aşı karşıtlığı

Bulaşıcı hastalıklara çözüm yolunda modern tıbbın en önemli kazanımlarından biri konumundaki aşılama uygulaması, karşıt iddiaların ve grupların hedefi haline gelmektedir. Bu çalışma, aşı karşıtı hareketi tarihsel bir perspektiften ele alırken günümüzde hareketin kazandığı ivmeyi çeşitli toplumsal gelişmeler temelinde değerlendirmektedir. Bu gelişmeler, modernizmin sağlık alanındaki yansıması olan biyomedikal sağlık modeli yerine postmodernizmin bütüncül sağlık modelinin geçmesi; neoliberal politikalar çerçevesinde sağlığın bireysel seçim vurgusu taşır hale gelmesi; ‘doğal’ olana yönelik artan ilgi; sağlık alanında geçmişte yaşanan sorunlu uygulamalar çerçevesinde ortaya çıkan şüpheci anlayış; doktor hasta ilişkisinde yaşanan değişim ve genel anlamda ‘olgular’ karşısında bireysel hikâyenin yükselişi ve bu hikâyenin ana mecrası haline gelen internet teknolojisinin gelişmesi olarak ele alınmaktadır. Ele alınan gelişmeler temelinde bu çalışmada, aşı karşıtlığının tarihsel toplumsal temelleri, Türkiye’de aşı karşıtlığı, çeşitli örnekler yoluyla hareketin web 2.0’da kendine bulduğu alan ve aşı karşıtı iddialara karşı geliştirilebilecek stratejilere ilişkin bir tartışma sürdürülmektedir.

Giriş ve Amaç

İnternet ve sosyal medya birçok kişi için tıbbi bilgilerin birincil kaynağı haline gelmiştir. 2016 yılı TÜİK verilerine göre Türkiye’de, internet kullanan kişilerin %65,9’unun sağlıkla ilgili konularda internette bilgi aradığı belirtilmektedir. 2018 yılı TÜİK verilerine göre internet kullanan kişilerin %78,1’i interneti video izlemek amacıyla kullanmaktadır ve Türkiye’de sosyal medya kullanan kişilerin %92’si video izleme sitesi olan Youtube kullanmaktadır. 2016 yılı Türkiye YouTube Kullanıcı Profili Araştırmasına göre kullanıcıların %69’u YouTube’u öğrenme ve bilgi edinme amaçlı olarak kullanmaktadır. Yapılan çalışmalar çocuklarına aşı yaptırmayı reddeden ailelerin, aşı ile ilgili bilgileri çoğunlukla internetten edindiğini ortaya koymuştur. Yapılan çalışmalarda, Youtube’un yanlış ve yanıltıcı bilgilerin yayılmasında diğer sosyal medya platformlarından daha fazla etkisinin olduğu ve aşı karşıtı gruplar arasında Youtube’un daha popüler olduğu gösterilmiştir. Bu çalışma ile Youtube’daki aşı ile ilgili Türkçe videoların özellikleri ve içeriklerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem
Nitel araştırma tipindeki bu çalışmada doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın verileri 5 Mart 2019 tarihinde toplanmıştır. Youtube sitesinde “aşı” ve “bağışıklama” anahtar kelimeleri kullanılarak arama yapılmıştır. Hayvan aşıları ve ağaç/bitki aşıları ile ilgili olan videoların yanı sıra “kanser aşısı, gençlik aşısı, doğurganlık aşısı” gibi başlıkları olan bulaşıcı olmayan hastalıklarla ilgili videolar çalışma dışı bırakılmıştır. Sonuç olarak 7’si Türkçe altyazılı olmak üzere toplam 268 video değerlendirmeye alınmıştır. Videonun uzunluğu, izlenme sayısı, beğeni ve beğenmeme sayısı, videoya yapılan yorum sayısı, videonun yayınlandığı tarih, videoyu yayınlayan kanal gibi özellikler kayıt altına alındıktan sonra içerik analizi yapılmak için videolar indirilmiştir. Videonun kaynağı sağlık profesyoneli ve sağlık dışı profesyonel (bireysel kullanıcı, haber kanalı, aşı karşıtı hareket…) olarak 2 kategoride gruplandırılmıştır.

