BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ : KOCAELİ
Mercan Efe Güney2020, BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
visibility
…
description
229 pages
link
1 file
Related papers
SANAYİLEŞMENİN KENT EKONOMİSİ AÇISINDAN SOSYOKÜLTÜREL YAPIYI ETKİLEMESİ: KOCAELİ ÖRNEĞİ
Giriş Toplumların ve bu açıdan kentlerin kültürel yaşamı ekonomi ile daima çift yönlü bir ilişki içinde olmuştur. Ekonomiyi en basit anlamda yaşamın sürdürülebilmesinde maddi anlamdaki çabaların bir bütünü olarak tanımlarsak, bu uğraşı dönemi aynı zamanda kül-türel algıların ve altyapının oluşturulması ile birlikte tamamlanmaktadır. Tarihsel süreç içinde oluşan kültürel yapı, ekonomik yaşamın aynada yansıyan bir yüzü olurken, iktisadi yapının oluşma sürecinde aynada yansımayan ekonomik yüzünü ise tamamlamaktadır. Diğer yandan Şen'in de (2001: 25-26) vurguladığı gibi kenti yaşayan bir canlı olarak almak gerekir. Yaşayan bir canlı olan kent, sadece mekânsal boyutundan ibaret bir ortam değildir. Kentin insani yönü sosyal ve kültürel boyutlarıyla ortaya çıkar. Kentin fiziksel/ doğal/mekânsal dokusu sosyal ve kültürel dokusuna göre anlam kazanır. Bu anlamın kay-bedilmemesi ise mevcut anlam unsurları arasında kurulacak ilişki ağının sağlamlığına bağ-lıdır. Kentin anlam evreni, kentin ruhunu anlamayı ve bir kent felsefesi yapmayı gerekli kılar. Kent felsefesi yapmak kentin ruhunu anlamak, kentle ruhdaş olmak; kenti bir varlık anlayışına göre tahayyül etmek demektir. Bu açıdan sanayileşmenin odağında yer alan mekânlar açısından, gelir olanaklarındaki artışa rağmen ortaya çıkan olumsuz sonuçların kent insanının karşı karşıya geleceği tehditler önemli olmaktadır. Kocaeli kentinin de bu nedenle sadece sanayileşmenin olumlu katkı sağladığı ayakta durabilme/yaşayabilme olanaklarıyla değerlendirilmesi eksik kalacaktır. Kent kültürü ve bunun bir çıktısı olarak toplumsal yapının dönüşüm biçimi ve toplumsal ilişkilerin sürdürülebilirliği bu açıdan önemlidir. Çataloluk'un (2010:103) da ifade ettiği gibi kültür, çok basit olduğu kadar aynı zaman-da tanımlanması da bir o kadar zor bir kavramdır. Çünkü kültür, hem çok geniş kapsam-lı hem de en az netlikle bilinen bir kavram olmaktadır. Talas' a (2008) göre ise insanın ürettiği ve uyguladığı her şeyi ifade eden kültür, toplum hayatının devamını sağlayan en önemli vasıtalardan biri olması yanında, insanların maddi ve manevi olarak kendi çabala-rının ürünü olan her şey (Talas, 2010) olarak ta ifade edilebilir. Yüz altmış farklı tanımının yapılabilinecek olan kültür, sosyal bilimlerde önem arz eden bir kavram olmaktadır. Kültür bireysel-toplumsal farklılıkları belirleyici bir yapıya sahiptir. Kültürün dinamik bir yapıya sahip olması, bu farklıkları gün geçtikçe artırmaktadır.
KOCAELİ MÜZESİ KOLEKSİYONU BİZANS DÖNEMİ SİKKELERİNDEN ÖRNEKLER
GİRİŞ Sikkenin icadı toplumların sosyal, ekonomik ve kültürel yaşantılarında çok büyük rol oynamış tarihi bir olaydır. Bu nedenle antik paralar ve defineler yurdumuzda her daim büyük ilgi görmektedir. Başlangıçta insanlar göçebe hayatı yaşamakta ve avcılıkla geçinmektedir. Bu devrin insanları gerekli gördükleri her şeyi kendileri yapmakta ve henüz paraya ihtiyaç duymamaktadırlar. Onun için bu devir, insanların kendi kendilerine yettiği devirdir. Bunu takibenden devirde (Neolitik) insanların belirli bir toprağa sürekli olarak yerleştiklerini, tarımla uğraştıklarını ve hayvan yetiştirdiklerini ve köyler meydana getirerek aralarında bir iş bölümü yaptıklarını görmekteyiz. Ticaret literatüründe yer bulan 'takas'ın anlamı 'mal alıp karşılığında başka bir mal vererek ödeşme, değiş tokuştur.2 Bu devrin ticaret şekli değiş tokuş ticaretidir, yani insanlar kendilerinde olmayan fakat elde etmek istedikleri şeyleri birbiriyle değiştirmektedirler. Fakat bir süre sonra değiştirmek istedikleri nesneyi karşılarındakilerde bulamayınca, onun yerine aynı değerde başka bir şey almaya başlamışlar, bunun neticesinde eşyanın değerini tespit etme zorluğu doğmuş3; yani malın ya da eşyanın değerinin saptanması, beraberinde değer düşüncesini ve ona bağlı olarak da eşdeğer düşüncesini akla getirmiştir. Giderek bir değişim aracına, yani paraya gereksinim duyulmuştur. 4 Para, bir değişim aracıdır. Bu bedenle, değiş tokuş yani barter sistemi malın malla değiştirilmesidir ve ilkel topluklarda uygulanılabilinen bu sistem, toplumlar geliştikçe terk edilmiştir. 5
ÇANAKKALE KENTSEL ALANINDAKİ SAVAŞ ALANLARININ MEKÂNSAL BELLEK AÇISINDAN İRDELENMESİ
7th INTERNATIONAL MARDIN ARTUKLU SCIENTIFIC RESEARCHES CONFERENCE, 2021
Bu çalışmada Çanakkale kentsel alanındaki, Birinci Dünya Savaşı sırasında kullanılan savaş alanları ve buralara yapılan anıt ve şehitliklerin peyzaj mimarlığı açısından incelenmesi konu edilmiştir. ‘Birinci dünya Savaşı’nda kazanılan tek cephenin ‘Çanakkale’ olması bu alanları dünya çapında önemli kılmaktadır. Çalışmanın amacı, Çanakkale kentinde mekânsal bellek oluşturan bu bölgelerin günümüzdeki envanterlerinin oluşturulması, kentsel tasarım açısından incelenerek sorunlarının ortaya konulmasıdır. Ayrıca bu bölgelerin turizm ve rekreasyona önemli katkılar sağlayarak kent ekonomisini destekleyebilmeleri için önerilerde bulunulmuştur. Yapılan bu çalışma ile kamu ve özel kuruluşların gelecekte yapacakları planlama ve tasarım çalışmalarında veri oluşturularak bilime katkı sağlamak hedeflenmiştir.
KOCAELİ İLİNDE HANEHALKI BÜYÜKLÜĞÜNE GÖRE GELİR-TÜKETİM İLİŞKİSİNİN ANALİZİ
Bu çalışmada, 2003 yılında Kocaeli İlinde uygulanan hanehalkı gelir ve tüketim harcamaları anketinden elde edilen veriler yardımıyla Engel fonksiyonları tahmin edilerek, Kocaeli'nde yaşayan hanehalklarının harcama kalıpları ortaya konulmuştur. Hanehalkları alt, orta ve üst gelir kategorisi ile kır, kent ve ana evren (Kocaeli) olmak üzere altı kategoriye ayrılarak analizler gerçekleştirilmiştir. Tahminlerde harcanabilir gelir (toplam harcamalar) ile hanehalkı büyüklüğü açıklayıcı değişken olarak kullanılmıştır. 10 ayrı harcama grubu için Engel eğrilerinin tahmin edilmesinde dört farklı fonksiyonel kalıp kullanılmıştır. Bu kalıplardan log-doğrusal model verilere en iyi uyum sağlayan kalıp olarak belirlenmiş ve gelir seviyesi ile hanehalkı büyüklüğünün harcama grupları üzerindeki etkisi bu model yardımıyla araştırılmıştır.
MEKÂN-KİMLİK ETKİLEŞİMİ: KAVRAMSAL ve KURAMSAL BİR BAKIŞ
Abstract Although human-environment relations, in other words humans are engaged in space, have been existed since the human being existence these studies are emerging more recently in academic sense. Until the 1960s Studies related to human’s perception to environment in order to determine the principles of learning human, natural environment and human natural environment, learning and coding of life environment were made mostly by cultural geographers and architects. Today, these studies have become multidimensional by entering into the interests of many disciplines ranging from sociology to literary, psychological and urban sciences. This multidimensionality presents a complexity both conceptually and theoretically. For understanding and reading human-environment relations through space, concepts which are included in different disciplines and which will facilitate the understanding of the subject, such as perception, meaning, belonging, privacy, sovereignty, ownership and self-awareness associated with the space in this study and a framewok was created for entering into the studies on space and identity interaction. In the second part of the work, Phenomenological Approach, Socio-Psychological Approach and Marxist Approach have been dealt with in the urban space on the conceptual framework Keywords: Space – Identity Interaction, Space, Meaning, Belonging, Theory.
KOCAELİ İLİNDE TÜKETİMİN GELİR HİPOTEZLERİNİN ANALİZİ
Ataturk Universitesi Iktisadi Ve Idari Bilimler Dergisi, 2005
Özet: Bu çalı ma, gelir ile tüketim arasındaki ili kiyi açıklamak amacıyla ileri sürülen hipotezlerden Kocaeli li hanehalkı tüketim davranı ını en iyi açıklayan hipotezi belirlemeyi amaçlamaktadır. Ara tırmada 2003 yılında Kocaeli li kırsal ve kentsel alanında tarafımızdan uygulanan hanehalkı tüketim harcamaları anketinden elde edilen yatay kesit verileri kullanılmı tır. Tüketimin gelir hipotezlerine ait modeller, hanehalkı tüketim davranı ında kır-kent arasında bir farklıla ma olup olmadı ını ortaya koymak amacıyla, Kocaeli ana evreni yanında, kır ve kent için de ayrı ayrı tahmin edilmi tir. Yapılan tahminler iktisadi, istatistiki ve ekonometrik kriterlere göre de erlendirildi inde; Kocaeli linde hanehalkı tüketim davranı ını en iyi açıklayan hipotezin, Keynes'in mutlak gelir hipotezi oldu u sonucuna ula ılmı tır. Bu sonuca göre; kısa dönemde, Kocaeli linde hanehalkı tüketim harcamalarını belirleyen en önemli faktör, cari harcanabilir geliridir.
SEKTÖREL YAPISIYLA KONYA İMALAT SANAYİ ARAŞTIRMASI
Palet Yayınları, 2017
Bu çalışma Konya İmalat Sanayi’ni sektör bazlı bir genel görünümünü sunmayı amaçlamaktadır. Çalışma kapsamındaki analiz ve değerlendirmeler Konya İmalat Sanayii’nde faaliyet gösteren firmalara alan araştırması kapsamında uygulanan anket verilerine dayanmaktadır. Verilerin toplanmasına yönelik yüz yüze anket görüşmeleri Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Bölümü 2015-2016 eğitim öğretim dönemi son sınıf öğrencilerinin Lisans Bitirme Projesi kapsamında bu öğrenciler tarafından gerçekleştirilmiştir. Böylece öğrencilerin alan araştırması deneyimi edinmeleri ve sektörleri de tanıyarak iş dünyası ile ilişkilere dair deneyimlerini geliştirmeleri amaçlanmıştır. Çalışma sadece bir akademik ilgiden kaynaklanmadı. Bunun ötesinde, içinde yaşadığımız topluma karşı sorumluluğumuzun bir sonucu olarak ortaya çıktı. Selçuk Üniversitesi İİBF İktisat Bölümü öğretim elemanları ve son sınıf öğrencileri ile Konya’nın ekonomik yapısının analizine katkı sağlanması Konya’da yerleşik bir akademinin bir sorumluluğu olarak görülmüştür. Üstelik imalat sanayine dair kapsamlı bir taramanın gelecekte yapılacak çalışmalar için bir zemin oluşturması da beklenmiştir. İmalat sektörlerinde Türkiye’nin önde gelen illerinden biri olarak Konya ekonomisinin detaylı olarak incelenmesi akademik olduğu kadar politika geliştirmek için de önemli bir ihtiyaç olduğu düşünülmüştür. Çalışma geniş bir kolektif çabanın ürünü olarak ortaya çıkmıştır. En başta Lisans Bitirme Projesi dersinin uygulaması olarak Konya sanayisinde firma firma görüşmeler gerçekleştiren ve heyecanla araştırmayı destekleyen 2015-2016 eğitim-öğretim dönemi son sınıf öğrencilerimize teşekkür borçluyuz. Öte yandan toplanan verilerin ayıklanması, analize hazır hale getirilmesi ve raporlaştırılması gibi oldukça zahmetli işler bölümümüz araştırma görevlileri tarafından gerçekleştirilmiştir. İktisat bölümü araştırma görevlileri bu titiz görevi büyük bir fedakârlık ve çaba ile yerine getirdiler. Dahası akademik hayatlarının başında işbirliği, birlikte çalışma kültürü, dayanışma ve sabır gibi erdemleri de bize sunan bölümümüz araştırma görevlilerine teşekkür ederiz. Bölümümüz öğretim üyeleri çalışmanın başlangıçta kabulünden, bitişine kadar inanarak destek verdiler. Bundan sonraki çalışmalara da örnek olacak güzel bir ortak dayanışma ve işbirliği kültürü sergilediler. Kendilerine teşekkürü borç biliyoruz. Araştırma NACE sınıflandırması dikkate alınarak sektörel olarak Konya imalat sanayini incelemektedir. Kitabın organizasyonunda her bir bölüm bir ya da ilişkili bir grup sektöre tahsis edilmiştir. Araştırmanın Konya ekonomisi üzerine gelecek akademik çalışmaları teşvik edici bir etki doğurması ve politika yapıcılar açısından faydalı olması en büyük temennimizdir.
İÇİNDEKİLER
ŞEKİL LİSTESİ .......................................................................................................................................... 5
TABLO LİSTESİ ....................................................................................................................................... 7
1.
GİRİŞ ............................................................................................................................................10
2.
KOCAELİ HAKKINDA KISA BİLGİLENDİRME ..................................................................................15
2.1. KENTİN ÜLKE VE BÖLGESİNDEKİ KONUMU ..............................................................................15
2.2. KENTİN KISA TARİHÇESİ............................................................................................................17
3.
KOCAELİ İLÇELERİNİN MEKÂNSAL GELİŞİM SÜRECİ ....................................................................24
3.1. BAŞİSKELE İLÇESİ ....................................................................................................................24
3.1.1. TARİHSEL MEKÂNSAL GELİŞİM .........................................................................................24
3.1.2. PLANLAR ...........................................................................................................................27
3.2. DERİNCE İLÇESİ ......................................................................................................................32
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
3.2.1. TARİHSEL MEKÂNSAL GELİŞİM .........................................................................................32
3.2.2. PLANLAR ...........................................................................................................................36
3.3. GEBZE İLÇESİ ..........................................................................................................................37
3.3.1. TARİHSEL MEKÂNSAL GELİŞİM .........................................................................................37
3.3.2. PLANLAR ...........................................................................................................................38
3.4. KARTEPE İLÇESİ ......................................................................................................................42
3.4.1. TARİHSEL MEKÂNSAL GELİŞİM .........................................................................................42
3.4.2. PLANLAR ...........................................................................................................................46
3.5. KÖRFEZ İLÇESİ ........................................................................................................................54
3.5.1. TARİHSEL MEKÂNSAL GELİŞİM .........................................................................................54
3.5.2. PLANLAR ...........................................................................................................................58
3.6. İZMİT İLÇESİ ...........................................................................................................................60
3.6.1. TARİHSEL MEKÂNSAL GELİŞİM .........................................................................................60
3.6.2. PLANLAR ...........................................................................................................................63
3.7. ÇAYIROVA İLÇESİ ....................................................................................................................67
3.8. DARICA İLÇESİ ........................................................................................................................70
3.9. DİLOVA İLÇESİ ........................................................................................................................74
3.10. GÖLCÜK İLÇESİ .......................................................................................................................77
3.11. KANDIRA İLÇESİ......................................................................................................................81
3.12. KARAMÜRSEL İLÇESİ ..............................................................................................................84
3.13. DEĞERLENDİRME ...................................................................................................................87
2
4.
GENEL ARAZİ KULLANIMI ............................................................................................................88
4.1. ARAZİ KULLANIM DEĞİŞİMİ ...................................................................................................90
4.2. YERLEŞİK ALANLAR ...................................................................................................................90
4.2.1. KONUT ALANLARI ..............................................................................................................90
4.2.2. TİCARET ALANLARI ............................................................................................................98
4.2.3. TURİZM ALANLARI.............................................................................................................99
4.2.4. ASKERİ ALANLAR .............................................................................................................101
4.2.5. SOSYAL DONATI ALANLARI..............................................................................................101
4.2.6. TARIM ALANLARI .............................................................................................................107
4.2.7. ORMAN ALANLARI ..........................................................................................................110
5.
TEKNİK ALTYAPI.........................................................................................................................111
5.1. ULAŞIM SİSTEMLERİ VE LOJİSTİK AĞLAR .............................................................................112
5.1.1. KARAYOLU ULAŞIM SİSTEMİ ..........................................................................................114
5.1.2. DEMİRYOLU ULAŞIM SİSTEMİ ........................................................................................121
5.1.3. DENİZYOLU ULAŞIM SİSTEMİ .........................................................................................123
5.1.5. TRAMVAY SİSTEMİ .........................................................................................................127
5.1.6. LOJİSTİK HİZMETLER .......................................................................................................127
5.2. HABERLEŞME .......................................................................................................................135
5.3. SU TEMİNİ SİSTEMLERİ ........................................................................................................135
5.3.1. BARAJLAR VE GÖLETLER .................................................................................................135
5.3.2. İÇME SUYU TEMİNİ ........................................................................................................136
5.4. ARITMA SİSTEMLERİ ............................................................................................................138
5.4.1. ATIKSU ARITMA SİSTEMLERİ ..........................................................................................138
5.4.2. İÇME SUYU ARITMA SİSTEMLERİ....................................................................................139
5.5. MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI ..........................................................................................141
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
5.1.4. HAVAYOLU ULAŞIM SİSTEMİ ..........................................................................................125
5.5.1. ENERJİ KAYNAKLARI VE SİSTEMLERİ...............................................................................141
5.5.2. MADEN ALANLARI ..........................................................................................................148
6.
DOĞAL, TARİHİ VE KÜLTÜREL KORUMA ALANLARI...................................................................150
6.1. DOĞA KORUMA ALANLARI ..................................................................................................150
6.1.1. TABİAT PARKLARI ............................................................................................................150
6.1.2. YABANİ HAYATI GELİŞTİRME SAHALARI ..........................................................................152
6.2. KÜLTÜREL MİRASI KORUMA ALANLARI ...............................................................................152
7.
ÇEVRESEL SORUNLAR ................................................................................................................154
7.1. SU KİRLİLİĞİ..........................................................................................................................154
7.2. ÇEVRE KİRLİLİĞİ ...................................................................................................................155
7.3. HAVA KİRLİLİĞİ.....................................................................................................................156
7.4. GÜRÜLTÜ KİRLİLİĞİ ..............................................................................................................158
7.5. GÖRÜNTÜ KİRLİLİĞİ .............................................................................................................158
3
7.6. ATIKLAR ...............................................................................................................................159
7.6.1. BELEDİYE ATIKLARI ..........................................................................................................159
7.6.2. HAFRİYAT TOPRAĞI, İNŞAAT VE YIKINTI ATIKLAR ...........................................................160
7.6.3. AMBALAJ ATIKLARI..........................................................................................................160
7.6.4. TIBBİ ATIKLAR ..................................................................................................................161
7.6.5. GEMİ ATIKLARI ................................................................................................................161
7.6.6. TEHLİKELİ ATIKLAR ..........................................................................................................161
7.6.7. ATIK PİLLER ......................................................................................................................162
AFET RİSKLİ ALANLAR ................................................................................................................162
8.
8.1. RİSK ALANLARI .....................................................................................................................162
8.2. TOPLANMA ALANLARI .........................................................................................................165
ÜST ÖLÇEKLİ PLANLAR ..............................................................................................................167
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
9.
9.1. KOCAELİ 1/50.000 ÖLÇEKLİ ÇEVRE DÜZENİ PLANI ..............................................................167
9.1.1. PLANLAMAYI YÖNLENDİREN KRİTERLER .........................................................................167
9.1.2. PROJEKSİYONLAR ............................................................................................................169
9.2. İZMİT KÖRFEZİ 1/50.000 ÖLÇEKLİ BÜTÜNLEŞİK KIYI ALANLARI PLANI ................................180
9.3. İZMİT KÖRFEZİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI .......................................................181
9.3.1. MERKEZ PLANLAMA BÖLGESİ .........................................................................................183
9.3.2. GEBZE PLANLAMA BÖLGESİ ............................................................................................188
9.3.3. GÖLCÜK PLANLAMA BÖLGESİ .........................................................................................194
9.3.4. KARAMÜRSEL PLANLAMA BÖLGESİ ................................................................................199
9.3.5. KANDIRA PLANLAMA BÖLGESİ ........................................................................................206
10.
PROJE ÇALIŞMALARI .............................................................................................................212
10.1. KUZEY MARMARA OTOYOL PROJESİ ...................................................................................213
10.2. İZMİT – KANDIRA YOLU .......................................................................................................214
10.3. KOCAELİ ŞEHİR HASTANESİ ..................................................................................................215
10.4. BİLİŞİM VADİSİ .....................................................................................................................215
10.5. GEBZE – DARICA METRO HATTI ...........................................................................................216
10.6. KÖSEKÖY LOJİSTİK MERKEZİ ................................................................................................216
KAYNAKLAR .......................................................................................................................................218
4
ŞEKİL LİSTESİ
Şekil 1. TR42 BÖLGESİ’NİN VE KOCAELİ’NİN TÜRKİYE’DEKİ KONUMU................................................15
Şekil 2. KOCAELİ’NİN İLÇELERİ VE KOMŞU İLLER .................................................................................15
Şekil 3. KOCAELİ’NİN ÇEVRE İLLERLE OLAN BAĞLANTISI.....................................................................16
Şekil 4. İZMİT’İN DİĞER KOCAELİ İLÇELERİNE UZAKLIĞI VE KONUMU ................................................16
Şekil 5. NİCOMEDIA ŞEHRİ GÖRSELİ ...................................................................................................17
Şekil 6. 1745 YILINDA NİCOMEDIA’DAN BİR GÖRÜNÜM ...................................................................17
Şekil 7. SELÇUKLU DÖNEMİNDE NİCOMEDİA .....................................................................................18
Şekil 8. ROMA KALINTILARI ANTİK SU KEMERİ ...................................................................................18
Şekil 9. 19.YY’DA İZMİT’İ GÖSTEREN HARİTA .....................................................................................19
Şekil 10. 1914 YILINDA İZMİT’TEKİ MAHALLELER ...............................................................................19
Şekil 11. KOCAELİ İÇİN HAZIRLANAN JANSEN PLANI ..........................................................................20
Şekil 12. HALK EVİ VE RIHTIMDAN BİR GÖRÜNÜM ............................................................................20
Şekil 13. GÜMRÜK BİNASI, İSKELE BELEDİYE BİNASI VE ÇEVRESİ .......................................................21
Şekil 14. GÜMRÜK BİNASINDAN BİR GÖRÜNÜM ...............................................................................21
Şekil 15. KOCAELİ İÇİN HAZIRLANAN KEMAL AHMET ARU PLANI ......................................................22
Şekil 16. KOCAELİ İÇİN HAZIRLANAN POLAT SÖKMEN PLANI ............................................................22
Şekil 17. KOCAELİ’NİN DÖNEMLERE VE YILLARA GÖRE MEKÂNSAL GELİŞİMİ ...................................23
Şekil 18. BAŞİSKELE İLÇESİ UYDU GÖRÜNTÜSÜ ..................................................................................24
Şekil 19. BAŞİSKELE İLÇESİ ARAZİ KULLANIM DURUMU......................................................................25
Şekil 20. BAŞİSKELE İLÇESİ 1/5000 NAZIM İMAR PLANI ......................................................................26
Şekil 21. BAŞİSKELE İLÇESİ BÖLGESEL ARAZİ KULLANIM ŞEMASI ........................................................26
Şekil 22. BAŞİSKELE İLÇESİ’NİN 2006-2017 YILLARI ARASI MEKÂNSAL GELİŞİMİ ................................27
Şekil 23. BAHÇECİK 1/5000 NAZIM İMAR PLANI .................................................................................28
Şekil 24. KARŞIYAKA 1/5000 NAZIM İMAR PLANI ...............................................................................29
Şekil 25. KULLAR 1/5000 NAZIM İMAR PLANI .....................................................................................30
Şekil 26. YENİKÖY 1/5000 NAZIM İMAR PLANI ...................................................................................31
Şekil 27. YUVACIK 1/5000 NAZIM İMAR PLANI ...................................................................................32
Şekil 29. DERİNCE İLÇESİ 1/5000 NAZIM İMAR PLANI.........................................................................34
Şekil 30. DERİNCE İLÇESİ ARAZİ KULLANIM DURUMU ........................................................................34
Şekil 31. DERİNCE İLÇESİ BÖLGESEL ARAZİ KULLANIM ŞEMASI ..........................................................35
Şekil 33. DERİNCE UYGULAMA İMAR PLANI .......................................................................................36
Şekil 34. GEBZE İLÇESİ UYDU GÖRÜNTÜSÜ.........................................................................................37
Şekil 35. GEBZE OTOYOL GÜNEYİ PLANLAMA ARAZİ KULLANIM DURUMU .......................................38
Şekil 36. GEBZE OTOYOL GÜNEYİ PLANLAMA BÖLGESİ NAZIM İMAR PLANI ......................................40
Şekil 37. GEBZE OTOYOL KUZEYİ PLANLAMA BÖLGESİ NAZIM İMAR PLANI .......................................40
Şekil 38. GEBZE İLÇESİ’NİN 2006-2017 YILLARI ARASI MEKÂNSAL GELİŞİMİ ......................................42
Şekil 39. KARTEPE UYDU GÖRÜNTÜSÜ ...............................................................................................43
Şekil 41. KARTEPE İLÇESİ ARAZİ KULLANIM DURUMU ........................................................................45
Şekil 42. KARTEPE İLÇESİ BÖLGESEL ARAZİ KULLANIM ŞEMASI ..........................................................45
Şekil 43. KARTEPE İLÇESİ’NİN 2006-2017 YILLARI ARASI MEKÂNSAL GELİŞİMİ ..................................46
Şekil 44. ACISU BELEDİYESİ NAZIM İMAR PLANI .................................................................................47
Şekil 45. ARSLANBEY BELEDİYESİ NAZIM İMAR PLANI ........................................................................48
Şekil 46. BÜYÜKDERBENT BELEDİYESİ NAZIM İMAR PLANI ................................................................49
Şekil 48. MAŞUKİYE BELEDİYESİ NAZIM İMAR PLANI ..........................................................................51
Şekil 49. SARIMEŞE BELEDİYESİ UYGULAMA İMAR PLANI ..................................................................51
Şekil 50. SUADİYE BELEDİYESİ NAZIM İMAR PLANI .............................................................................52
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
sayfa
5
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
6
Şekil 51. UZUNÇİFTLİK BELEDİYESİ NAZIM İMAR PLANI ......................................................................53
Şekil 52. UZUNTARLA BELEDİYESİ NAZIM İMAR PLANI .......................................................................54
Şekil 53. KÖRFEZ İLÇESİ UYDU GÖRÜNTÜSÜ ......................................................................................55
Şekil 54. KÖRFEZ İLÇESİ ARAZİ KULLANIM DURUMU ..........................................................................56
Şekil 55. KÖRFEZ İLÇESİ BÖLGESEL ARAZİ KULLANIM ŞEMASI ............................................................57
Şekil 57. HEREKE BELEDİYESİ NAZIM İMAR PLANI ..............................................................................58
Şekil 58. KİRAZLIYALI BELEDİYESİ NAZIM İMAR PLANI ........................................................................59
Şekil 59. KÖRFEZ BELEDİYESİ UYGULAMA İMAR PLANI ......................................................................59
Şekil 60. İZMİT İLÇESİNİN UYDU GÖRÜNTÜSÜ....................................................................................61
Şekil 61. İZMİT İLÇESİ 1/5000 NAZIM İMAR PLANI..............................................................................61
Şekil 63. İZMİT İLÇESİ’NİN 2006-2017 YILLARI ARASI MEKÂNSAL GELİŞİMİ.......................................62
Şekil 65. ALİKAHYA BELEDİYESİ NAZIM İMAR PLANI ...........................................................................64
Şekil 68. SARAY BAHÇE BELEDİYESİ UYGULAMA İMAR PLANI ............................................................66
Şekil 70. ÇAYIROVA İLÇESİ 1/5000 NAZIM İMAR PLANI ......................................................................69
Şekil 73. DARICA İLÇESİ 1/5000 NAZIM İMAR PLANI ..........................................................................73
Şekil 74. DARICA İLÇESİ ARAZİ KULLANIM DURUMU ..........................................................................73
Şekil 75. DARICA İLÇESİ’NİN 2006-2017 YILLARI ARASI MEKÂNSAL GELİŞİMİ ....................................74
Şekil 76. DİLOVASI UYDU GÖRÜNTÜSÜ ..............................................................................................75
Şekil 77. DİLOVASI İLÇESİ’NİN 2006-2017 YILLARI ARASI MEKÂNSAL GELİŞİMİ..................................77
Şekil 79. GÖLCÜK İLÇESİ’NİN 2006-2017 YILLARI ARASI MEKÂNSAL GELİŞİMİ ...................................78
Şekil 80. GÖLCÜK İLÇESİ 1/5000 NAZIM İMAR PLANI .........................................................................80
Şekil 81. KANDIRA İLÇESİ UYDU GÖRÜNTÜSÜ ....................................................................................81
