SchoolTV - Eigenwijzer begrippenlijst

Categorie: Algemeen of niet ingedeeld
Datum & Land: 05/06/2007, NL
Woorden: 765

Aantrekkingsfactoren
Verhuizen doe je niet zomaar. Je hebt redenen nodig om ergens naar toe te gaan.
Pluspunten van een nieuwe buurt of huis spelen daarbij een rol. Rust, ruimte en werkgelegenheid. Dit zijn aantrekkingsfactoren. Redenen om ergens naar toe te verhuizen om daar een betere bestaan op te bouwen.
Aantrekkingsfactoren zijn heel persoonlijk. Wat voor de één 'aantrekkelijk' is, is voor de ander heel gewoon.

absorberen
inzuigen, in zich opnemen

Absoluut vorst
Lodewijk XIV werd geboren in 1638. Toen hij vijf jaar was, stierf zijn vader, de koning. Omdat Lodewijk nog te jong was om hem op te volgen, nam Eerste Minister Mazarin zijn taak over.
In 1661 werd Lodewijk koning van Frankrijk. Dus regeerde hij. Het volk had toen niets in te brengen. Er was geen inspraak of medezeggenschap. Er was geen democratie. Er was geen parlement (Eerste en Tweede Kamer) die zijn macht inperkte. Zelfs de ministers moesten doen wat de koning wilde. Ministers waren zijn dienaren. De koning bepaalde welke wetten er kwamen. Hij voerde ze ook uit hoe hij dat het beste vond. Lodewijk XIV was absoluut vorst. Deze manier van regeren noemen we absolutisme.

actualiteit
gebeurtenis van de dag, van het ogenblik; het aan de orde zijn

Achterstandswijken
In veel grote steden van Nederland zijn woonwijken ontstaan, waar de woonomgeving slecht is. De huizen worden vaak matig onderhouden. Sommige huizen staan leeg. Het inkomen van de mensen die in de wijk wonen is laag. Er is sprake van veel criminaliteit en werkeloosheid. In deze wijken wonen gemiddeld veel (nieuwe) allochtonen.
Er zijn problemen in de omgang van verschillende bevolkingsgroepen. De overheid wil de achterstandswijken weer opknappen. De ruimte moet weer aantrekkelijk worden om te wonen. De inwoners moeten zich weer veilig voelen. Ook moet de omgang van verschillende bevolkingsgroepen weer op gang worden gebracht.

accompanied
vergezeld; begeleid; gepaard gaand met

accessoire
bijkomstige zaak, bijvoorbeeld een sieraad als lichaamsversiering

actuate
(aan)drijven; in beweging (werking) brengen

adjacent
aangrenzend; belendend; aanliggend (van een hoek)

Ademhaling
Zonder verse lucht raak je snel buiten bewustzijn. Door adem te halen komt er lucht in je longen. Door uitademen verlaat de lucht de longen weer. De lucht die je uitademt bevat minder zuurstof dan de ingeademde lucht. Je kunt inademen via mond of neus. In de neus wordt de lucht gezuiverd van stofdeeltjes en opgewarmd.
Manieren van ademhalen
De bewegingen van de borstkas en buik helpen bij het ademhalen.
Borstademhaling: De spieren tussen ribben trekken samen en trekken zo de borstkas op. Zo wordt de borstkas vergroot en kunnen de longen meer uitzetten. Je ademt in. Bij uitademen gebeurt het omgekeerde. Het middenrif vormt de grens tussen borstkas en buikholte.
Buikademhaling: Wanneer het middenrif omlaag gaat wordt de inhoud van de borstkas groter en wanneer deze omlaag gaat kleiner. Zo helpt het middenrif bij ademhaling. De weg van de lucht
Bij inademen gaat lucht door de mond- en-of neusholte. Vervolgens gaat lucht naar de luchtpijp en dan naar de longen. In de longen vertakt de luchtpijp zich tot steeds nauwere buisjes, deze monden uit in de longblaasjes. Bloedvaten liggen dicht tegen de longblaasjes aan. De longblaasjes geven zuurstof af aan het bloed en halen er koolstofdioxide uit. Het bloed zorgt voor de aan- en afvoer van zuurstof en kooldioxide van en naar de cellen.Wat gebeurt er in de cellen?