Olası uyumsuzlukları önlemek için her iki araştırmacı videoların tamamını birlikte izleyerek gruplandırma yapmışlardır. Aşılarla ilgili olumlu mesajlar veren videolar (insanları aşılamaya teşvik eden, aşıların güvenli ve etkili olduğunu, topluma fayda sağladığını, her yıl binlerce çocuğun hayatını kurtardığını belirtmek gibi) “aşıyı destekleyen”; aşılarla ilgili olumsuz mesajlar veren (aşıların etkili olmadığı, olumsuz yan etkileri olduğu, otizm, Alzheimer gibi hastalıklarla bağlantısı olduğu, aşılamanın gereksiz olduğu gibi) “aşı karşıtı”; aşılarla ilgili belirsiz veya tarafsız tutumun sergilendiği videolar ve tartışma içeren videolar ise “nötr/tarafsız/kararsız/belirsiz” olarak sınıflandırılmıştır. Ayrıca videoda kısmi karşıtlık olup olmadığı, bahsedilen aşı ve videoda konuşan kişi değişkenleri de not edilmiştir. 

Videoların izlenmesi sonrasında elde edilen verilerin çözümlenmesinde, tematik içerik analizi kullanılmıştır. Tematik analiz sürecinde; verilerin kodlanması, temaların oluşturulması, temaların düzenlenmesi, bulguların tanımlanması ve yorumlanması aşamaları izlenmiştir. Öncelikle videoda geçen tüm konuşmalar yazılı hale getirilmiş ve öncelikle bütün olarak ve sonrasında parçalara ayrılarak okunmuştur. İki araştırmacı birlikte metin üzerinde elle kodlama yapmış ve tüm metin tekrar okunarak kodlar gözden geçirilip yeni kod olup olmadığı kontrol edilmiştir. Bir kod listesi ve ardından temalar oluşturulmuştur. Tüm videoları iki araştırmacı birlikte kodlamışlar, görüş farklılıkları olduğunda ise birlikte tartışarak nihai karara varılmıştır.

Verilerin niceliksel kısmının istatistiksel analizinde R istatistik programının 3.4.3 versiyonu kullanılmıştır. Veriler değerlendirilirken sayı, yüzde dağılımları, ortanca, minimum ve maximum değerler gibi tanımlayıcı ölçüler hesaplanmış, videoların niceliksel özellikleri (izlenme sayısı, beğeni sayısı vb.) ile videonun genel içeriği arasındaki ilişkiler Kruskal Wallis testi ile incelenmiştir. İstatistiksel analizlerde p<0,05 anlamlılık düzeyi olarak kabul edilmiştir.

Bulgular

Çalışmaya dahil edilen 268 videonun yayınlanma tarihleri 14.11.2007-04.03.2019 tarihleri arasında değişmekteydi. Videoların %78,4’ü (n=210) sağlık profesyoneli olmayanlarca yüklenmiş olup, bunların da %19,8’i (n=53) bireysel kullanıcılar tarafından, %19,0’u (n=40) TV kanalından, %9,0’u (n=24) ise aşı karşıtı hareketle ilgili bir kaynaktan paylaşılmıştı. Videoların %48,1’inde sağlık profesyoneli olmayan kişi konuşmaktaydı.
Videoların genel içeriği değerlendirildiğinde %61,9’unun (n=166) aşıyı desteklediği, %22,4’ünün (n=60) aşı karşıtı olduğu ve %15,7’sinin (n=42) ise “nötr/kararsız” olduğu saptanmıştır. Aşıyı destekleyen videoların  %34,3’ü bir sağlık profesyoneli, hastane ya da uzmanlık derneği kanalından, %13,9’u TV kanalından yayınlanmıştı.Aşı karşıtı videoların ise %40,0’ı aşı karşıtı hareketle ilgili bir kaynaktan, %21,7’si bireysel youtube kullanıcısından, %15,0’i ise TV kanalı tarafından paylaşılmıştı. Spesifik bir aşıya odaklanan videolar tüm videoların %36,6’sını, genel olarak aşılardan bahsedilen ya da aşı ismi verilmeyen videolar ise %63,4’ünü oluşturmaktaydı. Spesifik bir aşıya odaklanan videolarda %31,6 ile en çok bahsi geçen aşı influenza aşısı, ikinci olarak %12,2 ile HPV aşısıydı. Tüm videoların %4,5’inde kısmi karşıtlık söz konusu olup, bunların %41,6’sı influenza aşısına karşıt olduğunu belirtmekteydi.

