TenneT - Begrippenlijst elektriciteit

Categorie: Aardrijkskunde
Datum & Land: 04/05/2007, NL offline
Woorden: 293

aansluitvoorwaarden
De technische en operationele voorwaarden waaraan een netbeheerder en een aangeslotene ten minste moeten voldoen.

aansluittarief
Het tarief in rekening gebracht door de netbeheerder bij een aangeslotene ter dekking van de kosten van de aansluitdienst.

aansluitovereenkomst
Overeenkomst tussen een aangeslotene en een netbeheerder, waarin de aansluitvoorwaarden en de specifieke technische en commerciële voorzieningen met betrekking tot het netaansluitpunt en het gebruik van het net zijn opgenomen.

aansluitkosten
De kosten die een netbeheerder maakt om een afnemer aan te sluiten op een net.

aansluitingenregister
Een register, ingericht en beheerd door de netbeheerder voor de aansluitingen op zijn net, waarin per netaansluiting die gegevens zijn vastgelegd die nodig zijn voor de communicatie tussen netbeheerders en marktpartijen aangaande programmaverantwoordelijkheid, de facilitering van het switchproces en de productie van duurzame elektriciteit.

aansluiting (verbinding)
Een of meerdere verbindingen van een onroerende zaak met het elektriciteitsnet, of: een of meer verbindingen tussen netten van verschillende spanning.
In de betekenis van 'verbinding': de koppeling, die tot stand is gebracht en die in stand wordt gehouden, tussen de plaats waar het net is verbroken en de voorziening om het net te beveiligen.

aansluitdienst
Het verzorgen en instandhouden van een aansluiting van een afnemer van elektriciteit. Of het verzorgen en instandhouden van een aansluiting van een elektriciteitsnet op een ander elektriciteitsnet. Tot de aansluitdienst behoort ook het beschikbaar stellen van een meetinrichting.

aansluitcapaciteit
Het transportvermogen van de aansluiting zoals door een potentieel aangeslotene is aangevraagd en waarvoor het aansluittarief wordt betaald.

aangeslotene
Een natuurlijk persoon of rechtspersoon, die beschikt over een aansluiting op een net.

accu
Een galvanische cel, die door middel van elektrochemische opslag elektrische energie kan leveren en daarna weer kan worden opgeladen.

afschakelplan
Plan waarin wordt aangegeven onder welke condities en op welke wijze door het afschakelen van een beperkte hoeveelheid belasting uitbreiding van een grootschalige storing in het Nederlandse elektriciteitsvoorzieningssysteem kan worden voorkomen.

afroeporder
Order waarmee TenneT binnen een biedsysteem vermogen afroept om de balans in het nationale elektriciteitsvoorzieningssysteem in evenwicht te houden.

afregelen
Het omlaag laten regelen van vermogen door een productie-eenheid van een elektriciteitscentrale.

afnemer
Een natuurlijk persoon of rechtspersoon die beschikt over een aansluiting op een net.

allocatie (-methodiek)
Door meetverantwoordelijke partijen vastgestelde meterstanden.

alternatieve energiebron
Een andere energiebron dan: gas, olie, steenkool of splijtstoffen.

Ampère
De eenheid Ampère staat voor de stroomsterkte, de aantrekkingskracht die een elektriciteitvoerende kabel uitoefent op een andere elektriciteitvoerende kabel. Ampère vermenigvuldigd met spanning (Volt) levert het vermogen op, uitgedrukt in Watt.

APX
De Amsterdam Power Exchange (APX) is een elektriciteitsbeurs waarop erkende marktpartijen in elektriciteit handelen. Op de APX wordt een belangrijk deel van de handel met het buitenland afgewikkeld. Zie voor meer informatie de website van APX Group.

arbeidsfactor
Het quotiënt van het vermogen en het schijnbaar vermogen.

asymmetrie
De toestand waarin de spanningen en-of stromen in de geleiders in een driefasensysteem niet met elkaar in balans zijn.