Afstotingsfactoren
Verhuizen doe je niet zomaar. Je hebt redenen nodig om weg te gaan.
Als je besluit te verhuizen kan dat komen door minpunten van het huis of de buurt waarin woont. Drukte, onveiligheid, criminaliteit of een saaie buurt.
Dit zijn afstotingsfactoren. Redenen om weg te gaan en ergens anders een beter bestaan op te bouwen. Afstotingsfactoren zijn heel persoonlijk. Wat voor de één 'afstotend' is, is voor de ander geen probleem.

afzetmarkt
gebied waar men koopwaren kan verkopen

akkoorden
overeenstemmingen; (harmonische) samenklanken van drie of meer tonen, gewoonlijk in één octaaf

Allochtonen
De afgelopen 50 jaar zijn er veel immigranten naar Nederland gekomen. Sommigen zijn gekomen om hier te werken. Anderen om hier in veiligheid te leven of een gezin te stichten.
Velen van hen hebben inmiddels de Nederlandse nationaliteit. Ze hebben een Nederlands paspoort. Hun ouders of zijzelf zijn in het buitenland geboren. Ze zijn allochtone Nederlanders.
Allochtone Nederlanders uit het westerse cultuurgebied zijn westerse allochtonen. Allochtone Nederlanders uit andere dan het westerse cultuurgebied, zijn niet wetserse allochtonen.

aleatoriek
onzekerheid; wisselvalligheid

Alto's
Deze groep bestaat al lang. Het zijn eigenlijk moderne hippies zonder de hippie normen en waarden. De alto's houden van dezelfde soort muziek en hebben evenals de hippies een alternatieve kledingstijl. Hier houdt de vergelijking meteen op. Hippies hadden veel idealen; de alto heeft er bijna geen.
Uiterlijk
Alto is een afkorting van alternatief. Jongeren die zich alto noemen, willen dus anders zijn dan de rest. Ze uiten dat vooral in hun uiterlijk. Niet alle alto`s gaan even ver in hun alternatieve stijl, maar een aantal kenmerken kunnen we wel noemen.
De kleding is over het algemeen wijd en vaak donker of apart van kleur. Broeken hebben vaak wijde pijpen. Daaronder worden vaak kisten of Dr. Martens gedragen.Voor de alto geldt dat het niet uitmaakt, als het maar onconventioneel is.
Datzelfde geldt voor haar en make-up. Hoewel alto`s niet zo radicaal zijn als de punkers, zijn ze wel herkenbaar. Hun haar is vaak lang (ook bij jongens) en soms gekleurd. Meisjes en jongens maken soms gebruik van make-up: ze kleuren dan bijvoorbeeld hun ogen en hun nagels zwart. Ze gaan hierin echter niet zover als de gothics.
Alto`s vallen vaak op door details. Ze dragen vaak aparte en opvallende sieraden en piercings. Of ze vallen op door aparte kledingaccenten; twee verschillende kleuren panty`s, felle schoenveters en broekkettingen in signaalkleuren bijvoorbeeld.

amendement
Voorstel tot wijziging van een wetsontwerp

ambtenaar
Persoon die aangesteld is in een door de overheid beheerde dienst

ambachtslieden
lui die een ambacht uitoefenen; ambacht is handwerk dat aangeleerd moet worden en als broodwinning wordt beoefend

Anorexia nervosa
een aandoening waarbij iemand weigert te eten

angling
hengelen

ancient
(zeer) oud; antiek

anchor (presenter)
(ook: anchorman)(radio of tv): nieuwslezer; ankerman; presentator; moderator

analyse
Ontleding in bestanddelen voor nadere beschouwing.

analoog
overeenkomstig-overeenkomend-overeenstemmend-De weergave van gegevens d.m.v. continu variabele grootheden als spanning, lengte en gewicht betreffende (tegenovergestelde van digitaal).

analogy
analogie; overeenkomst; overeenstemming; evenredigheid (wiskunde)

antropogene
door mensen teweeggebracht

artificially
kunstmatig; gekunsteld

arouse
(op)wekken; wakker schudden (worden); aanporren; prikkelen

aria
door één persoon voorgedragen lyrisch zangstuk met instrumentale begeleiding

