Sosyal Medya: Dün, Bugün, Yarın

SOSYAL MEDYA dün ● bugün ● yarın Dr. Mustafa BOSTANCI ISBN: 978-605-7600-73-8 Tashih: Yrd. Doç. Dr. Nurgül Sucu ŞELÂLE OFSET Fevzi Çakmak Mah. Hacı Bayram Cad. No: 22 Karatay / Konya MATBAA SERTİFİKASI: 13361 Konya, Ekim 2019 PALET YAYINLARI Mimar Muzaffer Cad. Rampalı Çarşı No: 42 Meram / Konya Tel. 0332 353 62 27 T.C. KÜLTÜR BAKANLIĞI YAYINCI SERTİFİKASI: 44040 Değerli Aileme.. 4 ■ MUSTAFA BOSTANCI Dr. Mustafa BOSTANCI Kahramanmaraş’ın Elbistan ilçesinde doğdu. İlköğretim ve lise eğitimini Elbistan’da tamamladı. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İşletme bölümünde tamamladığı lisans eğitimi esnasında, eğitim faaliyetlerinin yanı sıra birçok sosyal etkinlik içerisinde yer aldı ve kulüp başkanlığı görevlerinde bulundu. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gazetecilik Anabilim Dalı’nda “Sosyal Medyanın Gelişimi ve İletişim Fakültesi Öğrencilerinin Sosyal Medya Kullanım Alışkanlıkları” başlıklı teziyle yüksek lisans eğitimini tamamladı. ERÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Anabilim Dalı’nda başladığı doktora programını, “Bir Siyasal İletişim Aracı Olarak Sosyal Medya: Milletvekili ve Seçmen Örneğinde Bir Alan Araştırması” başlıklı teziyle 2015 yılında bitirdi. 2015 yılında yayınladığı “Sosyal Medya ve Siyaset” isimli kitabı, siyasi partiler, liderler, milletvekilleri ve seçmenlerle gerçekleştirilen Türkiye örnekleminde önemli bir araştırmayı temel almaktır. 2010 yılında, Erciyes Üniversitesi İletişim Fakültesi’nde öğretim görevlisi olarak başladığı akademik görevine Sakarya Üniversitesi İletişim Fakültesi’nde devam etmekte, yeni medya, sosyal medya ve siyasal iletişim üzerine eğitimler vermekte, araştırmalar yürütmektedir. İlk günkü heyecanını yitirmeden, çok yönlü bir akademisyen olarak ülkesine hizmet etme idealiyle çalışmalarına devam etmektedir. İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ ............................................................................................................. 7 BİRİNCİ BÖLÜM: DÜN Sosyal Medya Öncesi ................................................................................... 11 Web 1.0 ve Web 2.0 ....................................................................................... 14 Yeni Medya .................................................................................................... 18 Sosyal Medya ................................................................................................. 22 Bir Sosyal Medya Tarihçesi ......................................................................... 28 İKİNCİ BÖLÜM: BUGÜN Sayılarla Sosyal Medya ................................................................................ 33 Youtube........................................................................................................... 37 Facebook ......................................................................................................... 40 Instagram........................................................................................................ 43 Twitter ............................................................................................................. 46 Etkili İçerik Arayışı ....................................................................................... 50 Paylaşımda Doğru Zaman .......................................................................... 53 Sosyal Medya Güvenliği.............................................................................. 58 Sosyal Medyada Algı Yönetimi.................................................................. 61 Sosyal Medya ve Siyaset .............................................................................. 65 Cambridge Analytica Skandalı .................................................................. 68 Gizli CV: Sosyal Medya ............................................................................... 71 Kuşaklar ve Sosyal Medya .......................................................................... 74 Dijital Ebeveynlik .......................................................................................... 76 Sosyal Medya ve Çocuk............................................................................... 79 Sosyal Medyada Nefret Söylemi ................................................................ 82 Dijital Çağın Ünlüleri: Fenomenler............................................................ 85 6 ■ MUSTAFA BOSTANCI Sosyal Medya Okuryazarlığı ...................................................................... 87 Dijital Diyet .................................................................................................... 89 Dijital Vatandaşlık ve E-Devlet .................................................................. 92 Sosyal Medyada Telif Hakları .................................................................... 95 Beni Beğen! ..................................................................................................... 98 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: YARIN WEB 3.0 ve WEB 4.0 ................................................................................... 