Auction
Zie TSO Auction.

avondtarief
De tariefcategorie, zoals bedoeld in 3.7.14 van de Tarievencode, waarbij de meetinrichting onderscheidbaar het verbruik op een netaansluiting in de laaguren en in de normaaluren registreert en de aangeslotene dienovereenkomstig wordt afgerekend en waarbij het schakelmoment van normaaluren naar laaguren omstreeks 21.00 uur valt en van laaguren naar normaaluren omstreeks 07.00 uur valt.

basislast
Het niet-fluctuerende gedeelte van de elektriciteitsvraag en de daarmee samenhangende productie.

betrouwbaarheid
De ongestoorde levering van elektriciteit aan consumenten en bedrijven. Dit wordt ook wel met leveringszekerheid aangeduid.

beschikbaarheid
De openbare elektriciteitsvoorziening is weliswaar een complex systeem, dat echter een zeer grote bedrijfszekerheid (lees: beschikbaarheid) kent. Bedrijfsonderbrekingen zijn -zoals bij elke technologie- niet geheel uit te sluiten, maar relatief zeldzaam. In dat geval spreken we van 'niet-beschikbaarheid'.

beschikbaar vermogen
Het opgesteld vermogen, verminderd met het vermogen dat niet beschikbaar is om de in artikel 2.4.1.3 sub b van de Systeemcode genoemde redenen.

beschermde producent
Een beschermde afnemer die elektriciteit, door hem opgewekt met een productiemiddel, zoals omschreven in artikel 51 van de Wet, teruglevert aan de vergunninghouder.

beschermde afnemer
Een afnemer die beschikt over een aansluiting op een net met een totale maximale doorlaatwaarde van meer dan 3*80 A en een beschikbaar gesteld elektrisch vermogen van ten hoogste 2 MW per aansluiting gedurende de periode tot en met 31 december 2001, of een totale maximale doorlaatwaarde van ten hoogste 3*80 A gedurende de periode tot en met 31 december 2006.

berekend verbruik (BV)
Het saldo van de energie-uitwisseling op netaansluitingen, niet zijnde netkoppelingen, conform 3.1.1 sub b of c van de Meetcode.

beheersovereenkomst
Overeenkomst tussen de neteigenaar en de aangewezen netbeheerder voor het gebruik van het net of voor de overdracht van de economische eigendom ervan.

bedrijfsvoeringcriteria
Criteria die ten aanzien van de veiligheid en betrouwbaarheid van het transport van elektrische energie worden gehanteerd door netbeheerders.

bedrijfsverbruik
De elektrische energie die uitsluitend wordt gebruikt voor het instandhouden van de elektriciteitsproductie door een productiemiddel alsmede het verlies van elektrische energie tot het netaansluitpunt.

bedrijfstijd (BT)
Het standaardjaarverbruik van een afnemer op een netaansluiting bij gestandaardiseerde condities en op basis van een genormaliseerd jaar.

biovergasser
Vergassingsinstallatie die met biomassa gevoed wordt.

biomassa
Plantaardig materiaal (eventueel gekweekt) voor energieproductie.

blindverbruik
De imaginaire component in het verbruik [kvarh].

blindvermogen
Gebruikers van wissel- of draaistroom hebben te maken met twee vormen van energie: actief- of werkelijk vermogen (W) en reactief - of blindvermogen (var). Bij het gebruik van elektriciteit wordt alleen het werkelijk vermogen omgezet in mechanische energie, zoals warmte en licht. Het blindvermogen is het deel van de elektriciteit dat nodig is om magnetische en elektrische velden op te bouwen en daardoor het elektriciteitsnet op spanning te houden en transformatoren en motoren te laten werken.

black-out
Storingssituatie waarbij (een deel van) één of meerdere netten spanningsloos is.

black start voorziening
De voorziening die nodig is om bij een spanningsloos net de eigen energievoorziening van een productielocatie onder spanning te brengen, waarna de productie van elektriciteit kan worden hervat.

brandstoftype
Een aanduiding voor de soort brandstof en-of energiebron voor de productie-eenheid, onderverdeeld in de volgende typen (in alfabetische volgorde): biomassa gas kolen nucleair olie water wind zon

bulk PV-switch
Een switch waarbij, na schriftelijke overeenstemming tussen een netbeheerder en een leverancier, alle aansluitingen van de desbetreffende netbeheerder met een bepaalde leverancier-PV-combinatie worden geswitcht van de ene PV-er naar een andere PV-er met handhaving van de leverancier.

buitenlandverbinding
Een verbinding (> 500 V) tussen het Nederlandse hoogspanningsnet en het net van een buitenlandse netbeheerder.

cascadeprincipe
Het principe waarbij kosten op basis van loadflow gegevens verdeeld worden over verbruikers aangesloten op dat netvlak en het aangesloten netvlak van lager spanningsniveau.

capaciteitsvraag
De vraag naar transportcapaciteit.

capaciteitstransactie
Een overeenkomst die inhoudt dat een zekere hoeveelheid capaciteit van een productie-eenheid (in MW) benut kan worden voor de productie en afname van elektrische energie.