Nötr/kararsız videoların izlenme sayısı, beğeni, beğenmeme ve yorum sayıları (sırasıyla ortancalar: 43531,5; 71; 23; 9);  aşıyı destekleyen (sırasıyla ortancalar: 1512,5; 4; 1; 0) ve aşı karşıtı (sırasıyla ortancalar: 1178,5; 13,5; 1; 0) videolardan istatistiksel anlamlı olarak daha fazlaydı (p<0,001). Aşı karşıtı videoların uzunluğu (ortanca: 296,5 sn),  aşıyı destekleyen  (ortanca: 149,0 sn) ve nötr/kararsız (ortanca: 110,5 sn) videoların uzunluğundan istatistiksel anlamlı olarak daha uzundu (p<0,001). Videoların ne zamandır yayında oldukları incelendiğinde (5 Mart 2019 tarihi baz alınmıştır); en eski aşı karşıtı videonun 18 Ağustos 2010 tarihinde yüklendiği görülmüştür. Ancak aşı karşıtı videoların %80’i 2016 yılı ve sonrasında yüklenmiş olup,  aşı karşıtı videolar ortanca 16,3 aydır (min:0,07 ay–max:104 ay) yayındadır.  Aşıyı destekleyen (ortanca:24 ay, min:0,03 ay – max:137,63 ay ) ve nötr/kararsız videolar (ortanca:23,4 ay, min:3,60–max:137,07) daha uzun süredir Youtube’da yayınlanmaktadır (p=0,118).

Aşıyı destekleyen videolarda en fazla tekrar edilen kodlar; etkili ve yararlı (%41,6), hayat kurtarıcı (%28,3), hafif yan etkiler (%19,3), iğne korkusu (%10,8), otizmle ilişkili değil (%12,0), tüm toplum için yararlı (%9,0), civa kullanımı (%8,4), alüminyum kullanımı (%7,2), aşı olmazsa görülecek olumsuzluklar (%5,4), aşısı yapılan hastalıklar günümüzde yok (%4,2), otizmle ilişkili (%4,2) ve aynı anda bir çok aşı (%3,6) kodları idi. Aşı karşıtı olan videolarda en fazla tekrar edilen kodlar ise; ilaç/aşı şirketlerinin çıkarları (%41,7), aşının zekayı etkilemesi (%40,0), aşı içeriğinde hayvan (domuz, maymun) ve fetüs ürünlerinin kullanımı (%40,0), otizmle ilişkili (%36,7), gizli anlaşmalar (%33,3), yararı kesin değil (%30,0), kısırlık (%30,0), alüminyum kullanımı (%30,0), civa kullanımı (%30,0), diğer nörolojik tıbbi durumlarla ilişkili (%28,3), aşının ölüme neden olması (%26,7), aşı zorunluluğunu eleştiren (%23,3), tam anlaşılamayan riskler (%21,7), doktora güvenmeme (%21,7), kamu kurumlarının çıkarları (%20,0), alzheimerla ilişkili (%20,0), karşıt dini argüman (%16,7), aşıyla ilgili davalar ve sonuçları (%15,0), yan etki riski hastalık riskinden ağır (%13,3), aşı yaptırılmadığında doktorun olumsuz tavrı (%10,0) ve aynı anda bir çok aşı (%6,7) kodlarıydı. Kodlardan yola çıkılarak oluşturulan temalar; aşı bilimine güvensizlik, karar vericilere güvensizlik, aşıya ve uygulama sürecine güven olarak adlandırılmıştır.