Şekil 82. KANDIRA İLÇESİ 1/5000 NAZIM İMAR PLANI ........................................................................83
Şekil 83. KANDIRA İLÇESİ ARAZİ KULLANIM DURUMU .......................................................................83
Şekil 86. KARAMÜRSEL İLÇESİ 1/5000 NAZIM İMAR PLANI ................................................................85
Şekil 90. KOCAELİ İLİ ARAZİ KULLANIM DURUMU GÖSTERİMLERİ .....................................................89
Şekil 91. CEDİT MAHALLESİ 1/5000 NAZIM İMAR PLANI ....................................................................93
Şekil 92. CEDİT MAHALLESİ KENTSEL DÖNÜŞÜM ALANI.....................................................................93
Şekil 94. SİVRİTEPE UYGULAMA İMAR PLANI......................................................................................95
Şekil 107. KOCAELİ’NDE 2017 YILI İLÇELERE GÖRE KAZA SAYILARI ...................................................117
Şekil 110. KOCAELİ’NDE AKILLI DURAK NOKTALARI HARİTASI ..........................................................120
Şekil 140. KOCAELİ’NİN SİT ALANLARI HARİTASI...............................................................................153
Şekil 141. KOCAELİ İLİ TESCİLLİ YAPILARIN İLÇELERE GÖRE YOĞUNLUK DAĞILIMI...........................154
Şekil 143. KOCAELİ’NDE HAVA KİRLİLİĞİ ÖLÇÜM İSTASYONLARI DAĞILIMI .....................................157
TABLO LİSTESİ
TABLO 1. İNTERNETTEN ELDE EDİLEN KAYNAKLAR.............................................................................11
TABLO 2. VALİLİKTEN ELDE EDİLEN KAYNAKLAR .................................................................................12
TABLO 3. BELEDİYEDEN ELDE EDİLEN KAYNAKLAR .............................................................................13
TABLO 4. MADEN TETKİK ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ’NDEN ELDE EDİLEN KAYNAKLAR ................14
TABLO 5. BAŞİSKELE İLÇESİ GENEL ARAZİ KULLANIM DURUMU .........................................................25
TABLO 6. DERİNCE İLÇESİ ARAZİ KULLANIM DURUMU .......................................................................33
TABLO 7. GEBZE OTOYOL GÜNEYİ KENTSEL ALANI ARAZİ KULLANIM DURUMU ................................39
TABLO 8. GEBZE OTOYOL KUZEYİ KENTSEL ALANI ARAZİ KULLANIM DURUMU .................................41
TABLO 9. KARTEPE İLÇESİ ARAZİ KULLANIM DURUMU.......................................................................44
TABLO 10. KÖRFEZ İLÇESİ ARAZİ KULLANIM DURUMU.......................................................................56
TABLO 11. İZMİT İLÇESİ ARAZİ KULLANIM DURUMU ..........................................................................60
TABLO 12. ÇAYIROVA PLANLAMA BÖLGESİ 1/5000 ÖLÇEKLİ NAZIM PLANLARI ALAN KULLANIMI ....68
TABLO 13. DARICA PLANLAMA BÖLGESİ 1/5000 ÖLÇEKLİ NAZIM PLAN ARAZİ KULLANIM DURUMU72
TABLO 14. DİLOVASI PLANLAMA BÖLGESİ 1/5000 ÖLÇEKLİ NAZIM PLANLARI ALAN KULLANIMI ......76
TABLO 15. GÖLCÜK KENTSEL ALAN KULLANIM DAĞILIMI ..................................................................79
TABLO 16. KANDIRA İLÇESİ ARAZİ KULLANIM DURUMU ....................................................................82
TABLO 17. KARAMÜRSEL KENTSEL ALAN KULLANIM DAĞILIMI .........................................................86
TABLO 18. KOCAELİ İLÇELERİNİN YÜZÖLÇÜMLERİ ..............................................................................88
TABLO 19. KOCAELİ ARAZİ SINIFLANDIRMASI .....................................................................................88
TABLO 20. KOCAELİ ARAZİ KULLANIM BÜYÜKLÜKLERİ .......................................................................90
TABLO 21. İLÇELERE GÖRE TOPLAM KONUT ALANLARI VE NÜFUS KAPASİTELERİ .............................91
TABLO 22. KOCAELİ KIRSAL VE KENTSEL NÜFUS ORANLARI ...............................................................92
TABLO 23. KOCAELİ KENTSEL DÖNÜŞÜM ALANLARI ..........................................................................92
TABLO 24. KOCAELİ REZERV ALANLARI ...............................................................................................94
TABLO 25. TR42 BÖLGESİNDE İLLERE GÖRE OSB SAYILARI, FAALİYET DURUMLARI VE ÖNE ÇIKAN
SANAYİ SEKTÖRLERİ ............................................................................................................................97
TABLO 26. TR42 BÖLGESİNDEKİ OSB’LERİN İLLERE GÖRE ÖZELLİKLERİ ..............................................97
TABLO 27. KOCAELİ İLİNİ ZİYARET EDEN YERLİ-YABANCI TURİST SAYISI .............................................99
TABLO 28. KOCAELİ İLİ BELEDİYE BELGELİ KONAKLAMA TESİSLERİ ODA VE YATAK SAYILARI ..........100
TABLO 29. KOCAELİ ARAZİ KULLANIM DAĞILIMI ..............................................................................108
TABLO 30. KOCAELİ EKİLEN ALANLARI VE ÜRETİM BİLGİSİ ...............................................................108
TABLO 31. İLÇELERE GÖRE EKİLEN ALANLAR VE ÜRETİM MİKTARLARI ............................................109
TABLO 32. KOCAELİ İLİ TOPRAK KABİLİYETLERİNİN BÜYÜKLÜKLERİNE GÖRE DAĞILIMI ..................109
TABLO 33. KOCAELİ İLİ TARIMSAL ÜRÜNLERİN ÜRETİM ALANI VE MİKTARI ....................................110
TABLO 34. TR42 BÖLGESİ’NDE İLLERE GÖRE ORMAN ALANLARININ NİTELİĞİ VE BÜYÜKLÜKLERİ ...111
TABLO 35. KOCAELİ MERKEZİN İLLERE VE İLÇELERE UZAKLIĞI..........................................................115
TABLO 36. YILLIK OTOYOL, DEVLET YOLU VE İL YOLU UZUNLUKLARI (KM) ......................................116
TABLO 37. KOCAELİ’NDE YILLIK KAZA VE ARAÇ SAYISI ......................................................................116
TABLO 38. KOCAELİ’NDE YILLARA GÖRE MOTORLU TAŞIT SAYISI ....................................................117
TABLO 39. KOCAELİ’NDE ARAÇ TÜRLERİNE GÖRE YOLCULUK DEĞERLERİ........................................118
TABLO 40. KOCAELİ’NDE İLÇELERE GÖRE OTOBÜS SAYILARI ............................................................119
TABLO 41. KOCAELİ’NDE EN ÇOK YOLCU TAŞIYAN HATLAR VE GENEL BİLGİLERİ .............................120
TABLO 42. TR42 BÖLGESİ İLLERİNİN YILLARA GÖRE DEMİRYOLU HATTI UZUNLUKLARI (KM)..........122
TABLO 43. TR42 BÖLGESİNDE YILLARA GÖRE DEMİRYOLUYLA TAŞINAN YOLCU SAYISI ..................122
TABLO 44. TÜRKİYE’DEKİ LİMANLARIN 2018 YILI YÜK ELLEÇLEME MİKTARLARI ..............................125
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
sayfa
7
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
8
TABLO 45. TÜRKİYE’DE HAVALİMANLARININ GELEN – GİDEN YOLCU SAYISINA GÖRE SIRALAMASI VE
KOCAELİ’NİN DURUMU .....................................................................................................................126
TABLO 46. KOCAELİ’NDE ULAŞIM TÜRLERİNE VE YILLARA GÖRE YURT İÇİ VE YURT DIŞI YÜK
TAŞIMASI (MİLYON TON-KM) ...........................................................................................................127
TABLO 47. KOCAELİ’NDE YILLARA GÖRE OTOYOL, DEVLET YOLU VE İL YOLU UZUNLUKLARI (KM) ..128
TABLO 48. KOCAELİ’NDE YILLARA GÖRE LİMANLARIN YÜK MİKTARLARI .........................................130
TABLO 49. TR42 BÖLGESİ’NDE YILLARA GÖRE DEMİRYOLU YÜK TAŞIMA VERİLERİ (TON) ...............131
TABLO 50. HAVAYOLU YILLARA GÖRE YÜK TAŞIMA VERİLERİ (TON) ................................................131
TABLO 51. KOCAELİ HABERLEŞME BÜYÜKLÜKLERİ ...........................................................................135
TABLO 52. KOCAELİ’NİN ARITMA TESİS ADLARI VE TÜRLERİ ............................................................138
TABLO 53. KOCAELİ’NDE İLÇELERE GÖRE İÇME SUYU ARITMA TESİSLERİ ........................................140
TABLO 54. KOCAELİ RÜZGAR ENERJİ SANTRALLERİ PROFİLİ .............................................................144
TABLO 55. KOCAELİ GÜNEŞ ENERJİ SANTRALLERİ PROFİLİ ...............................................................147
TABLO 56. KOCAELİ BİYOKÜTLE ENERJİ SANTRALLERİ PROFİLİ .........................................................148
TABLO 57. KOCAELİ’NDE MADEN TÜRLERİNİN ÖZELLİKLERİ.............................................................149
TABLO 58. TABLO 58. KOCAELİ TABİAT PARKLARI VE BÜYÜKLÜKLERİ ..............................................150
TABLO 59. KOCAELİ’NDE BULUNAN SİT ALANLARININ İLÇELERE GÖRE SAYISAL DAĞILIMI ..............152
TABLO 60. KOCAELİ İLİ İLÇELERE GÖRE TESCİLLİ YAPI SAYILARI........................................................153
TABLO 61. KOCAELİ’NDE SU KİRLİLİĞİNİN ÖNLENMESİ AMACIYLA ALINAN TEDBİRLER ...................155
TABLO 62. KOCAELİ İLİNDE HAVA KALİTESİ ÖLÇÜM İSTASYONLARININ YERLERİ VE ÖLÇÜLEN
PARAMETRELER ................................................................................................................................157
TABLO 63. KOCAELİ’NDE KATI ATIK BERTARAF TESİSLERİ .................................................................160
TABLO 64. KOCAELİ İLÇELERE GÖRE BERTARAF ALANLARI VE BERTARAF MİKTARLARI ...................160
TABLO 65. KOCAELİ'NDE TOPLANAN AMBALAJ ATIKLARI VE GERİ KAZANIM MİKTARLARI ..............161
TABLO 66. KOCAELİ İLİ TOPLANMA ALANLARININ İLÇELERE VE BÜYÜKLÜKLERİNE GÖRE DAĞILIMI
..........................................................................................................................................................165
TABLO 67. MERKEZ İLÇE YILLARA, YERLEŞMELERE VE YÖNTEMLERE GÖRE NÜFUS PROJEKSİYONU169
TABLO 68. GEBZE İLÇESİ YILLARA, YERLEŞMELERE VE YÖNTEMLERE GÖRE NÜFUS PROJEKSİYONU170
TABLO 69. GÖLCÜK İLÇESİ YILLARA, YERLEŞMELERE VE YÖNTEMLERE GÖRE NÜFUS PROJEKSİYONU
..........................................................................................................................................................170
TABLO 70. KANDIRA İLÇESİ YILLARA, YERLEŞMELERE VE YÖNTEMLERE GÖRE NÜFUS PROJEKSİYONU
..........................................................................................................................................................171
TABLO 71. KARAMÜRSEL İLÇESİ YILLARA, YERLEŞMELERE VE YÖNTEMLERE GÖRE NÜFUS
PROJEKSİYONU..................................................................................................................................171
TABLO 72. KOCAELİ İLİ YILLARA, YERLEŞMELERE VE YÖNTEMLERE GÖRE NÜFUS PROJEKSİYONU ..172
TABLO 73. YERLEŞİMLERİN TOPLAM NÜFUSLARININ YÖNTEMLERE GÖRE TOPLAM NÜFUS
PROJEKSİYONU..................................................................................................................................172
TABLO 74. YERLEŞİMLERİN KENTSEL NÜFUSLARININ YÖNTEMLERE GÖRE TOPLAM NÜFUS
PROJEKSİYONU..................................................................................................................................172
TABLO 75. YERLEŞİMLERİN KIRSAL NÜFUSLARININ YÖNTEMLERE GÖRE TOPLAM NÜFUS
PROJEKSİYONU..................................................................................................................................173
TABLO 76. KOCAELİ’NİN YÖNTEMLERE GÖRE TOPLAM NÜFUS PROJEKSİYONU ..............................173
TABLO 77. 2025 YILI DPT STANDARTLARINA GÖRE GEREKLİ SEKTÖREL ÇALIŞMA ALANLARI...........174
TABLO 78. PLANLAMA ALANI 2025 YILI TARIM SEKTÖRÜ PROJEKSİYONU .......................................174
TABLO 79. PLANLAMA ALANI 2025 YILI SANAYİ SEKTÖRÜ PROJEKSİYONU ......................................175
TABLO 80. PLANLAMA ALANI 2025 YILI HİZMETLER SEKTÖRÜ PROJEKSİYONU ...............................175
TABLO 81. PLANLAMA ALANI 2025 YILI SEKTÖREL PROJEKSİYONU..................................................175
TABLO 82. PLANLAMA ALANI 2025 YILI SEKTÖREL DAĞILIM KABULLERİ..........................................175
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
TABLO 83. GÜNÜMÜZ KENTSEL VE KIRSAL ALANLAR ALAN KULLANIMI VE ORANLARI ...................176
TABLO 84. MEVCUT KONUT ALANLARI TABLOSU .............................................................................177
TABLO 85. ÖNERİ KONUT ALANLARI TABLOSU .................................................................................177
TABLO 86. KIRSAL-DİĞER KONUT GELİŞİMİ TABLOSU.......................................................................178
TABLO 87. KOCAELİ PLANLAMA BÖLGESİ NÜFUS PROJEKSİYONU ...................................................182
TABLO 88. MERKEZ PLANLAMA BÖLGESİ NÜFUS PROJEKSİYONLARI ...............................................187
TABLO 89. GEBZE PLANLAMA BÖLGESİ NÜFUS PROJEKSİYONLARI ..................................................191
TABLO 90. GEBZE PLANLAMA BÖLGESİ MEKÂNSAL PROJEKSİYONLAR ............................................192
TABLO 91. GEBZE İLÇE MERKEZİ SEKTÖREL PROJEKSİYONLAR .........................................................192
TABLO 92. GEBZE PLANLAMA BÖLGESİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI ALAN KULLANIMI ..193
TABLO 93. GÖLCÜK İLÇESİ TOPLAM NÜFUS PROJEKSİYONU ............................................................196
TABLO 94. GÖLCÜK İLÇESİ SEKTÖREL PROJEKSİYONLARI..................................................................196
TABLO 95. GÖLCÜK İLÇESİ ALAN KULLANIM DEĞERLERİ ..................................................................198
TABLO 96. KARAMÜRSEL İLÇESİ NÜFUS PROJEKSİYONU ..................................................................201
TABLO 97. PLANLAMA BÖLGELERİNİN NÜFUS PROJEKSİYONLARI ...................................................202
TABLO 98. KARAMÜRSEL İLÇE MERKEZİ SEKTÖREL NÜFUS PROJEKSİYONU.....................................202
TABLO 99. KARAMÜRSEL ONAYLI NAZIM İMAR PLANI ALAN KULLANIM DEĞERLERİ.......................204
TABLO 100. KARAMÜRSEL REVİZYON NAZIM İMAR PLAN ALAN KULLANIM DEĞERLERİ .................204
TABLO 101. KANDIRA İLÇESİ NÜFUS PROJEKSİYONLARI ...................................................................207
TABLO 102. KANDIRA PLANLAMA BÖLGESİ ALT ÖLÇEK NÜFUS KAPASİTESİ.....................................208
TABLO 103. KANDIRA İLÇE MERKEZİ SEKTÖREL PROJEKSİYONLAR ...................................................208
TABLO 104. KANDIRA 1/25000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI ALAN KULLANIMLARI ........................210
TABLO 105. 2018 YILI SEKTÖREL YATIRIMLAR VE TUTARLARI ..........................................................213
TABLO 106. 2019 YILI SEKTÖREL YATIRIMLAR VE TUTARLARI ..........................................................213
9
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
1. GİRİŞ
10
Planlama bir bilim ve meslek alanı olarak bugünün verileri üzerinden gelecek için mekâna
ve bu mekân üzerindeki sosyal yaşama yönelik kararlar alır. Bugünün verisi ise planlama
sırasında elde edilen geçmişe ve o zaman dilimine ait tüm verilerdir. Planlama gelecek için
kararlar alırken hiyerarşik bir planlama sürecini izler. Bir başka deyişle planlama, üst
ölçekten alt ölçeğe kademeli bir süreç izler ve üst ölçekteki plan stratejilerini alt ölçeklerde
uygulama alanlarıyla birlikte gösterir.
14.06.2014 tarih ve 29030 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Mekânsal
Planlar Yapım Yönetmeliği’nde,
Mekânsal Strateji Planı “Ülke kalkınma politikaları ve bölgesel gelişme stratejilerini
mekânsal düzeyde ilişkilendiren, bölge planlarının ekonomik ve sosyal potansiyel, hedef ve
stratejileri ile ulaşım ilişkileri ve fiziksel eşiklerini de dikkate alarak değerlendiren, yer
altı ve yer üstü kaynakların ekonomiye kazandırılmasına, doğal, tarihi ve kültürel değerlerin
korunmasına ve geliştirilmesine, yerleşmeler, ulaşım sistemi ile kentsel, sosyal ve teknik
altyapının yönlendirilmesine dair mekânsal stratejileri belirleyen, sektörlere ilişkin
mekânsal politika ve stratejiler arasında ilişkiyi kuran, 1/250.000, 1/500.000 veya
daha üst ölçek haritalar üzerinde şematik ve grafik dil kullanılarak hazırlanan, ülke
bütününde ve gerekli görülen bölgelerde yapılabilen, sektörel ve tematik paftalar ve raporu
ile bütün olan planı”,
Çevre Düzeni Planı “Ülke kalkınma politikaları ve bölgesel gelişme stratejilerini mekânsal
düzeyde ilişkilendiren, bölge planlarının ekonomik ve sosyal potansiyel, hedef ve stratejileri
ile ulaşım ilişkileri ve fiziksel eşiklerini de dikkate alarak değerlendiren, yer altı ve
yer üstü kaynakların ekonomiye kazandırılmasına, doğal, tarihi ve kültürel değerlerin
korunmasına ve geliştirilmesine, yerleşmeler, ulaşım sistemi ile kentsel, sosyal ve teknik
altyapının yönlendirilmesine dair mekânsal stratejileri belirleyen, sektörlere ilişkin
mekânsal politika ve stratejiler arasında ilişkiyi kuran, 1/250.000, 1/500.000 veya
daha üst ölçek haritalar üzerinde şematik ve grafik dil kullanılarak hazırlanan, ülke
bütününde ve gerekli görülen bölgelerde yapılabilen, sektörel ve tematik paftalar ve raporu
ile bütün olan planı”,
Nazım İmar Planı, “Mevcut ise çevre düzeni planının genel ilke, hedef ve kararlarına uygun
olarak, arazi parçalarının genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin
gelecekteki nüfus yoğunluklarını, çeşitli kentsel ve kırsal yerleşme alanlarının gelişme yön
ve büyüklükleri ile ilkelerini, kentsel, sosyal ve teknik altyapı alanlarını, ulaşım sistemlerini
göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere,
varsa kadastral durumu işlenmiş olarak 1/5.000 ölçekte, büyükşehir belediyelerinde
1/5000 ile 1/25.000 arasındaki her ölçekte, onaylı halihazır haritalar üzerine, plan
notları ve ayrıntılı raporuyla bir bütün olarak hazırlanan planı” ifade eder denilmektedir.
Görüldüğü gibi planlamanın hiyerarşik yapısı her bir ölçekte vereceği kararları almadan
önce her ölçeğin gerektirdiği bilgi ve belgelere gereksinim duyar; bunları değerlendirir ve
kararı plana işler. Dolayısıyla plan yapılacak yere ilişkin toplanacak bilgi ve belgeler
alınacak/alınması gereken plan kararı için önemlidir. Ancak değinilen bu süreçte
toplanması gereken bilgi ve belgeler ile toplanabilen bilgi ve belgeler her zaman
örtüşmemektedir.
Bu kitap, Dokuz Eylül Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü
öğretim planında zorunlu bir ders olan 2019-2020 Öğretim Yılında Şehir Planlama Projesi
Vİ dersi kapsamında süreciyle birlikte yapılması öğretilen Mekânsal Strateji Planı, Çevre
Düzeni Planı ve Nazım İmar Planı için örnek alan olarak seçilen Kocaeli Büyükşehir
Belediyesi sınırlarında elde edilen bilgi ve belgeleri içermektedir.
1. Kitap, bir büyükşehir belediyesinde elde edilen bilgileri, elde edildikleri kurum ve
kuruluşları ve bu bilgilerin tasnifini içermesiyle planlama literatürüne katkı
koymayı amaçlamaktadır.
2. Kitap, Kocaeli’nin planlama tarihini ve plan kararlarını derlemesiyle bir arşiv
niteliğindedir.
Görüldüğü gibi kitap, planlamanın yapılması için gereken bilgi ve belgelerle elde edilen bilgi
ve belgelerin karşılaştırmasını içermesi yönüyle bilginin elde edilmesi ve tasnifiyle
planlama literatürü kapsamında önemlidir. Ek olarak bir ile ilişkin mekânsal yapıya ilişkin
arşiv dokümanıdır.
Metin içinde ayrıca belirtilmiş kaynaklara ek olarak elde edilen bilgiler, edinilen
kurum/birim ve veri özetleri aşağıdaki tablolarda verilmiştir.
T ABLO 1. İNTERNETTEN ELDE EDİLEN KAYNAKLAR
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Bu kapsamda kitap, iki yönüyle öne çıkmaktadır:
11
12
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
T ABLO 2. VALİLİKTEN ELDE EDİLEN KAYNAKLAR
T ABLO 3. BELEDİYEDEN ELDE EDİLEN KAYNAKLAR
13
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
T ABLO 4. MADEN TETKİK ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ’NDEN ELDE EDİLEN KAYNAKLAR
Çalışmaların yürütüldüğü öğrenciler alfabetik olarak aşağıda sıralanmıştır.
Aleyna Aydın
Gamze Kepenekli
Batuhan Mutlu
İlker Bulut
Aslı Eş
Gürcan Demirdaş
Betül Gülter
İrem Öncel
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Aysu Dilek Öksüz
Beyza Karaman
Burçin Yakuboğulları
Buse Akdemir
Ceren Cansu Alan
Ece Koroş
Ecem Demirtaş
Emre İşık
Erhan Uçuk
Esinnur Başköy
Ezgi Ergün
Fatma Yavuzer
Fatmanur Varol
Gürkan Ergin
Melis Canarslanlar
Müge Sağbaş
Nihal Özer
Nurevşan Yavuz
Nurseli Şanlı
Özdecan Yılıkyılmaz
Özlem Engin
Servan Özkaplan
Songül Aktaş
Şeyma Gülşen
T. Baran Arman
Vedat Demir
Filiz Ay
Çalışmanın yürütülmesi ve tamamlanmasında destek sunan Kocaeli Büyükşehir Belediyesi
Başkanı Sayın Doç.Dr. Tahir BÜYÜKAKİN’a ve tüm Kocaeli Büyükşehir Belediyesi birim
çalışanlarına teşekkür ederiz.
14
2. KOCAELİ HAKKİNDA KİSA BİLGİLENDİRME
2.1. Kentin Ülke ve Bölgesindeki Konumu
Kocaeli, doğu ve güneydoğusunda Sakarya, güneyinde Bursa, batısında Yalova ve İstanbul
İlleri ile komşu; kuzeyde Karadeniz sahilleri ile çevrili olup Marmara Bölgesi’nin ÇatalcaKocaeli Bölümü’nde yer almaktadır. İl, Marmara Denizi’nde yer alan ve İzmit Körfezi ile
güney ve kuzey olmak üzere iki bölüme ayrılmaktadır (URL-1, 2020).
Ş EKİL 1. TR42 BÖLGESİ’NİN VE KOCAELİ’NİN TÜRKİYE’DEKİ KONUMU
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Kocaeli İli, coğrafi konumu ile Asya ile Avrupa'yı birleştiren önemli bir yol kavşağında yer
aldığından stratejik açıdan önemli bir bölgede konumlanmaktadır. Karayolunun yanı sıra
Kocaeli, doğal bir liman işlevi taşıyan İzmit Körfezi’nde bulunan devlet limanları ve çok
sayıdaki özel liman ve iskele ile önemli bir noktada bulunan işlek bir denizyoludur. İl,
Anadolu’dan ve Asya’dan gelen demiryolları ve karayolu ulaşımı ile İstanbul ve Avrupa
Kıtası’na geçiş yapan önemli bir kent niteliği taşımaktadır (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi,
2019a).
15
Ş EKİL 2. KOCAELİ’NİN İLÇELERİ VE KOMŞU İLLER
Yüzölçümü 3.626 km² olan Kocaeli’ne bağlı toplam 12 ilçe bulunmaktadır. Bunlar merkez
ilçe olan İzmit, Başiskele, Çayırova, Darıca, Derince, Dilovası, Gebze, Gölcük, Kandıra,
Karamürsel, Kartepe ve Körfez’dir. Bu ilçelerdeki toplam mahalle sayısı 472’dir (URL-2,
2019).
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
İlin çevresindeki önemli kentlere olan karayolu uzaklıkları ve ortalama hız ile varılabilecek
süreler Şekil 2’de: Merkez ilçe olan İzmit’in diğer ilçelere olan karayolu uzaklıkları ise Şekil
3’te verilmiştir.
Ş EKİL 3. KOCAELİ’NİN ÇEVRE İLLERLE OLAN BAĞLANTISI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2020)
16
Ş EKİL 4. İZMİT’İN DİĞER KOCAELİ İLÇELERİNE UZAKLIĞI VE KONUMU
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2020)
2.2. Kentin Kısa Tarihçesi
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
M.Ö. Vİİİ yy. sonlarında Helenler’in Anadolu kıyılarında koloniler oluşturmaya başladığı; bu
koloniler arasında Megaralıların, İzmit’in güneyinde Başiskele mevkiinde deniz ve kara
ulaşımına uygun olduğundan bir liman kenti olarak “Astakos” şehrini kurduğu
bilinmektedir. Astakos, bu bölgede bilinen ilk yerleşme olmasıyla önemlidir. Bitinya
Krallığı’nın başkenti olan bu kent, kurucusunun İ. Nikomedes olması nedeniyle “Nicomedia”
ismini de almıştır. Kocaeli MÖ 377-67 yılları arasında İzmit Körfezi, İstanbul, Sakarya ve
Bursa arasında kalan ve Bitinya (Bithynia) adı verilen bölgenin sınırları içerisindedir. Bu
bölge zaman içerisinde Olbia, Astakos, Nicomedia, İznikmid ve İzmid adlarıyla anılmış olup
Osmanlı Dönemi’nde bugünkü adı olan Kocaeli’ni almıştır (URL-4,2019). Roma, Selçuklu ve
Osmanlı İmparatorluğu’na ev sahipliği yapmış olan ilde bugün de bu İmparatorluklardan
önemli eserler bulunmaktadır. Aşağıda Kocaeli’nin tarihine ilişkin görseller verilmiştir.
Ş EKİL 5. NİCOMEDIA ŞEHRİ GÖRSELİ (KAYNAK : URL-3, 2019)
17
Ş EKİL 6. 1745 YILINDA NİCOMEDIA’DAN BİR GÖRÜNÜM (KAYNAK : URL-4, BT .)
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
18
Ş EKİL 7. SELÇUKLU DÖNEMİNDE NİCOMEDİA (KAYNAK : URL-3, 2019)
Ş EKİL 8. ROMA KALINTILARI ANTİK SU KEMERİ (KAYNAK : URL-3, 2019)
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 9. 19.YY’DA İZMİT’İ GÖSTEREN HARİTA (KAYNAK : URL-4, 2019)
Ş EKİL 10. 1914 YILINDA İZMİT’TEKİ MAHALLELER (KAYNAK : URL-5, 2019)
19
Kocaeli için Cumhuriyet Döneminde Jansen, Kemal Ahmet Aru ve Polat Sökmen tarafından
planlar hazırlanmıştır.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Cumhuriyet ile birlikte başlayan kent planları İzmit’te de karşılığını bulmuş ve Jansen ‘in
1934-1939 yılları arasında hazırladığı ilk imar planı kapsamında İlin doğal ve tarihi
güzelliklerinin korunduğu bir sahil kasabası olarak tasarlanması öngörülmüştür. Dönemin
kentlere getirdiği bir yenilik olarak nitelendirilen “Halkevi” yapısı Jansen‘in planında da
görülmektedir. Kente yapılan ilk dolgu alanda bulunan ve yapının ön tarafında inşa edilen
rıhtım ise; gemilerin yanaşıp yük alıp boşaltmaları için değil, halkın rekreatif amaçları için
düzenlenmiştir. Kıyıda yan yana bulunan Belediye Binası ve Gümrük Binasına ek olarak
Belediye Gazinosu dönemin önemli kamusal yapılarıdır (Özgen Kösten, 2015).
Ş EKİL 11. KOCAELİ İÇİN HAZIRLANAN JANSEN PLANI (KAYNAK : ÖZGEN K ÖSTEN, 2015)
20
Ş EKİL 12. HALK EVİ VE RIHTIMDAN BİR GÖRÜNÜM (KAYNAK: ÖZGEN KÖSTEN, 2015)
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 13. GÜMRÜK BİNASI, İSKELE BELEDİYE BİNASI VE ÇEVRESİ (KAYNAK: ÖZGEN KÖSTEN, 2015)
Ş EKİL 14. GÜMRÜK BİNASINDAN BİR GÖRÜNÜM (KAYNAK : ÖZGEN KÖSTEN, 2015)
1948 yılında yarışma projesi olarak Kemal Ahmet Aru ve Gündüz Özdeş tarafından
hazırlanan İmar planında Pertev Paşa Camii’nin güneyinden ve Halkevi’nin kuzeyinden
geçen İstanbul-Ankara kara yolunun sahilden geçirilmesi ile ilgili plan değişikliğine yerel
basından itirazlar olmuştur. Bakanlığın, yüksek istimlak bedelleri nedeniyle kara yolunu
21
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
daha az bütçeyle sahilden geçirmek istediğini açıklamasına karşılık yerel basın kentin
kalkınmasının engelleneceğini; kara yolunun denizin etkilerine maruz kalacağını ve şehrin
sahille bağlantısını kesileceğini ileri sürmüştür (Hürsöz Gazetesi, 1953). Aru planda
Jansen’in sahilde önerdiği idari merkezden farklı olarak idari merkezi Saat Kulesinin üst
kesiminde bulunan eski av köşkü ve Askeri Kumandanlığın bulunduğu bölgede olmasını ve
yeni Adliye Binası’nın da aynı bölgede konumlanmasını öngörmüştür. Aru, Jansen’in
planında olduğu gibi tren istasyonu meydanının, inşa edilecek yeni bir iskele ile birlikte
güçlendirilerek deniz, kara ve demiryolu bağlantılarının sağlanmasını ve kentin bir ticaret
kenti olarak gelişmesi düşüncesini desteklemiştir (Özgen Kösten, 2015).
Ş EKİL 15. KOCAELİ İÇİN HAZIRLANAN KEMAL AHMET ARU PLANI (KAYNAK: ÖZGEN KÖSTEN, 2015)
Polat Sökmen’in hazırladığı 1/20000, 1/5000 ve 1/1000 İzmit imar planları İller
Bankasının açtığı yarışma sonucu 1972-1984 yılları arasında elde edilmiştir. Sökmen’in
hazırladığı plan kenti, bir taraftan sanayi kenti olarak planlarken bir taraftan da sanayi
gelişimini sınırlayacak koşulları oluşturmuştur.
Ş EKİL 16. KOCAELİ İÇİN HAZIRLANAN POLAT SÖKMEN PLANI (KAYNAK: ÖZGEN KÖSTEN, 2015)
22
Jansen, Aru ve Sökmen’in planlama çalışmaları kent kimliği üzerinde etkili olamamıştır.
Çünkü Jansen Planı’nda öngörülen tarihi kimliği korunan, ekonomisini ticaret ile sağlayan
bir sahil kenti kimliği oluşamamıştır. Aru’nun Planında belirli bir kent kimliği
önerilmemiştir ve Sökmen’in Planı’nda sanayi kenti kimliği öngörülmesine rağmen
sanayinin gelişimine karşı savunma stratejileri geliştirilmesi gerektiği bildirilmiştir (Avdan,
Ş EKİL 17. KOCAELİ’NİN DÖNEMLERE VE YILLARA GÖRE MEKÂNSAL GELİŞİMİ (KAYNAK: YILDIZ VE
DÖKER, 2016)
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
2009). Süreç içerisinde artan nüfus, İzmit’te yoğun bir konut gereksinimini beraberinde
getirmiş ve sonuçta kent, doğu ve batı yönlerinde ve kuzeyindeki sırtlar boyunca
genişlemeye başlamıştır (Özgen Kösten, 2015).
23
3. KOCAELİ İLÇELERİNİN MEKÂNSAL GELİŞİM SÜRECİ
3.1. Başiskele İlçesi
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
3.1.1. Tarihsel Mekânsal Gelişim
Başiskele, Kocaeli’nin en eski yerleşim alanlarındandır. M.Ö.Vİİİ. yy’da Megaralılar
tarafından Başiskele mevkiinde Astakoz adı ile bağımsız bir kent devleti kurulmuş; ancak
bu kent daha sonra Traklar tarafından yıkılmıştır. M.Ö.263’te İskender'in komutanlarından
Nicomedes, bugünkü İzmit yakınlarında Bitinya Krallığının merkezi Nicomedia kentini
kurmuştur. Bizanslıların hâkim olduğu bölge, Osmanlılar tarafından 1337’de ele
geçirilmiştir. XVİ.yy’da İİİ. Murat döneminde bölgeye getirilen taş ve inşaat ustaları içindeki
Ermeniler, Akmeşe, Bahçecik ve Yuvacık’a yerleştirilmiştir. Akmeşe, Yunanistan'ın Drama
havalisinden getirilen mübadillerin yaşadığı bir yerleşimdir. Bahçecik, Bizans dönemine ait
mermer kitabeler, heykeller ve sarnıçlarla bilinmektedir. Bağdat yolunun Kilezdere
üzerinde geçişini sağlayan tarihi Kemer Köprü, Bakçecik’te Kullar beldesindedir. Yuvacık,
Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde Karadeniz ve Kafkasya'dan Türklerin göç ettiği
ve dolayısıyla ilk yerleşimlerin bulunduğu bir yerleşimdir. Başiskele, 22 Mart 2008 tarih ve
26824 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren 5747 sayılı kanun ile ilçe
olmuştur. İlçe, Gölcük ve Kartepe ilçeleriyle komşudur (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi,
2019a).
Ş EKİL 18. BAŞİSKELE İLÇESİ UYDU GÖRÜNTÜSÜ
24
İlçenin genel arazi kullanım durumu aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Kullanımlar
Konut Yerleşme Alanı
Alan Büyüklüğü
(ha)
1242.7
Oran (%)
17.49
827.2
96.9
37.1
244.4
5.6
2.2
11.64
1.36
0.52
3.44
0.08
0.03
Kentsel-Sosyal Donatı Alanı
Turizm Tesis Alanı
Kentsel-Teknik Altyapı Alanı
Tarım Alanı
Ormanlık Alan
Askeri Alan
81.2
3.5
60.7
2731.1
1016.3
217.3
1.14
0.05
0.85
38.44
14.32
3.06
Yol Alanı
Toplam
538.1
7104.3
7.58
100.00
Kentsel Boş Alanı
Kentsel Bölgesel Merkez, Merkezi İş Alanı
Yönetim Merkezi Alanı
Sanayi Yerleşme Alanı
Serbest Bölge Alanı
Kentsel Yeşil Alan
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 b).
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
T ABLO 5. BAŞİSKELE İLÇESİ GENEL ARAZİ KULLANIM DURUMU
25
Ş EKİL 19. BAŞİSKELE İLÇESİ ARAZİ KULLANIM DURUMU
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 b).
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 20. BAŞİSKELE İLÇESİ 1/5000 NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 b).
Ş EKİL 21. BAŞİSKELE İLÇESİ BÖLGESEL ARAZİ KULLANIM ŞEMASI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 b’DEN DÜZENLENMİŞTİR )
26
3.1.2. Planlar
Başiskele Planlama Bölgesi’ndeki yer alan ve daha önce belediye statüsünde bulunan
Bahçecik, Karşıyaka, Kullar, Yeniköy ve Yuvacık yerleşmelerinin, 1/5.000 ölçekli nazım
imar ve 1/1.000 ölçekli uygulama imar planlarına ilişkin bilgiler aşağıda başlıklarla
anlatılmıştır.
Bahçecik Belediyesi: Bahçecik Belediyesi, Körfez’in güneyinde ve Körfez kıyılarından
başlayarak güneye doğru dağlık arazilere doğru uzanan bir yerleşimdir. Bahçecik
Belediyesinin onaylı 1/5000 nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı
bulunmaktadır. Bahçecik, onaylı alt ölçekli imar planlarında askeri alanlar dışında, konut ve
diğer kentsel altyapı alanlarının yer alacağı bir yerleşim olarak planlanmıştır. 1/25.000
ölçekli nazım imar planında ise yerleşmenin D130 Karayolu ile Körfez arasında kalan
bölümü 2.derece merkezi iş merkezi olarak planlanmıştır. Ayrıca, önerilen yeni kentsel
gelişme alanları ile belediyenin plan döneminde İl Merkezi’nde oluşması beklenen nüfusu
taşıyacak merkezlerden biri olarak planlandığı görülmektedir (Kocaeli Büyükşehir
Belediyesi, 2019b).
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 22. BAŞİSKELE İLÇESİ’NİN 2006-2017 YILLARI ARASI MEKÂNSAL GELİŞİMİ
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR B ELEDİYESİ , 2019 C ’ DEN DÜZENLENMİŞTİR )
27
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 23. BAHÇECİK 1/5000 NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 b)
Karşıyaka Belediyesi: Karşıyaka Belediyesi, Planlama Bölgesi’nin ve Körfez’in
28
güneyinde, Yalova Karayolu güzergâhında yer almaktadır. Karşıyaka Belediyesinin onaylı
1/5.000 ölçekli nazım ve 1/1.000 ölçekli uygulama imar planları vardır. Karşıyaka, mevcut
alt ölçekli imar planlarında kentsel kullanımların yer aldığı, kendi içinde gelişmesi beklenen
bir yerleşim olarak planlanmıştır. 1/25.000 ölçekli nazım imar planında yerleşmenin
mevcut kimliğinin genel olarak korunduğu, konut alanlarının yer aldığı kıyı bölgesinin
merkezi iş alanına dönüştürülmesi dışında kullanım kararlarında farklılık getirilmediği
görülmektedir. Ayrıca, önerilen yeni kentsel gelişme alanları ile yerleşmenin plan
döneminde İl Merkezi’nde oluşması beklenen nüfusu taşıyacak merkezlerden biri olarak
planlandığı görülmektedir (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, 2019b).
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 24. KARŞIYAKA 1/5000 NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 b)
Kullar Belediyesi: Kullar Belediyesi, Planlama Bölgesi’nin merkezinde, Körfez’in ve
Gölcük-Yalova Karayolu’nun doğusundadır. Körfez’de dar bir kıyı alanı bulunan yerleşim,
kent bütününe hizmet eden sanayi ve konut dışı kentsel kullanım alanları ile konut
alanlarının yer aldığı bir yerleşimdir. Kullar Belediyesinin 1/5.000 ölçekli nazım imar planı
vardır; ancak onaysızdır. Uygulama imar planı ise onaylıdır. Kullar, mevcut alt ölçekli imar
planlarında, kent merkezinde yer alması nedeni ile sanayi ve konut dışı kentsel çalışma gibi
istihdam alanları yanı sıra kent bütününe hizmet edecek büyük kentsel sosyal donat
alanlarının planlandığı bir yerleşimdir. 1/25.000 ölçekli nazım imar planı yerleşmenin
mevcut kimliğini destekleyici kararlar içermektedir. Yalnızca, Yalova-Gölcük Karayolu ile
Körfez arasında kalan bölge sanayi kullanımlarından arındırılmak üzere merkezi iş alanı
olarak planlanmıştır (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, 2019b).