101 Nesnelerin İnterneti (IOT) ......................................................................... 103 Sanal Gerçeklik (VR) ve Artırılmış Gerçeklik (AR) .............................. 106 Yapay Zeka .................................................................................................. 109 Deepfake ....................................................................................................... 112 Büyük Veri ................................................................................................... 114 Yarının Sosyal Medyası ............................................................................. 117 SONSÖZ ....................................................................................................... 119 KISALTMALAR.......................................................................................... 121 KAYNAKLAR ............................................................................................. 123 ÖNSÖZ Elinizdeki bu kitap, sosyal medyanın dünü, bugünü ve yarınını üç bölümde ve otuz dört başlıkta genel hatlarıyla ele almaktadır. Bu bağlamda bazı kavramlar derinlemesine incelenirken, yerine göre bazı kavramlardan yüzeysel olarak bahsedilmektedir. Kitabın “Dün” bölümü, sosyal medya öncesi dönemle başlamaktadır. İnternetin henüz yaygın olarak kullanılmadığı bu dönemden Web 1.0 ve Web 2.0 gelişmesinin yaşandığı döneme kadar yaşanan gelişmeler genel hatlarıyla anlatılmaktadır. Geleneksel medya anlayışımızı köklerinden sarsan yeni medya kavramı ve yeni medyanın en güçlü temsilcisi olan sosyal medya detaylı bir şekilde anlatılmaktadır. Bölümün son başlığında ise bir sosyal medya tarihçesi oluşturulmuştur. Kitabın “Bugün” bölümünde, öncelikle sayılarla sosyal medya detaylandırılmaya çalışılmıştır. Dünya üzerinde en sık kullanılan, deyim yerindeyse sosyal medyanın dört atlısı Youtube, Facebook, Instagram ve Twitter ayrı ayrı ve detaylı olarak ele alınmaktadır. Sosyal medyayı gerek kurumsal gerek bireysel amaçlarla kullananların etkili içerik arayışı bu bölümle açıklanmaya çalışılmaktadır. Daha fazla kullanıcıya ulaşma stratejisinin önemli bir aşaması olan paylaşımda doğru zaman üzerinde durulmaktadır. Gündelik hayatımızda önemli bir yere sahip olan sosyal medyanın tehdit ve risklerine dikkat çekilerek sosyal medya güvenliği konusu açıklanmaktadır. Kitleleri harekete geçiren, seçimlerin kaderini etkileyen sosyal medyada algı yönetimi konusu örneklerle açıklanmaktadır. Sosyal medyanın nüfuz ettiği önemli alanlar- 8 ■ MUSTAFA BOSTANCI dan biri olan siyasetten hareketle, sosyal medya ve siyaset ilişkisi üzerinde durulmaktadır. 2016 Amerikan başkanlık seçimleri esnasında yaşanan veri olaylarıyla anılan Cambridge Analytica Skandalı anlatılmaktadır. Gizli CV: Sosyal medya başlığıyla işe alım süreçlerinde sosyal medyanın önemi vurgulanmaktadır. Kuşaklar ve sosyal medya, nesillerin sosyal medya kullanımına ilişkin bilgiler sunulmaktadır. Teknolojiyle birlikte sorumluluk alanları genişleyen ebeveynlerin dijital ebeveynlik rolleri üzerinde durulmaktır. Her yaştan kullanıcıya sahip sosyal medya, sosyal medya ve çocuk özelinde irdelenmektedir. Sosyal medyada nefret söylemi, her zamankinden çok daha hızlı yayılma ve daha fazla görünür olma özelliğiyle ele alınmaktadır. Dijital çağın ünlüleri: Fenomenler başlığıyla takipçi sayıları ve içeriklerine aldıkları etkileşimlerle popüler olan sosyal medya kullanıcıları anlatılmaktadır. Fırsatlar ve risklerle dolu yüzlerce platformdan oluşan sosyal medyayı bilinçli kullanabilmek için, sosyal medya okuryazarlığı kavramının önemi vurgulanmaktadır. Aşırı teknoloji kullanımının olumsuz etkilerini en aza indirmek için dijital diyet kavramı açıklanmaktadır. Her şeyin giderek daha fazla dijitalleştiği gerçeğinden hareketle dijital vatandaşlık ve e-devlet uygulamaları ele alınmaktadır. Dijital mecralarda korsan içeriklere erişmek için yapılan her bir tıklamanın emeği tükettiği gerçeğinden harektele, sosyal medyada telif hakları konusuna değinilmektedir. Beni beğen! başlığıyla, özellikle gençler arasında hayati öneme sahip olan beğenilme ihtiyacının sosyal medyadaki yansımaları açıklanmaktadır. Kitabın “Yarın” bölümünde, Web 3.0 ve Web 4.0 kavramlarına açıklık getirilmektedir. Nesnelerin interneti ile birlikte, hayatın her alanında yaşanması muhtemel değişim açıklanmaktadır. Değişmeyen tek şeyin değişim olduğu gerçeğinden hareketle yarının sosyal medyası üzerine tahminlerde bulunulmaktadır. Sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik kavramları örneklerle açıklanmaktadır. Yapay zeka gelişmesinin makine öğrenme ile birlikte neler başarabileceği vurgulanmaktadır. Video manipülasyonunun tartışma- SOSYAL MEDYA: DÜN, BUGÜN, YARIN ■ 9 sız en başarılı örneklerinden olan biri deepfake üzerinde durulmaktadır. Her eylemin bir veriye dönüşerek katkı sağladığı büyük veri, genel bir kapsamda ele alınmaktadır. Dijital iletişimi anlama ve anlamlandırma kaygısıyla sosyal medya özelinde gerçekleştirilen bu çalışmanın, ilgi duyanlara katkı sağlaması dileğiyle..