Sonuç ve Öneriler

Aşı ile ilgili Youtube’daki Türkçe videoların büyük çoğunluğu sağlık profesyoneli olmayan kişiler tarafından yüklenmiş ve videoların yaklaşık yarısında sağlık profesyoneli olmayan kişiler konuşmaktadır. Aşı karşıtı videoların sayısı azımsanamayacak düzeyde olup,  özellikle son 3 senede artmıştır ve süre olarak diğer videolardan daha uzun videolardır. Aşı karşıtı videoların içerik analizi sonucunda güvensizlik ön plana çıkmaktadır. Sağlık profesyonelleri aşı karşıtlığı ile ilgili sosyal medyada yayılan bilgilerin farkında olmalı, doğru ve güvenilir bilgiler içeren içeriklerin üretilerek Youtube ve diğer sosyal mecralarda daha fazla kişiye ulaşmasını sağlamalıdır.

Anahtar Kelimeler: Aşı, Youtube, Türkçe, video, aşı karşıtlığı, nitel araştırma.

Bu çalışmanın amacı, COVID-19 pandemisiyle mücadelede umut olarak görülen aşılara karşı Twitter’da üretilen olumsuz söylemi araştırmaktır. İçinde bulunulan süreçte farklı uzmanlık alanlarında görev yapan ve COVID-19 salgınıyla ilgili görüşlerini paylaşan hekimlerin sosyal medya hesaplarına ilgi artmıştır. Çalışma, Türkiye’deki hekimlerin “herkese açık” olan Twitter hesaplarında Temmuz 2021 ile Kasım 2021 ayları arasında COVID-19 aşılarına karşı olumsuz söylem içeren tweet’lerini kapsamaktadır. Teyit.org sitesinde yayınlanan ve “Türkiyede Aşı Dezenformasyonu: Yanlış Bilgiyi Kimler Yayıyor, İlişki Ağları Ne?” başlıklı araştırmada belirtilen hesap isimleri arasından; takipçi sayısı 150 bin ve üstü olan, hesabının künyesinde tıp doktoru olduğunu belirten hekimlerin ilgili tweet’leriyle sınırlandırılmıştır. Bu kapsamda örneklem olarak seçilen tweet’ler Teun A. van Dijk’ın eleştirel söylem analizi yoluyla çözümlenmiştir. Paylaşımlarda “aşıların öldürücü yan
etkileri olduğu söylemi, küresel güçlerin bir oyunu olduğu söylemi, aşıların bağışıklığı öldürdüğü” söylemi olmak üzere üç ana tema göze çarpmaktadır. Hekimlerin ilgili paylaşımları yüksek oranda etkileşim almakta ve geniş bir kitleye ulaşmaktadır. Bu çalışma; dünya ve ülke genelinde aşı olmaya teşvik için, geleneksel medya ile birlikte yeni medyada da sağlık iletişimi faaliyetlerini etkili bir şekilde uygulamak gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır.
Anahtar Kelimeler: COVID-19 Pandemisi, Aşı Karşıtlığı, Sağlık İletişimi, Twitter, Eleştirel Söylem Analizi.