Architectuur in ontwikkeling
Beeldende kunst en architectuur ontwikkelen zich vaak parallel aan elkaar.
Tot de 20e eeuw bepaalden vooral de waterschappen de inrichting van Nederland en werkten opdrachtgevers en architecten amper samen.
Vanaf begin 20e eeuw komt er een planmatiger aanpak voor de uitbreiding van steden.

archeologische
oudheidkundige

Arbeidsmigranten
Er zijn mensen die naar Nederland komen omdat ze hier willen komen werken. Dit zijn de arbeidsmigranten. Ze worden aangetrokken door het idee dat je in Nederland veel geld kunt verdienen. Sommige komen naar Nederland om werk te doen waar in Nederland geen of weinig mensen voor zijn.
Tussen 1965 en 1975 zijn er veel arbeidsmigranten gekomen uit landen rondom de Middellandse Zee. Het waren gastarbeiders. Ze deden eenvoudig werk waar in Nederland onvoldoende mensen voor waren. De Nederlandse regering heeft de gastarbeiders uitgenodigd om in Nederland te komen werken.
Veel gastarbeiders zijn nooit teruggekeerd naar hun geboorteland. Ze zijn gebleven in Nederland en hebben een gezin gesticht. Hun kinderen en kleinkinderen zijn in Nederland geboren. Nederlanders met ouders die niet in Nederland zijn geboren. Allochtone Nederlanders.

artistiek
kunstvaardig; kunstwaarde hebbend

associëren
verbinden

asset
creditpost; voordeel; goed; bezit

Asielzoekers
Mensen die naar Nederland zijn gevlucht en vragen om toelating zijn asielzoekers. De Nederlandse overheid onderzoekt hun aanvraag. Zijn ze gevlucht voor geweld of vervolging, dan kunnen ze worden toegelaten in Nederland. Zijn ze op zoek naar werk, dan worden ze niet toegestaan. Gedurende het onderzoek verblijven ze in een Asielzoekerscentrum (AZC).
Asielzoekerscentrum
In de Asielzoekerscentra bereiden de asielzoekers zich voor op hun toekomst. Of deze nu in Nederland ligt of in het land van herkomst. Ze kunnen Nederlands leren en zich verdiepen in de Nederlandse maatschappij. Op het terrein van het AZC staan tijdelijke woningen of stacaravans. Er staan ook openbare gebouwen. Zoals een school, een bibliotheek, een wasserette en een crèche.

ashore
aan land; aan wal; op het strand; gestrand

asylum
asiel; vrijplaats; toevluchtsoord

attempts
pogingen; aanslagen

atomen
minstens uit een proton en neutron bestaande massa die alleen of samen met soortgelijke of andere atomen een molecule vormt

attributen
tot het wezen behorende eigenschappen; zinnebeeldige kentekens; bijvoeglijke bepalingen (taalkundig)

autonoom
autonomie bezittend, autonomie betekent zelfregering; onafhankelijkheid van de wil.

Autodesign
Autodesign door de jaren heen - Gottlieb Daimler ontwikkelde een cilindrische motor en monteerde deze aan een fiets. De motorfiets was geboren.
Na de fiets vond Karl Benz een voertuig uit met drie wielen en een motor met vier cilinders. De ontwikkeling ging nog verder en er kwamen automobielen met vier wielen.
Deze auto's zagen eruit als een koets zonder paarden. Vooral de rijke bovenlaag van de bevolking reed erin. De eerste keer dat mensen zo'n automobiel zagen, waren ze ervan overtuigd dat het helse machines waren.
Henry Ford wilde op grote schaal auto's produceren. Hij bedacht een productiesysteem met lopende banden, waaraan hij auto's liet assembleren die uit honderden verschillende onderdelen bestonden. Door de uitvinding van de lopende band veranderde het exclusieve karakter van de auto drastisch.