29
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 25. KULLAR 1/5000 NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 b)
Yeniköy Belediyesi: Yeniköy Belediyesi, Körfez’in güneyinde ve Gölcük İlçesi
30
sınırındadır. Yeniköy, Gölcük-Yalova Karayolu ile Körfez arasında kalan kıyı alanlarında
serbest bölge ve sanayi kuruluşları yer almaktadır. Yeniköy Belediyesinin onaylı 1/5.000
ölçekli nazım ve 1/1.000 ölçekli uygulama imar planı bulunmaktadır. Yerleşim, mevcut alt
ölçekli imar planlarında ticaret ve küçük sanayi alanlarının önerildiği, ancak daha çok konut
gelişim alanlarının yer alacağı bir yerleşim olarak planlanmıştır. 1/25.000 ölçekli nazım
imar planında ise kıyıdaki konut yerleşme alanlarının 2.derece merkezi iş alanına
dönüştürüldüğü ve kıyı kesiminde sanayi, serbest bölge, küçük sanayi sitesi ve depolama
alanlarının, karayolunun güneyinde ise teknoloji geliştirme alanının önerildiği bir merkez
olarak planlanmıştır. Ayrıca, önerilen yeni kentsel gelişme alanları ile yerleşimin plan
döneminde İl Merkezi’nde oluşması beklenen nüfusu taşıyacak merkezlerden biri olarak
planlandığı görülmektedir (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, 2019b).
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 26. YENİKÖY 1/5000 NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 b)
Yuvacık Belediyesi: Yuvacık Belediyesi, Planlama Alanının güneyinde, Körfez’de kıyısı
bulunan bir başka yerleşimdir. Yerleşim, kıyıda bulunan askeri alan dışında konut kullanımı
ağırlıklıdır. Yuvacık Belediyesinin onaylı 1/5.000 ölçekli nazım ve 1/1.000 ölçekli uygulama
imar planları 1/25.000 ölçekli planda olduğu gibi mevcut kimliğine paralel olarak ve
yerleşimin kimliğini değiştirecek nitelikte kullanım kararları ya da kullanım değişiklikleri
yapılmadan planlanmıştır. Önerilen yeni kentsel gelişme alanları ile yerleşimin plan
döneminde il merkezînde oluşması beklenen nüfusu taşıyacak merkezlerden biri olarak
planlandığı görülmektedir (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Başiskele Planlama Bölgesi
1/5.000 Ölçekli İlave ve Revizyon Nazım İmar Planı Plan Açıklama Raporu, 2008).
31
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 27. YUVACIK 1/5000 NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 b)
3.2.
Derince İlçesi
3.2.1. Tarihsel Mekânsal Gelişim
Derince Osmanlılar Dönemi’nde “Çınar Çayırı” olarak anılan ve İ. Selim zamanında Çınarlı
Köyü olarak kayıtlara geçen bir yerleşim merkezidir. 1900 yılında liman kurulması için
İzmit Körfezi’nde en derin kıyının bulunduğu yer olarak saptanan yere “Derince Limanı” adı
verildikten sonra yerleşim adını bu limandan almıştır. Almanlar tarafından inşaatına
başlanan liman için çok sayıda kişinin inşaatta çalışmak üzere yerleşmeye başlaması ve
ardından Balkanlardan, Kafkaslardan ve Kırım’dan göç yaşanması sonucu Derince,
gelişmeye ve genişlemeye başlamıştır. Daha sonra Atatürk, 1936 yılında Romanya’dan
Türkiye’ye göç eden Türklere Derince’de yer vermiştir (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi,
2019d).
32
Dumlupınar, Deniz, Çenedağ, Sırrıpaşa, Çınarlı, Yenikent, Mersincik, Yavuz Sultan, İbn-i
Sina, Fatih Mahallelerinin yanı sıra Derinceye ilçe olmasından sonra Karagöllü, Terziler,
Çavuşlu, Tahtalı, Toylar, Geredeli ve Kaşıkçı Mahalleleri bağlanmıştır. Derince İlçesi toplam
17 mahalleden oluşmaktadır. Derince, 1994 yılında belediye olmuştur (URL-6, 2014).
T ABLO 6. D ERİNCE İ LÇESİ ARAZİ K ULLANIM DURUMU
Kullanımlar
Alan Büyüklüğü (ha)
Oran (%)
Konut Yerleşme Alanı
725.8
44.1
Kentsel Boş Alanı
200.6
12.2
Kentsel Bölgesel Merkez, Merkezi İş Alanı
34.5
2.1
Yönetim Merkezi Alanı
23.3
1.4
Sanayi Yerleşme Alanı
92.9
5.6
Kentsel Yeşil Alan
79.5
4.8
Kentsel-Sosyal Donatı Alanı
64.4
3.9
Kentsel-Teknik Altyapı Alanı
86.1
5.2
Tarım Alanı
69.8
4.2
143.1
8.7
Askeri Alan
40.2
2.5
Yol Alanı
85.3
5.3
1645.5
100.0
Ormanlık Alan
Toplam
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 28. DERİNCE İLÇESİ UYDU GÖRÜNTÜSÜ
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 d)
33
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 28. DERİNCE İLÇESİ 1/5000 NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 d)
34
Ş EKİL 29. DERİNCE İLÇESİ ARAZİ KULLANIM DURUMU
(K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 d)
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 30. DERİNCE İLÇESİ BÖLGESEL ARAZİ KULLANIM ŞEMASI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 d’DEN DÜZENLENMİŞTİR )
35
Ş EKİL 32. DERİNCE İLÇESİ’NİN 2006-2017 YILLARI ARASI MEKÂNSAL GELİŞİMİ
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 C ’ DEN DÜZENLENMİŞTİR )
Derince ilçesinin 2006-2017 yılları arasındaki mekânsal gelişimi incelendiğinde, İlçenin
kuzey kesiminde daha çok orman ve tarım alanları bulunduğundan mekânsal büyümenin
en çok 2006 yılında ve ilçenin kıyı kesimindeki boş alanlara doğru olduğu görülmektedir.
3.2.2. Planlar
Derince Planlama Bölgesi’nde sadece Derince Belediyesi yer almaktadır. Belediyenin
1/5.000 ölçekli nazım imar ve 1/1.000 ölçekli uygulama imar planlarında yerleşmeler ile
ilgili kararlar aşağıda verilmiştir.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Derince Belediyesi: Derince, Merkez Planlama Bölgesi’ni oluşturan Derince İlçesi’nin
merkezidir ve Planlama Bölgesi’nin batısında yer almaktadır. Yerleşim T.C.D.D Limanı ile
Körfez’de deniz taşımacılığı açısından stratejik bir noktada bulunmaktadır. Derince İlçe
Merkezinin onaylı imar planları incelendiğinde, nazım imar planının büyük oranda
uygulama imar planının küçültülmüş hali olduğu ve nazım plan tekniğine uygun olarak
yapılmadığı görülmektedir. Derince, mevcut alt ölçekli imar planlarında kıyıda liman, sanayi
ve kentsel donatı alanları ile turizm tesis alanlarının yer aldığı ve konut ve diğer kentsel
kullanım alanlarının D100 Karayolu kuzeyinde yoğunlaştığı bir yerleşim olarak
planlanmıştır. 1/5.000 nazım imar planı ile 1/25.000 ölçekli nazım imar planı kararları
genel olarak uyum göstermektedir. Bununla birlikte, alt ölçekli planda ticaret ve sanayi
kullanımlarının yer aldığı alanlar, üst ölçekli planda 2.derece merkezi iş alanı olarak
planlanmış ve liman ve kıyıdaki diğer sanayi kullanım kararları aynen korunmuştur
(Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, 2019d).
36
Ş EKİL 31. DERİNCE UYGULAMA İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 d)
3.3.
Gebze İlçesi
Gebze´nin de içinde bulunduğu ve eski Yunanlılar´ın ve Romalılar´ın Bitinya (Bithynie)
olarak adlandırdıkları coğrafi bölgenin bilinebilen en eski tarihi, M.Ö. Xİİ yüzyıla
dayanmaktadır. Bölge, coğrafi konumu nedeniyle pek çok medeniyete ev sahipliği yapmıştır
ancak Gebze’nin Antik Çağ’a ait bilgisi yoktur. Gebze, M.Ö. 281-246 yıllarında Kral 1.
Nicomede´nin egemenliğindeki Bitinya Krallığı döneminde Dakibyza ve Libyssa adındaki
yerleşmelerin olduğu yerdir. 1330 yılında Osmanlı ve Bizans arasında yapılan savaştan
sonra Gebze´nin de içinde bulunduğu bölge Osmanlı idaresine geçmiştir. Bugünkü
Gebze´nin kurucusu Orhan Gazi´dir ve burada adına cami yaptırmıştır. 1. Dünya Savaşı´nda
Osmanlı İmparatorluğunun yenik düşmesi üzerine Anadolu ve Trakya´nın birçok yöresi gibi
Gebze’de işgal edilmiştir. 1920’deki İngiliz işgaline 1921’de Yunan işgali eklenmiştir.
Cumhuriyet´in ilanına kadar İstanbul ve Kocaali’ye bağlı bir kaza olan Gebze, Cumhuriyet´in
ilanından sonra yeni iller kanununa göre il olan İzmit’e bağlanmıştır (Kocaeli Büyükşehir
Belediyesi Gebze Otoyol Güney Planlama Bölgesi İlave ve Revizyon Nazım İmar Planı Plan
Araştırma Raporu,2008).
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
3.3.1. Tarihsel Mekânsal Gelişim
Ş EKİL 32. GEBZE İLÇESİ UYDU GÖRÜNTÜSÜ
37
3.3.2. Planlar
Gebze İlçesi’nde yer alan 2 planlama bölgesinin 1/5.000 ölçekli nazım imar ve 1/1.000
ölçekli uygulama imar planlarında yerleşmeler ile ilgili kararlar aşağıda verilmiştir.
Gebze Otoyol Güneyi Planlama Bölgesi: Gebze Otoyol Güneyi Planlama Bölgesinde
mevcuttaki yerleşim, kentsel çalışma alanları olan ticaret alanları ve sanayi bölgeleri
çevresinde yoğunlaşmıştır. İlçenin kuzeyinde bulunan Hürriyet ve Yavuz Selim
Mahallelerinde yerleşim alanları plansız görünümdedir ve burada boş alanlar
bulunmaktadır. Sanayi alanları da yine ilçenin güneyinde otoyol kenarında yer almaktadır.
Yeşil alanlar, ilçenin güneyinde ve batısında yoğunlaşmıştır ve batısındaki alan tarım alanı
niteliğindedir. Bölgenin güneyindeki yeşil alanların içinde turizm ve ikinci konut alanları
yer almaktadır (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, 2019e).
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Gebze Otoyol Kuzeyi Planlama Bölgesi: Mevcut yerleşim, Planlama bölgesinde
otoyolun kuzeyinde dar bir alanda yer almaktadır. Mevcut yerleşim dokusu plansız
görünümdedir kuzeyinde yeşil alanlar ile sınırlanmıştır. Planlama bölgesi sınırları içinde
kentsel çalışma alanları bulunmamaktadır ve sosyal donatı alanları eksiktir (Kocaeli
Büyükşehir Belediyesi Gebze Otoyol Kuzeyi Planlama Bölgesi İlave ve Revizyon Nazım İmar
Planı Plan Araştırma Raporu, 2019f)
Ş EKİL 33. GEBZE OTOYOL GÜNEYİ PLANLAMA ARAZİ KULLANIM DURUMU
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019e)
38
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
T ABLO 7. GEBZE OTOYOL GÜNEYİ KENTSEL A LANI ARAZİ KULLANIM DURUMU
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019e
39
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 34. GEBZE OTOYOL GÜNEYİ PLANLAMA BÖLGESİ NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 e)
Ş EKİL 357. GEBZE OTOYOL KUZEYİ PLANLAMA BÖLGESİ NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019f)
40
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
T ABLO 8. GEBZE OTOYOL KUZEYİ K ENTSEL A LANI ARAZİ KULLANIM DURUMU
41
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019f
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 36. GEBZE İLÇESİ’NİN 2006-2017 YILLARI ARASI MEKÂNSAL GELİŞİMİ
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019c)
Gebze ilçesinin 2006-2017 yılları arasındaki mekânsal değişimi incelendiğinde büyümenin
en çok 2006 yılında olduğu görülmektedir. İlçenin kuzey kesiminde orman ve tarım alanları
bulunmaktadır. İlçedeki sanayi alanları ve dağınık biçimdeki maden alanları ilçenin büyüme
yönünde etkilidir.
3.4.
Kartepe İlçesi
3.4.1. Tarihsel Mekânsal Gelişim
42
Roma ve Bizans dönemlerine ait tarihi eser ve mezarlara bakıldığında Köseköy´ün
kuruluşunun 1600´lü yıllardan çok daha önceki tarihlere dayandığı ve Bitinya ile başladığı
söylenebilir. 1925 yılında Türkiye ile Yunanistan arasında yapılan nüfus mübadelesi
sonunda Yunanistan’dan Türkiye´ye gönderilen vatandaşların yerleşmeleri ile göç almaya
başlayan Köseköy, daha sonraki yıllarda başta Karadeniz Bölgesi olmak üzere tüm
bölgelerden göç almaya devam etmiştir. Bölgede yer alan Ketenciler köyü, Kafkas-Rus
savaşları sonucu Osmanlı İmparatorluğu topraklarına sürülen Adigeler tarafından 1878
yılında kurulan bir köydür. Köyün ilk sakinleri önce Varna'ya, daha sonra İzmit, Ketence
köyünün şu an bulunduğu bölgeye gelmişlerdir. Köy, adını yaşayanların çoğunun ipek
böcekçiliği yapmasından almıştır.
Uzuntarla beldesi, Kafkas-Rus Savaşlarının 1864'de sona ermesi ile önce Balkanlardan,
daha sonra Berlin Antlaşması'nın yürürlüğe girmesi Çerkezlerden göç almıştır. Belde, Hacı
Murat Hacemko tarafından 1879 yılında Hacemko Hable adıyla kurulmuş ancak Uzuntarla
köyü olarak kayıtlara geçmiştir.
Balaban'ın kuruluşu 19.yy’ın son çeyreğine rastlamaktadır. Adını bu bölgede oturan
Balabanlar ailesinden alan ve Balabanlar çiftliği olarak bilinen 5000 dönümlük çiftliği,
Ayvacık’ta kadılık yapan Osman Oğlu Fevzi Efendi satın almış ve 93 Harbinin başlamasıyla
Artvin-Batum'da bulunan ve kendisinin ölümünden sonra Karakaldılar olarak anılacak
ailesini Balaban'ın güney yamaçlarına getirmiştir. 1880 de başlayan göçle beraber
Karakaldılar ve akrabalık bağı bulunan Dizdaroğluları bu yamaçlara yerleşerek bugünkü
Balaban'ın temelini atmışlardır. 1955 yılında yapılan genel nüfus sayımında 400 civarında
nüfusa sahip Köseköy, 1960 yılından itibaren lastik fabrikaları ve diğer sanayi tesislerinin
kurulup gelişmesi ile hızlı bir nüfus artışı yaşamış ve 1970´li yılların başlarında 2000 nüfusa
ulaşarak Belediye kurulması için yapılan referandum sonucunda belediye statüsüne
kavuşmuştur.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Avluburun'un tarihi Rum takvimine göre 1293’te gerçekleştiğinden 93 harbi olarak
adlandırılan Osmanlı-Rus Savaşıyla başlamaktadır. Ancak Köyün geçmişte pek çok
medeniyete ev sahipliği yaptığı düşünülmektedir. Örneğin, 1400 yıllık Ayanikola Kilisesi bu
yerleşimin sınırlarındadır ve yine Roma Devrine ait kilise kalıntıları, yerleşim izleri ve
mezar kalıntıları bulunmaktadır. Köy ismini, yerleşim yeri olmadan önce, civarındaki yerli
halkın hayvanlarının bu buruna benzeyen tepedeki otlardan zehirlenmesi sonucunda ağılı
(zehirli) burun demelerinden almaktadır.
Ş EKİL 37. KARTEPE UYDU GÖRÜNTÜSÜ
22.3.2008 tarih ve 26824 sayılı Resmi Gazete ‘de yayımlanarak yürürlüğe giren 5747Sayılı
Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik
Yapılması Hakkında Kanun ile Uzunçiftlik, Uzuntarla, Eşme, Acısu, Maşukiye, Büyükderbent,
Arslanbey, Sarımeşe ve Suadiye ilk kademe belediyelerinin tüzel kişilikleri kaldırılarak
mahalleleri ile birlikte Köseköy İlk Kademe Belediyesine katılmıştır. Köseköy Belediyesi
merkez olmak, Sultaniye, Pazarçayırı, Örnekköy, Karatepe, Balaban, Nusretiye, Şirinsulhiye,
Avluburun, Eşme Ahmediye, Ketenciler köyleri bağlanmak ve Köseköy Belediyesinin adı
Kartepe olarak değiştirilmek üzere Kocaeli İlinde Kartepe ilçesi oluşturulmuştur (Kocaeli
Büyükşehir Belediyesi, 2019g).
43
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
T ABLO 9. KARTEPE İ LÇESİ ARAZİ K ULLANIM DURUMU
44
Kullanımlar
Konut Yerleşme Alanı
Kentsel Boş Alanı
Kentsel Bölgesel Merkez, Merkezi İş Alanı
Yönetim Merkezi Alanı
Sanayi Yerleşme Alanı
Kentsel Yeşil Alan
Kentsel-Sosyal Donatı Alanı
Turizm Tesis Alanı
Kentsel-Teknik Altyapı Alanı
Tarım Alanı
Ormanlık Alan
Askeri Alan
Yol Alanı
Toplam
Alan Büyüklüğü (ha)
2989.5
155.9
375.5
8.1
813.3
177.7
123.1
26.4
66.3
3529.8
1451.5
654.4
855.4
11226.9
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 g
Ş EKİL 40. KARTEPE İLÇESİ 1/5000 NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 g)
Oran (%)
26.6
1.4
3.3
0.1
7.2
1.6
1.1
0.2
0.6
31.4
12.9
5.9
7.7
100.0
Ş EKİL 39. KARTEPE İLÇESİ BÖLGESEL ARAZİ KULLANIM ŞEMASI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 g’ DEN DÜZENLENMİŞTİR )
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 38. KARTEPE İLÇESİ ARAZİ KULLANIM DURUMU
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 g)
45
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 40. KARTEPE İLÇESİ’NİN 2006-2017 YILLARI ARASI MEKÂNSAL GELİŞİMİ
(KAYNAK : KOCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 c)
Kartepe ilçesinin 2006-2017 yılları arasındaki mekânsal değişimi incelendiğinde, İlçenin
güney ile doğu kesiminde daha çok orman ve tarım alanları bulunduğundan büyümenin en
çok 2006 yılında ve ilçenin kuzey ve kuzeybatısına doğru olduğu görülmektedir. İlçenin
büyüme yönünün belirlenmesinde Kartepe ilçesinde bulunan havaalanı ve yüksek öğretim
alanı etkili olmuştur.
3.4.2. Planlar
Kartepe Planlama Bölgesi’nde yer alan ve daha önce belediye statüsünde bulunan 10
yerleşmenin, 1/5.000 ölçekli nazım imar ve 1/1.000 ölçekli uygulama imar planları
kararları aşağıda verilmiştir.
Acısu Belediyesi: Belediye, Planlama Alanı’nın ve Cengiz Topel Askeri Havaalanı’nın
46
doğusunda, D100 ve 0-4 Ankara-İstanbul Otobanı arasındaki bir bölgede kalmaktadır. Acısu
Belediyesi’nin onaylı 1/5.000 ölçekli nazım ve 1/1.000 ölçekli uygulama imar planı
bulunmaktadır. Uygulama imar planı sadece nazım imar planının kuzeybatısındaki bir
bölüm için yapılmıştır. 1/25.000 ölçekli nazım imar planı kullanım kararları incelendiğinde
yerleşimin bugünkü karakteri ile gelişmesinin desteklendiği ve Acısu’nun mevcut alt ölçekli
imar planlarında kentsel yerleşim ve donatı alanları ile ticaret alanlarının yer alacağı bir
yerleşim olarak planlandığı görülmektedir. 1/25.000 ölçekli nazım imar planında, 1/5.000
ölçekli nazım imar planındaki ticaret alanları 3.derece merkezi iş alanı olarak
tanımlanmıştır (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, 2019g).
Arslanbey Belediyesi: Belediye, D100 Karayolu veri alındığında güney ve kuzey olarak iki
kısma ayrılan Planlama Bölgesi’nin güneyinde, Samanlı Dağları eteklerinde yer almaktadır.
Arslanbey Belediyesi’nin onaylı 1/5.000 ölçekli nazım ve 1/1.000 ölçekli uygulama imar
planı bulunmaktadır ancak uygulama imar planı 1999 depremi sonrasında revize
edilmemiştir. İmar planları incelendiğinde, nazım imar planının büyük oranda uygulama
imar planının küçültülmüş hali olduğu ve nazım plan tekniğine uygun olarak yapılmadığı
görülmektedir. Ayrıca, Arslanbey Belediyesi’nin Kuzeydoğusunda organize sanayi bölgesi
kullanımı ağırlıklı bir mevzii imar planı bulunmaktadır.
Arslanbey Belediyesi, mevcut alt ölçekli imar planlarında, çevresindeki tarımsal nitelikli
alanların korunduğu; kuzeyinde, il merkezine daha yakın bölgelerde Kocaeli bütününe
hizmet verecek üniversite ile organize sanayi ve sanayi alanlarının yer aldığı; yerleşim
Merkezi’nin ise konut ve diğer kentsel altyapı alanları ile kendi içinde geliştiği bir yerleşim
olarak planlanmıştır. 1/25.000 ölçekli nazım imar planı incelendiğinde ise yerleşimin
günümüzdeki kimliğinin desteklendiği; ayrıca güney ve kuzeyinde önerilen yeni kentsel
gelişme alanları ile Arslanbey’in plan döneminde il Merkezi’nde oluşması beklenen nüfusu
taşıyacak merkezlerden biri olarak planlandığı görülmektedir (Kocaeli Büyükşehir
Belediyesi, 2019g).
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 41. ACISU BELEDİYESİ NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : KOCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 g)
47
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 42. ARSLANBEY BELEDİYESİ NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 g)
Büyükderbent Belediyesi: Büyükderbent Belediyesi, Planlama Bölgesi’nin doğusunda,
48
Ankara-İstanbul otobanının güneyinde yer almaktadır. Büyükderbent, Ankara-İstanbul
Demiryolu güzergâhı ile kuzey ve güney olarak iki bölgeye ayrılmıştır. Yerleşimin meskûn
dokusu güneydeki bölgededir. Belediye’nin onaylı 1/5.000 ölçekli nazım ve 1/1.000 ölçekli
uygulama imar planı bulunmaktadır. Uygulama imar planı nazım imar planında kentsel
kullanımların önerildiği güney kısmı kapsamaktadır. Büyükderbent’in mevcut alt ölçekli
imar planları incelendiğinde, yerleşimin genel olarak konut ve kentsel altyapı alanlarının
yer alacağı ve ayrıca Kartepe Kış Sporları Turizm Merkezi’ne yakınlığı nedeni ile turizm tesis
alanlarının da gelişeceği bir yerleşim olarak planlandığı görülmektedir. Yerleşimin mevcut
kimliği 1/25.000 ölçekli nazım imar planı kararlarında da desteklenmiş; yerleşim
merkezindeki ticaret alanları 3.derece merkezi iş alanı olarak belirlenmiştir (Kocaeli
Büyükşehir Belediyesi, 2019g).
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 43. BÜYÜKDERBENT BELEDİYESİ NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 g)
Köseköy Belediyesi: Belediye, D100 Karayolu ve demiryolu ile bölünmüş bir yerleşim
olup Planlama Bölgesi’nin merkezinde yer almaktadır. Karayolunun kuzeyinde sadece
askeri havaalanının yer aldığı yerleşimde, demiryolu güzergâhının kuzey ve güneyinde
sanayi, küçük sanatlar ve depolama kullanımları yer almakta, kentsel yerleşim alanları ise
bu kullanımların güneyinde bulunmaktadır. Köseköy Belediyesi’nin onaylı 1/5.000 ölçekli
nazım ve 1/1.000 ölçekli uygulama imar planı bulunmaktadır. Ayrıca, Yerleşimin Sarımeşe
Belediyesi ile sınır probleminin yaşandığı bölge için hazırlanmış uygulama imar planı da
bulunmaktadır. Bununla birlikte aynı yerleşim için Sarımeşe Belediyesi de bir uygulama
imar planı hazırlamıştır. Köseköy, mevcut alt ölçekli imar planlarında mevcut kimliğine
paralel olarak, kent merkezinde, kent bütününe hizmet edecek sanayi, küçük sanatlar ve
depolama alanlarının yer aldığı bir yerleşim olarak planlanmıştır. 1/25.000 ölçekli nazım
imar planı kararları yerleşimdeki kullanımların devamlılığını öngörürken, alt ölçekli
planlarda D100 Karayolu’nun güneyinde sanayi ve küçük sanayi kullanımlarının ortasında
kalmış olan konut yerleşim alanlarını kentsel çalışma alanı olarak tanımlayan bir kullanım
değişikliği yapılmıştır. Ayrıca, güneyde yer alan konut dışı kentsel çalışma alanları da
genişletilerek, Köseköy’ün kent merkezindeki çalışma alanlarından biri olarak gelişmesi
desteklenmiştir (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, 2019g).
49
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 47. KÖSEKÖY BELEDİYESİ NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 g)
Maşukiye Belediyesi: Belediye, Planlama Bölgesi’nin doğusunda, Sapanca Gölü kıyısında
bulunmaktadır. Maşukiye Belediyesi’nin onaylı 1/5.000 ölçekli nazım ve 1/1.000 ölçekli
uygulama imar planı bulunmaktadır. Yerleşim, Eşme Belediyesi gibi Sapanca Gölü’nün
koruma kuşakları kapsamında kalmaktadır. Bu nedenle, mevcut alt ölçekli imar planlarında
kentsel yerleşim ve donatı alanları ile tarımsal niteliği korunacak alanların yer aldığı bir
yerleşim olarak planlanmıştır. 1/25.000 ölçekli nazım imar planı kararları da yerleşimin bu
karakterini korumaktadır (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, 2019g).
Sarımeşe Belediyesi: Belediye, Merkez Planlama Bölgesi’nin merkezinde yer alan bir
50
diğer yerleşim olup otoban ve demiryolu güzergâhının güneyinde, askeri havaalanının
batısında yer almaktadır. Sarımeşe Belediyesi’nin sadece onaylı uygulama imar planı vardır.
Uygulama imar planı, Köseköy Belediyesi ile sınır probleminin yaşandığı bölgeyi de
kapsamaktadır. Sarımeşe Belediyesi, mevcut alt ölçekli imar planlarında genel olarak konut
alanları ile donatı alanlarının yer alacağı bir yerleşim olarak planlanmıştır. Yerleşimin
güneybatısında bir kısım alanda konut dışı kentsel çalışma ve sanayi kullanımları yer
almaktadır. 1/25.000 ölçekli nazım imar planı yerleşimin mevcut kimliğini değiştirecek
kullanım değişiklikleri içermemektedir (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, 2019g).
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 44. MAŞUKİYE BELEDİYESİ NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 g)
51
Ş EKİL 45. SARIMEŞE BELEDİYESİ UYGULAMA İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 g)
Suadiye Belediyesi: Belediye, Planlama Bölgesi’nin güneyinde, Samanlı Dağları
eteklerinde yer almaktadır. Yerleşimde, kuzeyindeki sanayi alanları dışında, konut ve donatı
alanları ağırlıklıdır. Suadiye Belediyesi’nin onaylı 1/5.000 ölçekli nazım ve 1/1.000 ölçekli
uygulama imar planı bulunmaktadır. Yerleşim, mevcut alt ölçekli imar planlarında, kent
bütününe hizmet verecek sanayi ve konut dışı kentsel kullanımların önerildiği bir yerleşim
olarak planlanmıştır. Ancak, bu kullanımların mevcut yerleşik alanlardan kopuk olması,
Suadiye’nin konut ve donatı alanlarının ağırlıklı olarak yer aldığı bir yerleşim olma
kimliğinde önemli değişiklik yaratmayacaktır.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Alt ölçekli imar planlar 1/25.000 ölçekli nazım plan kararları ile uyumludur. 1/25.000
ölçekli planda önerilen yeni kentsel gelişme alanları ile yerleşimin plan döneminde il
merkezinde oluşması beklenen nüfusu taşıyacak merkezlerden biri olarak planlandığı
görülmektedir (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, 2019g).
52
Ş EKİL 46. SUADİYE BELEDİYESİ NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 g)
Uzunçiftlik Belediyesi: Belediye, Planlama Bölgesi’nin doğusunda, otoban ve askeri
Ş EKİL 47. UZUNÇİFTLİK BELEDİYESİ NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 g)
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
havaalanının kuzeyinde yer almaktadır. Uzunçiftlik Belediyesi’nin onaylı 1/5.000 ölçekli
nazım ve 1/1.000 ölçekli uygulama imar planı bulunmaktadır. Uzunçiftlik, mevcut alt ölçekli
imar planlarında Kocaeli’nde sanayi sektörüne yeni gelişme alanları yaratacak bir merkez
olarak planlanmıştır. 1/25.000 ölçekli nazım imar planı ile önerilen küçük sanatlar ve
sanayi alanları ile yerleşimin mevcut kimliği desteklenmiştir (Kocaeli Büyükşehir
Belediyesi, 2019g).
Uzuntarla Belediyesi: Belediye, Planlama Bölgesi’nin doğusunda, Sapanca Gölü’ne kıyısı
olan bir başka yerleşimdir. D100 Karayolu yerleşimden geçmekte olup karayolu güzergâhı
boyunca sanayi, depolama ve konut dışı kentsel çalışma alanları yer almaktadır. Uzuntarla
Belediyesi’nin onaylı 1/5.000 ölçekli nazım ve 1/1.000 ölçekli uygulama imar planı vardır.
Yerleşim, mevcut alt ölçekli imar planlarında karayolu boyunca konut dışı kullanımların
desteklendiği, ancak genel olarak konut yerleĢim alanlarının yer aldığı bir yerleşim olarak
planlanmıştır. Mevcut imar planlarından farklı olarak, 1/25.000 ölçekli nazım imar planında
karayolu güneyinde de sanayi ve depolama alanları önerilmiştir. Ayrıca, Sapanca Gölü’ne
yakın alanlarda turizm tesis alanları da önerilmiş ve yerleşimin aynı zamanda turizmin
desteklendiği bir yerleşim olarak gelişmesi ön görülmüştür (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi
Kartepe Planlama Bölgesi 1/5.000 Ölçekli İlave ve Revizyon Nazım İmar Planı Plan Açıklama
Raporu, 2008).
53
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
54
Ş EKİL 48. UZUNTARLA BELEDİYESİ NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 g)
3.5.
Körfez İlçesi
3.5.1. Tarihsel Mekânsal Gelişim
Kocaeli Yarımada'sında MÖ.1200'lerde Hititlerin ardından MÖ. V. yüzyılda Frigler, Bithynia
Krallığı, Persler, Makedonyalılar yaşamıştır. Yarımada, MÖ. Vİİ. yüzyılda Friglerin,
MÖ.620'de Lydialıların, MÖ.546'da Perslerin yönetimi altına girmiştir. MÖ.V. yüzyılda
Bithynia Krallığı'nın sınırları içerisinde olan Körfez, MÖ. İ. yüzyıldan sonra Roma
İmparatorluğu’nun egemenliğine girmiştir. Doğu Roma İmparatorluğu zamanında önemli
bir konaklama merkezi olan yerleşim Bryas (Bizans) ismi ile tarihte Arap donanmasının 717
yılında İstanbul'u kuşatırken konakladığı yer olarak geçmektedir. Bugün, Körfez'in
bulunduğu yer olan Burunca’nın (Burunga) Bizans kaynaklarında Bizans dönemine ait,
başta İmparator Constantin'e ait olmak üzere ileri gelenlerin villalarının olduğu
belirtilmektedir. Burunca'da Bizanslılara ait küçük bir askeri garnizon bulunmuştur. 1071
Malazgirt Savaşı'ndan sonra Anadolu'yu ele geçiren Selçuklular İzmit Körfezi'ne kadar
inmişlerdir. Bu arada Kutalmışoğlu Süleyman Şah İznik'i ele geçirerek başkent yapmış ve
1080 yılında Nicomedia, Burunca, Gebze, Kadıköy, Üsküdar gibi önemli yerleşim yerleri
Selçukluların eline geçmiştir. İ. Haçlı Seferinden sonra yöre, Latinlerin yönetimi altına
girmiştir. Latinler ile Bizanslılar arasındaki çekişmeden ötürü Latinler Körfez halkının
güvenini kazanmak için burada imar işlerine hız vermişlerdir. Latinler, Burunca'nın adını
yeşillik anlamında Grünge olarak değiştirmişlerdir. Palaiologos’ların yeniden Bizans'a
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
hâkim olması ile 1261 yılında yöre Bizans İmparatorluğu'nun eline geçmiştir.
Nicomedia'nın Osmanlı topraklarına katılmasının ardından burası da Kara Ali
yönetimindeki kuvvetler tarafından Osmanlı topraklarına dâhil edilmiştir. Ancak Yıldırım
Beyazıt'ın Timur'a yenilmesinden sonra, oğulları arasında başlayan iktidar mücadelesi
sırasında Bizanslılar Körfez bölgesine tekrar hâkim olmuşlardır. Körfez yöresi 1420 yılında
yeniden ve kesin olarak Osmanlı topraklarına dâhil olmuştur. Yavuz Sultan Selim İran
seferine çıkarken 1514'te otağını Körfez'de kurmuştur. Kırım Savaşı sonrasında Kocaeli'ne
göç eden Tatar, Boşnak ve Çerkezlerin bir bölümü yöre halkı ile geçinemediklerinden,
Körfez ve yöresinde yerleşmeye zorunlu kılınmıştır. Tatar Türkleri Derince ve Tütün
Çiftlik’e, Çerkezler ve Boşnaklar da Körfez'e yerleştirilmiştir. İ. Dünya Savaşı sonrasında
Körfez, önce İngilizlerin, ardından da Yunanlıların işgaline uğramıştır. Kurtuluş Savaşı'na
aktif olarak katılım göstermeleri sonucu başlayan imar hareketlerinin yarım kalması
nedeniyle buraya Yarımca ismi verilmiştir. 1951 yılında, Tütün Çiftlik, Yarımca Mahallesi’ne
bağlanmıştır. 3 Mayıs 1964’te Yarımca, belediye olmuştur. Körfez İlçesi, 1988 yılında
Yarımca ve Tütün Çiftlik merkezlerinin birleşmesi ile ilçe statüsü kazanmıştır. Bugün,
Körfez İlçesi, TÜPRAŞ, İGSAŞ gibi büyük sanayi tesislerini içeren Türkiye’nin en gelişmiş
sanayi ilçesidir (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, 2019h; 2008; URL-7, 2019).