ABSTRACT
This study investigates the negative discourse towards the vaccines that are seen as a hope for the fight against the COVID-19 pandemic. The attention attracted by the social media accounts of medical doctors who are experts in various fields and share their views on the COVID-19 pandemic increased during the current situation. The study covers the tweets posted by the public Twitter accounts between July 2021 and November 2021, and they have negative discourse about the COVID-19 vaccines. These accounts that have 150.000 and more followers and belong to medical doctors in their bio are chosen among the accounts that were shown in the “Türkiye’de Aşı Dezenformasyonu: Yanlış Bilgiyi Kimler Yayıyor, İlişki Ağları Ne?” article of teyit.org. The tweets are chosen within this context as samples are investigated using Teun A. van Dijk’s critical discourse analysis method. Three main themes become prominent in their tweets about the vaccines: “having lethal side effects, being a game of the global powers and killing the immunity.” The medical doctors’ relevant tweets receive a lot of interaction and reach a broad audience. This study shows that healthcare communication activities should be effectively implemented in the new media, in addition to the conventional media, to promote vaccination at national and global levels.
Keywords: COVID-19 Pandemic, Anti-Vaccine, Health Communication, Twitter, Critical Discourse Analysis.

AŞI KARŞITLIĞI VE FİKRİ GELİŞİMİ ÖZET Bu araştırmanın amacı günümüzde yükseliş trendinde olan, aşı karşıtlığının fikri gelişim sürecinin detaylarıyla ortaya koyarak aşıyı reddeden ebeveynlerin profillerini belirleyebilmektir. Çalışmada nicel araştırma deseninden betimsel analiz yönteminden yararlanılmıştır. Araştırmanın hedef kitlesini aşı tereddüdü yaşayan ve aşıyı reddetmiş olan Türkiye'nin çeşitli illerinde yaşayan 74 kadın ve 9 erkek olmak üzere 83 ebeveyn oluşturmaktadır. Veriler kartopu örneklem metodu ile toplanmıştır. Veri toplama aracı olarak nicel görüşme formu kullanılmıştır. Elde edilen bulgular, uygun görülen ve gerekli olan yerlerde nitel anlatımlarla desteklenerek sunulmuştur. Görüşmelerin tamamlanması, bulguların saptanması ve analiz sonucunda aşı karşıtlığı fikrini edinen profilin sosyokültürel ve sosyoekonomik gelir düzeylerinin yüksek olduğu, az çocuklu ebeveynlerden oluştuğu, araştırmacı ve sorgulayıcı kişilik özelliklerine sahip oldukları ve aşı karşıtlığı fikrini modern tıp uygulamalarına karşı muhalif bir tavır ve bireysel bir tavır sonucunda ortaya çıktığı anlaşılmıştır. Araştırma ile bilimsel olarak sistematik bir şekilde ortaya konulan verilerin bundan sonra yapılacak olan aşı karşıtlığı ile ilgili araştırmalara zemin hazırlaması, önleyici ve koruyucu temellere sahip halk sağlığı ve tıbbi sosyal hizmet uygulamaları çerçevesinde oluşturulması muhtemel mikro, mezzo ve makro düzeyde koruyucu, önleyici ve iyileştirici uygulamalara referans olması beklenmektedir. Anahtar Kelimeler: Aşı tereddüdü, aşı karşıtlığı, halk sağlığı, tıbbi sosyal hizmet ABSTRACT The aim of this study is to determine the profiles of parents who refuse the vaccination by revealing the details of the intellectual development process of anti-vaccination. The study was conducted using a quantitative methodology. The target audience is composed of 83 parents 74 of which are women and 9 of men living in various provinces of Turkey who have vaccination hesitance and refused vaccination. Snowball sampling method was used to collect data and quantitative interview form was used as a data collection tool. The findings obtained are supported by qualitative explanations where appropriate and necessary. After completion of relevant interviews and determination of the findings and analysis, it was found that the profile who has adopted the idea of anti-vaccination, has high socio-cultural and socioeconomic income levels, consisting of parents with few children, having investigative and questioning personality traits, and the idea behind anti-vaccination has emerged as an opponent attitude to modern medical practices, as an individual manner. The data systematically revealed by this research is expected to pave the way for future for anti-vaccination researches and will be references to micro, mezzo and macro-level applications that may be established within the framework of public health and medical social work science which have preventive and protective foundations. 1. GİRİŞ Halk sağlığı temel esas olarak toplumda olan veya olması muhtemel sağlık sorunlarını toplumun iyilik halini gözeterek önleyici veya (önlememişse de) tedavi ve rehabilitasyon odaklı yaklaşımla müdahaleler geliştirmeyi amaçlar. Halk sağlığı disiplini; sorunlara odaklanırken çevresel koşulları gözetmektedir. Bir tanım olarak halk sağlığı: "Organize edilmiş toplumsal çalışmalar sonunda çevre sağlık koşullarını düzelterek, bireylere sağlık bilgisi vererek, bulaşıcı hastalıkları önleyerek, hastalıkların erken tanı ve koruyucu tedavisini sağlayacak sağlık örgütleri kurarak, toplumsal çalışmaları her bireyin sağlığını