CertiQ
CertiQ B.V. geeft garanties van oorsprong uit voor milieubewust opgewekte elektriciteit. De overheid heeft een systeem ingevoerd om de handel in en de levering van groene stroom vorm te geven. Het betreft een certificatensysteem dat het traject van producent tot eindverbruiker inzichtelijk en controleerbaar maakt. Productiecertificaten worden gebruikt als bewijs van duurzame opwekking, als 'Garanties van Oorsprong'.

circuitlengte
De lengte van elke verbinding van 3-fasen tussen twee railsystemen gemeten.

conversie
Het omzetten van een energievorm in een andere energievorm.

concessies
Winnings- c.q. eigendomsrechten.

comptabele meetinrichting
Een meetinrichting ten behoeve van de verrekening.

comptabele meetinformatie
Meetinformatie die volgt uit meetinrichtingen zoals bedoeld in de Meetcode en die gebruikt wordt voor de verrekening van geleverde diensten.

CPS
Het Centraal Postbus Systeem (CPS) is een mailsysteem op het extranet van TenneT ten behoeve van het EDINE berichtenverkeer. Er is een CPS voor het operationele berichtenverkeer tussen TenneT en partijen, een CPS voor tussen de partijen onderling en een CPS voor de EDINE-testomgeving. Operationele berichten worden in principe versleuteld en digitaal ondertekend uitgewisseld.

datavalidatie
De controle op volledigheid en juistheid van de meetdata.

DACF
DACF is de afkorting van: Day-Ahead Congestion Forecast.

deelnet
Een net met een bepaald spanningsniveau met sterke samenhang, aangesloten op een net van hogere spanning.

dienstverleningsovereenkomst
Overeenkomst van de aangewezen netbeheerder, dan wel vergunninghouder, over het uitbesteden van de werkzaamheden in het kader van de uitoefening van de wettelijke taken.

diversificatie
Het streven naar het gebruik van meerdere energiedragers in het energievoorzieningssysteem.

distributienet
Distributienetten hebben een lokale verdelings- of distributiefunctie: als het ware eenrichtingsverkeer richting de verbruiker. De distributienetten hebben spanningen van (deels 50 kV) en van 25 kV, 20 kV, 10 kV en 380-220 V (Volt).

DTe
Directie Toezicht Energie. De DTe is onderdeel van de Nederlandse mededingingsautoriteit NMa en fungeert als toezichthouder voor de Nederlandse energiesector. Zie voor meer informatie de website van de DTe.

dubbeltarief (DT)
De door een afnemer te betalen bedragen per geleverde of getransporteerde kWh waarvoor gescheiden meting van normaal- en laagtarief-kWh noodzakelijk is (meter met twee telwerken).

duurzame energie
Verzamelnaam voor energie die verkregen wordt uit hernieuwbare energiebronnen. Met duurzaam worden bedoeld energiebronnen die nooit op zullen raken, zoals zon, wind, water en biomassa.

duurzame elektriciteit
Elektriciteit die is opgewekt op een wijze zoals bedoeld in artikel 53 lid 2 sub e van de Wet.

dwarsregeltransformator
Transformator waarmee transporten beter bestuurd en verdeeld kunnen worden. Hierdoor kan de benuttingsgraad van de transportcapaciteit op verbindingen verhoogd worden.

EAN-code
Een EAN-code is het identificatienummer van een aansluiting. Deze code bestaat uit een uniek getal van 18 cijfers, waardoor leveranciers of netbeheerders direct kunnen zien welke aansluiting het betreft.

EDINE
Standaard voor zakelijke elektronische informatie-uitwisseling voor de Nederlandse elektriciteitssector.

EDIFACT-standaard
Internationale standaard van elektronische informatie-uitwisseling welke programma-verantwoordelijken ondersteunt bij het elektronische berichtenverkeer. De specificaties van de elektronische berichten worden vastgelegd in zogenaamde Message Implementation Guides (MIGs).