auteur
schrijfster of schrijver van een boek

auditief
op het gehoor betrekking hebbend

avant-garde
jonge generatie, voorhoede (b.v. van kunstenaars)

barges
schuiten; pramen; aken; (officiers)sloepen; staatsieboten; woonboten; drijvende clubgebouwen van roeivereniging (oxford)

ballroom
Dans die door de hele zaal gedanst wordt en niet op één plek

ballade
episch dichtstuk in strofische vorm, met of zonder refrein, dat in korte scherpe trekken een romantisch voorval behandelt, soms in dialogische vorm; muziekstuk van episch-lyrisch karakter, zonder tekst

Bacteriën, virussen en schimmels
Er zijn veel organismen die je met het blote oog niet kunt zien. Ze worden micro-organismen genoemd. Van sommige kun je behoorlijk ziek worden. Het is dan ook belangrijk dat deze niet in je lichaam komen.
Drie voorbeelden van micro-organismen zijn:
1. Bacteriën
2. Virussen
3. Schimmels
Bacteriën Een bacterie is maar één cel groot. Het heeft geen celkern. Ze zijn nog net met de lichtmicroscoop te zien. Maar dan alleen als kleine bolletjes, staafjes of spiraaltjes.
Ze komen overal voor: op tafel, toilet, kleding, huid... noem maar op. De meeste zijn niet schadelijk. Maar van sommige kun je (letterlijk) doodziek worden.
De MRSA bacterie is de beruchte ziekenhuis bacterie. Om te voorkomen dat deze verspreid wordt, wordt in het ziekenhuis alles goed schoongemaakt.
Er zijn geen mannelijke en vrouwelijke bacteriën nodig om nieuwe te krijgen. Een bacterie deelt zich gewoon in tweeën. En dat gaat razendsnel. Als je begint met één bacterie, dan kunnen er na een halve dag al miljarden zijn. Melk die buiten de koelkast wordt bewaard, kan dan ook al binnen elke uren zuur zijn.
Tegen bacterie-ziektes wordt antibioticum gebruikt. Dit medicijn bevat penicilline, een stofje gemaakt door schimmels. Penicilline doodt de bacteriën.
Er zijn ook nuttige bacteriën. In de natuur zorgen ze ervoor dat dode planten en dieren afgebroken worden.
Maar ook bij de bereiding van voedsel worden bacteriën gebruikt. Denk maar aan yoghurt en zuurkool.
Schimmels Schimmels kunnen één cel groot zijn. Er zijn ook schimmels, zoals paddenstoelen, die uit heel veel cellen bestaan.
Schimmels hebben wel celkernen. Wanneer je een paddenstoel ziet, zie je maar een klein deel van het organisme.
Het grootste deel bevindt zich in de grond. Vanuit de steel groeien namelijk heel veel draden de bodem in.
Op een beschimmelde boterham of kaas zie je dus ook maar een klein deel van de schimmel. De draden zitten in het brood of de kaas.
Als je voedsel eet dat bedorven is, kun je diarree krijgen. Voetschimmel kan huidinfecties veroorzaken.
Bepaalde soorten schimmels worden gebruikt om Franse kaasjes te maken. Ook om brood en bier te maken wordt een schimmel gebruikt: gist. En net als bacteriën ruimen schimmels in de natuur dode planten en dieren op.
En dankzij de Penicillium schimmel zijn er medicijnen om schadelijke bacteriën te doden.
Virussen Virussen zijn veel kleiner dan bacteriën of schimmels. Met de lichtmicroscoop zijn ze niet te zien. Onder een elektronenmicroscoop wel.
Een virus heeft geen kern, het is eigenlijk niet eens een echte cel. Het is een eiwitomhulseltje met daarin erfelijk materiaal.
Virussen kunnen alleen overleven in of op andere levende wezen. Veel virussen kunnen zich snel aanpassen aan de omstandigheden. Het griepvirus bijvoorbeeld verandert iedere keer een beetje, zodat je steeds weer de griep kan krijgen. Dit is ook het geval met het vogelgriepvirus en met HIV (het virus dat AIDS veroorzaakt).
Omdat virussen steeds een beetje veranderen, zijn ze moeilijk ze te bestrijden.
Bij inenting worden er door een injectie verzwakte ziekteverwekkers of stukjes van de ziekteverwekkers in je lichaam gebracht. Je lichaam maakt afweerstoffen die deze ziekteverwekkers vernietigen. Als je dan het echte virus in je krijgt wordt niet meer (zo) ziek.
Inenten kan nog niet bij alle virusziektes.

