Meehelpen? Ga naar etymologieWiki

 

Jaarwoordgenerator
Vul hier een jaartal in (vanaf 1800) en ontdek welke woorden er in dat jaar aan het Nederlands werden toegevoegd.

 

abdicatie - (troonsafstand)

Etymologische (standaard)werken

M. Philippa, F. Debrabandere, A. Quak, T. Schoonheim en N. van der Sijs (2003-2009) Etymologisch Woordenboek van het Nederlands, Amsterdam

abdicatie zn. ‘troonsafstand’
Vnnl. abdicatie of verlatinge vande Croon [1689; WNT verlating I]; nnl. abdicatie is een onduitsch woord, van 't Fransche abdiquer en beteekent een vrywillige afstand [1773; Boey].
Al dan niet via Frans abdication [15e eeuw] ontleend aan Latijn abdicātiō, dat behoort bij het werkwoord abdicāre ‘afstand doen’, gevormd uit → ab- ‘af’ en dicāre ‘plechtig verkondigen’.
♦ abdiceren ww. ‘troonsafstand doen’. Vnnl. abdiceren “ontseggen, afseggen” [1650; Hofman], naast verouderd abdiqueren (< Frans abdiquer [1402]). Wrsch. hypercorrect via de spelling afgeleid van abdicatie (zoals ook bij fabriceren) of met oorspr. -c- door een verkeerde afleiding van het Latijnse werkwoord abdīcere ‘verwerpen’, dat met abdicāre vermengd werd.

EWN: abdicatie zn. ‘troonsafstand’ (1689)
ANTEDATERING: sonder abdicatie nochtans van haer Recht van Souverainiteyt 'zonder afstand van haar recht van onafhankelijkeid' [1665; Van Aitzema 10, 637]
EWN: ♦ abdiceren ww. ‘troonsafstand doen’ (1650)
ANTEDATERING: ... niet en abdiceren het recht 'geen afstand doen van het recht' [1622; De Groot, 111]
[J. Luif (2010-2018), 'Oudere dateringen van woorden uit het EWN', in: Trefwoord (bewerkt)]

P.A.F. van Veen en N. van der Sijs (1997), Etymologisch woordenboek: de herkomst van onze woorden, 2e druk, Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpen

abdicatie [troonsafstand] {1824} < frans abdication < latijn abdicationem, 4e nv. van abdicatio [het afstand doen van een ambt], afgeleid van abdicare (verl. deelw. abdicatum) [afstand doen van] (vgl. abdiceren).

Uitleenwoordenboeken

N. van der Sijs (2010), Nederlandse woorden wereldwijd, Den Haag; met aanvullingen uit Uitleenwoordenbank 2015

abdicatie ‘troonsafstand’ -> Indonesisch abdikasi ‘troonsafstand’.

Dateringen of neologismen

N. van der Sijs (2001), Chronologisch woordenboek: de ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, Amsterdam

abdicatie troonsafstand 1824 [WEI] <Frans

Overige werken

Woordenboek der Nederlandsche taal (WNT) & Middelnederlandsch woordenboek (MNW) & Vroegmiddelnederlands woordenboek (VMNW) & Oudnederlands woordenboek (ONW) – alle onderdeel van de Geïntegreerde Taalbank (GTB)

Zoek dit woord op in het WNT, MNW, VMNW, ONW.

Hosted by Instituut voor de Nederlandse Taal