EDI-communicatie
E(lectronic) D(ata) I(nterchange), kortom: elektronische informatie-uitwisseling.

eenzijdige transacties (SST)
Een markttransactie, die slechts door één daartoe gemachtigde PV wordt aangemeld bij TenneT.

eenmalig aansluittarief
Het bedrag dat voor een aansluiting in rekening wordt gebracht ter dekking van de specifiek voor de desbetreffende nieuwe aansluiting gedane investering, voor zover deze investering geen betrekking heeft op herbruikbare activa.

Elined
Elined is een 100%-dochter van TenneT en richt zich op het verhuren van: ongebruikte glasvezels, locaties waarop telecommunicatie-apparatuur kan worden geïnstalleerd, locaties waarop antennes kunnen worden geïnstalleerd, locaties voor het vestigen van telehotels inclusief de hiervoor benodigde elektriciteitsvoorziening. Zie voor meer informatie de website van Elined.

Elia
De Belgische Transmission System Operator en landelijk netbeheerder. Zie voor meer informatie de website van Elia.

elektronische certificaten
Digitaal aangemaakte certificaten door TenneT-dochter CertiQ B.V. ten behoeve van het productiecertificatensysteem. Certificaten vormen een ‘garantie van oorsprong’ en zijn het bewijs dat elektriciteit milieubewust is opgewekt.

elektrochemische opslag
Bij elektrochemische opslag wordt elektrische energie omgezet in chemische energie en vervolgens opgeslagen als chemisch-reactieve stoffen. Bij het ontladen komt de chemisch gebonden energie weer vrij als elektrische energie.

elektrische velden
Een elektrisch veld ontstaat wanneer er een verschil is in spanning tussen een voorwerp en zijn omgeving. Anders gezegd: een elektrisch veld is het effect van aantrekking of afstoting van een bepaalde elektrische lading door een andere elektrische lading. Het elektrisch veld hangt samen met de spanning en wordt uitgedrukt in Volt. Het elektrisch veld wordt gemeten in Volt per meter (V-m). Meer informatie vindt u in de brochure over dit onderwerp.

elektriciteitstransport
Het transporteren van elektrisch vermogen over het elektriciteitsnet van centrales naar verbruikers.

elektriciteitsvoorzieningsysteem
Het totale systeem van onderling verbonden netten en aansluitingen.

Elektriciteitswet
De Elektriciteitswet vormt tegen de achtergrond van de Europese regelgeving het kader voor marktwerking in de Nederlandse elektriciteitsvoorziening. De Elektriciteitswet beoogt vrije marktwerking voor opwekking, in- en uitvoer en levering van elektriciteit en een non-discriminatoire toegang tot de elektriciteitsnetten.
Er zijn in de Elektriciteitswet 1998 duidelijke voorwaarden en spelregels gesteld, die ervoor moeten zorgen dat de elektriciteitsvoorziening goed blijft functioneren. De wet bepaalt onder andere dat de gezamenlijke netbeheerders een voorstel voor de tarievenstructuur en de technische voorwaarden ter vaststelling voorleggen aan de directeur van de DTe.

elektriciteitssysteem
Het samenstel van elektriciteitsnetten, variërend in spanningsniveau van lijnen en in de capaciteit van centrales die de netten invoeden.

elektriciteitsnet
Een netwerk van bovengrondse verbindingen, ondergrondse kabels, transformatoren en schakel- en verdeelstations en verdere hulpmiddelen waarover elektriciteit wordt getransporteerd. Het elektriciteitsnet is onder te verdelen in een hoofdtransportnet (TenneT) met spanningen van 380.000 Volt en 220.000 Volt (380-220 kV), een transportnet met spanningen van 150.000 Volt, 110.000 Volt en 50.000 Volt (150-110-50 kV) en een distributienet met spanningen van 25.000 Volt, 20.000 Volt, 10.000 Volt en 380-220 Volt (25-20-10 kV en 380-220 V).
Volgens DTe: Eén of meer verbindingen voor het transport van elektriciteit en de daarmee verbonden transformator-, schakel-, verdeel- en onderstations en andere hulpmiddelen, behoudens voor zover deze verbindingen en hulpmiddelen liggen binnen de installatie van een producent of van een afnemer.

emissiebron
In principe: de opening waaruit de emissie plaatsvindt, bijvoorbeeld een schoorsteen. Soms kan ook de veroorzaker als bron worden aangeduid.

emissie
Uitworp of uitstoot. Een hoeveelheid luchtverontreinigende verbinding(en) die bij het verbranden van fossiele brandstoffen vrijkomt en (eventueel na reiniging) de schoorsteen verlaat.

enkelvoudige storing
De uitval van een productie-eenheid of een willekeurig element in het elektriciteitsvoorzieningsysteem.

enkeltarief (kWh tarief enkel)
De tariefcategorie, zoals bedoeld in 3.7.14 van de Tarievencode, waarbij alle verbruik op een netaansluiting wordt afgerekend volgens één tarief.