Ş EKİL 49. KÖRFEZ İLÇESİ UYDU GÖRÜNTÜSÜ
55
T ABLO 10. K ÖRFEZ İLÇESİ ARAZİ K ULLANIM DURUMU
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Kullanımlar
Konut Yerleşme Alanı
Kentsel Boş Alanı
Kentsel Bölgesel Merkez, Merkezi İş Alanı
Yönetim Merkezi Alanı
Sanayi Yerleşme Alanı
Kentsel Yeşil Alan
Kentsel-Sosyal Donatı Alanı
Kentsel-Teknik Altyapı Alanı
Tarım Alanı
Ormanlık Alan
Askeri Alan
Yol Alanı
Toplam
Alan Büyüklüğü (ha)
967.9
303.9
144.7
53.6
533.4
153.7
94.9
91.8
1528.7
2196.9
13.3
527.4
6610.2
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019h
Ş EKİL 50. KÖRFEZ İLÇESİ ARAZİ KULLANIM DURUMU
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 h)
56
Oran (%)
14.6
4.6
2.2
0.8
8.1
2.3
1.4
1.4
23.1
33.2
0.2
8.1
100.0
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 51. KÖRFEZ İLÇESİ BÖLGESEL ARAZİ KULLANIM ŞEMASI
((KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR B ELEDİYESİ , 2019 h’DEN D ÜZENLENMİŞTİR )
Ş EKİL 56. KÖRFEZ İLÇESİ’NİN 2006-2017 YILLARI ARASI MEKÂNSAL GELİŞİMİ
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 C ’DEN DÜZENLENMİŞTİR )
Körfez ilçesinin 2006-2017 yılları arasındaki mekânsal gelişimi incelendiğinde kuzey
kesimde daha çok orman ve tarım alanları bulunduğundan büyümenin en çok 2006 yılında
ve ilçenin kıyı kesimine; 2008 yılı ve sonrasında ilçenin güneydoğusuna doğru olduğu
57
görülmektedir. İlçenin büyüme yönünün belirlenmesinde Körfez ilçesinde bulunan sit
alanlarının ve maden alanlarının etkili olduğu düşünülmektedir.
3.5.2. Planlar
Hereke Planlama Bölgesi’nde yer alan 3 belediyenin, 1/5.000 ölçekli nazım imar ve 1/1.000
ölçekli uygulama imar planlarında yerleşmeler ile ilgili kararlar aşağıda verilmiştir.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Hereke Belediyesi: Hereke Belediyesi, Planlama bölgesinin batısında, Gebze Planlama
Bölgesi sınırında yer almaktadır. Hereke, otoban ve Karayolu ile parçalanmış, deniz ve
dağlık alanlar arasında kalmış dar bir kıyı ovasında yer alan bir yerleşmedir. Hereke
Belediyesi’nin onaylı 1/5.000 ölçekli nazım ve 1/1.000 ölçekli uygulama imar planı vardır.
Hereke, mevcut alt ölçekli imar planlarında, yerleşim merkezinde kentsel yerleşimler,
sanayi ve ticaret alanlarının, batıda sanayi alanlarının ve doğuda ise yerleşimin
merkezinden kopuk olarak gelişecek kentsel yerleşim alanlarının önerildiği bir kent olarak
planlanmıştır. 1/25.000 ölçekli nazım imar planı kararları da yerleşimin mevcut kimliğini
desteklemekte, alt ölçekli planlardan farklı bir kullanım kararı getirmemektedir (Kocaeli
Büyükşehir Belediyesi, 2019h).
Ş EKİL 52. HEREKE BELEDİYESİ NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019h)
Kirazlıyalı Belediyesi: Belediye, Planlama Bölgesi’nin batısında, Körfez ile dağlık alanlar
58
arasında kalan kıyı ovasının en dar noktasında bulunan ve bu özelliği nedeniyle lineer
makroforma sahip bir yerleşimdir. Kirazlıyalı Belediyesi’nin onaylı 1/5.000 ölçekli nazım
ve 1/1.000 ölçekli uygulama imar planı bulunmaktadır. Yerleşim, mevcut alt ölçekli imar
planlarında kentsel yerleşim ve donatı alanlarının yer aldığı bir sahil yerleşmesi olarak
planlanmıştır. 1/25.000 ölçekli nazım imar planı kararlarında yerleşimin kimliğini
değiştirecek farklı kullanım kararlarının yer almadığı görülmektedir (Kocaeli Büyükşehir
Belediyesi, 2019h).
Körfez Belediyesi: Belediye, Merkez Planlama Bölgesi’nin oluşturan Körfez İlçesi’nin ilçe
merkezidir. Planlama Bölgesi’nin batısında, Derince İlçesi sınırında yer almaktadır. Körfez
Ş EKİL 53. KİRAZLIYALI BELEDİYESİ NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019h)
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
İlçe Merkezi’nin sadece onaylı uygulama imar planı; İlçe Merkezi’nin kuzeyinde yer alan
Dereköy ve Belen-İlimtepe Mahallelerinin ise onaylı 1/5.000 ölçekli nazım ve 1/1.000
ölçekli uygulama imar planları bulunmaktadır. Körfez, mevcut alt ölçekli imar planlarında,
İlçe Merkezi’nin sahil kesimlerinde büyük sanayi tesis alanlarının ve kentsel kullanım
alanlarının iç içe yer aldığı; kuzeyde bulunan Belen ve Dereköy’ün ise kentsel gelişme
alanları olarak planlandığı bir yerleşimdir. 1/25.000 ölçekli nazım imar planı kararlarında
mevcut kullanım kararları desteklenmiş, alt ölçekli planlarda ticaret kullanımı verilen
alanlar 2.derece merkezi iş alanları olarak önerilmiştir (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi,
2019h).
59
Ş EKİL 54. KÖRFEZ BELEDİYESİ UYGULAMA İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019h)
3.6.
İzmit İlçesi
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
3.6.1. Tarihsel Mekânsal Gelişim
60
Kocaeli’nin M.Ö. Xİİ.yy’a kadar olan dönemi konusu netleştirilememiştir. Tarihçiler, bölge
başlangıç tarihini M.Ö. Xİİ. yy. olarak kabul etmektedir. Bölgede, ilk yerleşimlerle ilgili
tespitler M.Ö. Vİİİ. yy’a ait olup, bu dönemde adı bilinen en eski yerleşme birimi Astakoz’dur.
Astakoz M.Ö. Vİİİ yy. sonlarında Megaralılar tarafından kurulmuş bir Yunan kolonisidir.
İzmit’in çekirdeğini oluşturan Astakoz kenti, Bitinya krallığı döneminde (M.Ö. 262)
Nikomedia adı ile bugünkü İzmit’in yerini almıştır. Yunan döneminde orta büyüklükte bir
kent olarak görünen İl, Roma devrinde önemli bir merkez haline gelmiş ve hızla gelişmiştir.
Roma imparatorluğunun ikiye ayrılmasıyla Bizans hâkimiyetine giren şehir, depremlerin de
etkisiyle önemini kaybetmiştir. Anadolu’nun Selçuklu hâkimiyetine girdiği Xİ. yy’da
Nikomedya Selçuklulara geçmiş, ancak Haçlı seferleri sırasında tekrar Bizans’a katılmıştır.
Tarih boyunca birçok medeniyete merkez ve ev sahipliği yapan İzmit, Orhan Gazi
zamanında Türk Komutanlarından Akçakoca tarafından fethedilerek ilk defa Osmanlı
Devleti’ne katılmış ve 1337’de kesin olarak Osmanlı hâkimiyetine girmiştir. Akçakoca’nın
anıt mezarı Kandıra’dadır. Birinci Dünya Savaşında İngilizler ve Yunanlılar tarafından işgal
edilen İzmit, 28 Haziran 1921 de düşman işgalinden kurtarılmış ve 1924 yılında ise İl
olmuştur. 5747 sayılı Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde ilçe kurulması ve bazı
kanunlarda değişiklik yapılması hakkında kanun gereği 6.3.2008 tarihinde Kuruçeşme,
Bekirpaşa, Alikahya ve Akmeşe ilk kademe belediyelerinin tüzel kişilikleri kaldırılarak
mahalleleri ile birlikte Saraybahçe İlk Kademe Belediyesine katılmıştır. Saraybahçe merkez
olmak ve Saraybahçe Belediyesinin adı İzmit olarak değiştirilmek üzere Kocaeli İlinde İzmit
adı ile İlçe Kaymakamlığı kurulmuştur (URL-8, 2009).
T ABLO 11. İZMİT İ LÇESİ ARAZİ KULLANIM DURUMU
Kullanımlar
Konut Yerleşme Alanı
Kentsel Boş Alanı
Kentsel Bölgesel Merkez, Merkezi İş Alanı
Yönetim Merkezi Alanı
Sanayi Yerleşme Alanı
Kentsel Yeşil Alan
Kentsel-Sosyal Donatı Alanı
Turizm Tesis Alanı
Kentsel-Teknik Altyapı Alanı
Tarım Alanı
Ormanlık Alan
Askeri Alan
Yol Alanı
Toplam
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019I
Alan Büyüklüğü(ha)
1959.4
754.2
258.5
49.8
310.2
321.9
374.1
3.8
225.5
2801.2
1534.8
131.9
640.3
9365.6
Oran (%)
20.92
8.05
2.76
0.53
3.31
3.44
3.99
0.04
2.41
29.91
16.39
1.41
6.84
100.00
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 55. İZMİT İLÇESİNİN UYDU GÖRÜNTÜSÜ
61
Ş EKİL 56. İZMİT İLÇESİ 1/5000 NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019I)
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
İzmit ilçesinin 2006-2017 yılları arasındaki mekânsal değişimi incelendiğinde İlçenin kuzey
kesiminde daha çok orman ve tarım alanları bulunduğundan büyümenin en çok 2006
yılında ve ilçenin kıyı kesimine doğru olduğu görülmektedir. 2009, 2013 ve 2017 yıllarında
büyüme belirli bir alanda yaşanırken 2008 yılında diğer yıllara göre daha fazla bir
gerçekleşmiştir. Büyüme yönünün belirlenmesinde ilçenin sit alanları, sanayi alanları ve
merkezi iş alanlarının etkili olduğu düşünülmektedir.
Ş EKİL 62. İZMİT İLÇESİ BÖLGESEL ARAZİ KULLANIM ŞEMASI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019I ’ DAN DÜZENLENMİŞTİR )
62
Ş EKİL 57. İZMİT İLÇESİ’NİN 2006-2017 YILLARI ARASI MEKÂNSAL GELİŞİMİ
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 C ’ DEN DÜZENLENMİŞTİR )
3.6.2. Planlar
İzmit Planlama Bölgesi’nde yer alan ve daha önce belediye statüsünde olan 5 yerleşmeye
ilişkin, 1/5.000 ölçekli nazım imar ve 1/1.000 ölçekli uygulama imar planları kararları
aşağıda verilmiştir.
Akmeşe Belediyesi: Akmeşe Belediyesi, Planlama Alanı’nın kuzeydoğusunda, İl
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Merkezinden kopuk ve Kandıra İlçesi sınırına yakın bir yerleşimdir. Akmeşe Belediyesi’nin
1/5.000 ölçekli nazım imar planı henüz onaylı değildir. Nazım imar planında kentsel
kullanımların yer aldığı kısımda bulunan uygulama imar planı ise onaylıdır. Akmeşe
Belediyesi, mevcut alt ölçekli imar planlarında kentsel yerleşim ve gerekli kentsel altyapı
alanlarının yer alacağı, kendi içinde gelişim gösterecek bir yerleşim olarak planlanmıştır.
1/25.000 ölçekli nazım imar planı kullanım kararları incelendiğinde yerleşimin bugünkü
karakteri ile gelişmesinin desteklendiği görülmektedir (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi,
2019ı).
Ş EKİL 64. AKMEŞE BELEDİYESİ NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019I
Alikahya Belediyesi: Alikahya Belediyesi, Planlama Alanı’nın merkez bölgesinde yer
almaktadır. Otoban ile kuzey ve güney yönünde ikiye ayrılmış olan yerleşimin kentsel
yerleşim alanları kuzeyde; organize sanayi ve küçük sanatlar gibi kullanımlar ağırlıkla
kuzeydoğu ve güney kısımlarındadır. İldeki düzenli katı atık depolama alanı yerleşimin
kuzeyinde yer almaktadır. Alikahya Belediyesi’nin onaylı 1/5.000 ölçekli nazım ve 1/1.000
ölçekli uygulama imar planı bulunmaktadır. İmar planları incelendiğinde, nazım imar
planının uygulama imar planının küçültülmüş hali olduğu ve nazım plan tekniğine uygun
olarak yapılmadığı görülmektedir. Yerleşim mevcut alt ölçekli imar planlarında, sanayi ve
küçük sanatlar gibi Kocaeli bütününe hizmet verecek kentsel çalışma alanlarının yer alacağı
bir yerleşim olarak planlanmıştır. 1/25.000 ölçekli nazım imar planı kullanım kararları
incelendiğinde, yerleşimin bugünkü karakteri ile gelişmesinin desteklendiği görülmektedir.
63
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Düzenli katı atık depolama alanının kuzeyinde önerilen depolama alanları ile batıda
yerleşim ile Bekirpaşa arasında önerilen kentsel alanlar da bu kararı desteklemektedir
(Kocaeli Büyükşehir Belediyesi İzmit Planlama Bölgesi 1/5.000 Ölçekli İlave ve Revizyon
Nazım İmar Planı Plan Açıklama Raporu, 2008).
Ş EKİL 58. ALİKAHYA BELEDİYESİ NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 I)
Bekirpaşa Belediyesi: Belediye, İzmit İlçe Merkezi’nde yer almaktadır. Bekirpaşa,
otoban ile güney-kuzey yönünde ikiye ayrılmış bir yerleşimdir. Otobanın güneyi ile D100
Karayolu arasında özellikle karayoluna yakın alanlarda,
kentin ticaret merkezi
konumlanmıştır. Bekirpaşa Belediyesi’nde yerleşim merkezinin bulunduğu alanda onaylı
1/5.000 ölçekli nazım imar planı uygulama imar planının kapsadığı alanın tümü için değil;
küçük bir bölüm için yapılmıştır. Ek olarak yerleşimin kuzeyinde bulunan Çayırköy
Mahallesi’nin de onaylı nazım ve uygulama imar planı vardır. Bekirpaşa, mevcut alt ölçekli
imar planlarında kent merkezine yönelik kullanımların yer aldığı bir yerleşim olarak
planlanmıştır. 1/25.000 ölçekli nazım imar planı kararlarında Bekirpaşa’nın mevcut ticaret
merkezinin yer aldığı bölge 1.derece merkezi iş alanı olarak tanımlanmıştır. Yerleşimin
kuzeydoğusunda kentsel çalışma alanları, otobanın güneyindeki alanlarda ise bölgesel
sosyal donatı alanları planlanmıştır. Bu kararlar ile Bekirpaşa’nın plan döneminde de kentin
önemli çekim merkezlerinden biri olmaya devam etmesi desteklenmiştir (Kocaeli
Büyükşehir Belediyesi, 2019ı).
Kuruçeşme Belediyesi: Belediye, Planlama Bölgesi’nin batısında, Körfez’in kuzeyinde
64
yer almaktadır; ancak kıyı şeridinde değildir. Kuruçeşme, Akmeşe ve Eşme Belediyeleri ile
birlikte, Planlama Bölgesi’nin kimliğinde baskın rol oynayan sanayi, depolama ve konut dışı
kentsel çalışma alanları gibi kullanımların yer almadığı yerleşimlerden biridir. Kuruçeşme
Belediyesi’nin onaylı 1/5.000 ölçekli nazım ve 1/1.000 ölçekli uygulama imar planı
bulunmaktadır. Yerleşim, mevcut alt ölçekli imar planlarında kentsel kullanım ve donatı
alanlarının yer aldığı bir yerleşim olarak planlanmıştır. 1/25.000 ölçekli nazım imar planı
kararları da yerleşimin mevcut kimliğini değiştirecek kararlar içermemektedir (Kocaeli
Büyükşehir Belediyesi, 2019l).
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 66. BEKİRPAŞA BELEDİYESİ UYGULAMA İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019I)
65
Ş EKİL 67. KURUÇEŞME BELEDİYESİ NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019I)
Saraybahçe Belediyesi: Yerleşme, Planlama Bölgesi’nin ve Kocaeli ilinin merkez
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
yerleşimi olmanın yanı sıra ilçe merkezi niteliği taşımaktadır. Yerleşimin Körfez kıyıları,
Kocaeli’nde sanayi sektörünün gelişmeye başladığı tarihten itibaren sanayi, konut dışı
kentsel çalışma ve ticaret gibi konut dışı kullanım alanlarının yoğun olarak yer seçmiş
olduğu bir bölgedir. Günümüzde, Saraybahçe ve Körfez kıyılarının rekreatif amaçlı
kullanımına yönelik projeler bulunmaktadır. Seka alanı rekreasyon alanına dönüştürmeye
iyi bir örnektir.
66
Kocaeli’nin merkezi niteliği taşımasına rağmen Saraybahçe Belediyesi’nin 1/5.000 ölçekli
nazım imar planı yoktur. Belediyenin sadece onaylı uygulama imar planı bulunmaktadır.
Saraybahçe, 1/25.000 ölçekli nazım imar planında günümüzdeki kimliğine paralel olarak,
Kocaeli İlinin kentsel hizmetler sunumunun yoğun olarak yer alacağı merkezi olmaya
devam edecek şekilde planlanmıştır. Üst ölçekli plan kararlarında, Körfez kıyıları 1.derece
merkezi iş alanı olarak planlanmış ve bu bölgelerin sanayi ve küçük sanatlar gibi
kullanımlardan arındırılması yönünde bir karar üretilmiştir (Kocaeli Büyükşehir
Belediyesi, 2019ı).
Ş EKİL 59. SARAY BAHÇE BELEDİYESİ UYGULAMA İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019I)
Çayırova İlçesi
Çayırova adının Fatih Sultan Mehmet’in 3 Mayıs 1484 tarihinde düzenlediği bir sefer için
300 bin kişilik ordusuyla mola verdiği ve otağının kurulduğu çayırlık alandan geldiği
düşünülmektedir. Fatih Sultan Mehmet'in ölüm yeri de olan bu bölgeye Çayırova adı
verilmiştir. Bu bölge zamanla Gebze ilçesi sınırları içerisinde kalmış; bölgenin güneyinde
yer alan ve Çayırova – Yenimahalle olarak bilinen mahalleler zamanla Çayırova ilçesi
sınırlarına dahil edilmiştir. Çayırova'nın önemli yerleşim bölgelerinden biri olan Güzeltepe
kesiminin kimin tarafından kurulduğu bilinmemekle birlikte ilk olarak Bizanslılar
döneminde Hıristiyan Rumlar tarafından Ak Kilise olarak kullanıldığı; Cumhuriyet
dönemine gelindiğinde Akse Köyü olarak adının değiştirildiği sanılmaktadır. Dolayısıyla
bölgede bugün de kalıntıları bulunan kiliseden adını alan Akkilise (bugünkü adıyla Akse)
köyünün tarihi geçmişinin 500-550 yıl öncesine dayandığı anlaşılmaktadır. Çayırova'nın
bir diğer yerleşim yeri olan ve ilk adı Eşekli ya da Merkepli olan Şekerpınar'ın kimin
tarafından ve ne zaman kurulduğu bilinmemekte ancak incelemeler, geçmişinin Fatih
dönemine kadar uzandığını ortaya koymaktadır. Mezar kalıntıları yerleşimin o dönem
önemli yerleşimlerinden biri olduğunu göstermektedir. Çayırova ilçesinin önemli
yerleşimleri olan Güzeltepe 1991; Şekerpınar ise 1998 yılında referandum ve gerekli
düzenlemelerle belediye olmuş ve köy statüleri ortadan kalkmıştır. Çayırova, konumu
nedeniyle geçmişte olduğu gibi bugün de göç alan bir ilçedir. İlçede sanayi, ticaret ve tarım
önemli sektörlerdir. Otomotiv, gıda, plastik, çelik, elektrik, deri, kimya, elektronik, kauçuk
ve daha birçok alanda önde gelen sanayi kuruluşları Çayırova’dadır (URL-9, 2019).
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
3.7.
67
Ş EKİL 60 ÇAYIROVA İLÇESİ UYDU GÖRÜNTÜSÜ
Ş EKİL 69. ÇAYIROVA İLÇESİ UYDU GÖRÜNTÜSÜ
Çayırova ilçesinin 2006-2017 yılları arasındaki mekânsal değişimi incelendiğinde
büyümenin en çok 2006 yılında ve ilçenin neredeyse tamamını kapsayacak şekilde olduğu
görülmektedir. İlçenin kuzeyinde büyük bir organize sanayi bölgesi bulunmaktadır. İlçenin
mekânsal gelişimini büyük ölçüde tamamlamış olduğunu söylemek mümkündür.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
T ABLO 12. ÇAYIROVA P LANLAMA BÖLGESİ 1/5000 Ö LÇEKLİ NAZIM P LANLARI A LAN KULLANIMI
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019İ
68
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 61. ÇAYIROVA İLÇESİ 1/5000 NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019İ)
69
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
70
Ş EKİL 71. ÇAYIROVA İLÇESİ’NİN 2006-2017 YILLARI ARASI MEKÂNSAL GELİŞİMİ
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 C ’DEN DÜZENLENMİŞTİR )
3.8.
Darıca İlçesi
İzmit’e ve İzmit Körfezi’ne M.Ö. Xİİ yy’in başlarında gerçekleşen Yunan kökenli kavimlerin
istilası bu bölgede başlayan yerleşik düzende etkili olmuştur. Trakya’dan Anadolu içlerine
göçen Frigler’in ve daha sonra Misyalılar’ın bölgesinin ilk yerleşik halkı oldukları kabul
edilmektedir. M.Ö. 378’de kurulan Bithinyen Krallığı, döneminde Darıca’nın kurulduğunu
söylemek mümkündür. Osmanlı Hükümdarı Orhan Bey’in Bizans hükümdarı İİİ.
Andranikos’u 1329’da Pelekonon denilen yerde yenilgiye uğratması sonrası Darıca, Osmanlı
İmparatorluğu’nun hâkimiyetine geçmiştir. Birinci Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı
dönemini kapsayan 1914-1921 yılları arasında Darıca, bazı azınlıklar ve yerli çetelerin
yağmasına maruz kalmıştır. Örneğin, 28 Nisan 1921’de Darıca Yunan ve İngiliz birliklerince
işgal edilmiştir. Bu işgaller sonrasında, Danca'da oturan Türkler buradan göç ederek
Üsküdar, Kartal, Tavşancılar’a yerleşmiştir. İşgal kuvvetlerinin 26 Haziran 1921'de
Darıca'dan çekilmesiyle göç eden Türkler tekrar Darıca'ya dönmüştür.
Darıca İlçesi incelendiğinde, Nenehatun, Osmangazi, Kazım Karabekir, Bağlarbaşı, Fevzi
Çakmak, Bayramoğlu ve Abdi İpekçi mahallelerinde bir plan dâhilinde gerçekleşmediğini
söylemenin mümkün olduğu yerleşik konut alanları; Cami mahallesi ve Piri Reis
mahallelerinde zeytinlik alanlar ve İzmit körfezi kıyılarında turizm amaçlı kullanımlar
bulunmaktadır. Zeytinlik olarak ifade edilen özel mahsul alanlarının çevresi boş alan olarak
nitelendirilebilir. Boş alanlar, Bayramoğlu ve Piri Reis Mahallelerinde de görülmektedir.
Eski Hisar Mahallesi kıyılarında ise ağaçlık alanlar mevcuttur. Planlama alanının kuzeybatısı
Ş EKİL 72. DARICA UYDU GÖRÜNTÜSÜ
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
olan E–5 yolunun kuzey ve güneyinde sanayi alanları yer seçmiştir (Kocaeli Büyükşehir
Belediyesi, 2019j).
71
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
T ABLO 13. DARICA PLANLAMA BÖLGESİ 1/5000 ÖLÇEKLİ NAZIM P LAN ARAZİ KULLANIM DURUMU
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019J
72
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 62. DARICA İLÇESİ 1/5000 NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019J )
73
Ş EKİL 63. DARICA İLÇESİ ARAZİ KULLANIM DURUMU
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019J )
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 64. DARICA İLÇESİ’NİN 2006-2017 YILLARI ARASI MEKÂNSAL GELİŞİMİ
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 C ’DEN DÜZENLENMİŞTİR )
Darıca ilçesinin 2006-2017 yılları arasındaki mekânsal değişimi incelendiğinde büyümenin
en çok 2006 yılında ve ilçenin neredeyse tamamını kapsayacak şekilde olduğu
görülmektedir. İlçenin kıyı kesiminde sanayi alanı, turizm alanı, tarım alanı ve askeri alan
konumlanmaktadır. Dolayısıyla yıllara göre mekânsal gelişim, ilçenin kuzeyine doğru
gerçekleşmiştir.
3.9.
74
Dilovası İlçesi
Dilovası ve Gebze´nin içinde bulunduğu ve eski Yunanlıların ve Romalıların Bitinya
(Bithynie) olarak adlandırdıkları coğrafi bölgenin bilinebilen en eski tarihi, M.Ö. Xİİ yüzyıla
dayanır. Bölge önemli coğrafi konumu nedeniyle tarihin hemen hemen bütün dönemlerinde
birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Bilinen ilk ulus göçü de M.Ö. Xİİ. yüzyılın
başlarında Yunan kökenli Frikler’in yaptığı göçtür. O dönemde Libya’nın kurulduğu yer hem
denize hem de karaya hâkim bir tepe üzerindedir. Tepenin bulunduğu yer körfezin en dar
yeridir. M.Ö. 297 Yılında Dilovası’nın bulunduğu yer ve çevresi Bitinya Krallığı’na
bağlanmıştır. Bitinya Kralı İ.Nicomed, İzmit Körfezi’nin (Nicomedia Körfezi) kuzey
kıyılarına doğru krallığın iç ve dış güvenliğini sağlamak amacıyla yeni küçük şehirler
kurmuştur. Bunlardan Diliskelesi (Lbyssa) ve Tavşancıl (Fhlokrene) öne çıkmaktadır. Dil
1960 yıllarında başlayan Türkiye’nin planlı sanayileşme dönemiyle beraber Dilovası’nda
sanayileşme başlamıştır. 1955 yılında yaptırılan E-5 Karayolu Dilovası’ndan geçmiş ve bu
bölgenin değeri artmıştır. 1964’te Marshall Boya, İzocam; 1969’da Çolakoğlu, Sümerbank,
Nasaş, Olmuk-Sa , Lever, Sedef Gemi ve daha sonra Dyo, Basf Sümerbank, Kimaş gibi birçok
fabrika kurulmuştur. Dilovası’nın bu gelişimi sonucu, başta Doğu Anadolu’dan olmak üzere
göçler yaşanmıştır. 31 Aralık 1986 tarih ve 19328 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 33202
nolu karar ile Çerkeşli Köyü ve Muallimköy birleştirilerek Dilovası'nda bir belediye
kurulması kararlaştırılmıştır. Söz konusu belediye 7 Haziran 1987 tarihinde yapılan
belediye başkanlığı seçimlerinden sonra Dilovası Belediyesi adı altında hizmete başlamıştır.
Dilovası, 22 Mart 2008 tarih ve 5747 sayılı kanunla Tavşancıl beldesi ile Çerkeşli, Köseler,
Demirciler ve Tepecik köyleri bağlanarak İlçe olmuştur.
Dilovası İlçesi’nde planlama alanı incelendiğinde, mevcuttaki yerleşimin Dilovası
Belediyesi’nin ve Tavşancılın sit sınırlarının dışında kalan yerleşim olduğu görülmektedir.
Alanda daha çok ağaçlık alanlar ve tarım alanları yoğunluktadır. Yerleşim lekelerinin
düzensiz konutlardan oluştuğu ve boş alanların fazla olduğu söylenebilir. Sanayi alanlarının
ise Dilovası konut yerleşiminin güney batısında ve Demirciler ve Çerkeşli köyleri arasında
konumlandığı görülmektedir. Planlama alanının büyük bir bölümünün tarım alanları ve
ağaçlık alanlardan oluştuğunu söylemek mümkündür (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi,
2019k).
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
İskelesi, Gebze’nin doğusunda yer alan en eski yerlerden biri olan Nicomedia’ya bağlı bir
kıyı kentidir. Bugünkü Gebze´nin kurucusu Orhan Gazi´dir. Orhan Gazi, bölgenin imarı ve
yaşaması için büyük çabalar göstermiştir. Bu amaçla işletmeler kurup, onlara vakıflar tesis
etmiştir. 1. Dünya Savaşı´nda Osmanlı İmparatorluğunun yenik düşmesi üzerine Anadolu ve
Trakya´nın birçok yöresi gibi Gebze´de işgal edilmiştir. Cumhuriyet´in ilanına kadar İstanbul
ve Kocaeli ’ye bağlı bir kaza olan Gebze, Cumhuriyet´in ilanından sonra yeni iller kanununa
göre il olan İzmit´e bağlanmıştır.
75
Ş EKİL 65. DİLOVASI UYDU GÖRÜNTÜSÜ
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
T ABLO 14. DİLOVASI PLANLAMA BÖLGESİ 1/5000 ÖLÇEKLİ NAZIM PLANLARI ALAN KULLANIMI
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019K
76
Dilovası ilçesinin 2006-2017 yılları arasındaki mekânsal değişimi incelendiğinde
büyümenin en çok 2006 yılında ve ilçenin kıyı kesimine doğru olduğu görülmektedir.
İlçenin kuzeydoğusunda orman alanları bulunmaktadır. İlçenin büyük bir kısmını
endüstriyel ve ticari birimler, askeri alan, maden alanları ve inşaat alanları oluşturmaktadır.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 66. DİLOVASI İLÇESİ’NİN 2006-2017 YILLARI ARASI MEKÂNSAL GELİŞİMİ
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 C ’DEN DÜZENLENMİŞTİR )
3.10. Gölcük İlçesi
Gölcük İlçesinin şekillenmesinde tarımsal alandaki faaliyetleri ile bölge ve çevresinde
oluşan endüstri yatırımlarının yanı sıra merkez ilçeye yakınlık ve askeri alanların varlığı
etkili olmuştur. Bölgede Vİİİ. yy’dan itibaren Frigyalılar, Lidyalılar, Persler, Britanya Krallığı
ve Roma İmparatorluğu yaşamıştır. Roma İmparatorluğu’nun ikiye bölünmesi ile Bölge
doğu Roma’nın (Bizans) yönetimine geçmiştir. İlçede bugüne kadar sınırlı miktarda kalan
Roma ve Bizans dönemine ait kalıntılar bulunmaktadır. Planlama alanı içindeki
yerleşmelerin birçoğu Değirmendere ve Ulaşlı beldesi gibi geçmişi 700 yıl öncesine dayanan
Osmanlı şehirleridir. Gölcük’ün bir garnizon şehri olmasının ilk nedeni 1925 yılında Yavuz
Sultan Selim’in zırhlısı için oluşan teknik ihtiyaçla Gölcük’te bir tersanenin kurulmasıdır.
Tersane 1950 yılından sonra geliştirilmiştir.
77
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Gölcük’te bugün bilinen kapsamda ilk şehirleşme Cumhuriyet Dönemi’nde 1936’dan sonra
yaşanmıştır. Gölcük ilçe sınırlarında Gölcük Merkez ilçe Belediyesi ile Yazlık, İhsaniye,
Hisareyn, Değirmendere, Halıdere, Ulaşlı olmak üzere 6 belde belediyesi bulunmaktadır.
Planlama alanında bulunan belde belediyeleri yapılan yasal değişiklik ile planlama
çalışmasının devam ettiği süreç içinde kapatılarak merkez ilçe belediyesi olan Gölcük
Merkez Belediyesi’ne bağlanmıştır (Kocaeli, Büyükşehir Belediyesi, 2019l).
78
Ş EKİL 78. GÖLCÜK İLÇESİ UYDU GÖRÜNTÜSÜ
Ş EKİL 67. GÖLCÜK İLÇESİ’NİN 2006-2017 YILLARI ARASI MEKÂNSAL GELİŞİMİ
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 C ’ DEN DÜZENLENMİŞTİR )
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
T ABLO 15. GÖLCÜK K ENTSEL ALAN KULLANIM DAĞILIMI
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 l
79
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Gölcük ilçesinin 2006-2017 yılları arasındaki mekânsal gelişimi incelendiğinde büyümenin
en çok 2006 yılında ve ilçenin kıyı kesimine doğru olduğu görülmektedir. İlçenin güney
kesiminde daha çok orman ve tarım alanları bulunmaktadır. İlçenin büyüme yönünün
belirlenmesinde Gölcük ilçesinde bulunan sit alanları ve askeri alanların etkili olduğunu
söylemek mümkündür.
80
Ş EKİL 68. GÖLCÜK İLÇESİ 1/5000 NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 l)
3.11. Kandıra İlçesi
Kandıra 1921 yılının Haziran ayı sonuna kadar Yunanlıların işgali altında kalmış ve aynı
yılın Temmuz ayı sonunda Türk birliklerinin denetimine geçmiştir (URL-10).
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Kandıra, 1308–1317 tarihleri arasında Orhan Bey zamanında “Kocaeli Fatihi” adıyla anılan
Akçakoca Bey tarafından Osmanlı topraklarına katılmıştır.1868 yılından önce Kandıra,
Üsküdar kazasına bağlı bir nahiye iken kaza olduktan sonra Bağımsız İzmit Sancağı’na
bağlanmıştır. Coğrafi konumundan kaynaklı olarak İstanbul, İzmit ve Karadeniz’e yakınlığı
nedeniyle Kandıra İstiklal Savaşı sırasında oldukça yoğun faaliyetlerin meydana geldiği bir
yerleşim olmuştur. İlçede sanayi alanları düzenli konumlanmamıştır. Ticaret alanları da
plansız gelişme eğiliminde olduğundan yol boyu saçaklanmalar şeklinde konumlandıkları
görülmektedir. Bu durum, kentin ticaret merkezi kimliğinin oluşmasını engellemektedir
(Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, 2019m).
Ş EKİL 69. KANDIRA İLÇESİ UYDU GÖRÜNTÜSÜ
81
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
T ABLO 16. KANDIRA İLÇESİ ARAZİ KULLANIM DURUMU
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019m.
82
Ş EKİL 71. KANDIRA İLÇESİ ARAZİ KULLANIM DURUMU
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 m)
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 70. KANDIRA İLÇESİ 1/5000 NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 m)
83
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 84. KANDIRA İLÇESİ’NİN 2006-2017 YILLARI ARASI MEKÂNSAL GELİŞİMİ
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR B ELEDİYESİ 2019 C ’ DEN DÜZENLENMİŞTİR )
Kandıra ilçesinin 2006-2017 yılları arasındaki mekânsal değişimi incelendiğinde
büyümenin yavaş olduğu ve gelişmenin daha çok ilçenin kıyı kesiminde ve güneyinde
yaşandığı gözlenmektedir. Büyümenin olmama nedeni İlçenin büyük bir kısmını tarım ve
orman alanlarını oluşturmasına bağlamak mümkündür.
3.12. Karamürsel İlçesi
84
Karamürsel'in tarihi M.Ö.İX ve Vİİ. Yüzyıllara kadar uzanmaktadır. Yunan Filozofu
Socrates'in 'Kilise Tarihi' adlı eserinde, Karamürsel’in Prainetos adıyla Hersek mevkiinde
yer aldığı belirtilmiştir. Bizanslılar döneminde, Bizans İmparatoru Kostantin, annesi Helena
için Prainetos (Karamürsel-Hersek) bölgesine Helenopolis adını vermiştir. Karamürsel,
Osmanlı Devleti’nin 2.Padişahı Orhan Gazi'nin Bursa'yı fethinden önce, Orhan Gazinin yakın
silah arkadaşlarından Kara lakaplı Mürsel Alp tarafından Osmanlı topraklarına katılmıştır
(1324). Karamürsel Alp, kendi adını verdiği bu yörede Osmanlı Devleti’nin ilk tersanesini
de kurmuştur. Tersanede, devletin ilk hafif donanması oluşturulmuştur. Birinci Dünya
Savaşı sonunda 25 Haziran 1920'de İngilizler ve 11 Temmuz 1920'de Yunanlılar tarafından
işgal edilen İlçe, 4 Temmuz 1921’de işgalden kurtarılmıştır (URL-11).
