Veto Players

1982 Anayasası ile oluşturulan parlamenter sistemde hükümet meclis içerisinde oluşturulmaktaydı. Cumhurbaşkanı ise her yedi yılda bir meclis tarafından seçilen ve 1982 Anayasası’nın verdiği yasama ve yürütme görevlerini icra eden bir kurum olarak tanımlanmıştı. Cumhurbaşkanlarının parlamenter sistemlerde görevlerinin daha çok sembolik olduğu siyaset biliminde kabul görmüştür. Fakat Sezer dönemi (2000-2007), bu beklentilerin aksine Türk siyasal hayatına, “geri gönderme” olarak bilinen veto hakkının en sıklıkla kullanıldığı dönem olarak ve meclisle gerginleşen bir ilişki bağı kurarak geçmiştir. Siyaset bilimi yazınında, hükümet sisteminin yapısını tayin ederken asil-vekil teorisi ve siyasal fırsat çerçevesi kuramı arasında bir rekabet oluşmuştur. İlki yetkilendirme zinciri üzerinden sistemi değerlendirirken, ikincisinde aktörlerin gerçek anlamdaki ilişkisine ve bu ilişkinin gerçekleştiği bağlama vurgu yapılmıştır. Sezer dönemini bu çalışmanın merkezine yerleştiren temel özellik, yedi yıllık cumhurbaşkanlığı süresinin içerisinde siyasal olarak iki farklı meclis yapısı ile çalışması nedeniyle asil-vekil teorisinin hükümet sistemlerini belirlemedeki rolünün sınanacağı doğal bir araştırma imkânı sunmasıdır. Bu araştırmanın temel sorusu Sezer’in iki farklı meclis yapısı ile kurduğu ilişkideki siyasal davranışının parlamenter sistemin beklentilerine mi cevap verdiği yoksa siyasal fırsat çerçevesi kapsamında mı değerlendirilmesi gerektiğidir. Bu sorulara cevap vermek için, 10. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in meclisin onayladığı kanun tekliflerine uyguladığı vetoları inceledik. Bulgularımız, Sezer’in cumhurbaşkanlığı döneminin asil-vekil teoreminin beklentilerini karşılamadığı ve Sezer’in anayasal konumu ve siyasi görüşleri ile kararlarını verdiğidir. Bu çalışma, aynı zamanda 1982 sonrasında Türkiye siyasetinde uygulanan hükümet tipinin tanımlanabilmesi hakkında da kavrayış sağlamaktadır.

Haciendo parte de la estructura de un Estado, siempre existen actores individuales o colectivos que tienen el poder de realizar cambios en las decisiones programáticas impuestas. Estos actores denominados veto players o jugadores con veto, pueden estar determinados en la constitución o surgir fuera de ella. En la actualidad, la extrapolación de funciones de algunos poderes dificulta la identificación de los mismos. La controversia aumenta con la inclusión dentro del esquema del poder judicial (PJ) de un órgano jurisdiccional superior, un Tribunal Constitucional (TC) encargado de realizar el control que garantice la vigencia y primacía de la Constitución. Teniendo en consideración la función y la importancia del Tribunal Constitucional en el Estado peruano, así como algunas “controvertidas” sentencias de este organismo, corresponde preguntarse si las potestades que se le han atribuido otorgan a este nuevo elemento la capacidad suficiente para implementar o alterar la estabilidad decisoria del sistema político, es decir, si con estos poderes, el TC peruano se ha convertido en un verdadero actor con poder de veto.