Sosyal medya mecralarının kullanımının yaygınlaşması ile iletişim ağı genişlemiş, toplumun birçok farklı kesimi bu mecralarda birbirleriyle temas edip etkileşime girmeye başlamıştır. Özellikle toplumsal olaylarda gündemle ilgili bilgilerin sosyal medya mecralarında hızla yayılması ve bu bilgilerim kullanıcılar tarafından teyit edilememesi dezenformasyonun artışına neden olmaktadır. Sosyal medya kullanımının artışı nedeniyle algı yönetimi şekilleri de değişmiş, sosyal medya mecraları bu alanda önemli bir yer edinmiştir. Sosyal medyada algı yönetimi araçlarından biri olarak troller türemeye başlamıştır. Bu çalışmanın amacı sosyal medyada algı yönetimini ele almak ve trollük faaliyetlerini örneklendirmektir. Bu amaçla, Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın aşı açıklamasını yaptığı tarih olan 2 Aralık 2020 - 30 Ocak 2021 tarih aralığında #aşıyahayır hashtagi ile atılan Twitter popüler sekmesinde yer alan 80 tweet ve 2 Aralık 2020 tarihinde atılan #aşıyahayır hashtagli 252 tweet incelenmiştir. Yapılan çalışma sonucunda, sosyal medya mecralarında bot hesaplar veya gerçek kullanıcı hesaplarıyla tutum değişikliği amaçlı siyasi ve toplumsal paylaşımlar yapıldığı görülmüştür.

Mart 2020’de Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi olarak ilan edilen COVID-19, 2021 yılı itibariyle sonuçlanmaya başlayan aşı çalışmaları kapsamında nispeten daha kontrollü bir sürece evirilmiş olsa da aşı karşıtlığı, salgının kontrolüne ciddi bir engel oluşturmaktadır. Tarihsel süreç içerisinde aşılama çalışmalarıyla beraber ortaya çıkan aşı karşıtlığının temel nedeni, aşının hastalığın kendisinden çok daha fazla zarara sebep olabileceği inancıdır. 19. yüzyıldan bu yana var olan aşı karşıtlığı, devam eden pandemi sürecinde geniş kitlelerce benimsenerek, pandemi ile mücadeleyi ciddi anlamda olumsuz etkilemiştir. Pandemi sürecinde aşı karşıtlığının bireysel bir eğilim olmaktan öte toplumsal bir harekete dönüşmüş olması ise bu çalışmanın temel sorunsalını oluşturmaktadır. Yeni toplumsal hareketler sosyolojisi kapsamında öznesi, söylemi ve odak noktası değişen toplumsal hareketlerde kimi zaman yerel konulara kimi zaman ise küresel toplumu ilgilendiren konulara odaklanılmış ve güncel dönem itibariyle toplumsal hareketlerin odağı küresel anlamda ciddi bir insani güvenlik sorunu olarak varlığını sürdüren COVID-19 pandemisi olmuştur. Bu çalışma ile COVID-19 pandemisi için alınan önlemlerin önemli bir kısmını oluşturan aşılama ve takip sürecine karşı ortaya çıkan aşı karşıtlığına bağlı olarak Avrupa özelinde gerçekleştirilen ikinci dalga protestolar incelenmiştir. Maksimum çeşitlilik örneklemesi kapsamında dört ülke üzerinden oluşturulan örneklem çerçevesine, evren üzerinde yapılan ön inceleme sonucunda farklı özellikleri ile ön plana çıkan Fransa, İtalya, Yunanistan ve Birleşik Krallık dâhil edilerek çalışma tamamlanmıştır. Böylelikle ilgili örneklem, tümevarım ile bir genelleme yapılmasındansa evrene dair farklılıkları göz önüne serme imkânı sunmuştur. Dört ülkede gerçekleştirilen aşı karşıtı toplumsal hareketler kapsamında özne ve söylem çözümlemesi yapılarak,
eylemlerin geçmişten bugüne yaşadığı değişimin yeni toplumsal hareketler sosyolojisinde yaşanılan değişimle paralellik gösterip göstermediği incelenmiştir.