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 85. KARAMÜRSEL İLÇESİ UYDU GÖRÜNTÜSÜ
Ş EKİL 72. KARAMÜRSEL İLÇESİ 1/5000 NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 n)
Karamürsel ilçesinin 2006-2017 yılları arasındaki mekânsal değişimi incelendiğinde
büyümenin en çok 2006 yılında ve ilçenin kıyı kesiminde olduğu görülmektedir. İlçenin
güney kesiminde orman ve tarım alanları bulunmaktadır.
85
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
T ABLO 17. KARAMÜRSEL KENTSEL A LAN KULLANIM DAĞILIMI
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 n
86
Ş EKİL 87. KARAMÜRSEL İLÇESİ’NİN 2006-2017 YILLARI ARASI MEKÂNSAL GELİŞİMİ
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 C ’ DEN DÜZENLENMİŞTİR )
Kocaeli ilk çağda Bithynia adı verilen bölgenin sınırları içerisinde yer almıştır. Başiskele
mevkii deniz ve kara ulaşımına uygun olduğundan bir liman kenti olarak Astakos şehri
kurulmuştur. Kent, günümüzde İzmit ilçesinin kurulu olduğu bölgeye yerleşerek, varlığını
devam ettirmiş ve zamanla doğuya kaydırılmıştır. Osmanlı Döneminde Kocaeli’nde sanayi
ve hizmetler sektörü hızlı gelişmiştir. Osmanlı Döneminde gerçekleşen önemli yatırımlar
İzmit Tersanesi’nin ve Hereke dokuma fabrikasının kurulmasıdır. Kentte zamanla ipek
üretimi ve dokumacılık gelişmiştir. 1.Sanayi Planı ile SEKA Kâğıt Fabrikası’nın kurulmasının
kararı alınmış ve 1940’larda Jansen ve Cuda Planları yapılmıştır. Bu planlar Kocaeli’nin
doğal ve tarihi değerlerinin korunması ve sanayisi olmayan bir kent olması için yapılmıştır.
1950-1960 yılları arasında Kemal Ahmet Aru’nun kentsel şemaları oluşturulmuştur. Kocaeli
sanayisi olmayan bir kent amacından 1.Beş Yıllık Kalkınma Planı ile sanayi yatırımı ve
gelişimi için seçilen kent haline gelmiştir. 3. Beş Yıllık Kalkınma Planı ile sanayinin kalkınma
için mutlak yol olduğu kesin olarak kabul edilmiştir. Tüm gelişimler günümüz sanayi kenti
ve aynı zamanda tarihi ve turistik değerleriyle ön planda olan bir Kocaeli’yi oluşturmuştur.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
3.13. Değerlendirme
87
Ş EKİL 88. KOCAELİ MEKÂNSAL GELİŞİM SÜRECİ
(KAYNAK : YILDIZ VE DÖKER , 2016; KOCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ 2019C; CORINE ULUSAL ARAZİ ÖRTÜSÜ
PROJESİ )
4. GENEL ARAZİ KULLANİMİ
Kocaeli’nin toplam yüzölçümü 342.017 ha olup en geniş yüzölçümüne sahip ilçesi 85.438 ha
ile Kandıra’dır. İl genelinde kentsel ve kırsal yerleşik alanlar 28.662 ha ile il arazi varlığının
%8.45’ini oluşturmaktadır. İlçelerin yüzölçümleri ve oranları aşağıdaki tabloda verilmiştir.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
T ABLO 18. K OCAELİ İ LÇELERİNİN Y ÜZÖLÇÜMLERİ
İlçe
Alan Büyüklüğü (km2)
Oran (%)
Başiskele
216.195
6.33
Çayırova
29.145
0.86
Darıca
23.620
0.7
Derince
194.948
5.7
Dilovası
134.681
3.94
Gebze
424.212
12.41
Gölcük
226.298
6.56
İzmit
484.774
14.18
Kandıra
854.839
25
Karamürsel
254.626
7.45
Kartepe
269.755
7.89
Körfez
307.081
8.98
Toplam
3420.176
100
K AYNAK : ÇDP 2019 KAYNAK VERİSİNDEN DÜZENLENMİŞTİR .
Kocaeli güncel arazi kullanım durumu incelendiğinde tarım arazilerinin %44’lük oran ile en
geniş alana sahip olduğu görülmektedir. Tarım arazilerini sırasıyla ormanlık ve fundalık
alanlar (%41) ve tarım dışı alanlar (%14) izlemektedir. İlin arazi sınıflandırması aşağıdaki
tabloda verilmiştir.
T ABLO 19. K OCAELİ ARAZİ SINIFLANDIRMASI
Arazi Türü
Alan Büyüklüğü (ha)
Tarım Alanı
149687.45
Ormanlık ve Fundalık
143205
Mera
1795.78
Tarım Dışı Alan
43311.77
Toplam
338000
K AYNAK : ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İ L MÜDÜRLÜĞÜ , 2018
Oran (%)
44
42
0.3
13.7
100
İlin genel arazi kullanım durumu haritası aşağıda verilmiştir.
88
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 89. KOCAELİ İLİ ARAZİ KULLANIM DURUMU
(K AYNAK: KOCAELİ 2010 YILI ARAZİ KULLANIMI VE CORİNE , 2018’DEN DÜZENLENMİŞTİR )
89
Ş EKİL 9073. KOCAELİ İLİ ARAZİ KULLANIM DURUMU GÖSTERİMLERİ
4.1. Arazi Kullanım Değişimi
Kocaeli ili verileri incelendiğinde 1990-2012 yılları arasında arazi kullanım değişimi en
fazla orman ve yarı doğal alanlarda ve bu alanlar 18643,16 ha azalmıştır. Buna karşın yapay
alanlar 14264,04 ha; tarımsal alanlar 2446,87 ha; su alanları 1263.74 ha ve sulak alanlar
210,41 ha artmıştır. Duruma ilişkin ayrıntılı tablo aşağıda verilmiştir.
T ABLO 20. KOCAELİ ARAZİ KULLANIM BÜYÜKLÜKLERİ
1990
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Arazi Sınıfı
Büyüklük
(ha)
2000
Oran
(%)
Büyüklük
(ha)
14398,02
4,24
26722,16
Tarımsal
Alanlar
153083,35
45,05
Orman ve
Yarı Doğal
Alanlar
171801,14
Su Yapıları
Toplam
Büyüklük
(ha)
Oran
(%)
Yapay
Alanlar
Sulak
Alanlar
2006
7,86
2012
Oran
(%)
Büyüklük
(ha)
Oran
(%)
26778,59
7,89
28662,06
8,45
143559,76
42,25 157079,55
46,3
155530,22
45,84
50,56
168526,90
49,6 153535,26
45,25
153157,98
45,14
0
0
0
0
210,41
0,06
210,41
0,06
494,33
0,15
968,03
0,28
1669,68
0,49
1758,05
0,52
339776,84 100,00
339776,85
100,00 339273,49
100,00
339318,72
100,00
K AYNAK : ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İ L MÜDÜRLÜĞÜ , 2018
4.2. Yerleşik Alanlar
Kocaeli ili yerleşik alanları konut alanları, sanayi alanları, ticaret alanları, turizm alanları ve
askeri alanlar alt başlıkları ile aşağıda ayrıntılı biçimde anlatılmıştır.
4.2.1. Konut Alanları
İlin konut alanları, mevcut konut alanları, kentsel dönüşüm alanları ve kırsal yerleşim
alanları şeklinde üç temel başlıkta toplanarak aşağıda açıklanmıştır.
Mevcut Konut Alanları: Kocaeli ili 1/25000 Nazım İmar Planı Açıklama raporuna göre
90
İlde 21934 ha konut alanı bulunmakta olup bunun 18590 ha’ı mevcut; 3.344 ha’ı ise kırsal
konut alanıdır. 1/50000 ölçekli Çevre Düzeni Planına göre mevcut konut alanları 10912,5
ha’dır. Mevcut konut alanlarının ilçelere dağılımı her ilçenin plan açıklama raporunda yer
alan bilgilerden elde edilmiştir. Buna göre ilçelerin mevcut konut alanları ve
taşıyabilecekleri nüfus aşağıdaki tabloda verilmiştir.
T ABLO 21. İLÇELERE GÖRE TOPLAM KONUT ALANLARI VE NÜFUS KAPASİTELERİ
Oluştuğu Belde
Belediyeleri
Başiskele
Yuvacık,
Bahçecik,
Yeniköy,
Karşıyaka,
Yazlık, Hisareyn
Çayırova
Darıca
Derince
Dilovası
Dilovası, Tavşancıl
Gebze
Toplam
Konut
Alanı (ha)
Taşıyabileceği
Nüfus
1.630
382.911
Başiskele Plan Açıklama
Raporu, 2008
380
91.580
Çayırova Belediyesi Plan
Açıklama Raporu, 2008
1.038
249.228
Darıca Belediyesi Plan
Açıklama Raporu, 2008
278
66.720
Derince Belediyesi Plan
Açıklama Raporu, 2008
144
34.704
Dilovası Belediyesi Plan
Açıklama Raporu, 2008
1.242
299.322
Gebze Belediyesi Kuzey ve
Güney Plan Açıklama
Raporu, 2008
Bilgi Kaynağı
Gölcük
Ulaşlı,
İhsaniye,
Değirmendere
1.390
333.600
Gölcük Belediyesi Plan
Açıklama Raporu, 2008
İzmit
Saraybahçe, Bekirpaşa,
Alikahya, Kuruçeşme,
Kullar
1.462
574696
İzmit Belediyesi Plan
Açıklama Raporu, 2008
334
82.164
Kandıra Belediyesi Plan
Açıklama Raporu, 2008
1.838
301.002
Kartepe Belediyesi Plan
Açıklama Raporu, 2008
445
107.245
1.114
373.854
Kandıra
Kartepe
Karamürsel
Körfez
Maşukiye,
Akmeşe,
Sarımeşe,
Acısu,
Arslanbey,
Suadiye,
Büyük Derbent, Eşme,
Uzuntarla, Uzunçiftlik,
Köseköy
Ereğli,
Dereköy,
Kızderbent, Yalakdere
Hereke, Kirazlıyalı
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
İlçe Adı
Karamürsel
Belediyesi
Plan Açıklama Raporu,
2008
Körfez Belediyesi Plan
Açıklama Raporu, 2008
Kırsal Konut Alanları: Kentsel konut alanları dışında kalan yerleşim alanları kırsal konut
olarak nitelendirilmiştir. Bu alanda konut, tarımsal depolama yapıları ile birlikte tarım ve
hayvancılık faaliyetlerinin gerektirdiği diğer yapılar da yer almaktadır. Meskun kırsal konut
alanlarında brüt yoğunluk 100 kişi/ha iken gelişme kırsal konut alanlarında 75 kişi/ha.’dır
(Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, 2019o). İlçelere göre kırsal ve kentsel nüfus bilgileri
aşağıdaki tabloda verilmiştir.
91
T ABLO 22. K OCAELİ KIRSAL VE KENTSEL NÜFUS ORANLARI
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
İlçe Adı
Toplam Nüfus
Kentsel Nüfus
Oran (%)
Kırsal Nüfus
Oran (%)
Başiskele
65121
61720
94.8
3401
5.2
4.4
Çayırova
78430
78430
100
0
0
5.3
Darıca
135966
135966
100
0
0
9.1
Derince
121504
118130
97.2
3374
2.8
8.2
Dilovası
43974
41455
94.3
2519
5.7
3
Gebze
288569
274271
95
14298
5
19.4
Gölcük
136513
130141
95.3
6372
4.7
9.2
İzmit
306515
287970
93.9
18545
6.1
20.6
Kandıra
47041
14492
30.8
32549
69.2
3.2
Karamürsel
49719
44925
90.4
4794
9.6
3.3
Kartepe
87896
80221
91.3
7675
8.7
5.9
Körfez
129110
125012
96.8
4098
3.2
8.7
Toplam
1490358
1392733
93.4
97625
6.6
100
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019O
Kentsel Dönüşüm Alanları: Planlama alanı içinde kalan ve kentsel dönüşüm çalışmaları
için 6306 sayılı yasa kapsamında riskli alan ilan edilen bölgeler, bu yasa kapsamında ilan
edilen rezerv alanın büyük bir bölümünün yerleşilebilirlik açısından 2. derece öncelikli
bölgeleridir. Kocaeli ilinde toplamda 7 adet riskli alan bulunmaktadır.
T ABLO 23. K OCAELİ KENTSEL D ÖNÜŞÜM A LANLARI
İlçe
92
Toplam Nüfusa
Oranı (%)
Mahalle
Alan Büyüklüğü (ha)
Çayırova
Şekerpınar Mahallesi
Derince
Yenikent Mahallesi
Gölcük
Dumlupınar Mahallesi
4.59
Gölcük
Denizevler Mahallesi
19.89
Gölcük
Merkez Mahallesi
4.6
İzmit
Cedit Mahallesi
12.6
Körfez
Barbaros Mahallesi
6.45
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2014 a
6.18
3
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 74. CEDİT MAHALLESİ 1/5000 NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2014 a)
93
Ş EKİL 75. CEDİT MAHALLESİ KENTSEL DÖNÜŞÜM ALANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2014 a)
Rezerv Alanlar: Rezerv yapı alanı: Kanun uyarınca gerçekleştirilecek uygulamalarda yeni
yerleşim alanı olarak kullanılmak üzere, Toplu Konut İdaresi Başkanlığının veya İdarenin
talebine bağlı olarak veya resen, Maliye Bakanlığının uygun görüşü alınarak Çevre ve
Şehircilik Bakanlığınca belirlenen alanlardır (6306 Sayılı Kanun Uygulama Yönetmeliği).
Kocaeli ilinde toplamda 3 adet rezerv alan bulunmaktadır.
T ABLO 24. K OCAELİ REZERV A LANLARI
İlçe Adı
Mahalle Adı
Alan Büyüklüğü (ha)
Çayırova
Şekerpınar
1.88
Gölcük
Saraylı
7.6
Gölcük
Karaköprü (Hisareyn)
11.08
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2014 a
Ş EKİL 93. SİVRİTEPE REZERV ALANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2014 a)
94
Sanayi Alanları: Kocaeli, doğal bir liman olan İzmit Körfezi’ne sahiptir. Aynı zamanda il,
İstanbul gibi büyük bir ticaret merkezine yakın bir konumdadır. Ek olarak transit karayolu
taşımacılığı ve devlet limanı ve özel iskele ile deniz yolu taşımacılığında önemli bir yere
sahiptir. Bu öncelikli nedenlerle İl, 3626 km²’lik yüzölçümü ile Türkiye’nin en küçük dört ili
arasında olmasına karşın Türk sanayi üretiminde üretim payı ile en büyük dört il
içerisindedir. Sanayileşme başlangıçta Yarımca, Merkez ve Körfezin doğu kesiminde
yaşanırken son yıllarda Dilovası ve Gebze’ye doğru bir yoğunlaşma gerçekleşmiştir.
Kocaeli’nde, sanayilerin yaklaşık %90’ı 1960 yılından sonra kurulmuştur. Sanayi
kuruluşlarının %85’i körfezin kuzey kesiminde, %11’i doğu kesiminde, %4’ü güney
kesiminde bulunmaktadır. İlin imalat sanayisine katkısı yaklaşık %13’tür ve son 20 yıldır
İstanbul’dan sonra gelen ikinci büyük sanayi kenti özelliğindedir. Türkiye'de tüketilen
elektriğin %9,7'si Kocaeli sanayiince tüketilmektedir (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi,
2019ö).
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 76. SİVRİTEPE UYGULAMA İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2014 a)
Organize Sanayi Bölgeleri: Kocaeli İl’inde Organize Sanayi Bölgeleri daha çok Gebze
ilçesinde yoğunlaşmıştır. Kocaeli’nde tüzel kişiliğini kazanmış 13 adet OSB, faal olarak
devam eden ise 7 adet OSB mevcuttur. Organize Sanayi Bölgelerinde toplam 110.883 kişi
(21.434’ü kadın) istihdam etmektedir (Kocaeli Ticaret Odası, 2019).
Kocaeli’nde toplam OSB alanı 20.953 dönümdür. Kocaeli genelinde OSB alanlarında çalışan
sayısının toplamda yaklaşık 62.000, ortalamada da 10.350 olduğu görülmektedir. OSB’lerde
üretime geçen aktif firma sayısı Dilovası ilçesinde daha yüksek olmasına rağmen Gebze
ilçesinde çalışan sayısının daha yüksek olduğu gözlenmiştir (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi,
2012).
95
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 95. KOCAELİ’NDE SANAYİ ALANLARI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 ö)
96
Ş EKİL 96. ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ'NİN MEKÂNSAL DAĞILIMI
TR42 BÖLGESİNDE İLLERE GÖRE OSB SAYILARI, FAALİYET DURUMLARI VE ÖNE ÇIKAN
SANAYİ SEKTÖRLERİ
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
TABLO 25.
K AYNAK : DOĞU MARMARA KALKINMA AJANSI , 2015
T ABLO 26. TR42 BÖLGESİNDEKİ OSB’LERİN İLLERE GÖRE ÖZELLİKLERİ
OSB'ler
Kocaeli OSB'leri
Sakarya
OSB'leri
Bolu OSB'leri
Düzce OSB'leri
TR42 OSB'leri
12
OSB Alanı
(da)
20.093
Parsel
Sayısı
1.950
6
4
2
24
7.066
2.470
2.570
32.169
222
153
67
2.392
Faal OSB
Sayısı
Doluluk Oranı
(%)
İstihdam
98 110.883
89
79
100
10.707
3.159
4.796
123.895
K AYNAK : DOĞU MARMARA KALKINMA AJANSI , 2015
97
Küçük Sanayi Alanları: Kocaeli’nde 2018 sonu itibarıyla toplamda 1638 dönüm
üzerinde kurulu faal 6 tane küçük sanayi sitesi bulunmaktadır. 2.597 işyeri içeren bu sanayi
sitelerinde 19.040 kişi istihdam edilmektedir. İldeki küçük sanayi siteleri bulundukları
ilçelere göre şöyledir (Kocaeli Valiliği, 2019):
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Gebze Hasköy Küçük Sanayi Sitesi (Gebze)
Gebze Küçük Sanayi Sitesi (Gebze)
İzmit Küçük Sanayi Sitesi (İzmit)
Köseköy Küçük Sanayi Sitesi (Kartepe)
Yarımca Küçük Sanayi Sitesi (Darıca)
Serbest Bölge: Türkiye’de toplam 19 serbest bölge bulunmaktadır ve bu serbest
bölgelerden ikisi TR42 Düzey 2 Bölgesi’ndedir. TR42 Düzey 2 Bölgesi’nde yer alan serbest
bölgeler; 1999 yılında kurulan TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi Serbest Bölgesi
(TEKSEB) ile 2001 yılında kurulan Kocaeli Serbest Bölgesi’dir (KOSBAŞ). Cengiz Topel
havaalanına 17 kilometre, tren garına 11 kilometre uzaklıkta olan KOSBAŞ’ın Türkiye
serbest bölgeleri içerisinde ticaret hacminde aldığı pay sürekli olarak artmaktadır (Doğu
Marmara Kalkınma Ajansı, 2013).
2001 yılında 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu ve 2000/693 sayılı Bakanlar Kurulu
kararı uyarınca sınırları belirlenen Kocaeli Serbest Bölgesi 81,7 ha üzerinde 30 yıl süreyle
serbest bölge statüsüne sahiptir ve içerisinde 1600 kişiyi istihdam eden 20 işletme
bulunmaktadır. Serbest bölge içerisinde tır garajı, doğalgaz, ortak sağlık merkezi, konferans
salonu ve ticaret merkezi bulunmaktadır. Kocaeli serbest bölgesinde öne çıkan sektörler
%70i gemi sanayi; %20 makine ve %10 metal ürünleridir (Doğu Marmara Kalkınma Ajansı,
2017; Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, 2006).
4.2.2. Ticaret Alanları
Kocaeli’nde ticaret, sanayi kadar gelişmiş değildir. Bu durum, İlde faaliyet gösteren sanayi
kuruluşlarının merkezlerinin İstanbul’da olması ve üretim pazarlamalarını da İstanbul’da
yapmalarıyla doğrudan ilgilidir (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, 2019ö).
Bununla birlikte merkezi Kocaeli’de bulunan Doğu Marmara Gümrük ve Ticaret Bölge
Müdürlüğüne bağlı 5 gümrük müdürlüğü aracılığıyla 2018 yılında yapılan ihracat 28 milyar
175 milyon Dolar; ithalat ise 42 milyar 550 milyon Dolar’dır. İldeki dış ticaret hacmi
Türkiye’nin dış ticaret hacminin %18,08’ine karşılık gelen 70 milyar 725 milyon dolardır
(Kocaeli Valiliği, 2019).
98
Ek olarak ilde, pazar ve pazarlama faaliyeti yapılan alanlar, toptan ticaret alanları ve
depolama alanları alt başlıklarında merkezi iş alanları bulunmaktadır. Toplamda 373,9 ha.
olan ticaret- merkez fonksiyonu içinde en büyük alanı Merkez özelliği gösteren ve ilin ağırlık
merkezinde yer alan İzmit İlçesi ve İstanbul’un gelişim alanı olarak nitelendirilen Gebze
İlçesi kaplamaktadır (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, 2019ö).
4.2.3. Turizm Alanları
Ş EKİL 97. DOĞU MARMARA TURİZM HARİTASI (KAYNAK : D OĞU MARMARA KALKINMA A JANSI , 2015)
T ABLO 27. K OCAELİ İ LİNİ Z İYARET E DEN YERLİ -YABANCI TURİST SAYISI
Yıllar
Yerli Turist
Yabancı Turist
Toplam Turist
2013
393.265
87.423
480.688
2014
338.389
84.007
422.396
2015
363.635
90.689
454.325
2016
437.913
79.619
517.532
2017
613.001
112.001
725.002
2018
602.105
111.146
713.251
K AYNAK : K OCAELİ VALİLİĞİ , 2019
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Doğu Marmara Bölgesi’nin İstanbul, Ankara, Bursa ve Eskişehir gibi anakentlerin ortasında;
Asya’yı Avrupa’ya bağlayan TEM otoyolu ile demiryolu güzergâhı üzerinde ve İstanbul’u
Karadeniz ve Ege’ye bağlayan hat üzerinde yer alması nedeniyle coğrafi konum avantajı,
bölgenin günübirlik ve kısa zamanlı yerli turizm potansiyelini güçlendirmektedir. Bölgenin
başta termal ve doğa turizmi olmak üzere turizm potansiyeli yüksektir. Kongre, kültür ve
tarih turizmi ile spor ve kış turizmi İlin diğer bilinen turizm türleridir. (Doğu Marmara
Kalkınma Ajansı, 2015).
99
T ABLO 28. K OCAELİ İLİ BELEDİYE BELGELİ K ONAKLAMA TESİSLERİ O DA VE YATAK SAYILARI
Toplam
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
İlçe
Otel
Yatak Tesis Oda
Motel
Tesis
Oda
Yatak
Derince
1
13
27
1
13
27
Gebze
3
80
146
3
80
Gölcük
1
12
20
1
İzmit
11
279
533
Kandıra
19
368
Karamürsel
4
Körfez
Toplam
Tesis
Pansiyon
Oda
Yatak
Tesis Oda Yatak
0
0
0
0
0
0
146
0
0
0
0
0
0
12
20
0
0
0
0
0
0
11
279
533
0
0
0
0
0
0
880
14
263
652
2
58
105
3
47
123
61
147
4
61
147
0
0
0
0
0
0
4
96
182
4
96
182
0
0
0
0
0
0
43
909
1935
38
804
1707
2
58
105
3
47
123
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019ö
100
Ş EKİL 98. TURİZM ALANLARI HARİTASI
(KAYNAK : K OCAELİ İL KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ , 2019 VE KOCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ 2019Ö ’ DEN
D ÜZENLENMİŞTİR )
4.2.4. Askeri Alanlar
Planlama alanı içerisindeki Askeri Alanlara ilişkin saptama, arazi kullanım ve mevcut
1/5000 ölçekli nazım imar planlarından yararlanılarak oluşturulmuştur. 2386,5 ha. olarak
saptanan askeri alanlar çoğunlukla İzmit Körfezi’nde kıyı şeridi boyunca yer seçmiştir.
Askeri alanlar, toplam alan içerisinde %0,7 paya sahiptir ve bugün şehrin içinde kalmış
durumdadırlar (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, 2019ö).
4.2.5. Sosyal Donatı Alanları
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nden elde edilen bilgilere göre sosyal donatı alanlarına
ilişkin veriler aşağıda sunulmuştur.
Başiskele ilçesi eğitim alanları: Eğitim tesisleri toplamda 93 adettir. İlçeyi oluşturan
yerleşmelerden Bahçecik’te 64935.79 m² ilkokul, 7282.00 m² ortaokul alanı; Karşıyaka’da
15066.25 m² ilkokul, 9582.42 m² ortaokul, 6247.91 m² eğitim tesis alanı; Kullar’da
31.492,57 m² ilkokul, 27.254,22 m² ortaokul, 15.217,97 m² üniversite alanı; Yeniköy’de
34.922,08 m² ilkokul alanı; Yuvacık’ta ise 64.333,27 m² ilkokul, 37.794,96 m² ortaokul,
2336.16 m² kreş alanı bulunmaktadır.
Çayırova ilçesi eğitim alanları: Eğitim tesisleri 13 okul öncesi, 17 ilkokul, 19 ortaokul, 12
lise biçiminde toplam 61 adettir. İlçede 17.1 ha ilkokul, 14.3 ha ortaokul, 7.2 ha mesleki ve
teknik lise ve 4.02 ha yükseköğretim alanı bulunmaktadır.
Darıca ilçesi eğitim alanları: Eğitim tesisleri 13 okul öncesi, 24 ilkokul, 21 ortaokul ve 20
lise biçiminde toplam 78 adettir. İlçede 22,7 ha ilkokul, 7.9 ha mesleki eğitim ve 11,9 ha
ortaöğretim alanı bulunmaktadır.
Derince ilçesi eğitim alanları: Eğitim tesisleri 9 okul öncesi, 20 ilkokul, 25 ortaokul ve 12
lise biçiminde toplam 66 adettir. Büyüklükler incelendiğinde ilkokul 249541.47 m²,
ortaokul 74183.32 m² ve kreş alanları 2232.74 m²’dir.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Eğitim Tesisi Alanları: İlçelere göre eğitim tesisleri bilgileri aşağıda verilmiştir.
Dilovası ilçesi eğitim alanları: Eğitim tesisleri 2okul öncesi, 11 ilkokul, 11 ortaokul ve 9
lise biçiminde toplam 33 adettir. İlçede 8,2 ha ilkokul, 2,3 ha ortaokul, 2,9 ha mesleki ve
teknik lise alanı bulunmaktadır.
Gebze ilçesi eğitim alanları: Eğitim tesisleri 24 okul öncesi, 50 ilkokul, 50 ortaokul ve 49
lise biçiminde toplam 173 adettir. Büyüklükler incelendiğinde ilkokul 38.47 ha, üniversite
20 ha, kreş 0.13 ha, lise 41.69 ha’dır.
Gölcük ilçesi eğitim alanları: Eğitim tesisleri 14 okul öncesi, 25 ilkokul, 26 ortaokul ve 19
lise biçiminde toplam 84 adettir. Planlama alanında gelişme alanları içinde ayrılması
gereken eğitim tesisleri alanları ile birlikte toplam alanın %1,86’sı eğitim tesisleri alanı
olarak planlanmıştır. İlköğretim tesisleri alanı, orta öğretim tesisleri alanı, mesleki ve teknik
öğrenim alanları olarak planlanan alanın toplam büyüklüğü 576.872 m²’dir.
İzmit ilçesi eğitim alanları: Eğitim tesisleri 55 okul öncesi, 61 ilkokul, 55 ortaokul ve 54
lise biçiminde toplam 225 adettir. İlçeyi oluşturan yerleşmelerden Akmeşe’de 13598 m²
ilkokul alanı; Ali Kâhya’da 53140,87 m² ilkokul, 101301,34 m² ortaokul alanı; Bekir Paşa’da
101
307852 m² ilkokul, 141019,31 m² ortaokul, 35133,19 m² kreş alanı; Kuruçeşme’de
30279,601 m² ilkokul, 51873,98 m² ortaokul, 10269,86 m² özel eğitim alanı; Saray Bahçe’de
5865,24 m² üniversite, 316094,80 m² ilkokul, 62247,82 m² mesleki eğitim alanı, 49108 m²
ortaokul, 35556,66 m² kreş alanı bulunmaktadır.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Kandıra ilçesi eğitim alanları: Eğitim tesisleri 2 okul öncesi, 18 ilkokul, 17 ortaokul ve 4
lise biçiminde toplam 41 adettir. Büyüklükleri incelendiğinde Kandıra ilçesinde 4.59 ha
ilkokul, 2.57 ha ortaokul, 3.13 ha yükseköğrenim alanı bulunmaktadır.
Karamürsel ilçesi eğitim alanları: Eğitim tesisleri 7 okul öncesi, 10 ilkokul, 9 ortaokul, 10
lise biçiminde toplam 36 adettir. Karamürsel planlama alanında gelişme alanları içinde
ayrılması gereken eğitim tesisleri alanları ile birlikte toplam alanın %’1.2’ si eğitim tesisleri
alanı olarak planlanmıştır. Bu alan kapsamında ilköğretim tesisleri alanı, orta öğretim
tesisleri alanı, yükseköğretim tesisleri alanı, mesleki ve teknik öğrenim alanları
bulunmaktadır. Planlama bölgesinde eğitim tesisleri alanı toplam alanın AkçatYalakdere’de %4.32’ü; Kızderbent’te %3,69’udur.
Kartepe ilçesi eğitim alanları: Eğitim tesisleri toplamda 86 adettir. İlçeyi oluşturan
yerleşmelerden Arslanbey’de 38.805,89 m² ilkokul, 37.412,48 m² ortaokul alanı;
Büyükderbent’te 35.298,60 m² ilkokul, 11.855,27 m² ortaokul, 12538.62 m² kreş alanı;
Köseköy’de 12.1076,74 m² ilkokul, 51.474,94 m² ortaokul, 43693.92 m² üniversite alanı;
Sarımeşe’de 44.830,86 m² ilkokul, 24.750,15 m² ortaokul, 8387.03 m² kreş alanı; Suadiye’de
13.640,21 m² ilkokul, 14.183,87 m² ortaokul alanı; Uzunçiftlik’de 77.026,81 m² ilkokul,
48.467,37 m² ortaokul alanı bulunmaktadır. Bununla birlikte Acısu ve Uzuntarla’da ise
eğitim alanı bulunmamaktadır.
Körfez ilçesi eğitim alanları: Eğitim tesisleri 14 okul öncesi, 24 ilkokul, 24 ortaokul ve 20
lise biçiminde toplam 82 adettir. İlçeyi oluşturan yerleşmelerden Hereke’de 30447.50 m²
ilkokul, 11449.68 m² ortaokul, 36991.42 m² üniversite alanı; Kirazlıyalı’da 7516.24 m²
ilkokul alanı; Körfez’de 153407.20 m² ilkokul, 82182.77 m² ortaokul, 6212.51 m² kreş,
42626.81 m² mesleki teknik eğitim alanı bulunmaktadır.
Sağlık Tesisi Alanları: İlçelere göre sağlık tesisleri bilgileri aşağıda verilmiştir.
Başiskele ilçesi sağlık tesisi alanları: İlçeyi oluşturan yerleşmelerden Bahçecik’te
11890.02 m², Kullar’da 12681.00 m², Yeniköy’de 92213.63 m², Yuvacık’ta 59377.90 m²
sağlık tesisi alanı bulunmaktadır. Karşıyaka’da ise sağlık tesisi bulunmamaktadır.
Çayırova ilçesi sağlık tesisi alanları: İlçede sağlık tesisleri toplam 20 adet olup 94.000
m²’dir.
Darıca ilçesi sağlık tesisi alanları: İlçede sağlık tesisleri toplam 12 adet olup 13.400
m²’dir.
102
Derince ilçesi sağlık tesisi alanları: İlçede sağlık tesisleri toplam 280415.40 m²’dir.
Dilovası ilçesi sağlık tesisi alanları: İlçede sağlık tesisleri toplam 7 adet olup 26.000
m²’dir.
Gebze ilçesi sağlık tesisi alanları: İlçede sağlık tesisleri toplam 239700 m²’dir.
Gölcük ilçesi sağlık tesisi alanları: Planlama alanında gelişme alanları içinde ayrılması
gereken sağlık tesisleri alanları ile birlikte 130.556 m² biçiminde toplam alanın %0.42’si
sağlık tesisleri alanı olarak planlanmıştır.
İzmit ilçesi sağlık tesisi alanları: İlçeyi oluşturan yerleşmelerden Akmeşe’de 757.26 m²,
Ali Kâhya’da 93413.83 m², Bekir Paşa’da 70922.10 m², Saray Bahçe’de 70470.55 m² sağlık
tesisi alanı bulunmaktadır. Kuruçeşme’de ise sağlık tesisi bulunmamaktadır.
Kandıra ilçesi sağlık tesisi alanları: İlçede sağlık tesisleri toplam 11500 m²’dir.
Kartepe ilçesi sağlık tesisi alanları: İlçeyi oluşturan oluşturan yerleşmelerden Acısu’da
5019.9 m², Aslanbey’de 8398.06 m², Büyükderbent’te 4875.94 m², Köseköy’de 65087.73
m², Maşukiye’de 4447.28 m², Suadiye’de 7619.20 m², Uzunçiftlik’te 12029.42 m²,
Uzuntarla’da 4593.18 m² sağlık tesisi alanı bulunmaktadır.
Körfez ilçesi sağlık tesisi alanları: İlçeyi oluşturan yerleşmelerden Hereke’de 12.23550
m², Körfez’de 52677.99 m² sağlık tesisi alanı bulunmaktadır. Kirazlıyalı’da ise sağlık tesisi
bulunmamaktadır.
Sosyokültürel Tesisler: İlçelere göre sosyo-kültürel tesislerin bilgileri aşağıda
verilmiştir.
Başiskele ilçesi sosyokültürel tesis alanları: İlçeyi oluşturan yerleşmelerden Bahçecik’te
6849.00 m², Kullar’da 7839.04 m², Yeniköy’de 100071.84 m², Yuvacık’ta 10640.65 m² ve
Karşıyaka’da 14213.55 m² sosyokültürel tesis alanı bulunmaktadır.
Çayırova ilçesi sosyokültürel tesis alanları: Planlama alanında toplam 17 adet ve 5,75
m² kültürel tesis alanı bulunmaktadır.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Karamürsel ilçesi sağlık tesisleri alanları: Karamürsel planlama bölgesinde gelişme
alanları içinde ayrılması gereken sağlık tesisleri alanları ile birlikte toplam alanın %1.03’i
sağlık tesisleri alanı olarak planlanmıştır. Sağlık tesisi alanları toplam alanın Akçatyalakdere planlama bölgesinde %2,93’ü; Kızderbent planlama bölgesinde %7,78’dir.
Darıca ilçesi sosyokültürel tesis alanları: Planlama alanında toplam 13 adet ve 3,6 m²
kültürel tesis alanı bulunmaktadır.
Derince ilçesi sosyokültürel tesis alanları: Sosyokültürel tesis alanları toplam 1533.28
m²’dir.
Dilovası ilçesi sosyokültürel tesis alanları: Planlama alanında toplam 6 adet ve 29.000
m² kültürel tesisler alanı bulunmaktadır.
Gebze ilçesi sosyokültürel tesis alanları: Sosyokültürel tesis alanları toplam 167600
m²’dir.
Gölcük ilçesi sosyokültürel tesis alanları: Planlama alanında gelişme alanları içinde
ayrılması gereken kültürel tesis alanları ile birlikte toplam alanın %0.54’ü kültürel tesis
alanı olarak planlanmıştır.
