Özet Tarihin çok eski dönemlerinden beri doğada bulunan kaynakları kullanarak elde edilen boyarmadde, tekstilde ve daha birçok alanda kullanılmıştır. Bitkisel boyalarla boyama doğrudan yapılabildiği gibi, boya banyosuna bazı maddeler...
moreÖzet
Tarihin çok eski dönemlerinden beri doğada bulunan kaynakları kullanarak elde edilen boyarmadde, tekstilde ve daha birçok alanda kullanılmıştır. Bitkisel boyalarla boyama doğrudan yapılabildiği gibi, boya banyosuna bazı maddeler ilave edilerek de yapılmaktadır. Bu maddeler mordan adı ile anılmakta ve bir tek boya bitkisinden farklı mordan maddeleri kullanılarak birçok renk tonu elde edilebilmektedir. Bitkisel boyacılık için bitkinin yetiştiği toprak, iklim, toplama zamanı ve koruma şartlarının uygun olması önemlidir. Türkiye sahip olduğu coğrafi özellikleri ve ekolojik zenginlikleri ile birçok türün, kaliteli bir şekilde yetiştirildiği bir ülkedir.
Bu konuya en güzel örneklerden biri Doğu Karadeniz bölgesidir ve burada yetiştirilen çayın, dünyada çay yetiştiriciliği yapılan bölgeler içerisinde kaliteli üretim sıralamasında olması önemlidir. Çay nemli iklimlerde yetişen, doğada büyümeye bırakıldığı zaman ağaç görünümünü alan bir tarım bitkisidir. Doğu Karadeniz bölgesinde en çok Rize, Giresun ve Ordu illerinde tarımı yapılmakta ve Camellia sinensis türü yetiştirilmektedir.
Bu çalışmada, çay bitkisi ve doğal mordanların farklı hammaddeler üzerindeki boyama etkileri araştırılarak, haslık değerlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çayın her yıl gençleştirmek için kesilen ve atık olan %10’luk kısımları kullanılarak, buharda bırakma sonucu elde edilen boyarmadde ile yün, pamuk, ipek iplik ve kumaşlar boyanmıştır. Boyamada doğal mordanlardan yaş hamur mayası, bira mayası tortusu, killi kaya tuzu ve mantar suyu kullanılmıştır. Mordansız, birlikte mordanlama, ön mordanlama ve son mordanlama yöntemleri uygulanan toplam 78 adet numunenin ayrıca haslık testleri yapılmış ve sonuçlar değerlendirilmiştir.
Abstract
Dyestuffs obtained by using resources found in nature since ancient times of history have been used in textiles and many other areas. Dyeing with plant dyes can be done directly as well as by adding some substances to the dye bath. These materials are referred to by the name of the mordant and a variety of colors can be obtained using different mordant materials from a single dye. For plant dyeing, it is important that the soil, climate, collection time and conservation conditions that the plant grows to be suitable. Turkey is that many species and geographical features and ecological wealth of the owners, is a country that bred in a quality manner.
One of the most beautiful examples of this subject is the Eastern Black Sea region and it is important that the tea grown here is in high quality production order within the regions where tea cultivation is done in the world. Tea is an agricultural plant that grows in humid climates and takes the look of trees when grown up in the forest. Tea is an agricultural plant that grows in humid climates and takes the look of trees when grown up in the nature. The eastern Black Sea region is mostly cultivated in Rize, Giresun and Ordu, and Camellia sinensis species is cultivated.
In this study, it was aimed to determine the fastness values of tea plant and natural mordants by investigating the dyeing effects on different raw materials. The tea is dyed wool cotton silk yarn and fabrics with the dyestuff obtained as a result of the stamina, using 10% of waste which is cut and reused every year for rejuvenation. In the dyeing, wet yeast, clayey rock salt and mushroom juice were used from natural mordants. A total of 61 samples without mordant, together with mordant, pre-mordant and last mordant methods were also tested for fastness and the results were evaluated.