Dünyanın karşılaştığı önemli kriz dönemlerinden biri olan Covid-19 pandemisi, insanların sağlıklarıyla ilgili kaygı düzeylerini arttırırken, politik, sosyal ve ekonomik açıdan algı ve alışkanlıklarda önemli değişikliklere neden olmuştur. Dijital araçların bilgiye ulaşmada öncelikli tercih haline gelmesi nedeniyle pandemi döneminde özellikle sosyal medyada "İnfodemi" olarak tanımlanan aşırı enformasyon akışı ortaya çıkmıştır. Bu yanlış bilgi salgınının içinde aşı karşıtı iddialar önemli bir yer tutmaktadır. Bu çalışmada Türkiye'deki internet ve sosyal medya kullanıcılarının pandemi dönemindeki iletişim pratikleri ve siyasi kimlikleri ile aşı tutumu ve karar alıcıların şeffaflığına yönelik algısı arasındaki ilişki araştırılmıştır. Aşı uygulamaları başlamadan önce ve aşıların etkisi, güvenilirliği ve üretim yöntemleriyle ilgili tartışmaların yoğun olduğu 2020 yılı Ocak ayında yapılan saha araştırması sonunda, katılımcıların Koronavirüs aşısı yaptırma konusunda büyük ölçüde kararsız ve negatif tutum sahibi olduğu görülmüştür. Kendisini muhafazakâr/dindar ve milliyetçi olarak tanımlayan kullanıcıların aşı yaptırma tutumunun daha düşük olduğu belirlenmiştir. Kendisini laik olarak tanımlayan katılımcılar hükümetin vaka sayılarını gizlediğine yönelik yüksek tutuma sahipken muhafazakâr/dindar olarak tanımlayan katılımcıların bu konudaki tutumunun daha düşük olduğu görülmüştür.

The Covid-19 pandemic, one of the most important periods of crisis facing the world, caused significant changes in perceptions and habits from a political, social and economic point of view, because of increasing people's levels of anxiety about their health. Due to the fact that digital media have become the priority choice in accessing information, excessive information flow, defined as “Infodemic”, has emerged during the pandemic period, especially on social media. Anti-vaccine claims play an important
role in this outbreak of misinformation. In this study, the relationship between communication practices, political identities and vaccine attitudes of internet and social media users in Turkey during the pandemic period was investigated. The field survey has been conducted before vaccination in January 2020, when discussions about the impact, reliability and production methods of vaccines were intense. Participants have been found to have a largely ambivalent and negative attitude to getting a Coronavirus vaccine. It has been found that those who described themselves as conservative/religious, and users who followed developments related to the pandemic on social media, were less likely to get vaccinated. Participants who describe themselves as secular significantly think (74.7 per cent) that the government is hiding the number of cases, while participants who describe themselves as conservative/religious disagree with
this view.