103
İzmit ilçesi sosyokültürel tesis alanları: İlçeyi oluşturan yerleşmelerden Akmeşe’de
8716,48 m², Ali Kâhya’da 12310,57 m², Bekir Paşa’da 85739,97 m², Saray Bahçe’de
288991,69 m² ve Kuruçeşme’de 5512,62 m² sosyokültürel tesis alanı bulunmaktadır.
Kandıra ilçesi sosyokültürel tesis alanları: Sosyokültürel alanlar toplam 5 adet olup
26.300 m²’dir.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Karamürsel ilçesi sosyokültürel tesis alanları: İlçede planlama alanının gelişme alanları
içinde ayrılması gereken kültürel tesis alanları ile birlikte toplam alanın %0,59’u kültürel
tesis alanı olarak planlanmıştır ve bunun %0.12’si Akçat-Yalakdere’dedir. Kızderbent
planlama bölgesinde kültürel tesis alanı bulunmamaktadır.
Kartepe sosyokültürel tesis alanları: İlçeyi oluşturan yerleşmelerden Acısu’da 2102.06
m², Aslanbey’de 21434.45 m², Büyükderbent’te 10071.07 m², Köseköy’de 36455.94 m²,
Maşukiye’de 8878 m², Suadiye’de 7244.20 m², Uzunçiftlik’te 8635.19 m² ve Uzuntarla’da
13723.80 m² sosyokültürel tesis alanı bulunmaktadır.
Körfez ilçesi sosyokültürel tesis alanları: İlçeyi oluşturan yerleşmelerden Hereke’de
14250,03 m², Körfez’de 104123,13 m², Kirazlıyalı’da 2735,43 m² ise sosyo kültürel tesis
alanı bulunmaktadır.
Spor Tesisleri: İlçelere göre spor tesisleri bilgileri aşağıda verilmiştir.
Başiskele ilçesi spor tesisi alanları: İlçeyi oluşturan yerleşmelerden Bahçecik’te
17.739,45 m², Kullar’da 119.876,79 m², Yeniköy’de 6282.62 m², Yuvacık’ta 6791.64 m² ve
Karşıyaka’da 22279.67 m² spor tesisi alanı bulunmaktadır.
Çayırova ilçesi spor tesisi alanları: Planlama alanında 4 adet ve 44.000 m² kapalı ve açık
semt spor alanları bulunmaktadır.
Darıca ilçesi spor tesisi alanları: Planlama alanında 1 adet ve 68.000 m² kentsel ve
bölgesel büyük spor alanı ve 14 adet 92.000 m² kapalı ve açık semt spor alanları
bulunmaktadır.
Derince ilçesi spor tesisi alanları: İlçede spor tesisleri toplam 144.409,92 m²’dir.
Dilovası ilçesi spor tesisi alanları: Planlama alanında 5 adet ve 62.000 m² kentsel ve
bölgesel büyük spor alanları ve kapalı ve açık semt spor alanları bulunmaktadır.
Gebze ilçesi spor tesisi alanları: İlçede toplam 17 adet ve 282.700 m² spor tesis alanı
bulunmaktadır.
Gölcük ilçesi spor tesisi alanları: Planlama alanında toplam alanın %0.54’ü spor tesis
alanı olarak planlanmıştır.
104
İzmit ilçesi spor tesisi alanları: İlçeyi oluşturan yerleşmelerden, Ali Kâhya’da 60072,45
m², Bekir Paşa’da 57543,84 m², Saray Bahçe’de 445863,33 m² ve Kuruçeşme’de 419,37 m²
spor tesis alanı bulunmaktadır.
Kandıra ilçesi spor tesisi alanları: İlçede 1 adet ve 34.400 m² spor tesis alanı
bulunmaktadır.
Karamürsel ilçesi spor tesisi alanları: Karamürsel planlama alanında toplam alanın
%0.16’i spor tesis alanı olarak planlanmıştır ve bunun %1.51’i Akçat-Yalakdere planlama
bölgesindedir.
Kartepe ilçesi spor tesisi alanları: İlçeyi oluşturan yerleşmelerden Aslanbey’de 16351.37
m², Büyükderbent’te 33856.11 m², Köseköy’de 91555.96 m², Maşukiye’de 4704.27 m² ve
Suadiye’de 11028.67 m² spor tesisi alanı bulunmaktadır.
Körfez ilçesi spor tesisi alanları: İlçeyi oluşturan yerleşmelerden Hereke’de 46600,58 m²,
Körfez’de 166.553,79 m² ve Kirazlıyalı’da 4028.40 m² spor tesis alanı bulunmaktadır.
Başiskele ilçesi dini tesis alanları: İlçeyi oluşturan yerleşmelerden Bahçecik’te 24349.49
m², Kullar’da 31581.93 m², Yeniköy’de 13169.70 m², Yuvacık’ta 31571.41 m² ve
Karşıyaka’da 24166.36 m² dini tesis alanı bulunmaktadır.
Çayırova ilçesi dini tesis alanları: İlçede planlama alanında 46 adet dini tesis alanı
bulunmaktadır ve bunlar 126.800 m²’dir.
Darıca ilçesi dini tesis alanları: İlçede planlama alanında 44 adet dini tesis alanı
bulunmaktadır ve bunlar 91000 m²’dir.
Derince ilçesi dini tesis alanları: İlçede dini tesisler toplam 63555.37 m²’dir.
Dilovası ilçesi dini tesis alanları: İlçede planlama alanında 12 adet dini tesis alanı
bulunmaktadır ve bunlar 21000 m²’dir.
Gebze ilçesi dini tesis alanları: İlçede dini tesisler toplamı 387.800 m²’dir.
Gölcük ilçesi dini tesis alanları: İlçede planlama alanında gelişme alanları içinde ayrılması
gereken dini tesis alanları ile birlikte toplam alanın %0.37’si dini tesis alanı olarak
planlanmıştır.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Dini Tesisler: İlçelere göre dini tesislerin bilgileri aşağıda verilmiştir.
İzmit ilçesi dini tesis alanları: İlçeyi oluşturan yerleşmelerden Akmeşe’de 3141,27 m², Ali
Kâhya’da 25341.55 m², Bekir Paşa’da 78566.62 m², Saray Bahçe’de 71202.32 m²,
Kuruçeşme’de 4820.35 m² dini tesis alanı bulunmaktadır.
Kandıra ilçesi dini tesis alanları: İlçede dini tesisler toplam 12423. 92 m²’dir.
Karamürsel ilçesi dini tesis alanları: İlçede planlama alanında gelişme alanları içinde
ayrılması gereken dini tesis alanları ile birlikte toplam alanın %0.47’si dini tesis alanı olarak
planlanmıştır ve bunun %0,24’ü Akçat-Yalakdere; %0.45’i Kızderbent planlama
bölgesindedir.
Kartepe ilçesi dini tesis alanları: İlçeyi oluşturan yerleşmelerden, Aslanbey’de 11940.77
m², Büyükderbent’te 3370.60 m², Köseköy’de 30212.93 m², Maşukiye’de 6865.78 m²,
Suadiye’de 9454.18 m², Uzunçiftlik’te 21379.32 m² ve Uzuntarla’da 8999.18 m² dini tesis
alanı bulunmaktadır.
Körfez ilçesi dini tesis alanları: İlçeyi oluşturan yerleşmelerden Hereke’de 11407,19 m²,
Kirazlıyalı’da 2534,11 m² dini tesis alanı bulunmaktadır.
105
Kentsel Yeşil Alanlar: İlçelere göre kentsel yeşil alan bilgileri aşağıda verilmiştir.
Başiskele ilçesi kentsel yeşil alanlar: İlçeyi oluşturan yerleşmelerden Bahçecik’te
354022.57 m², Kullar’da 661757.34 m² park alanı ve 165953.47 m² piknik alanı, Yeniköy’de
379815.37 m² park ve 24148.73 m² rekreasyon alanı, Yuvacık’ta 1087877.26 m² ve
Karşıyaka’da 276323.71 m² park alanı ve 26362.92 m² rekreasyon alanı bulunmaktadır.
Çayırova ilçesi kentsel yeşil alanlar: İlçede kentsel yeşil alanlar toplam 1940000 m²’dir.
Darıca ilçesi kentsel yeşil alanlar: İlçede kentsel yeşil alanlar 1005000 m² aktif yeşil alan
ve 186000 m² rekreasyon alandır.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Derince ilçesi kentsel yeşil alanlar: İlçede kentsel yeşil alanlar toplam 1230463.99 m²
park ve 14269.89 m² rekreasyon alanıdır.
Dilovası ilçesi kentsel yeşil alanlar: İlçede kentsel yeşil alanlar 1312000 m² aktif yeşil
alandır.
Gebze ilçesi kentsel yeşil alanlar: Kentsel yeşil alanlar 2329200 m²’si park olmak üzere
10578100 m²’dir.
Gölcük ilçesi kentsel yeşil alanlar: İlçede planlama alanında gelişme alanları içinde
ayrılması gereken açık ve yeşil alanlar ile birlikte toplam alanın %8.12’si açık ve yeşil alanlar
olarak planlanmıştır. Kent parkı, park alanı, oyun alanı, çocuk bahçesi olarak planlanan
alanın toplam büyüklüğü 2.847.805 m²’dir.
İzmit ilçesi kentsel yeşil alanlar: İlçeyi oluşturan yerleşmelerden Akmeşe’de 136106,10
m², Ali Kâhya’da 391035.63 m², Bekir Paşa’da 1925936.66 m², Saray Bahçe’de 1196982.58
m² ve Kuruçeşme’de 74359.20 m² kentsel yeşil alan bulunmaktadır.
Kandıra ilçesi kentsel yeşil alanlar: İlçede kentsel yeşil alanlar toplam 19457.59 m²’dir.
Karamürsel ilçesi kentsel yeşil alanlar: İlçede planlama alanında gelişme alanları içinde
ayrılması gereken açık ve yeşil alanlar ile birlikte toplam alanın %8.94’ü açık ve yeşil alanlar
olarak planlanmıştır. Kent parkı, park alanı, oyun alanı, çocuk bahçesi olarak planlanan
alanın toplam büyüklüğü 1.072.959 m² dir.
Kartepe ilçesi kentsel yeşil alanlar: İlçeyi oluşturan yerleşmelerden, Acısu’da 44373.51
m², Aslanbey’de 565030.14 m², Büyükderbent’te 210147.23 m², Köseköy’de 843890.74 m²,
Maşukiye’de 344835.75 m² ve Suadiye’de 215250.65 m² park alanı ve 151007.53 m² yeşil
alan, Uzunçiftlik’te 710643.84 m² ve Uzuntarla’da 411612.01 m² kentsel yeşil alan
bulunmaktadır.
Körfez ilçesi kentsel yeşil alanlar: İlçeyi oluşturan yerleşmelerden Hereke’de 285175.04
m² park 124614.48 m² rekreasyon alanı, Kirazlıyalı’da 80472.17 m² ve Körfez’de
1389960.32 m² kentsel yeşil alan bulunmaktadır.
106
Mezarlık Alanları: İlçelere göre mezarlık alanı bilgileri aşağıda verilmiştir.
Başiskele ilçesi mezarlık alanları: İlçeyi oluşturan yerleşmelerden Bahçecik’te 3210.62
m², Karşıyaka’da 15128.47 m² ve Yeniköy’de 38528.82 m² mezarlık alanı bulunurken,
Yuvacık’ta ve Kullar’da mezarlık alanı bulunmamaktadır.
Çayırova ilçesi mezarlık alanları: İlçede kentsel yeşil alanlar toplam 1940000 m²’dir.
Darıca ilçesi mezarlık alanları: İlçede mezarlık alanları iki farklı bölgede ve 92000 m²’dir.
Derince ilçesi mezarlık alanları: İlçede mezarlık alanları toplam 66249.20 m²’dir.
Dilovası ilçesi mezarlık alanları: İlçede mezarlık alanları Tavşancıl da 2; Dilovası’nda 2;
Tepecik köyünde 1 adet olmak toplam 5 adettir. Mezarlık alanları planlama alanında toplam
66000 m²’dir.
Gölcük ilçesi mezarlık alanları: İlçede mezarlık alanı olarak bölge içinde bulunan alanlar
toplam alanın %0.19’unu kapsamaktadır.
İzmit ilçesi mezarlık alanları: İlçeyi oluşturan yerleşmelerden Akmeşe’de 25523.35 m²
mezarlık alanı bulunurken Ali Kâhya, Bekir Paşa, Saray Bahçe ve Kuruçeşme’de mezarlık
alanı bulunmamaktadır.
Karamürsel mezarlık alanları: İlçede mezarlık alanı olarak bölge içinde bulunan alanlar
toplam alanın %0.72’ini kapsamaktadır.
Kandıra ilçesi mezarlık alanları: İlçede mezarlık alanları toplam 34480.19 m²’dir.
Kartepe ilçesi mezarlık alanları: İlçeyi oluşturan yerleşmelerden, Acısu, Aslanbey,
Büyükderbent, Köseköy, Maşukiye, Suadiye, Uzunçiftlik ve Uzuntarla’da mezarlık alanı
bulunmamaktadır.
Körfez ilçesi mezarlık alanları: İlçeyi oluşturan yerleşmelerden Körfez’de 85305.31 m²
mezarlık alanı bulunurken Hereke ve Kirazlıyalı mezarlık alanı bulunmamaktadır.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Gebze ilçesi mezarlık alanları: İlçede mezarlık alanı toplam 7.400 m²’dir.
4.2.6. Tarım Alanları
TR42 Bölgesi’nin iklim ve toprak yapısı, tarıma elverişli olduğundan bölgede yetiştirilen
ürün çeşitliliği fazla ve tarımsal üretimde verimlilik yüksektir. Bölgede Türkiye’nin toplam
tarım alanının 445.822,3 ha’ı (%1,9) bulunmaktadır. Bu alanın %51,2’ si ekilen alan, %6,4’ü
nadas alanı, %42,3’ ü uzun ömürlü bitkilerdir (sebze bahçeleri, meyveler, içecek ve baharat
bitkileri, süs bitkileri). Kocaeli’nde toplam tarım alanı ilin yüzölçümünün %21’i olan
149.687,449 ha olup bu alanın yaklaşık %48’i (72.579 ha) işlenmektedir. Toplam tarım
alanı içerisinde tarla alanı 56.424,4 ha; meyvelik alan 12.548,1 ha; zeytinlik alanı 216,5 ha;
açıkta sebze üretimi yapılan alan 3.481,3 ha; örtü altı alanı 314, 8 ha’dır (Kocaeli İl Tarım ve
Orman Müdürlüğü, 2018).
107
T ABLO 29. K OCAELİ ARAZİ KULLANIM DAĞILIMI
Kullanım Türü
Büyüklük (ha)
Tarım Alanı
149.72
Çayır-Mera
1.71
Orman Alanı
147.11
Tarıma Dışı Alan
43.46
K AYNAK : K OCAELİ VALİLİĞİ , 2019
Oran (%)
43.77
0.5
43
12.73
T ABLO 30. K OCAELİ EKİLEN A LANLARI VE ÜRETİM BİLGİSİ
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Kullanım Amacı Büyüklük (ha)
Üretim Miktarı (ton)
Tarla
56,424.40
450,870
Meyvelik
12,548.10
51,829.36
Sebzelik
3,166.50
79,373
Örtü altı
314.8
17,512.31
Toplam
72,579
599,377.60
K AYNAK : KOCAELİ İ L TARIM VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ , 2018
108
Ş EKİL 99. KOCAELİ İLİ TARIM ALANLARI HARİTASI
(KAYNAK : CORINE, 2018’ DEN D ÜZENLENMİŞTİR )
T ABLO 31. İ LÇELERE G ÖRE EKİLEN A LANLAR VE ÜRETİM MİKTARLARI
Toprak Kabiliyeti: Kocaeli’nde tarım arazileri toprak kabiliyetlerine göre incelendiğinde
ilde en çok Vİİ. Sınıf tarım arazilerinin bulunduğu ortaya çıkmaktadır. İlin toprak
kabiliyetlerine göre büyüklükleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
T ABLO 32. K OCAELİ İ Lİ T OPRAK K ABİLİYETLERİNİN BÜYÜKLÜKLERİNE GÖRE DAĞILIMI
Arazi Sınıfı
Büyüklük (ha)
I.Sınıf Arazi
4717.2
II.Sınıf Arazi
12613.45
III.Sınıf Arazi
15724.39
IV.Sınıf Arazi
27897.95
V.Sınıf Arazi
29694.62
VI.Sınıf Arazi
83774.07
VII.Sınıf Arazi
165390.3
VIII.Sınıf Arazi
285.74
Toplam
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
İlçeler
Ekilen Alan (ha)
Üretim Miktarı (ton)
Başiskele
413.9
6739.3
Çayırova
Darıca
10.3
31.0
Derince
4910.4
53101.0
Dilovası
Gebze
4031.6
41260.7
Gölcük
301.0
1262.3
İzmit
9782.0
106353.5
Kandıra
27535.0
176873.5
Karamürsel
4945.0
21870.5
Kartepe
738.5
20907.5
Körfez
3756.7
22471.0
Toplam
56424.4
450870.3
K AYNAK : İ L TARIM VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ , 2018
340097.7
K AYNAK : KOCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ 2019 Ö GIS VERİLERİ KULLANILARAK OLUŞTURULMUŞTUR .
Tarımsal Ürün Dağılımı: Kocaeli’nin tarım toprakları potansiyeli üretimi olumlu
etkilemektedir. Örneğin İlde 2018 Yılında 12.548 ha meyvecilik alanında 51.829 ton üretim
yapılmıştır (Kocaeli Valiliği, 2019). İlin üretim alanları ve üretim miktarları aşağıda
verilmiştir.
109
T ABLO 33. KOCAELİ İLİ TARIMSAL ÜRÜNLERİN ÜRETİM ALANI VE M İKTARI
Üretim Miktarı (ton)
101330.59
133
6
20038.675
511
328643.64
450662.905
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ürün Adı
Üretim Alanı (ha)
Hububat
34148.5
Baklagiller
84.5
Endüstri Bitkileri
3
Yağlı Tohumlar
3299.5
Soğanlı ve Yumrulu Bitkiler
21.8
Yem Bitkileri
1887
Toplam
56424.3
K AYNAK : K OCAELİ VALİLİĞİ , 2019
Ş EKİL 100. ARAZİ KULLANIM KABİLİYETİ
(KAYNAK : KOCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 Ö VE CORİNE , 2018’DEN DÜZENLENMİŞTİR )
4.2.7. Orman Alanları
110
TR42 Bölgesinin %84’ ü verimli; %16’sı bozuk olmak üzere toplam 1.055.041 ha orman
alanı bulunmaktadır. Kocaeli İlinin ise 122.909 ha’lık kısmı verimli; 20.318 ha bozuk toplam
143.227 ha orman alanı bulunmaktadır. Bu ilin %42,4’üne karşılık gelmektedir. İlin ilçelere
göre orman alanlarının niteliğine göre büyüklüğü aşağıdaki tabloda verilmiştir.
T ABLO 34. TR42 BÖLGESİ ’ NDE İLLERE GÖRE ORMAN A LANLARININ NİTELİĞİ VE BÜYÜKLÜKLERİ
Verimli
İller
Bozuk
Oran
(%)
14
23
3
10
15
16
Büyüklük
(ha)
143.227
531.802
124.216
208.226
47.57
1.055.041
İl Durumuna
Göre
Oran (%)
42
65
57
43
60
54
Ormansız
Alan
Büyüklük
(ha)
194.199
287.367
166.876
280.424
31.622
910.488
İl Genel
Alanı
Oran (%)
337.43
819.17
241.09
488.65
79.192
1.965.529
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Büyüklük Oran Büyüklük
(ha)
(%)
(ha)
Kocaeli
122.909
86
20.318
Bolu
409.893
77
121.909
Düzce
120.434
97
3.782
Sakarya 188.426
90
19.8
Yalova
40.407
85
7.163
Toplam 882.069
84
172.972
K AYNAK : URL-12
Toplam
Ş EKİL 101. ORMAN ALANLARI HARİTASI
(KAYNAK : CORINE, 2018’ DEN D ÜZENLENMİŞTİR )
5. TEKNİK ALTYAPİ
Kocaeli’nin teknik altyapısı ulaşım sistemleri ve lojistik ağlar; haberleşme; su temini
sistemleri; arıtma sistemleri ve maden ve enerji kaynakları başlıklarıyla incelenmiştir.
111
5.1. Ulaşım Sistemleri ve Lojistik Ağlar
Ulaştırma sistemi, karayolları, demiryolları, havayolları, denizyolları ve bilgi ve iletişim
altyapısı ile ülke ekonomisinin en temel unsurlarından biridir. Ekonomik ve sosyal
girdileriyle toplumu sürekli etkileyen bir yapıya sahiptir. Üretim sürecinin önemli bir
parçasını oluşturması ve önemli yatırımların ekonomide yarattığı etkileri açısından,
ülkelerin ekonomik yapıları içinde önemli bir yere sahiptir (URL-13). Bu bölümde Kocaeli
ilinin karayolu, demiryolu, denizyolu, havayolu ve lojistik ağ sistemleri anlatılmaktadır.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Aşağıdaki şekilde Asya ile Avrupa’yı birbirlerine bağlayan yolların kavşağında bulunan
Kocaeli ilinin bölgesel ulaşım haritasında otoyolları, karayolları, demiryolu, hızlı tren hattı,
denizyolu güzergâhları, limanlar ve havalimanları gösterilmiştir.
Ş EKİL 102. KOCAELİ İLİ BÖLGESEL ULAŞIM BAĞLANTILARI HARİTASI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ 2014 b’ DEN DÜZENLENMİŞTİR )
112
Kocaeli Ulaşım Ana Planı’nda, 2010 yılından bugüne kadar Kocaeli Nazım İmar Planları ve
Kocaeli Çevre Düzeni Planı’nda gerçekleşen değişikliklerle 2012 yılında tamamlanan ulaşım
ana planı kararları gösterilmektedir. Yeni ulaşım yatırımları ve güncel nüfus verileri
doğrultusunda, hedef yılı 2025 olarak kabul edilen Kocaeli Ulaşım Ana Planı’nın hedef yılı
2035 olarak revize edilmiştir.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 103. KOCAELİ MEVCUT ULAŞIM AĞI HARİTASI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ 2014 b’ DEN DÜZENLENMİŞTİR )
113
Ş EKİL 104. KOCAELİ MEVCUT VE ÖNERİ ULAŞIM AĞLARI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ 2014 b’ DEN DÜZENLENMİŞTİR )
Ulaşım Ana Planı’na göre mevcut ulaştırma sistemi kapasitesinin en verimli biçimde
kullanılması, kentin merkez bölgesindeki motorlu araç trafiğinin azaltılması ve yayalara
ayrılan mekânların geliştirilmesi doğrultusunda otoyollar, yerel yollar, hafif raylı sistem,
hafif raylı sistem (HRS) olası gelişme aksı, şehirlerarası demiryolları, akıllı kavşaklar, akıllı
duraklar, hafif raylı sistem durakları, toplu taşıma aktarma merkezleri, tramvay durakları,
demiryolu istasyonları planlanması olarak gösterilmiştir (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi,
2014b).
Ulaşım sisteminin genel hedefi Kocaeli halkının ulaşımdaki konfor seviyesini yükselterek,
kent içi hareketliliğin çevresel tehdit yaratmadan makro ve mikro ölçekteki sorunlara
çözümlerin üretilmesi, kaynakların verimli kullanılarak toplumun tüm kesimlerine hitap
edebilen sürdürülebilir çözümlerin oluşturulmasıdır (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi,
2014b).
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
5.1.1. Karayolu Ulaşım Sistemi
Türkiye karayolu ağında trafik yoğunluğunun en yüksek olduğu bölge Marmara; bu
bölgedeki en yoğun eksen İstanbul-İzmit-Adapazarı güzergâhıdır. Bölgenin ikinci büyük
kenti Bursa'nın İstanbul'a bağlantısı da Kocaeli üzerinden sağlanır. Karayolları Genel
Müdürlüğünün bölgeye ilişkin karayolları haritası aşağıda verilmiştir.
Ş EKİL 105. KGM 1. BÖLGESİ KARAYOLLARI HARİTASI
(KAYNAK : URL-14)
114
Kocaeli merkezinin illere ve ilçelerine uzaklığı aşağıdaki tabloda verilmiştir.
İller
Kocaeli-İstanbul
Kocaeli-Sakarya
Kocaeli-Yalova
Kocaeli-Bursa
Kocaeli-Bilecik
Merkez-Başiskele
Merkez-Çayırova
Merkez-Darıca
Merkez-Derince
Merkez-Dilovası
Merkez-Gebze
Merkez-Körfez
Merkez-Gölcük
Merkez-Karamürsel
Merkez-Kartepe
Merkez-Kandıra
Uzaklık (km)
111
37
65
132
139
23
57
53
11
42
48.4
20
21
35
15
45.1
K AYNAK : URL-35,2019
Görüldüğü gibi, Kocaeli merkezine en yakın olan ilçe 11 kilometre ile Derince ilçesi, en uzak
ilçe de 57 kilometre ile Çayırova ilçesidir.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
T ABLO 35. K OCAELİ MERKEZİN İLLERE VE İ LÇELERE UZAKLIĞI
115
Ş EKİL 106. KOCAELİ KGM 1. BÖLGESİ MEVCUT ULAŞIM SİSTEMLERİ HARİTASI
(KAYNAK : KOCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2014 b)
Kocaeli il sınırları içinden geçen devlet yollarının toplamı 227 km, il yolları toplamı 132 km
olmak üzere toplam 359 km’dir. Ayrıca Karayolları Genel Müdürlüğü 1. Bölge Müdürlüğü
sorumluluğunda bağlantı yolları dahil 91 km uzunluğunda otoyol vardır. İldeki karayolu
ağının toplam uzunluğu 2822 m’dir (URL-16). Yıllara göre otoyol, devlet yolu ve il yolu
uzunlukları aşağıdaki tabloda verilmiştir.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
T ABLO 36. YILLIK O TOYOL , DEVLET YOLU VE İ L Y OLU UZUNLUKLARI (KM )
Yıl
2018
2017
2016
2015
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
Otoyol
91
91
114
114
114
114
114
114
114
114
114
114
114
İl Yolu
Devlet Yolu
227
227
231
231
231
231
231
231
231
231
231
231
231
132
132
135
139
139
139
139
139
139
139
139
139
139
K AYNAK : URL-17
Kocaeli ili 2002 yılı sonuna kadar otoyol dahil olmak üzere yapılan bölünmüş yol uzunluğu
150 km; 2003 ve 2018 yılları arasında yapılan bölünmüş yol uzunluğu 109 km’dir.
Marmara Bölgesi, sanayinin yoğunluğu nedeniyle göç odağı haline gelmiştir. Kocaeli, önemli
bir geçiş noktasındadır. Türkiye İstatistik Kurumu’ndan alınan verilere göre Kocaeli ili
içerisinde yıllara göre ölümlü ve yaralanmalı kaza sayıları ile motorlu araç sahipliliğinin
artması ve yaygın kullanımı arasında paralel bir yapı bulunmaktadır (Kocaeli Büyükşehir
Belediyesi, 2014c). Yıllık kaza ve araç sayıları aşağıdaki tabloda verilmiştir.
T ABLO 37. K OCAELİ ’NDE YILLIK K AZA VE ARAÇ SAYISI
Yıl
116
Toplam
450
450
480
484
484
484
484
484
484
484
484
484
484
Kaza Sayısı
Araç Sayısı
2008
2,603
207,334
2009
2,670
220,931
2010
2,638
240,216
2011
2,865
258,555
2012
3,227
276,210
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2014 C
Görüldüğü gibi 2017 Yılında en çok kaza görülen ilçe İzmit’tir.
T ABLO 38. K OCAELİ ’NDE YILLARA G ÖRE MOTORLU TAŞIT SAYISI
Yıl
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
Otomobil
5836
3817
6524
5051
5018
5602
9038
11483
11126
12414
10473
14135
13987
13112
9401
Minibüs
190
233
346
266
215
95
186
213
208
292
507
588
383
362
182
Otobüs
348
340
834
734
361
216
423
645
676
570
386
592
338
239
159
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 77. KOCAELİ’NDE 2017 YILI İLÇELERE GÖRE KAZA SAYILARI
(KAYNAK : URL-18)
K AYNAK : URL-2
Tablo, Kocaeli’nde otomobil, minibüs ve otobüs sayılarının 2018 yılında azaldığını
göstermektedir.
117
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 108. KGM 1. BÖLGESİ İL YOLLARI TRAFİK HACİM HARİTASI YILLIK ORTALAMA GÜNLÜK
TRAFİK DEĞERLERİ
(KAYNAK: URL-19)
Kocaeli’nde kamu ve özel işletmecilere ait farklı türlerde toplu taşıma hizmeti veren taşıma
hizmetleri bulunmaktadır (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, 2014b).
T ABLO 39. KOCAELİ’NDE ARAÇ TÜRLERİNE GÖRE YOLCULUK DEĞERLERİ
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2014 b
118
Araç türlerine göre yolculuk dağılımları tablosunda görüldüğü gibi lastik tekerlekli
araçların payı %99,6, deniz ulaşımının payı ise %0,4’tür. Lastik tekerlekli araçlar
incelendiğinde yolculuk dağılımlarının en yüksek payını %96,5 değeri ile otobüs
oluşturmaktadır (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, 2014b).
T ABLO 40. K OCAELİ ’NDE İLÇELERE G ÖRE O TOBÜS SAYILARI
İlçe Adları
Derince
İzmit
Kartepe
Körfez
Çayırova
Darıca
Dilovası
Gebze
Kandıra
Başiskele
Gölcük
Karamürsel
Toplam
Otobüs Sayıları
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 109. KOCAELİ’NDE OTOBÜS HATLARI AĞI HARİTASI
(KAYNAK: K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ 2014 b’ NİN REVİZYONUNDAN DÜZENLENMİŞTİR )
12
62
5
3
2
7
8
3
6
3
4
115
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ 2014 b
Kocaeli ilinin otobüs hatları haritası ve İlçelere Göre Otobüs Sayıları tablosu incelendiğinde
otobüs toplu taşıma aracı hatlarının ve sayılarının İzmit, Derince ve Darıca ilçesinde
yoğunlaştığı görülmektedir. İzmit ilçesi işletme türlerine göre 30 belediye ve 32 özel halk
119
otobüsü olmak üzere toplam 62 otobüse sahiptir. Derince 12; Darıca ise 7 belediye
otobüsüne sahiptir (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, 2014b).
T ABLO 41. K OCAELİ ’NDE E N ÇOK Y OLCU TAŞIYAN HATLAR VE GENEL BİLGİLERİ
Hattın
Adı
501
502
82
121
126
Yönü
Bayramoğlu-Darıca-Gebze
Kentönü-Darıca-Gebze
Bayındırlık-Çenesuyu
Barışkent-Sopalı-Yahyakaptan
Sopalı-Yahyakaptan
Günlük Yolcu Araç Sayısı Hattın Uzunluğu (km)
Sayısı
24130
38
43
13286
26
42
18877
30
36
11909
24
45
12100
24
43
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ 2014 b
Tablo, günlük en çok yolcu taşıyan otobüs hatlarının otobüs ağının en yoğun olduğu İzmit
ve Darıca ilçelerinden geçtiğini göstermektedir.
Ş EKİL 78. KOCAELİ’NDE AKILLI DURAK NOKTALARI HARİTASI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ 2014 b)
120
Ulaşım bilgilendirme sistemleri; toplu taşıma araçları ile seyahat eden yolculara, güzergâh,
konum, toplu taşıma aracının durağa ulaşması için gerekli olan süre vb. bilgileri anlık olarak
yolculara bildirmelidir. Bu sistemler sayesinde gerek araçta seyahat eden gerekse
duraklarda bekleyen yolcular, seyahat edecekleri araçların güzergâhı ve durağa yanaşma
süresi gibi bilgilere ulaşabilmektedir. Kocaeli ilinde bu ulaşım bilgilendirme sistemine sahip
35 adet akıllı durak sistemi bulunmaktadır. Bu akıllı durak sistemleri daha çok şehir
merkezinde yoğunlaşmıştır (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, 2014b).
5.1.2. Demiryolu Ulaşım Sistemi
Ş EKİL 111. TÜRKİYE DEMİRYOLU HARİTASI
(KAYNAK: URL-20)
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
İstanbul ve Trakya'yı Anadolu'ya ve dolayısıyla Türkiye’ye bağlayan demiryolu hattı Kocaeli
üzerinden geçmektedir. Haydarpaşa'dan başlayan demiryolu hattı, kıyı şeridini izleyerek
Gebze’de Kocaeli il sınırlarına girer ve il merkezinden geçip Arifiye’ye ulaştıktan sonra
güneye doğru kıvrılarak Bilecik, Eskişehir üzerinden Ankara'ya ulaşır.
121
Ş EKİL 112. TR42 BÖLGESİ DEMİRYOLU HARİTASI
(KAYNAK: URL-20)
TR42 Bölgesi demiryolu hatları Sakarya ve Kocaeli üzerinden geçmektedir ve bölgenin
toplam hat uzunluğu 377 km’dir. Tablo 42’de TR42 Bölgesi’nin ve illerinin demiryolu
uzunlukları verilmiştir. Tabloda 2013-2014 yılları arasında TR42 bölgesine toplam 122 km
olarak eklenen yeni hat Yüksek Hızlı Tren hattıdır.
T ABLO 42. TR42 BÖLGESİ İLLERİNİN Y ILLARA G ÖRE DEMİRYOLU H ATTI UZUNLUKLARI (KM)
İl İsimleri
Sakarya
Kocaeli
TR42 Bölgesi
Türkiye
2013
97
158
255
9718
2014
197
180
377
10087
2015
2016
197
180
377
10131
2017
197
180
377
10131
197
180
377
10207
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
K AYNAK : URL-21
Kocaeli sınırları içinde Gebze, Diliskelesi, Tavşancıl, Hereke, Körfez, Derince, İzmit, Köseköy,
Büyükderbent olmak üzere toplam 9 adet istasyon bulunmaktadır (Kocaeli Valiliği, 2019).
Bunlar aşağıdaki haritada verilmiştir.
Ş EKİL 113. KOCAELİ İLİ TCDD İSTASYON NOKTALARI HARİTASI
(KAYNAK : KOCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ, 2014b)
T ABLO 43. TR42 BÖLGESİNDE YILLARA GÖRE DEMİRYOLUYLA TAŞINAN Y OLCU SAYISI
Yıllar
İller
2013
122
2014
2015
2016
2017
Kocaeli
-
12.478
93.724
136.667
715.655
Sakarya
7.989
17.397
170.247
271.869
417.311
KAYNAK: URL-22
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
İçerisinde Gebze ve İzmit istasyonlarının da bulunduğu Ankara – İstanbul Yüksek Hızlı Tren
hattı, Temmuz 2014 tarihinde hizmet vermeye başlamıştır. Talepler arttıkça sefer sayıları
arttırılmış ve bu da yolcu sayılarına yansımıştır. 2009 yılında 397 km olan hat uzunluğu
2013 yılında 888 km’ye; 2018 yılında ise 1.213 km’ye ulaşmıştır. 2018 yılı haziran ayında
yüksek hızlı tren hattını kullanan kişi sayısı 45 milyondur (URL-22).