Bacteriën
Een bacterie is maar één cel groot. Het heeft geen celkern. Ze zijn nog net met de lichtmicroscoop te zien. Maar dan alleen als kleine bolletjes, staafjes of spiraaltjes.
Ze komen overal voor: op tafel, toilet, kleding, huid... noem maar op. De meeste zijn niet schadelijk. Maar van sommige kun je (letterlijk) doodziek worden.
De MRSA bacterie is de beruchte ziekenhuis bacterie. Om te voorkomen dat deze verspreid wordt, wordt in het ziekenhuis alles goed schoongemaakt.
Er zijn geen mannelijke en vrouwelijke bacteriën nodig om nieuwe te krijgen. Een bacterie deelt zich gewoon in tweeën. En dat gaat razendsnel. Als je begint met één bacterie, dan kunnen er na een halve dag al miljarden zijn. Melk die buiten de koelkast wordt bewaard, kan dan ook al binnen elke uren zuur zijn.
Tegen bacterie-ziektes wordt antibioticum gebruikt. Dit medicijn bevat penicilline, een stofje gemaakt door schimmels. Penicilline doodt de bacteriën.
Er zijn ook nuttige bacteriën. In de natuur zorgen ze ervoor dat dode planten en dieren afgebroken worden.
Maar ook bij de bereiding van voedsel worden bacteriën gebruikt. Denk maar aan yoghurt en zuurkool.

baulked
verijdeld; teleurgesteld; gehinderd; ontweken; gemist; voorbij gelaten gaan

beschouwend
aandachtig beziend; beoordelend; houdend voor; ambtshalve keurend

beschermstoffen
voedingsstoffen die je tegen ziektes beschermen: vitaminen en mineralen

belijdenis
openlijke en plechtige verklaring dat men de leerstellingen van een geloof erkent; geheel der leerstellingen van een kerkgenootschap; tweede deel der biecht: berouwvolle bekentenis van de zonde

bekeren
tot inkeer brengen; iemand bewegen tot een (andere) godsdienst over te gaan

beginselpartij
Politieke partij die politiek bedrijft vanuit een verklaring waarin de overtuigingen van iemand of van een partij uiteengezet worden

Beenderen en gewrichten
Het skelet bestaat uit been en kraakbeen. Je kunt met een vergrootglas of microscoop een bot bekijken.
Bouw van beenderen
Pijpbeenderen zijn hol. De uiteinden van pijpbeenderen bevatten beenbalkjes. De holle pijpbeenderen bevatten geel beenmerg. De beenbalkjes zorgen ervoor dat het bot stevig en licht is. De holten tussen de beenbalkjes bevatten rood beenmerg.
Een bot groeit vanuit de uiteinden in de lengte.

Beeldverhalen
Het beeldverhaal heeft in diverse vormen altijd bestaan. Tekeningen bieden een mogelijkheid om verhalen te vertellen. Het maken van een stripverhaal is een van de vormen om dat te doen.
De geschiedenis van het beeldverhaal gaat terug tot in de prehistorie. Toen al tekenden mensen jachttaferelen, mensfiguren, dieren en symbolen tegen de wanden van grotten. Wat de precieze betekenis of bedoeling van deze tekeningen is, valt niet meer te achterhalen. Waarschijnlijk maakten de grottekeningen onderdeel uit van godsdienstige rituelen.
De Egyptenaren stelden met beelden en symbolen een schrift samen. Zij ontwikkelden het hiërogliefenschrift, letterlijk: een beeldtaal. De beelden symboliseren de betekenis van woorden. Daarnaast schilderden en beeldhouwden de Egyptenaren allerlei taferelen, die vaak verband hielden met hun godsdienst. Deze schilderingen en reliëfs zijn heel verhalend van opzet.
De Grieken en vooral ook de Romeinen maakten veel beeldverhalen. Van de Grieken zijn nog vele vazen bewaard gebleven met daarop gevechten, sportevenementen, taferelen uit het dagelijks leven en mythologische scènes.

