Pojezierze

Zarys treści: Współczesny morfosystem północnej Polski obejmuje zespół form rzeźby pochodzenia glacjalnego, przekształcanego w okresie holocenu. Wśród licznych uwarunkowań tej unikalnej, najmłodszej strefy morfogenetycznej Polski należy zwrócić uwagę na uwarunkowania litologiczne i klimatyczno-hydrologiczne oraz udział człowieka w kształtowaniu powierzchni morfologicznej tej części kraju. Biorąc pod uwagę morfogenezę strefy młodoglacjalnej, jej różne podziały fizycznogeograficzne i pełnione w niej współczesne funkcje morfodynamiczne, w ujęciu taksonomicznym można wydzielić co najmniej cztery duże współczesne morfosystemy: wysoczyzn morenowych i równin sandrowych, stoków, dolin rzecznych i antropogeniczne, odpowiadające głównym kaskadom współczesnego morfosystemu strefy młodoglacjalnej. Współczesna rzeźba strefy młodoglacjalnej kształtowana jest przede wszystkim pod wpływem denudacji chemicznej przeważającej nad denudacją mechaniczną, erozji i akumulacji wód spływających po powierzchniach równinnych i stokowych, intensywnej erozji wgłębnej w górnych biegach rzek, procesów nadbudowywania równin zalewowych i erozji bocznej w dolnych biegach rzek oraz procesów, zarówno degradacyjnych, jak i agradacyjnych, wywołanych przez działalność człowieka. Od przełomu XX i XXI w. obserwuje się wzrost występowania różnych zjawisk ponadprzeciętnych, w tym ekstremalnych.

Zarys treści: Współczesny morfosystem północnej Polski obejmuje zespół form rzeźby pochodzenia glacjalnego, przekształcanego w okresie holocenu. Wśród licznych uwarunkowań tej unikalnej, najmłodszej strefy morfogenetycznej Polski należy zwrócić uwagę na uwarunkowania litologiczne i klimatyczno-hydrologiczne oraz udział człowieka w kształtowaniu powierzchni morfologicznej tej części kraju. Biorąc pod uwagę morfogenezę strefy młodoglacjalnej, jej różne podziały fizycznogeograficzne i pełnione w niej współczesne funkcje morfodynamiczne, w ujęciu taksonomicznym można wydzielić co najmniej cztery duże współczesne morfosystemy: wysoczyzn morenowych i równin sandrowych, stoków, dolin rzecznych i antropogeniczne, odpowiadające głównym kaskadom współczesnego morfosystemu strefy młodoglacjalnej. Współczesna rzeźba strefy młodoglacjalnej kształtowana jest przede wszystkim pod wpływem denudacji chemicznej przeważającej nad denudacją mechaniczną, erozji i akumulacji wód spływających po powierzchniach równinnych i stokowych, intensywnej erozji wgłębnej w górnych biegach rzek, procesów nadbudowywania równin zalewowych i erozji bocznej w dolnych biegach rzek oraz procesów, zarówno degradacyjnych, jak i agradacyjnych, wywołanych przez działalność człowieka. Od przełomu XX i XXI w. obserwuje się wzrost występowania różnych zjawisk ponadprzeciętnych, w tym ekstremalnych.