Ş EKİL 114. YÜKSEK HIZLI TREN HATTININ KIYI UZUNLUKLARI HARİTASI
(KAYNAK : K OCAELİ VALİLİĞİ , 2019 İL SUNUMUNDAN DÜZENLENMİŞTİR )
5.1.3. Denizyolu Ulaşım Sistemi
Kocaeli coğrafi yapısı gereği körfeze yayılmış yerleşmelerden oluşmuştur. Kocaeli ili
Marmara Denizi ve Karadeniz Denizi’ne kıyısı bulunması nedeniyle ulusal ve uluslararası
yük taşımacılığı ve yolcu taşımacılığında büyük bir öneme sahiptir. İlin Körfez Kıyısı 124
km; Karadeniz Kıyısı 49 km ve Sapanca Gölü Kıyısı ise 15 km uzunluğa sahiptir. Kocaeli’nde
34 liman; 13 yolcu iskelesi, 2 marina, 8 tersane ve 1 yat bakım onarım yeri bulunmaktadır.
Buna rağmen Kocaeli deniz toplu taşıma sistemi kent içi ulaşımda %1’lik bir orana sahiptir.
Yolcu taşımada kullanılan 10 deniz aracı günlük 311 yolcu ile gün boyu 140 sefer yapmakta
ve sefer başına 22 yolcu düşmektedir (Kocaeli Valiliği, 2019; Kocaeli Büyükşehir Belediyesi
2014b).
123
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 115. KOCAELİ İLİ VAPUR HATLARI HARİTASI
(KAYNAK : URL-23’ TEN DÜZENLENMİŞTİR )
Kocaeli’nde İzmit-Gölcük-Değirmen Dere-Karamürsel; İzmit-Gölcük-Derince-Tütün ÇiftlikDeğirmendere; Gölcük-Derince- Tütün Çiftlik-Değirmendere ve Karamürsel- Hereke olmak
üzere 4 sefer gerçekleşmektedir (URL-24). Ek olarak İlde İzmit-Değirmendere, İzmitKaramürsel, Karamürsel-Hereke şeklinde 3 adet aktif feribot hattı bulunmaktadır (Kocaeli
Büyükşehir Belediyesi, 2014b). Kocaeli’nde bulunan 34 liman özel işletmedir. Bunların
ilçelere dağılımı aşağıdaki şekilde verilmiştir.
124
Ş EKİL 116. KOCAELİ LİMAN SAYILARI
Körfez, 14 liman ile en çok limana sahip olan ilçedir. Körfezi 11 adet limanı ile Dilovası ve
2’şer adet liman ile Derince ve Gebze ilçeleri takip etmektedir.
Kocaeli’nde bulunan limanlar sıvı yük, kuru yük, dökme yük, Ro Ro, konteyner, genel kargo
ve kimyasal tanker taşımacılığı yapan gemilere hizmet verebildiğinden İl, bünyesinde
birçok sanayi tesisi bulunduran İstanbul’a lojistik bir hizmet sağlamaktadır. Bu durum
Kocaeli’nin ithalatta ve ihracatta büyük rol oynamasını da sağlamaktadır (Kocaeli Valiliği,
2019).
Kocaeli, 2018 yılında limanlarından yapılan toplam 73 milyon gross ton yük elleçleme
miktarı ile Türkiye’de birinci durumdadır. Türkiye’deki limanların yük elleçleme miktarları
aşağıdaki tabloda verilmiştir.
T ABLO 44. TÜRKİYE ’ DEKİ LİMANLARIN 2018 Y ILI YÜK E LLEÇLEME MİKTARLARI
Elleçleme Miktarı (Milyon Ton)
Kocaeli
73,13
Ceyhan
60,73
İskenderun
57,71
Aliağa
53,98
Ambarlı
35,16
Mersin
33,04
Tekirdağ
25,81
Karabiga
14,87
Gemlik
14,29
Samsun
11,84
K AYNAK : K OCAELİ VALİLİĞİ , 2019
5.1.4. Havayolu Ulaşım Sistemi
TR42 Bölgesi’nde havaalanı Kocaeli’de bulunan Cengiz Topel Havaalanı’dır. Bu havaalanı,
hem sivil hem de askeri statüye sahiptir. Mayıs 1999 tarihinde yapımı tamamlanan
havaalanı 17 Ağustos 1999 depreminde ciddi hasar almış ve 11 yıl tadilat görmüştür. Tadilat
sonrası ilk uçuş 2 Kasım 2011 tarihinde Trabzon’a gerçekleşmiştir. Kocaeli şehir merkezine
15 km uzaklıkta bulunan havaalanında iç hat ve dış hat trafiği için kullanılabilecek 2.100 m2
yolcu terminali bulunmaktadır. TR 42 Bölgesi havalimanları yolcu trafiği verilerine göre
2018-2019 yılları eylül ayı verileri, Kocaeli Cengiz Topel Havalimanında iç hatlarda %6; dış
hatlarda ise %44 artış olduğunu göstermektedir (URL-25).
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Liman Adı
2017 Yılında Cengiz Topel Havalimanı, 1493 toplam uçak sayısı ile Türkiye’de 45. sırada yer
almıştır. Cengiz Topel Havalimanı aynı yıl ticari uçuşlarda ve yolcu sayısında 48. yük
miktarında 49. sıradadır (KCTH, 2018).
Cengiz Topel Havalimanı’nın bulunduğu yerin 70 kilometre yarıçapında İstanbul Sabiha
Gökçen ve Bursa Yenişehir Havalimanları bulunmaktadır. Karayolu ile Cengiz Topel
Havalimanına ve etki alanındaki illere yaklaşık 80 km mesafede bulunan ve Türkiye’deki
yurt dışı yolcu trafiğinin %15’ini gerçekleştiren Sabiha Gökçen Havalimanı, Cengiz Topel’in
yurt dışı uçuş yapabilmesini olumsuz etkilemektedir. Hava alanının uçuş pisti 2990 m
uzunluğunda; 30 m genişliğindedir ve apron alanı 234x108 m’dir. Uçaklar için açık park
125
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
alanlarının (apron) toplam alanı 120.000 m2’yi bulmaktadır (URL-26). Bugün sadece
Trabzon-Kocaeli, Kocaeli-Trabzon arası uçak seferi bulunmaktadır. Antalya, Bodrum ve
Ankara seferleri de hayata geçirilmiş fakat yolcu sayısının yetersiz olması nedeni ile
kaldırılmıştır (KCTH, 2018).
Ş EKİL 117. YILLARA GÖRE YOLCU SAYISI
(KAYNAK : URL-25’ TEN DÜZENLENMİŞTİR )
T ABLO 45. TÜRKİYE ’ DE HAVALİMANLARININ GELEN – GİDEN YOLCU SAYISINA G ÖRE SIRALAMASI VE K OCAELİ ’ NİN
D URUMU
Sıralama
Havalimanı
İç Hat
Dış Hat
1
İstanbul Atatürk
142.886
317.891
460.777
2
İstanbul Sabiha Gökçen
139.311
80.345
219.656
3
Antalya
51.928
107.416
159.344
4
Ankara Esenboğa
99.682
18.138
117.820
5
İzmir Adnan Menderes
72.343
17.578
89.921
6
Adana
38.585
6.351
44.936
7
Tekirdağ Çorlu
35.358
565
35.923
8
Trabzon
26.187
2.911
29.098
9
Muğla Milas Bodrum
20.522
7.997
28.519
10
Muğla Dalaman
14.479
13.774
28.253
1.456
37
1.493
Toplam
…
126
45
Kocaeli Cengiz Topel
K AYNAK : KCTH, 2018
5.1.5. Tramvay Sistemi
Ş EKİL 118. AKÇARAY GÜZERGÂH HARİTASI
(KAYNAK : URL-28)
5.1.6. Lojistik Hizmetler
Lojistik alanlar, farklı işletici ve taşıyıcılarla ulusal ve uluslararası, yük taşımacılığı, dağıtımı,
depolama ve diğer tüm hizmetlerin yapıldığı alanlardır. Bu alanlarda lojistik ve taşımacılıkla
ilgili özel ve kamuya ait kuruluşların yönetim birimleri ile konaklamayı içeren ek hizmetler
de bulunabilmektedir. Kocaeli karayolu, demiryolu, denizyolu ve havayolu ulaşımıyla
taşımacılık olanaklarının gelişmiş olduğu ve ulaştırma hizmetlerinin birlikte sunulduğu bir
kenttir. Kocaeli’nde taşımacılığın odak noktaları Köseköy’de kurulan lojistik merkez,
organize sanayi bölgeleri, iki adet sebze ve meyve hali, küçük sanayi siteleri ve liman
alanlarıdır İlin ulusal ve uluslararası ulaşım bağlantılarının kesişim noktasında bulunması,
sanayi üretiminin ve liman sayısının fazla olması İli lojistik merkezlerden biri haline
getirmiştir (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, 2014b).
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Kocaeli’nde ulaşım sisteminin önemli bir parçası tramvaydır ve kentin hastane, fuar, otogar
gibi önemli noktalarına hizmet vermektedir. 19 Ekim 2015 tarihinde yapım çalışmaları
başlayan Akçaray Tramvay hattı 16 Haziran 2017 tarihinden itibaren yolcu sürüş testlerine;
1 Ağustos 2017 tarihinden itibaren ise ücretli yolcu taşımaya başlamıştır. Toplamda 11
durağı ve 14.8 km’lik yol güzergahı bulunan Akçaray tramvay hattı günlük ortalama 40.000
yolcu taşımaktadır (URL-23; URL-27).
T ABLO 46. K OCAELİ ’NDE U LAŞIM TÜRLERİNE VE YILLARA G ÖRE Y URT İÇİ VE YURT DIŞI YÜK TAŞIMASI (M İLYON
T ON -KM)
Yapıldığı Yer
Yurtiçi
Yurtdışı
Ulaşım Türü
Karayolu
Demiryolu
Denizyolu
Havayolu
Demiryolu
Denizyolu
Havayolu
Toplam
K AYNAK : L OJİSTİK ANA PLANI , 2012
Yıllar
Artış Oranı (%)
2006
169.500
11.505
5.400
468
1.730
749.000
2.613
2012
248.000
25.400
8.400
659
8.248
1.740.000
4.777
5,6
12
6,5
5
25
12,8
9
940.216
2.035.484
53,8
127
Tablo, Kocaeli’nde taşımacılık oranlarında en çok artışın yurtiçinde demiryolunda ve
yurtdışında denizyolunda olduğunu göstermektedir.
Karayolu: Kocaeli içerisinden geçen TEM Otoyolu, D100 ve D130 karayolları Türkiye’nin
en önemli yollarıdır. Otoyolların ve devlet yollarının Kocaeli’den geçmesi transit yolcuların
taşıt yükünün kent içine girmesine neden olmaktadır. Proje aşamasında olan Kuzey-Güney
Otoyolunun Kuzey yönünün batı aksı İstanbul’a ve Körfez Geçiş Köprüsü ile Yalova’ya; doğu
aksının bir kolu Körfez Derince ilçe sınırından güney yönüne doğru TEM Otoyoluna; diğer
kolu ise doğu yönüne doğru devam ederek Sakarya’ya bağlanmaktadır. Güney yönü ise batı
aksından Yalova’ya; doğu aksından Kartepe ilçesinden TEM otoyoluna bağlanmaktadır.
T ABLO 47. K OCAELİ ’NDE YILLARA G ÖRE O TOYOL , DEVLET YOLU VE İ L Y OLU UZUNLUKLARI (KM)
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Yıl
Otoyol
2018
2017
2016
2015
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
91
91
114
114
114
114
114
114
114
114
114
114
114
Yol Türü
Devlet Yolu
227
227
231
231
231
231
231
231
231
231
231
231
231
Toplam
İl Yolu
132
132
135
139
139
139
139
139
139
139
139
139
139
450
450
480
484
484
484
484
484
484
484
484
484
484
K AYNAK : URL -16
Kocaeli’nde günlük taşıt sayısı türlerine göre aşağıdaki şekilde verilmiştir. 2010 ve 2014
yıllarında yapılan sayım, kent içinde ağır vasıta trafiğinin ve ağır vasıta sayısının toplam
trafik içerisindeki paylarının arttığını göstermektedir.
128
Ş EKİL 119. KOCAELİ’NDE TÜRLERİNE GÖRE GÜNLÜK TOPLAM TAŞIT SAYISI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ 2014 b)
Denizyolu: Kocaeli’nde uluslararası yük taşımacılığı Türkiye gibi büyük oranda denizyolu
Ş EKİL 120. KOCAELİ’NE DENİZYOLUYLA GELEN YÜKLERİN GELDİKLERİ YERE GÖRE DAĞILIMLARI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2012)
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
ile yapılmaktadır. 2010 yılı ihracat verileri, Türk limanlarından en fazla yükün İtalya
(%16,2), Rusya (%11,3) ve Mısır (%9,4) limanlarına gönderildiğini göstermektedir (Kocaeli
Büyükşehir Belediyesi, 2012).
Ş EKİL 121. KOCAELİ’DEN DENİZYOLUYLA GİDEN YÜKLERİN GİTTİKLERİ YERE GÖRE DAĞILIMLARI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2012)
Kocaeli limanlarından en fazla yükün gittiği ülkeler İngiltere, İspanya ve Yunanistan’dır. Bu
ülkelerin Kocaeli’ne gelen yük dağılım oranları görece daha düşüktür. Kocaeli’ndeki liman
sayısının 34 olması ve yıllar içerisinde limanlara yapılan yatırımların artırılması, 2018
yılında limanlarda yapılan toplam 73 milyon ton yük elleçleme miktarı ile İlin birinci sırada
yer almasını sağlamıştır. Aşağıdaki tabloda Kocaeli limanlarındaki yük miktarlarının yıllık
verisi görülmektedir (Kocaeli Valiliği, 2019).
129
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
T ABLO 48. K OCAELİ ’NDE YILLARA G ÖRE LİMANLARIN YÜK MİKTARLARI
Yıllar
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Yükleme Miktarı (ton)
7197530
7530706
7795544
6635086
10882985
10912530
10833258
14900186
12432829
13071855
13097639
13485812
13721521
13521666
14208964
16363136
16840131
Boşaltma Miktarı (ton)
25645210
24779018
20741242
24985103
23071711
27177396
28148900
31977765
32559686
37458043
42919965
39674774
34905145
41049483
40788331
45095342
44248540
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2014 b
Toplam (ton)
32842740
32309724
28536786
31620189
33954696
38089926
38982158
46877951
44992515
50529898
56017604
53160586
48626666
54571149
54997295
61458478
61088671
Demiryolu: Kocaeli, İstanbul, Tekirdağ, Kırklareli, Edirne, Adapazarı ve Eskişehir,
TCDD’nin 1. Bölge Müdürlüğüne bağlıdır. Mevcut demiryolu bağlantısı bulunan Derince
Limanı demiryolu taşıma sistemine dâhil ve diğer taşıma modlarına bağlantılı olarak
taşınma yapılabilmektedir. Türkiye’nin demiryolu sistemi aşağıdaki haritada verilmiştir.
130
Ş EKİL 122. TCDD DEMİRYOLU ŞEBEKESİ
(URL-29)
Ş EKİL 123. 2018 YILI KOCAELİ DEMİRYOLU VE DENİZYOLUNDA ELLEÇLENEN YÜK MİKTARLARI
(KAYNAK : K OCAELİ VALİLİĞİ , 2019)
2018 yılında Kocaeli’ndeki limanların toplamında elleçleme yük miktarı 73.139.021 tondur.
Bunun %3’ü (2.530.876 ton) Kocaeli’de bulunan demiryollarında taşınmaktadır.
T ABLO 49. TR42 BÖLGESİ ’ NDE Y ILLARA G ÖRE DEMİRYOLU YÜK T AŞIMA VERİLERİ ( TON)
Yıllar
İller
2013
2014
2015
2016
2017
2018
Kocaeli
20.798
255.452
1.367.344
2.258.818
2.527.906
2.530.876
Sakarya
159.362
91.644
77.626
218.119
144.715
-
K AYNAK : URL-22
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Kocaeli il sınırları içerisinde toplam 180 km demiryolu ağı; 9 adet istasyon ve 10 adet durak
bulunmaktadır. Mevcut Derince, Köseköy, Körfez, Tavşanlı istasyonları yük taşımacılığı
yapabilmektedir. Demiryolu kullanımı şehirlerdeki trafik yükünü yüksek ölçüde
azaltabilecek durumda olmasına karşın Türkiye’ye benzer biçimde Kocaeli’nde de
demiryolu yük taşıması oldukça düşük bir orandadır.
Havayolu: Cengiz Topel Havalimanı 2011 yılında hizmete girmiştir. Limanların,
demiryollarının ve güçlü karayolu bağlantılarının bulunduğu Kocaeli’de havayolu
taşımacılığı en düşük düzeydeki ulaşım biçimidir.
T ABLO 50. HAVAYOLU YILLARA G ÖRE YÜK TAŞIMA VERİLERİ (TON )
İller
Kocaeli (ton)
Yıllar
2013
520
2014
107
2015
2016
69
2017
343
2018
469
2100
K AYNAK : URL -25
Limanlar: Kocaeli’nde 34 liman bulunmaktadır. Limanları gösterir harita aşağıda
verilmiştir.
Kocaeli’ndeki limanlar alfabetik sırayla aşağıda anlatılmıştır.
131
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ak-Taş Limanı: İzmit- Kocaeli bölgesinde bulunan tank terminali, 1999 yılında grubun
bünyesine katılmıştır. Terminal, üzerinde farklı büyüklüklerde 44 adet depolama tankı
bulunan toplamda 1 ha alana sahiptir. Depolama kapasitesi toplam 37.500 m3 olan tesisin
93 metre uzunluğunda 1 adet de iskelesi bulunmaktadır. Tank terminali depolama
kapasitesi, özel antrepo statüsü, denize doğrudan teması, emniyetli iskele üstü boru hatları,
Uluslararası Gemi ve Liman Tesisi Güvenlik Kodu (İSPS Code) belgesi, güvenli otomasyon
ve ölçüm sistemleri, emisyon kontrol ve termal oksidasyon sistemleri ile Türkiye’nin en
önemli kimyasal hammadde depolama tesislerinden biri olarak faaliyetini sürdürmektedir
(URL-30).
Altınel Liman ve Terminal İşletmeleri: Her çeşit dökme sıvı kimyasallar ve petrol
ürünlerinin depolanmasına yönelik olarak 300 m3 - 2950 m3 arasında değişen bir
işletmedir. Her biri otomatik seviye ölçüm sistemleri ile donatılmış siyah karbon çelik
saçtan yapılmış ve bazıları içleri kaplamalı özelliklere sahip 63 adet geniş bir tank kapasitesi
bulunmaktadır. İskele uzunluğu 250 m’dir. Sıvı kimyasal hammadde ve petrol ürünleri
depolama terminalinin toplam kapasitesi 83.000 m3 olup ek olarak 3.000 m3 su depolama
kapasitesi mevcuttur. 63 adet tankın en küçüğü 300 m3; en büyüğü ise 2950 m3’dür. Diğer
taraftan işletme, Gebze Gümrük Müdürlüğü denetiminde olan Liman sahasında yaklaşık 3,5
dönüm Açık Antrepo, tesis içinde yaklaşık 200 m2 alana sahip kapalı antreposu ile üçüncü
şahıslara hizmet verebilmektedir (URL-31).
132
Ş EKİL 124. KOCAELİ’DE LİMANLARIN KONUMLARI
(KAYNAK : G OOGLE EARTH ’DEN DÜZENLENMİŞTİR )
Aslan Çimento A.Ş.: Aslan Çimento’nun 2 milyon ton/yıl elleçleme kapasiteli bir limanı
bulunmaktadır. Marmara iç denizinde İzmit Körfezi girişinde bulunan liman 26 metreye
varan draftı ile Türkiye’nin sayılı iskelelerinden biridir. İskelenin uzunluğu 153 metre, eni
ise 21 metredir. Aslan Çimento limanı 26 m derinliğe, 50.000 ton DWT gemilere uygun,
günlük 10.000 ton yükleme-boşaltma kapasitesine sahip bir limandır (URL-32).
Belde Liman İşletmeleri ve Depoculuk A.Ş.: Mevcut rıhtım 450 m genişliğindedir ve
rıhtım boyunca net derinlik 16.5 m’dir. Mevcut liman sahası 581.000 m²’dir. İnşaat halinde
saha içinde 1.100 m²; saha dışında 3.000 m² kapalı depolama alanı bulunmaktadır. Limanın
yıllık konteyner terminalinin kapasitesi 550.000 TEU’dur ve 2 milyon ton/yıl elleçleme
kapasitesi bulunmaktadır (URL-34).
Çolakoğlu Metalurji A.Ş.: Çolakoğlu Metalürji Limanı, Kuzey Marmara Bölgesi’nin kuru yük
ve genel kargo yükleri açısından en büyük limanlarından biridir. Fabrika sahasından
bulunan liman ile depolama alanlarının yönetimi ve kara yolu sevkiyatlarının
koordinasyonu Çolakoğlu Metalürji Şirketi tarafından gerçekleştirilmektedir. Yıllık
ortalama 7.000.000 ton elleçleme kapasitesiyle limandan 80’den fazla ülkeye ihracat
yapılmaktadır. Toplam liman sahası 22.620 m2’dir. Rıhtım/İskele 750 m uzunluğundadır ve
maksimum 23 metre derinliğindedir (URL-35).
Diler Demir Çelik End. Tic. A.Ş.: Hereke'de bulunan yıllık 3.600.000 MT kuru yük
kapasitesine sahip Diler Limanı, yükleme-boşaltma, depolama ve gümrük hizmetleri
sunmaktadır. Limana aynı anda her biri 70.000 DWT'luk 2 adet ve her biri 10.000 DWT'luk
6 adet kuru yük gemisi yanaşabilmektedir. Limanda 7 adet iskele bulunmaktadır. 1, 2 ve 3
No’lu İskeleler 380 m uzunluğunda, 13 m derinliğinde; 4 No'lu İskele 114 m uzunluğunda,
11 m derinliğinde; 5 No’lu İskele 175 m uzunluğunda, 6,5 m derinliğinde; 6 ve 7 No’lu
İskeleler 296 m uzunluğunda, 9 m derinliğindedir. Rıhtım ve iskele yüzeyinin su
seviyesinden yüksekliği 2, 90 m’dir. Liman kapalı genel antrepolar, kapalı geçici depolama
alanları ve açık geçici depolama alanları ile toplam 47,298 m2'dir (URL-36).
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Autodor Liman İşletmeleri: İthal ve ihraç edilen tüm markalara hizmet veren terminal,
otomotive özel olarak tasarlanmıştır ve Türkiye'nin ilk otomotiv terminalidir. Kocaeli'nin
Başiskele ilçesine bağlı Yeniköy Beldesi'nde 16 ha alan üzerine konumuyla Doğu ve Güney
Marmara'da yerleşik otomotiv üreticileri ve distribütör firmaların depolama alanlarının
kesişme noktasındadır. Yıllık elleçleme kapasitesi 450.000 olup tesiste 2 adet 328 m
uzunluğunda rıhtım bulunmaktadır. Liman derinliği 19 m; iskele genişliği ise 25 m’dir (URL33).
DP World Yarımca Liman İşletmeleri A.Ş.: Ambar tesisi, parsiyel yükler için Uzakdoğu
ülkelerini Yarımca’ya bağlamaktadır ve 4000 m2 kapalı alana sahiptir. Liman, İzmit’in en
büyük parsiyel ambarına sahiptir.70.000 TEU kapasiteye sahiptir. Genel kargo, tahliye ve
yükleme hizmetleri arasında torbalı, big-bag’li, çuvallı, balyalı, paletli, kafesli, sandıklı,
varilli yükler bulunmaktadır (URL-37).
Efesanport (İstanbul Demir Çelik Fabrikaları A.Ş.): Limanın 225 m uzunluğunda; toplam
450 m yanaşma yeri; 9-24 m arası su derinliği bulunmaktadır. İskelenin her iki yanında
toplam 50 m genişliğinde Ro-Ro rampaları mevcuttur ve Limana aynı anda 6 genel yük veya
4 Ro-Ro gemisi yanaşabilmektedir. Liman genel yük, dökme kuru yük, proje yükleri ile her
türlü tekerlekli ve paletli araçlar için açık ve kapalı depolama ve operasyon sahalarına
sahiptir. Ek olarak Limanda tekerlekli ve paletli araçlar için, iskeleye 600 m mesafede
77.000 m2 alana sahip Türkiye’nin en büyük gümrüklü çok katlı kapalı araç parkı ve 35.000
m2 gümrüklü açık araç parkı ve operasyon alanı bulunmaktadır (URL-38).
133
Evyap Deniz İşletmeciliği, Lojistik ve İnşaat A.Ş.: Evyapport, 265.000 m2 toplam alan
içinde, 1.171 m yanaşma yeri ve 16 m derinliği olan bir limandır. Kocaeli şehir merkezinin
10 km batısında, Kirazlıyalı Beldesi'nde, D100 ve TEM yollarına bağlantısı olan Evyapport
İstanbul, Kocaeli ve Adapazarı gibi endüstri merkezlerine ortalama 30 km uzaklıktadır.
İstanbul-Ankara arasındaki ana demiryolu hattına iltisak hattı ile bağlantısı bulunmaktadır
(URL-39).
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Gübre Fabrikaları T.A.Ş.: Kocaeli’nin Körfez ilçesi Yarımca mevkiinde 10,5 ha arazi üzerine
kurulu olan Limandan kuru, sıvı ve genel kargo yüklerinin yükleme ve boşaltması
yapılmaktadır. D-100 karayoluna 300 m, Körfez otoban gişelerine ise 3 km mesafede olan
tesisin 2,5 ha kapalı kapalı alanda 90 bin ton dökme yük depolama ve 3 ha geçici depolama
alanı bulunmaktadır. Limanın iki adet gemi yanaşma yeri mevcut olup, dış iskelenin boyu
100 m; iç iskelenin boyu 80 m’dir. Liman tesisi yıllık 1 milyon ton yük elleçleme kapasitesine
ulaşılabilmektedir (URL-40).
İGDAŞ Limanı: TEM Otoyolu’na 2 km uzaklıkta olan Liman tesislerinde ham madde ithalat
ve ihracatı yapılmaktadır. Limanın iskele boyu 375 + 244 m; derinliği ise 21 m’dir. 7 adet
rıhtımı ve 8 adet gemi kapasitesi ile yılda 3 milyon ton yük elleçleme kapasitesine sahip olan
Limanda üçüncü şahıslara yükleme/boşaltma hizmet verilmektedir (URL-41).
Limaş Liman İşletmeleri A.Ş.: Limanda kuru yük, paletli, jumbo (bigbag), dökme, paket vb.
her türlü kuru yükün uygun nitelikteki araç, gereç ve teçhizat kullanılmasıyla yapılan
yükleme, boşaltma ve istifleme yapılmaktadır. Limansa işletmesinde İzmit Gümrük
Müdürlüğü’ne bağlı 44.100 m2’lik geçici depolama alanı bulunmaktadır. İskele uzunluğu
240 m; genişliği ise 22 m olup her iki tarafından gemi yanaşabilmektedir. Limanın ortalama
derinliği 15 m; denizden yüksekliği ise 2,75 m’dir (URL-42).
Nuh Çimento Sanayii A.Ş.: Liman, D-100 karayoluna 300 m; TEM otoyoluna yaklaşık 1 km
ve fabrika sahasına 500 m uzaklıktadır. Mevcut 3 rıhtımın toplam uzunluğu 595 m’dir.
Depolama alanı 57.000 m2; kapalı depolama alanı 600 m2 olan Limanda çimento, klinker
yüklemesi, kömür, tras, boksit vb. yüklerin tahliyesi yapılmakla beraber üçüncü şahıslara
ait her tür dökme ve general kargo elleçlemesi yapılabilmektedir. Ortalama yıllık 3.000.000
ton yük elleçleme kapasitesi mevcuttur (URL-43).
Petline Petrol Ürünleri Tic. A.Ş.: 24 tank ile yaklaşık 21.000 m3 kapasiteye sahip Liman 16
adet tank, antrepo tankı olarak faaliyet göstermektedir. Tesiste bayilerin ihtiyacını
karşılamak amacı ile 650 m2 depolama alanına sahip madeni yağ deposu, ilkyardım odası,
gümrük antrepo memuruna ait oda, yangın teknik emniyet odası, yangın eğitim odası,
yemekhane, atölye, yangın müdahale istasyonu, jeneratör odası, elektrik odası, dolum adası
ve arşiv bulunmaktadır. Liman, bir adet 96 m2’lik yanaşma platformu 11 m draftlı 20.000
dwt gemi yanaşma kapasitesine sahiptir (URL-44).
134
Poliport Kimya San. ve Tic. A.Ş.: Kuru yük limanının, rıhtım ve iskelelerin uzunluğu 730
m; genişliği 40 m’dir. 12-24 m arasında değişen su derinlikleri ile aynı anda 6 gemiye hizmet
verme olanağına sahip Limanın yıllık elleçleme kapasitesi 5.000.000 tondur. Derinlikleri 27
m ve biri 250 m diğeri 450 m şeklinde iki rıhtımı bulunan Limanın yılda 1.500 gemiye
hizmet sunma olanağı bulunmaktadır (URL-45).
Safi Derince Uluslararası Liman İşletmeciliği A.Ş: Liman, Ro-ro, proje kargo, dökme yük,
genel kargo, sıvı dökme yük, konteyner ve vagon gibi kargo çeşitlerine hizmet vermektedir
ve Körfez Bölgesi'nde tüm liman hizmetlerini aynı anda sağlayabilen tek limandır. Liman
ray hattının rıhtıma kadar getirildiği tek liman olduğundan bu özelliği ile her türlü yükü
demiryolu üzerinden elleçlemeye izin vermektedir. 8 tane rıhtıma sahiptir. 450.000 m² açık;
11.920 m² kapalı depo alanı bulunmaktadır (URL-46).
Shell Derince Tesisleri: Limanın, 333.000 m3 depolama kapasitesi ve 10-25 m arasında
değişen su çekimlerine sahip tam donanımlı iki ayrı iskelesi bulunmaktadır. Birinci iskele,
270 m; ikinci iskele 235 m olup her iki iskele de 1000 gemi kapasitelidir. Tesisin 217 adet
tankı vardır. Ulaşım deniz ve karayolu ile gerçekleşmektedir (URL-47).
5.2. Haberleşme
İl sınırları içerisinde %40’ı yeraltından, %60’yerüstünden geçen telefon hatları
bulunmaktadır. Bölgede 64.804 adetlik santral kapasitesi bulunmaktadır.
T ABLO 51. K OCAELİ HABERLEŞME BÜYÜKLÜKLERİ
Haberleşme Büyüklükleri
Genişbant Abone Sayısı
Fiber Kablo Uzunluğu (km)
Otomasyona Açık PTT İş Yeri Sayısı
2003 Yılı Öncesi
0
639
13
2003-2018 Yılları Arası
1676968
5847
98
Toplam
1676968
6486
111
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 l
2005 Yılında TÜRKSAT’a devredildiğinde Kablo TV Hizmetlerinde, 31.600 Kablo TV
(Analog) ve 285 Kablo İnternet abonesi bulunmaktaydı. 2018 yılı aralık ayı sonu itibariyle
abone sayıları, Analog Kablo TV’de 24.817’ye, Sayısal Kablo TV’de 21.808’e; Kablo
İnternet’te de (Kablonet) 18.380’e ulaşmıştır.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Turkuaz Petrol Ürünleri A.Ş.: 1994 yılından bugüne hizmet vermekte olan Turkuaz Petrol
toplam 23.160 m3 beyaz ürün depolama kapasitesine sahiptir. Terminale, Tüpraş boru hattı
ve kendisine ait iskelesinden deniz yolu ile aktarım sağlanmaktadır (URL-48).
5.3. Su Temini Sistemleri
5.3.1. Barajlar ve Göletler
Kocaeli ili, 3 baraj, 1 göl ve 15 gölet olmak üzere toplam 19 tane su kaynağı ile su kaynakları
açısından zengindir.
Kocaeli ilinin su kaynaklarından biri deniz seviyesinden 30 m yükseklikte bir tatlı su olan
Sapanca Gölü’dür. Gölün çevresi 39 km kıyı uzunluğunda olup bunun 26 km’lik kısmı
Sakarya İli, 13 km’lik kısmı da Kocaeli İl sınırları içerisindedir. Gölün su toplama havzası
içinde, Sakarya İli sınırlarında Serdivan, Adapazarı, Arifiye, Sapanca, Kırkpınar Belediyeleri
ve Yanıkköy, Kurtköy, Mahmudiye, Memnuniye, Uzunkum, Esentepe, Aşağıdere, Yukarıdere
vb. köy yerleşimleri; Kocaeli sınırlarında ise Eşme, Maşukiye, Hikmetiye (Derbent), Suadiye
Belediyeleri ve Acısu, Şirinsulhiye, Nusretiye, Uzuntarla vb. köy yerleşimleri yer almaktadır.
135
Göl Adapazarı’nın içme suyunu sağlamaktadır (Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,
2018).
Kirazdere (Yuvacık) Barajı, Kocaeli ilinin ikinci su kaynağıdır. Kocaeli ili Merkez Yuvacık
beldesinin yaklaşık 1,5 km güney doğusunda yer alan baraj, 2020 yılına kadar İzmit ve
çevresinin içme, kullanma ve endüstri suyu ihtiyacını karşılamak üzere planlanmış ve 1983
yılında onaylanmıştır (Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2018). Kocaeli ilinde
bulunan diğer barajlar ise İhsaniye ve Namazgâh barajıdır.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Kocaeli ilinde bulunan göletler ise Gebze ilçesinde Denizli Gölet’i; Körfez ilçesinde Sevindikli
ve Sipahiler göletleri; Derince ilçesinde Tahtalı Gölet’i; Kandıra ilçesinde Ütük, Arıklar ve
Toramanlar Göletleri; İzmit ilçesinde Bıçkıdere, Bayraktar, Çağırgan, Şahinler ve Şeytandere
Göletleri; Başiskele ilçesinde Tepeköy, İhsanbeyli ve Kızderbent Göletleridir (DSİ İ. Bölge
15. Şube Müdürlüğü, 2019). Aşağıda Kocaeli ilinde var olan su kaynakları gösterilmiştir.
Ş EKİL 125. KOCAELİ İLİ SU KAYNAKLARI HARİTASI
(KAYNAK : DSİ, 2014)
5.3.2. İçme Suyu Temini
136
İçme suyu arıtma tesisleri suyu kaynağından alarak dünya standartlarında arıtma
işleminden geçirmekte ve iletim hatları ile Kocaeli iline su sağlamaktadır. 2018 yılında
Kocaeli geneline temin edilen su miktarı 163.627.918 m3’dür. Bu suyun 130.792.963 m3’ü
Yuvacık Barajı İçme Suyu Arıtma Tesisinden sağlanmış olup, tesise Sapanca Gölü’nden Ekim
Ş EKİL 126. KOCAELİ’NDE YILLARA GÖRE SU TEMİN MİKTARLARI
(KAYNAK : URL-50)
2018 yılı itibariyle, Başiskele (12 adet), Çayırova (2 adet), Darıca (3 adet), Derince (16 adet),
Dilovası (Tavşancıl Bölgesi 5 adet), Gölcük (18 adet), İzmit (71 adet), Karamürsel (3 adet)
Körfez (12 adet) ve Kartepe (2 Adet) ilçelerinde izole bölgeler oluşturularak Kocaeli
genelindeki 144 adet izole bölgenin sistem odasından şebeke basıncı ve debileri takip
edilmektedir (URL-50).
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
ve Kasım aylarında 2.772.835 m3 su aktarılmıştır. 32.834.955 m3 su ise mahalli kaynaklar
ve Namazgâh Barajı’ndan elde edilmiştir Yapılan çalışmalarda Kocaeli’nin su temin
projeksiyonu 2020 yılında 168.000.000 m3; 2040 yılında ise 255.000.000 m3 olarak ön
görülmektedir (URL-50). Kocaeli ilinin yıllara göre su temin miktarları aşağıda verilmiştir.
