ‘veel kapitaalgoederen vereisend’ [1944; WNT Aanv. kapitaal III] zijn vermoedelijk ontleend aan Engels labour-intensive, capital-intensive e.d., hoewel deze door OED pas in het eind van de jaren 1950 gedateerd worden. De taalwetenschappelijke betekenis ‘nadruk gevend, versterkend (van een woord)’, bijv. in intensieve werkwoorden, is rechtstreeks ontleend aan het Neolatijnse equivalent (verba) intensiva.
♦ intensive care zn. ‘zorg voor ernstig zieke patiënten met constante bewaking’. Nnl. intensive care ‘id.’ [1974; Koenen], bij overdracht ook ‘afdeling daarvoor in een ziekenhuis’ [1984; van Dale HN]. Ontleend aan Engels intensive care ‘zorg met constante bewaking’ [1967; OED], met een tweede lid care ‘zorg’, verwant met → karig. Voor de afdeling in het ziekenhuis gebruikt het Engels uitsluitend de samenstelling intensive-care unit [1963; OED].

P.A.F. van Veen en N. van der Sijs (1997), Etymologisch woordenboek: de herkomst van onze woorden, 2e druk, Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpen

intensief [krachtig, hevig] {1864} < frans intensif [idem] < middeleeuws latijn intensivus [idem], van latijn intentus, intensus [gespannen, fel] (vgl. intens).

Dialectwoordenboeken en woordenboeken van variëteiten van het Nederlands

G.J. van Wyk (2003), Etimologiewoordeboek van Afrikaans, Stellenbosch

1intensief b.nw.
1. Wat indringend, kragtig of sterk is en gekenmerk word deur intensiteit. 2. (taalkunde) Wat groter intensiteit of krag uitdruk en versterking meebring. 3. (t.o.v. kleure) Diep, sterk, donker. 4. (ekonomie) Waar baie kapitaal en arbeid per eenheid oppervlakte aangewend word.
Uit Ndl. intensief (1864 in bet. 1, 1863 in bet. 2, 1880 - 1884 in bet. 3, 1888 in bet. 4).
Ndl. intensief uit Fr. intensif.
Eng. intensive.

2intensief s.nw. (geselstaal)
Intensiewesorgeenheid.
Verkorting van intensiewesorgeenheid.

Uitleenwoordenboeken

N. van der Sijs (2010), Nederlandse woorden wereldwijd, Den Haag; met aanvullingen uit Uitleenwoordenbank 2015

intensief ‘krachtig, hevig’ -> Indonesisch inténsif ‘krachtig, hevig’.

Dateringen of neologismen

N. van der Sijs (2001), Chronologisch woordenboek: de ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, Amsterdam

intensief krachtig, hevig 1864 [WNT] <Frans

Overige werken

Woordenboek der Nederlandsche taal (WNT) & Middelnederlandsch woordenboek (MNW) & Vroegmiddelnederlands woordenboek (VMNW) & Oudnederlands woordenboek (ONW) – alle onderdeel van de Geïntegreerde Taalbank (GTB)

Zoek dit woord op in het WNT, MNW, VMNW, ONW.

Hosted by Instituut voor de Nederlandse Taal