bedevaart
reis (meestal te voet) naar een heilige plaats om een gunst af te smeken of als boetedoening; de gezamenlijke personen die een bedevaart doen

bearing
het dragen; dragen; druk; gedrag; optreden; (ver)houding; betrekking; verband; richting; strekking; bedoeling; betekenis; ligging

bewindslieden
Leden van de regering

bevruchting
samensmelten van de kern van een eicel en een zaadcel

biostratigrafie
tak in de geologie die aardlagen en fossielen onderzoekt

biometrie
het gebruik van lichaamskenmerken of gedragseigenschappen om de identiteit van iemand te controleren of vast te stellen

Biologische soortbegrip
Organismen behoren tot dezelfde soort als ze vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen

biografie
levensbeschrijving

Biografie
In een biografie wordt een personage beschreven of gespeeld. Een autobiografie schrijf je over jezelf, biografieën kunnen over iedereen gaan. Meestal worden biografieën geschreven over kleurrijke, invloedrijke en historisch belangrijke personen.
Algemeen:1. Hoe heet je?
2. Hoe oud ben je?
3. Waar ben je geboren?
4. Vertel iets over je ouders, achtergrond, milieu. Wat voor jeugd heb je gehad?

biodynamisch
landbouw waarbij het milieu wordt ontzien; meer aandacht voor het welzijn van de dieren

Binnenlandse migratie
De meeste Nederlanders die verhuizen blijven in Nederland wonen. Van de 2 miljoen Nederlanders die jaarlijks verhuizen blijft 80% dicht in de buurt wonen. Verhuizingen binnen de Nederlandse grenzen noemen we binnenlandse migratie.

bijfiguren
Minder belangrijke personen in een verhaal. Hebben iets met de hoofdpersoon te maken.

bi-lingual
tweetalig

Bloed
Het bloed bevindt zich in de bloedvaten en wordt rondgepompt door het hart. In de bloedvloeistof bevinden zich verschillende cellen, elk met een eigen functie.
Aan- en afvoer van stoffen
Het bloed zorgt voor de aan- en afvoer van stoffen. Zuurstof en voedingsstoffen worden voor elke levende cel aangevoerd. Als de voedingsstoffen door de cel worden verbruikt ontstaan afvalstoffen. Die worden afgevoerd. Koolstofdioxide is daar een voorbeeld van. Bloedvaten Het bloed vervoert stoffen naar en van lichaamscellen. Het bloed stroomt door buisjes: de bloedvaten. Het hart pompt het bloed door de bloedvaten. Je kunt voelen dat je hart pompt als je je hand een beetje links boven je borst houdt. De grote bloedvaten vertakken zich steeds weer, tot steeds dunnere bloedvaten. De dunste bloedvaten in je lichaam heten haarvaten. Haarvaten brengen het bloed tot vlak bij de cellen. Als je bloed in een beker een tijdje laat staan, zakken de donkerrode bloedcellen naar de bodem.Rode bloedcellen
Rode bloedcellen vervoeren zuurstof en koolstofdioxide. Rode bloedcellen leven ongeveer vier maanden en worden dan vervangen. Je lichaam maakt elke seconde 2,5 miljoen nieuwe bloedcellen!Witte bloedcellen
In je bloed zitten ook witte bloedcellen. Deze zijn groter dan de rode bloedcellen. Je hebt veel meer rode dan witte bloedcellen. Witte bloedcellen beschermen ons lichaam tegen indringers zoals bacteriën. Ze maken bacteriën onschadelijk. Zo worden we niet zo snel ziek. Bloedplaatjes

boundary
grens; landpaal

Boulimia nervosa
verstoord eetpatroon waarbij iemand eetbuien heeft gevolgd door braken

Botbreuken en blessures
Botten kunnen breken en scheuren.
Botbreuk
Een bot breekt heel moeilijk omdat het heel stevig is.
Je kunt een botbreuk bijvoorbeeld oplopen bij sport of in het verkeer. De twee stukken van een gebroken bot groeien weer aaneen. Een bot breekt makkelijk als je te weinig kalk binnen krijgt.Sport en blessures
Gewrichten worden op hun plaats gehouden door een gewrichtskapsel. Bij een verstuiking of een verzwikking wordt het gewrichtskapsel beschadigd en dat is pijnlijk. Je knieschijf beschermt het gewrichtskapsel van je knie.