EnerQ
EnerQ B.V. is belast met uitvoering van de subsidietaak in het kader van de wet ter stimulering van de milieukwaliteit van elektriciteitsproductie (MEP) die op 1 juli 2003 van kracht werd. Zie voor meer informatie de website van EnerQ.

energietransactie
Een overeenkomst die inhoudt dat een zekere hoeveelheid elektrische energie (in MWh) wordt geproduceerd en afgenomen.

energieprogrammawijziging
Een wijziging van een Energieprogramma, nadat dit Energieprogramma gefiatteerd is door de system operator.

energieprogramma
Een door een programmaverantwoordelijke opgesteld en bij de netbeheerder van het landelijk hoogspanningsnet ingediend programma dat voor elke programma-tijdseenheid in een etmaal bevat:
het saldo van de transporten over alle aansluitingen waarvoor hij programmaverantwoordelijke is;
de netto-omvang van alle energietransacties met andere programmaverantwoordelijken;
de omvang van elke import- en exporttransactie.

EnergieNed
EnergieNed is de branche-organisatie voor bedrijven die in Nederland actief zijn in productie, transport, handel of levering van gas, elektriciteit en warmte.

energiefunctie
Een verandering die tot stand wordt gebracht met energie. Dit begrip 'verandering' moet breed opgevat worden; ook het warm houden van een ruimte valt hieronder.

energiedrager
Zie ook 'energiebron'.
Een medium dat bruikbare energie bevat. Primaire dragers zijn fossiele brandstoffen, uranium en zon. Secundaire dragers zijn geconverteerd naar bijvoorbeeld elektriciteit, benzine of warmte. De laatste kan worden ingezet in de vorm van hete lucht of getransporteerd met intermediaire dragers als stroom of thermische olie.

energiebelasting
Accijns van de overheid op elektriciteitsverbruik.

energie-eindverbruik
De hoeveelheid energie zoals deze in een nader te specificeren vorm voor een nader te specificeren energiefunctie of een installatie wordt geleverd.

energie-eenheid
De Joule, afgekort als: J. De vroeger gebruikte eenheid kilocalorie werd bij de invoering van SI-eenheden in 1978 wettelijk vervangen.

energie
Het vermogen om arbeid te leveren.

ETSO
Afkorting voor de associatie van European Transmission System Operators. De ETSO is een internationaal verbond waarbij 32 onafhankelijke TSO’s, afkomstig uit de 15 landen van de Europese Unie en uit Noorwegen en Zwitserland zijn aangesloten. De organisatie heeft als doel onderling afspraken te maken om de betrouwbaarheid en kwaliteit van de levering te waarborgen en tegelijkertijd het gebruik van primaire bronnen van energie en capaciteit te optimaliseren.

Eurelectric
In 1997 ging Unipede, de sinds 1925 bestaande International Union of Producers and Distributors of Electrical Energy, op in Eurelectric (zie ook: http://public.eurelectric.org)

fossiele brandstof
Brandstoffen ontstaan uit resten van biologisch materiaal in het verre verleden.

frequentievermogensregeling (FVR)
De automatische regeling van de netbeheerder van het landelijk hoogspanningsnet waarmee hij beheerders van productie-eenheden die vermogen ter beschikking stellen, dat vermogen kan doen op of af regelen afhankelijk van de onbalans in Nederland.

frequentierelais
Een voorziening, reagerend op frequentiedaling via vooraf ingestelde frequentiewaarden, waarmee belasting automatisch kan worden afgeschakeld.

GCB
Op 1 juli 2001 werd Groencertificatenbeheer (GCB) opgericht. Naar aanleiding van een verbreding van het takenpakket is haar naam op 1 juli 2003 veranderd in CertiQ. De aandelen van CertiQ zijn volledig in handen van TenneT. GCB registreerde de productie van en handel in duurzaam opgewekte elektriciteit ('groene elektriciteit'). Haar opvolgster CertiQ verstrekt naast productiecertificaten die een 'garantie van oorsprong' vormen ook RECS-certificaten en warmtekrachtkoppeling-certificaten.