Boeddhisme
Boeddha - De Indiase prins Siddharta Gautama is de grondlegger van het boeddhisme. Als volwassene zag hij het lijden van mensen. Hij gaf zijn rijkdom op en ging op zoek naar een manier om je te bevrijden van het leed. Hij leerde dat hiervoor acht stappen nodig zijn.

bouwstoffen
voedingsstoffen die je nodig hebt voor groei en onderhoud van je lichaam: eiwitten, water en mineralen

bruikleen
het geleend hebben om het te gebruiken

bruidsschat
geld of goed dat de bruid mee ten huwelijk brengt

broeikaseffect
algehele temperatuurverhoging door de vorming van grote hoeveelheden kooldioxide in de dampkring

Broeikaseffect

Het broeikaseffect is een term die je tegenwoordig vaak hoort, maar wat is het nu precies? Om goed te kunnen begrijpen wat het broeikaseffect is moet je eerst weten wat straling is.
Ieder voorwerp dat we gebruiken zendt straling uit. Hoe hoger de temperatuur van een voorwerp hoe groter de energie van de straling is. Ook de zon en de aarde zenden stralingen uit. De zonnestraling kun je goed zien en warmen het aardoppervlak op. De stralingen van de aarde kun je niet zien, deze noemen we ook wel infrarode stralingen. Alle straling komt terecht in de atmosfeer. De atmosfeer is een laag die rondom de aarde zit. Hij wordt ook wel de dampkring genoemd. De onderste laag van deze atmosfeer is de ozonlaag. Deze ozonlaag is voor al het leven op aarde van levensbelang. Ozon is namelijk een vorm van zuurstof. Zonder de atmosfeer zou er hier op aarde geen lucht zijn en zou er ook geen leven mogelijk zijn. In de atmosfeer worden alle stralingen van gassen die overal ter wereld worden uitgestoten gemengd. De infrarode stralingen van de aarde worden door de gassen en de wolken geabsorbeerd en deze gassen worden voor een deel weer teruggezonden naar de aarde.

breeding
(het) voortbrengen; opvoeding; beschaving; beschaafde manieren; broed-

brandstoffen
energierijke stof, voedingsstof

brailleschrift
Door L. Braille uitgevonden reliëfschrift voor blinden, dat uit combinaties van punten bestaat. Het wordt vaak, afgekort, braille genoemd.

burgerij
De burgers als groep

Castellum
Een castellum is een Romeins legerkamp. Binnen de muur stonden de soldatenbarakken. Wel 10.000 mannen woonden er. De soldaten moetsen voorkomen dat de mensen in het veroverde gebied in opstand kwamen. Ook moesten zij de grens bewaken en verdedigen tegen de vijandelijke invallen. Buiten het castellum stonden de tempels en de arena. Daar stond ook de supermarkt, een grote markthof waar de soldaten van alles konden kopen. De inwoners uit de buurt verdienden goed aan de Romeinse soldaten.

carved
gesneden; voorgesneden; gekerfd; gespleten; verdeeld; gebeeldgesneden; gebeeldhouwd; gegraveerd

carrosserie
koetswerk van auto's

carrière
loopbaan

capaciteit
geschiktheid; vermogen

cabaret
genre van lichte vermaakskunst

Cabaret
Cabaretiers komen met een persoonlijke getuigenis, reflecteren op hun eigen leven en raken daarmee universele thema's die iedereen herkent. Hun middel is humor, waardoor schijnbaar onverenigbare denkbeelden in een flits samenvallen. Gevolg: herkenning, inzicht, bevrijding, lachen; kortom humor!
Cabaretiers van nu hebben het bijna altijd over hun eigen leven. Cabaret is populair. Maar dat is niet alleen iets van deze tijd. Het ontstond al in 1881 in Parijs, waar revue en variété de populaire vormen van vermaak waren. Cabaret is oorspronkelijk een Franse aanduiding voor kroeg. De eerste openbare kunstkroeg (cabaret-artistique) heette Le Chat Noir.
Rond dezelfde tijd ontstond ook in Berlijn de behoefte om het bestaande café-chantant, de 'Tingeltangel', op hoger niveau te brengen. Er ontstond een vorm van amusementskunst met behalve liedjes ook gesproken teksten, de latere conférences. De cabaretartiesten waren intellectueler dan de variétéartiesten van hun tijd, evenals het publiek dat ze trokken. Cabaret artistique vond al snel navolging in Rotterdam en Amsterdam. In 1885 werd het in de Amsterdamse Pijp door Eduard Jacobs geïntroduceerd. Hij zong naar Frans voorbeeld in de nachtelijke uren in een rokerig café satirische levensliedjes over burgerlijkheid en dubbele moraal.
Koos Speenhoff was een andere pionier in het Nederlandse cabaret: hij was een wat elitaire figuur in de wereld van het vermaak en stond op het toneel als een verdwaalde letterkundige met een gitaar. Nationaal bekend en geliefd werd cabaret in de dertiger jaren door Louis Davids, die volle zalen trok met liedjes als 'De Olieman' en 'De Kleine Man'. ABC-cabaret
In 1936 werd het ABC-cabaret opgericht. Veel nieuwe Nederlandse cabaretiers leerden bij dit gezelschap het vak. Ook Wim Kan heeft hier na de Tweede Wereldoorlog een belangrijke rol gespeeld, maar in 1970 besloot hij te gaan werken aan een onemanshow. Door zijn oudejaarsconferences groeide hij uit tot een nationale held. Hij vond in de politiek veel stof voor zijn conferences, maar hij nam geen stelling. Kan bracht sobere voorstellingen: hij zong weinig en slecht, kende zijn teksten niet uit zijn hoofd en maakte weinig gebruik van rekwisieten.

catechisatie
godsdienstonderwijs

christen-democratie
Een politieke stroming die het christelijk geloof als inspiratiebron heeft

choreograaf
beoefenaar der choreografie, choreografie is het ontwerpen van balletten en dansfiguren

Chlamydia
In Nederland lopen jaarlijks meer dan 100.000 mensen een soa (seksueel overdraagbare aandoening) op. Chlamydia is hierbij de meest voorkomende. Naar schatting zijn er jaarlijks zo’n 60.000 mensen die chlamydia oplopen. Chlamydia is een infectie die wordt veroorzaakt door een bacterie genaamd chlamydia trachomatis. Je kunt deze bacterie oplopen door onveilig seksueel contact. Het zorgt voor een ontsteking in de slijmvliezen van de geslachtsdelen en-of anus. Het komt bij zowel mannen als vrouwen voor en het meeste bij mensen in de leeftijd tussen de 15 en 30 jaar. Volgens onderzoek draagt gemiddeld 2% van deze groep mensen de chlamydia-bacterie bij zich. Daarnaast komt het vaker voor in grote steden.
Klachten - Veel van de mensen die chlamydia oplopen merken dit niet. Vooral vrouwen hebben vaak geen duidelijk klachten. Klachten die wel op een chlamydia-infectie kunnen duiden zijn:
pijn of een branderig gevoel bij het plassenmeer of andere afscheidingtussentijdse bloedingenpijn of bloedverlies tijdens of na het vrijenpijn in de onderbuik of rechtsboven in de buik
Mannen hebben iets vaker dan vrouwen last van een chlamydia-infectie. Klachten die bij mannen voorkomen zijn:
pijn of een branderig gevoel bij het plassen of poepenafscheiding uit de penispijn in de balzak
Chlamydia is erg besmettelijk en het gevaarlijke is dat veel mensen ongemerkt de bacterie bij zich dragen. Ze kunnen andere mensen dan ook infecteren zonder dat ze zich hier bewust van zijn. Wanneer iemand chlamydia heeft en vervolgens onveilig vrijt wordt de kans op overdracht op 50% geschat. Je kunt je wel voorstellen dat het de meest voorkomende soa is die erg lastig te bestrijden is.

chronologisch
tijdrekenkundig

chronische
(van ziekten) slepende