Şekilde görüldüğü gibi, yıllar itibariyle su temin miktarı gittikçe artmıştır.
137
Ş EKİL 127. KOCAELİ ANA SU KAYNAKLARI VE İÇME SUYU ANA DAĞITIM HATLARI
(KAYNAK : URL-51)
5.4. Arıtma Sistemleri
5.4.1. Atıksu Arıtma Sistemleri
Kocaeli’nde atık suyun %99’u geri kazanılabilmektedir. İlde toplam 22 tane atıksu arıtma
tesisi, 13 adet içme suyu arıtma tesisi, 806 adet içme suyu deposu, 160 adet içme suyu terfi
merkezi, 61 adet atık su terfi merkezi ve 11 adet yağmur suyu terfi merkezi bulunmaktadır
(URL-50; URL-52).
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi İSU Genel Müdürlüğü’nün Darıca-Eskihisar arasında yapılan
projesi tamamlandığında Kocaeli atıksu arıtma oranı %100’e ulaşacak ve hiçbir atım suyu
denize akıtılmadan Gebze İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi’ne aktarılarak bertaraf
edilecektir (URL-52). Aşağıda Kocaeli ilinde var olan atık su arıtma tesislerinin bulunduğu
ilçeler, tesislerin adı ve türü verilmiştir.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
T ABLO 52. K OCAELİ ’NİN ARITMA TESİS A DLARI VE TÜRLERİ
138
İlçe Adı
Tesis Adı
İzmit Plajyolu
İzmit 42 Evler
İzmit Akmeşe
İzmit
İzmit Umuttepe
İzmit Hakkaniye
İzmit Körfez
Kandıra Cebeci
Kandıra
Kandıra Bağırganlı
Kandıra
Kandıra Seyrek
Kandıra Sarısu
Kandıra Sucuali
Gebze
Gebze
Gebze Cumaköy
Gebze Balçık
Dilovası
Dilovası
Dilovası Tavşancıl
Karamürsel Karamürsel
Karamürsel Valideköprü
Derince
Derince Çavuşlu
Başiskele
Başiskele Kullar
Gölcük
Gölcük Yeniköy
K AYNAK : URL-50; URL-52
Tesis Türü
İleri Biyolojik Atık Su Arıtma Tesisi
Atık Su Arıtma Tesisi
Modüler Atık Su Arıtma Tesisi
Modüler Atık Su Arıtma Tesisi
Modüler Atık Su Arıtma Tesisi
Atık Su Arıtma Tesisi
İleri Biyolojik Atık Su Arıtma Tesisi
İleri Biyolojik Atık Su Arıtma Tesisi
Modüler Atık Su Arıtma Tesisi
Atık Su Arıtma Tesisi
Modüler Atık Su Arıtma Tesisi
Modüler Atık Su Arıtma Tesisi
İleri Biyolojik Atık Su Arıtma Tesisi
Modüler Atık Su Arıtma Tesisi
Doğal Atık Su Arıtma Tesisi
Atık Su Arıtma Tesisi
Modüler Atık Su Arıtma Tesisi
Atık Su Arıtma Tesisi
Modüler Atık Su Arıtma Tesisi
Modüler Atık Su Arıtma Tesisi
İleri Biyolojik Atık Su Arıtma Tesisi
Atık Su Arıtma Tesisi
Toplam Tesis
6
6
3
2
2
1
1
1
Kocaeli ilinde var olan atık su arıtma tesislerinin mekânsal olarak dağılımı ve atıksu arıtma
sistemi aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 128. KOCAELİ İLİ ATIK SU ARITMA SİSTEMLERİ HARİTASI
(KAYNAK : URL-50)
Karadeniz sahillerinin kirlenmesini önlemek için arıtma tesisleri ve kanalizasyon kolektör
hatları inşa edilmiş ve Karadeniz’e arıtılmamış atık su girişi engellenmiştir (URL-51).
5.4.2. İçme Suyu Arıtma Sistemleri
Kocaeli’nin içme suyu ihtiyacı Yuvacık ve Namazgah barajlarından; Denizli Gölet’inden,
yerel kaynaklardan ve gerekli olması durumunda Sapanca Gölü’nden sağlanan suların içme
suyu arıtma tesislerinde yüksek kalite ile arıtılmasıyla sağlanmaktadır.
En büyük arıtma tesisi olan Yuvacık Barajı İçme Suyu Arıtma Tesisi barajdaki suyun yetersiz
kalması durumunda inşa edilen terfi hattı ile Sapanca Gölünün sularını arıtma imkanına da
sahiptir. Namazgah Barajı ve Denizli Göleti içme suyu tesisleri de aktif bir biçimde hizmet
etmektedir (URL-50).
139
T ABLO 53. K OCAELİ ’NDE İLÇELERE G ÖRE İ ÇME SUYU ARITMA TESİSLERİ
İçme Suyu Arıtma
Yuvacık Tesisleri
Avluburun
Kandıra(Dudutepe)
Denizli Göleti
İsu Tip-50/100/200 İçme
Suyu Arıtma
Tesisleri
Kaşıkcı
İSU Tip-50
Alihocalar İSU Tip-100
Osmaniye İSU Tip-100
Valideköprü İSU Tip-100
Değirmendere İSU Tip-200
Suadiye İSU Tip-200
Siretiye İSU Tip-200
Maşukiye İSU Tip-200
Şevketiye İSU Tip-200
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
K AYNAK : URL-50
140
Kocaeli ilinde var olan içme suyu arıtma tesislerinin mekânsal olarak dağılımı aşağıdaki
haritada gösterilmiştir.
Ş EKİL 129. KOCAELİ İLİ İÇME SUYU ARITMA TESİSLERİ HARİTASI
(KAYNAK : URL-50)
5.5. Maden ve Enerji Kaynakları
5.5.1. Enerji Kaynakları ve Sistemleri
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Türkiye özellikle enerji üretiminde kullandığı hammadde ithalatıyla büyük oranda dışa
bağımlı konumdadır. Bu nedenle Kocaeli’nde potansiyeli olan yenilenebilir enerji kaynaklar
konusunda yatırımlar ve projeler hayata geçirilmektedir (URL-50). Kocaeli’nin teknik
altyapısına ilişkin harita aşağıda verilmiştir.
Ş EKİL 130. KOCAELİ İLİ TEKNİK ALTYAPI HARİTASI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR B ELEDİYESİ , 2019P ; URL-50; URL-53)
Haritada, Kocaeli ilinde var olan enerji santrallerinin ve arıtma tesislerinin daha çok kıyıya
yakın yerlerde, kentin çeperlerinde ve kent merkezinde yer seçtiği gözlemlenmektedir.
141
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 131. KOCAELİ DOĞALGAZ HATLARI DAĞILIM HARİTASI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 O)
Kocaeli’nin enerji nakil hatları aşağıdaki şekilde verilmiştir.
142
Ş EKİL 132. KOCAELİ ENERJİ NAKİL HATLARI HARİTASI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 Ö)
Ş EKİL 133. KOCAELİ İÇME SUYU DAĞITIM HATLARI HARİTASI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 Ö)
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Kocaeli’nin içme suyu dağıtım hatları haritası aşağıda verilmiştir.
İlin yenilenebilir enerji kaynaklarına ilişkin bilgiler aşağıda anlatılmıştır.
Rüzgar Enerji Santralleri (RES): Türkiye'de rüzgar enerji santrali ilk kez 1998 yılında
İzmir'de kurulmuştur. Türkiye'de bulunan 172 Rüzgâr Enerji Santralinin toplam kurulu
gücü 5.789,39 MW'dır. 2016 yılında Rüzgar Enerji Santralleri ile 15.369.548.000 kilovatsaat
elektrik üretimi yapılmıştır. Türkiye, bugün tükettiği enerjinin yaklaşık %6.3’ünü rüzgar
enerji santrallerinden karşılamaktadır. Devreye alınan 192 santralin bir kısmı henüz lisans
kurulu gücü kadar kurulu güce erişmemiş olup inşası devam etmektedir. Bu kapsamda bir
kısmı devreye alınan santrallerin de tam kapasite devreye girmesi ile 496 MW kapasiteli
ilave rüzgar türbini devreye girmiş olacak ve kurulu güç 7.521 MW kapasiteye ulaşacaktır.
Dolayısıyla kısmen devreye alınan ve inşaatında ilerleme kaydedilen projelerin tümü
tamamlandığında Türkiye rüzgâr enerji santrali kurulu gücü 8.541 MW düzeyine çıkacak ve
EPDK'dan lisans ve ön lisans alan tüm RES'ler devreye girdiğinde Türkiye’nin tüm elektrik
tüketiminin %12’si rüzgâr santrallerinden karşılanabilecektir (URL-54).
143
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 134. TÜRKİYE’NİN RÜZGÂR POTANSİYELİ HARİTASI
(KAYNAK: URL-55)
Aşağıdaki tabloda, Kocaeli ilinde var olan rüzgâr enerji santrallerinin ve firmaların isimleri;
bulundukları ilçeler ve kurulu güçleri verilmiştir.
T ABLO 54. KOCAELİ RÜZGAR ENERJİ SANTRALLERİ PROFİLİ
K AYNAK : URL-56; K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 P
144
2011 yılındaki Yuvacık Rüzgâr Enerji Santrali projesinde yer alan 37 adet rüzgâr türbininin
53 adet türbine çıkarılması planlanmıştır. Fakat 53 adet türbin için uygun görülen alanda
Meteoroloji Radar İstasyonu bulunması nedeniyle 20 adet türbin iptal edilerek 33 adet
türbin kalmıştır. Bunun üzerine projenin kapladığı alanı değiştiren firma, Enerji Piyasası
Düzenleme Kurumu’ndan (EPDK) aldığı yeni lisans ile 33 türbine ilave olarak 80 türbin ile
birlikte hem türbin sayısının hem de kurulu gücünün artırılması yönünde yeni bir proje
hazırlamıştır. Toplamda 113 tane rüzgâr türbininin 79’u Kocaeli’nde, 28’i Sakarya’da, 6’sı
ise Bursa’da yer alacaktır. Projede, her bir adedi 2,3 MW Kurulu güce sahip olan türbin ile
toplamda 259,9 MWm Kurulu gücünde enerji üretilmesi planlanmaktadır (URL-57).
Aşağıdaki şekilde, Kocaeli ilinde yapılmış ve yapılması planlanan Yuvacık Rüzgâr Enerji
Santrali’nin 1/25.000 Vaziyet Planında proje ve plan sınırları gösterilmektedir.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 135. 1/25.000 KARŞILAŞTIRMALI VAZİYET PLANI RES ALANLARI
(KAYNAK : YUVACIK RÜZGAR ENERJİ SANTRALİ , ÇED RAPORU , 2017)
Yuvacık RES projesi mahkeme tarafından ilgili yasa ve yönetmeliklere göre hazırlanmış
olduğu ancak ÇED ve Ekosistem raporunun alandaki biyoçeşitlilik anlamında ciddi
eksiklikler ve hatalar içerdiği; ÇED olumlu kararının biyoçeşitlilik bakımından uygun
olmadığı; korunması gereken Beşkayalar ve Eriklitepe Tabiat Parklarının korunması
açısından ÇED olumlu kararının uygun olmadığı; bölgenin yoğun ormanlık olması nedeniyle
önemli noktada ağaç tahribatlarına yol açacağı; Ülkedeki orman varlığının yeterli olmaması
nedeniyle mevcut ormanların korunması gerekliliği nedenleriyle iptal edilmiştir (URL-58).
Aşağıdaki şekilde ÇED Raporu’ndan alınan Yuvacık Rüzgâr Enerji Santrali ÇED gerekli
değildir lisans sahası sınırı, revizyona konu lisans sahası sınırı ve kapasite artışına konu
lisans sınırı gösterilmiştir.
145
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
146
Ş EKİL 136. 1/50.000 ÇEVRE DÜZENİ PLANI RES ALANI
(KAYNAK : YUVACIK RÜZGÂR E NERJİ SANTRALİ , ÇED RAPORU , 2017)
Güneş Enerji Santralleri (GES): Mevsim şartlarına bağlı olarak gün ışığından
yararlanma imkânına sahip olan coğrafyalarda güneş enerjisi ekonomik bir yenilebilir
enerji kaynağıdır. Kandıra Namazgâh Barajı bölgesinde inşa edilen 60.000 m2 işletme
sahasında bulunan Güneş Enerji Santrali 4,05 GWh yıllık elektrik üretme kapasitesine sahip
olup, 2018 yılında 3,83 GWh enerji üretmiştir. Kullar Atık Su Arıtma Tesisinin revizyonunda
üzeri kapatılan havalandırma havuzlarının üstüne, 20.072 m2 alana yerleştirilmiş olan
güneş panelleri ile yıllık 1,35 GWh enerji üretimi kapasitesi oluşturulmuştur. Namazgâh
Barajı sahasında mevcut bulunan GES’e ek bir GES projesinin yapımı planlanmaktadır.
40.000 m2 alan üzerine kurulacak tesisin yıllık enerji üretimi 2,70 GWh olacaktır (URL-50).
Türkiye’nin ve Kocaeli’nin güneş ışınımı ve potansiyeli bilgileri aşağıdaki şekillerde
verilmiştir.
Ş EKİL 137. TÜRKİYE’NİN YILLIK GLOBAL GÜNEŞ IŞINIMI VE İLLERE GÖRE GÜNEŞ ENERJİSİ
POTANSİYELİ
(KAYNAK: URL-59)
Kocaeli ilinde var olan güneş enerji santrallerinin ve firmaların isimleri; bulundukları
ilçeler; santral durumu ve kurulu güçleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019P; URL-60
Hidroelektrik Santralleri (HES): Hidroelektrik enerji santralleri suyun akış ve düşüş
hızı sayesinde elektrik enerjisi üreten tesislerdir. Hidrolik enerji temiz ve düşük maliyetli
bir yenilenebilir enerji kaynağı olduğundan sera gazı salınımı ve fosil yakıtlara olan
bağımlılığı azaltıcı etkiye sahiptir ve bu yönüyle küresel ısınmanın karşısındadır.
Kocaeli coğrafi konumu nedeniyle hidrolojik gücü elektrik enerjisine dönüştürebilme
potansiyeline sahiptir. Yüksek kotlarda yer alan su kaynaklarıyla suyun düşüş hızı enerjiye
çevrilebilmektedir. 2,43 GWh yıllık enerji üretimi ve 1200 konutun yıllık elektrik ihtiyacını
karşılayacak şekilde planlanan Kandıra Namazgâh Barajı HES ile 2018 yılının başında
devreye alınan 0,88 GWh yıllık enerji üretimi planlanan Avluburun HES santrallerinde 2018
yılında planlananın üzerinde 3,64 GWh enerji üretimi yapılmıştır. Toplam güç kapasitesi
2300 Kw olan tesisin yıllık toplam enerji üretimi yaklaşık 15 milyon kWh’dır. Bu miktar
İzmit Su Temin Projesi’nin yıllık elektrik tüketiminin yaklaşık %60’ı olup yaklaşık 6500
hanenin elektrik tüketimine karşılık gelmektedir. Başiskele, Soğukpınar HES 1-2-3-4
türbinlerinin inşaatları devam etmekte olup, bu tesislerde yıllık toplam 13,04 GWh elektrik
üretilecektir. Yıllık enerji üretim kapasitesi 2,54 GWh olan Gölcük DM-2 HES, 2,35 GWh olan
Paşadağ HES ve 2,98 GWh olan Karamürsel HES projelerinin yapımı planlanmakta olup, bu
üç tesisin toplam üretim kapasitesi 7,87 GWh olacaktır (URL-50).
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
T ABLO 55. K OCAELİ GÜNEŞ ENERJİ SANTRALLERİ PROFİLİ
Biyogaz Enerji Santralleri (BES): Atık su arıtma işleminin yan ürünü olarak ortaya
çıkan arıtma çamurları maliyet ve verimlilik açısından kurumsal olarak engel
oluşturmaktadır. Arıtma tesislerinde biriken bu çamurların bertarafı maliyetli olmaktadır.
Atık su arıtma tesislerini verimli biçimde çalıştırabilmenin en temel koşulu çamurların
tesisten zamanında ve yeterli miktarda çekilmesidir.
Kullar ve Gebze atık su arıtma tesisleri sahasında 2 adet çamur yakma tesisi inşaatı
tamamlanmış olup, Kullar Çamur Yakma Tesisi 2018 yılında devreye alınmıştır. Arıtma
çamurları aynı zamanda biyokütle olarak nitelenen, belirli bir kalorifik değere sahip ve
enerji üretimi için kullanılabilen hammaddelerdir. Bu sebeple çamur yakma tesisleri aynı
147
zamanda biyokütle enerji santrali (BES) olarak hizmet vermek üzere tasarlanmıştır. Her bir
tesisin çamur bertaraf kapasitesi 95 ton/gün olup, meydana gelen yanma işlemi sonucunda
açığa çıkan enerjiden elektrik üretimi yapılmaktadır. Her bir tesis yıllık 5 GWh enerji
üretimi gerçekleştirecek kapasiteye sahiptir (URL-50). Aşağıdaki tabloda Kocaeli ilinde var
olan biyokütle enerji santrallerinin ve firmaların isimleri, bulundukları ilçeler, santral
durumu ve kurulu güçleri gösterilmiştir.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
T ABLO 56. KOCAELİ BİYOKÜTLE ENERJİ SANTRALLERİ PROFİLİ
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019P; URL-61
5.5.2. Maden Alanları
Kocaeli’nde geçmiş yıllarda yapılan çalışmalarla saptanan metalik ve endüstriyel
hammadde yataklarının tamamına yakın kısmı yerleşim alanları altında kalmıştır veya bu
alanların tamamı sanayi bölgeleri olarak ilan edilen alanların altındadır.
Çimento hammaddesi olarak Dikilirkale ve Darıca yatakları ile Gebze Tavşanlı, Hereke,
Köseler, Yukarıhereke, Tavşancıl, Muallimköy, Köseler, Tepecik, Demirciler köyü ve
Mollafeneri köyleri dahilindeki dolomit yataklarının büyük bir kısmı yerleşim alanları
altında kalmıştır. Bunların yanında Karasu-Kurudere sahasında %8,3-51.6 PbS, %9,8-19.3
ZnS tenörlü geçmiş yıllarda işletilen 300.000 ton mümkün çinkoblend ile 150.000 ton galen
yatağı saptanmıştır. Gebze-Pelitli köyü sahasında ise %3-4 Cu, %25 Pb ve %8-10 Zn tenör
ve 110.000 ton jeolojik rezerve sahip bakır kurşun çinko yatağı belirlenmiş olup yatak
geçmiş yıllarda işletilmiştir.
Derince-Kavaklıtarla’da 50.000 ton görünür, 250.000 ton muhtemel, Gebze-Mudarlı’da
50.000 ton görünür 100.000 ton jeolojik(barit) BaSO4 rezervi mevcuttur. Ayrıca Gebze
Mudarlı’da %0.25 Hg tenörlü 10.000 ton muhtemel civa rezervli bir yatak geçmiş yıllarda
işletilmiştir. Kuvarsit rezervi olarak, Gebze ilçesinde, Cumaköyü, Akkilise ve Kandilli
sahalarında %94-95 SiO2, %2-2.15 Al2O3, %1,6-2.3 Fe2O3tenörlü gaz beton yapımına
uygun 12.332.183 ton görünür, 10.326.721 ton muhtemel kuvarsit rezervi mevcuttur. Bu
yatakların bir kısmı yerleşim alanları altında kalmıştır. Kandıra’da orta ve iyi kalitede
mermer yatakları geçmiş yıllarda işletilmiştir (MTA, 2005).
Kocaeli il ve ilçelerinin maden durumu dağılımı aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.
148
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 138. KOCAELİ İLİNDE BULUNAN MADEN TÜRLERİNİN DAĞILIMI
(KAYNAK : MTA, 2005)
Kocaeli ilinde var olan maden türleri, bulundukları sahalar, tenör ve rezerv alanları
aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
T ABLO 57. K OCAELİ ’NDE MADEN TÜRLERİNİN Ö ZELLİKLERİ
Maden Türü
Özellikleri
Bakır-KurşunÇinko
Barit
Bulundukları Sahalar
Tenör
Rezerv
Karasu-Kurudere Sahası
% 8.3-51.6 PbS,
% 9.8 ZnS
300.000 ton çinko,150.000 ton
galen rezervi
Gebze-Pelitli Köyü Sahası
% 3 Cu, % 25 Pb,
% 8 Zn
110.000 ton rezerv
Derince-Kavaklıtarla
Gebze-Mudarlı
Civa
Gebze (Mudarlı Köyü)
Çimento
Dilirkale ve Darıca Yatakları
hammaddeleri
K AYNAK : MTA, 2005
50.000 görünür, 250.000
muhtemel rezerv
50.000 görünür, 100.000 jeolojik
rezerv
% 0.25 Hg
10.000 ton rezerv
42.000.000 ton kil, 22.000.000
ton kireçtaşı
% 97 BaSO4
149
6. DOĞAL, TARİHİ VE KÜLTÜREL KORUMA ALANLARİ
6.1. Doğa Koruma Alanları
Kocaeli ilindeki tabiat parkları, doğal sit alanları, tabiat anıtları, yabani hayatı geliştirme
sahaları gibi biyolojik çeşitliliğin, doğal kaynakların korunmasında etkili olan doğal koruma
alanları aşağıda anlatılmıştır.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
6.1.1. Tabiat Parkları
Bitki örtüsü ve yaban hayatı özelliğine sahip, manzara bütünlüğü içinde halkın dinlenme ve
eğlenmesine uygun doğal alanlar tabiat parklarıdır. Bu alanlarda mevcut bitki örtüsünün
korunması ve tabiat parkının kaynak değerlerinin devamlılığını sağlayacak arazi kullanım
kararlarının oluşturulması gerekmektedir. Kocaeli’ndeki tabiat parklarının büyüklükleri ve
bulundukları yerler aşağıda açıklanmıştır.
Kocaeli’nde toplam 8 adet tabiat parkı bulunmaktadır.
T ABLO 58. TABLO 58. K OCAELİ T ABİAT PARKLARI VE B ÜYÜKLÜKLERİ
Tabiat Parkları
Ballıkayalar Tabiat Parkı
Beşkayalar Tabiat Parkı
Uzunkum Tabiat Parkı
Uzuntarla Tabiat Parkı
Kuzuyayla Tabiat Parkı
Gazilerdağı Tabiat Parkı
Eriklitepe Tabiat Parkı
Suadiye Tabiat Parkı
Alan Büyüklükleri (ha)
1602
1100
235
190
109
104
63
37
K AYNAK : URL-12’ den DÜZENLENMİŞTİR .
Tabiat parkları arasında en büyük alana sahip tabiat parkı, Ballıkayalar Tabiat Parkı’dır.
Ballıkayalar Tabiat Parkı: Ballıkayalar Tabiat Parkı Kocaeli İli, Gebze İlçesi içerisinde
Tavşanlı köyü yakınlarında yer almakta olup Gebze’ye 8 km, İzmit’e 39 km mesafededir.
Tabiat parkı 1603 ha’lık alana sahiptir ve Kocaeli’nin en büyük tabiat parkıdır. Derinliği 80
m bulan; genişliği ise 40 m-80 m arasında değişen ve yaklaşık 2 km uzunluğa sahip kanyon
görünümlü, dar ve derin kazılmış bir boğazdır. Farklı hayvan ve bitki türlerini içinde
barındıran 200 milyon yıllık geçmişe sahip park, karstik bir yapı özelliği taşımaktadır. Park,
trekking, kaya tırmanışı ve kamp gibi aktivitelerin gerçekleşmesine olanak sağlamaktadır
(URL-62; URL:63).
150
Beşkayalar Tabiat Parkı: Başiskele ilçesinin Aytepe köyünde yer almaktadır. Yaban
hayatı ve açık hava rekreasyonu yönünden zengin bir alandır. Yaylaları, mağaraları, çadırlı
kamp alanları ve trekking güzergahları ile de çeşitli aktivitelere olanak sağlamaktadır (URL64).
Uzunkum Tabiat Parkı: Park, Kocaeli’nin Kandıra İlçesindedir. 235 ha’lık Uzunkum
Tabiat Parkının büyük bir kısmı çam ormanlarının oluşturduğu orman ekosistemidir.
Uzunkum Tabiat Parkı rekreasyonel potansiyeli peyzaj bütünlüğü, bitki örtüsü, doğal
güzellikleri, deniz kıyı ekosistemi ve seyir özellikleri bakımından potansiyel değerlere sahip
bir alandır (URL-65).
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 139. BALLIKAYALAR GELİŞME PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 r)
Uzuntarla Tabiat Parkı: Kartepe ilçesi Uzuntarla Mevkiinde bulunan Uzuntarla Tabiat
Parkı, İzmit’e 22 km, Derince’ye 32 km, Körfez’e 37 km, Gölcük’e 38 km uzaklıktadır. Parkta
karasal ekosistem tipi bulunmaktadır ve tamamı devlet ormanıdır. Bitki örtüsü ve seyir
özellikleri açısından farklı bir doğal yapıya, yüksek rekreasyonel özelliklere sahiptir. Tabiat
Parkı içinde yerleşim alanı bulunmamaktadır (URL-66).
Kuzuyayla Tabiat Parkı: Park, Kartepe İlçesi, Maşukiye ve Derbent Beldeleri sınırları
içinde, Kartepe'nin İzmit Körfezi ve Sapanca gölünü gören kuzey kısmındadır. İstanbul,
Sakarya, Bursa illeri gibi nüfus yoğunluğunun fazla olduğu yerleşim alanlarına yakındır ve
ulaşımı kolaydır. Park, İzmit merkez ilçeye 27 km, Gölcük ilçesine 44 km uzaklıktadır. Tabiat
parkının tamamı devlet ormanıdır (URL-67.).
151
Gazilerdağı Tabiat Parkı: Gazilerdağı Tabiat Parkı Kocaeli İli Gebze İlçesi Gazilerdağı
mevkiinde yer almaktadır.
Eriklitepe Tabiat Parkı: Park, Gölcük ilçesi, Bursa sınırı mevkiinde bulunmaktadır.
Tamamı devlet ormanı arazisine kurulu Erikli Düzü Yaylası içerisinde bulunan Eriklitepe
Tabiat Parkı 63 ha alana sahip doğal yaşam alanıdır (URL-68).
Suadiye Tabiat Parkı: Park, Kartepe İlçesi Suadiye Beldesi sınırlarında; 1602 rakımlı
Kartepe’nin bitişiğinde, Marmara Körfezi ve Sapanca Gölünü gören kuzey-kuzeybatı
kısmında yer almaktadır. Suadiye Tabiat Parkı 36,978 ha’lık bir alanı kapsamaktadır. Park
kuzeyinde devlet ormanı, güneyinde Kartepe, batısında devlet ormanı ve Pazarçayırı Köyü,
doğusunda yine devlet ormanı ile çevrilidir (URL-69).
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
6.1.2. Yabani Hayatı Geliştirme Sahaları
Bu alanlar av hayvanlarının ve yaban hayvanlarının, yaban hayatının korunduğu,
geliştirildiği, av hayvanlarının yerleştirildiği, yaşama ortamını iyileştirici tedbirlerin alındığı
ve gerektiğinde özel avlanma plânı çerçevesinde avlanmanın yapılabildiği sahalara denir.
Kocaeli’nde yabani hayatı geliştirme sahası Kandıra ilçesinde bulunmaktadır ve 1.019 ha’lık
alana sahiptir (URL-70).
6.2. Kültürel Mirası Koruma Alanları
Kültürel miraslar, geçmişte oluşturulmuş; tarihe tanıklık eden insan topluluklarının fiziki ve
sosyal olarak bıraktığı izlerden oluşmaktadır. Kocaeli’ndeki tarihi süreç içinde mekânsal
olarak bırakılan izlerin bulunduğu alanlardan saptananlar aşağıda anlatılmıştır.
T ABLO 59. KOCAELİ’NDE BULUNAN SİT ALANLARININ İLÇELERE GÖRE SAYISAL DAĞILIMI
K AYNAK : K OCAELİ KÜLTÜR VARLIKLARINI K ORUMA BÖLGE KURULU , 2019
152
Kocaeli’nde sit alanları tarihi; kentsel sit ve arkeolojik olarak üç kategoridedir.
Kocaeli’ndeki toplam sit alanları 101 arkeolojik; 9 kentsel ve 1 tarihi olmak üzere 111
adettir (Kocaeli, Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, 2019). İldeki sit alanları ve
koruma alanları ile tescilli yapıların ilçelere dağılımı aşağıdaki şekillerde gösterilmiştir.
Toplam 1040 adet tescilli yapının bulunduğu ilde şekilde de görüldüğü gibi 558 adet ile
İzmit, tescilli yapının en fazla bulunduğu ilçedir. Çayırova ise tescilli yapıların en az
bulunduğu ilçedir.
T ABLO 60. K OCAELİ İ Lİ İ LÇELERE G ÖRE TESCİLLİ YAPI SAYILARI
İlçeler
Başiskele
Çayırova
Darıca
Derince
Dilovası
Gebze
Gölcük
İzmit
Kandıra
Karamürsel
Kartepe
Körfez
Toplam
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 79. KOCAELİ’NİN SİT ALANLARI HARİTASI
(KAYNAK : K OCAELİ TABİAT VARLIKLARINI KORUMA ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ , 2019’DAN DÜZENLENMİŞTİR )
Tescilli Yapı Sayısı
10
2
18
10
94
68
92
558
23
72
20
73
1040
K AYNAK : K OCAELİ KÜLTÜR VARLIKLARINI K ORUMA BÖLGE K URULU , 2019
153
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 80. KOCAELİ İLİ TESCİLLİ YAPILARIN İLÇELERE GÖRE YOĞUNLUK DAĞILIMI
(K OCAELİ KÜLTÜR VARLIKLARINI K ORUMA BÖLGE KURULU , 2019’DAN DÜZENLENMİŞTİR )
7. ÇEVRESEL SORUNLAR
7.1. Su Kirliliği
154
Kocaeli ili genelinde oluşan atık suların %99’u kolektör hatlarına bağlı olup, İzmit Körfezi’ni
çevreleyen atık su arıtma tesislerinde bertaraf edilmektedir. İzmit Körfezi’nin hassas alan
olması sebebiyle uzun havalandırmalı aktif çamur sistemine sahip tesislerin bulunduğu
Karamürsel, Gölcük, İzmit, Kartepe ve Körfez ilçelerinde azot ve fosfordan doğabilecek olası
sorunlara yönelik mevcut proseslerin ileri biyolojik arıtma sistemine çevrilmesi için gerekli
çalışmalar yapılmaktadır. Kullar ve 42 Evler Atıksu Arıtma Tesislerinin birleştirilerek ileri
biyolojik arıtmaya çevrilmesine yönelik olarak inşası tamamlanmış olan Kullar42 Evler İleri
Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisini işletme çalışmaları devam etmektedir. Dilovası İleri
Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisinin de inşaatı 2017 yılı sonunda tamamlanmıştır. Bu sayede
Kocaeli genelinde ileri biyoloji arıtmaya tabi tutulan atıksu oranının %65’e ulaşması
hedeflenmektedir (Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2017).
Denizler
Marmara Denizi
Karadeniz
Göller
Sapanca Gölü
Akarsular
Hisar Dere
Çuhahane Deresi
Sarı Dere
İzmit Körfezi
Sarımeşe Deresi
Çayırova Deresi
Namazgah Deresi
Kocadere
Dede Dere
Bağırganlı Deresi
Taşlıgeçit Deresi
Dızdız Deresi
Karga Deresi
Değirmen Deresi
Yalak Dere
K AYNAK : URL -51
g
h
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
i
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
TABLO 61. K OCAELİ ’ NDE SU K İRLİLİĞİNİN ÖNLENMESİ AMACIYLA A LINAN TEDBİRLER
Tedbirin Adı
Alıcı Ortamın Adı
a
b
c
d
e
f
7.2. Çevre Kirliliği
Kocaeli’nde çevre kirliliği konusunda en fazla şikayet kıyılardan ve sanayi alanları
çevresinden gelmektedir. Kıyıda üretim, dolum ve yükleme yapan sanayi tesislerinin ve
buraya gelen gemilerin denizde yarattığı kirliliğin en fazla dikkat çekilen konular olduğu
belirlenmiş olup diğer sanayi tesislerinin dereleri ve yakın çevrelerini katı, sıvı, gaz ve toz
atıklarla kirletmesinin, dinamit kullanan ve gürültülü üretim yapan tesislerin verdiği
rahatsızlıkların da şikayete konu olduğu saptanmıştır (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi,
2014a). Durumu gösteren şekil aşağıda verilmiştir.
155
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 142. KOCAELİ’NDE ÇEVRE KİRLİLİĞİ ŞİKAYETİ OLAN MAHALLELER
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ 2014 a)
7.3. Hava Kirliliği
156
Hava kirliliğinin/hava kalitesinin durumunu kamuoyuna açıklarken kolay anlaşılır bir
sınıflama sistemi kullanılmaktadır. Tüm dünyada yaygın olarak kullanılan, Hava Kalitesi
İndeksi (HKİ) denilen bu sınıflama sistemi ile havadaki kirleticilerin konsantrasyonlarına
göre hava kalitesini iyi, orta, kötü, tehlikeli vb. şeklinde derecelendirme yapılmaktadır.
Dünyanın pek çok ülkesinde indeks hesaplanmasında kullanılan yöntem ve kriterler, kendi
ülkelerinde uygulanan hava kalitesi standartlarına uygun şekilde oluşturulmuştur. Kocaeli
ili hava kalitesini etkileyen başlıca nedenler arasında, kent merkezine yakın konumda yer
seçen sanayi alanları, plansız gelişmeyle oluşan kentsel yığılma, fosil yakıt kullanımının
yaygın olması, Gebze ve Başiskele de bulunan çamur yakma tesisleri ve ana ulaşım aksının
kent merkezinden geçmesiyle oluşan trafik yoğunluğu sayılabilir (Kocaeli Çevre ve
Şehircilik İl Müdürlüğü, 2018).
Aşağıdaki tabloda ölçüm istasyonlarının isimleri ve istasyonlardan gelen hava kirleticileri
sonuçları verilmiştir.
T ABLO 62. K OCAELİ İ LİNDE HAVA KALİTESİ ÖLÇÜM İSTASYONLARININ YERLERİ VE ÖLÇÜLEN PARAMETRELER
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 81. KOCAELİ’NDE HAVA KİRLİLİĞİ ÖLÇÜM İSTASYONLARI DAĞILIMI
(KAYNAK : K OCAELİ ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İL MÜDÜRLÜĞÜ , 2018)
K AYNAK : K OCAELİ ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İL MÜDÜRLÜĞÜ , 2018
157
7.4. Gürültü Kirliliği
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma Şube Müdürlüğü tarafından 2018 yılında 503
adet gürültü şikâyeti için inceleme ve değerlendirme yapılmıştır. Bunun sonucunda 127
adet şikâyetin Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Kontrolü Yönetmeliği
çerçevesinde çevresel gürültü düzeyi ölçümleri yapılmıştır. 239 adet şikâyet kapsamında
ise aynı Yönetmelik çerçevesinde uyarı veya bilgilendirme yapılmış; diğer 137 şikâyet
Belediyenin ilgili birimlerine iletilmiştir. Ölçümü yapılan 127 şikâyetten 87’sinin yasal
sınırın altında; 40’ının ise yasal sınırın üstünde olduğu saptanmış ve gerekli işlemler
yapılmıştır (Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2018). Aşağıdaki şekilde Kocaeli ilinde
yapılan 10 şantiye, 42 trafik, 56 sanayi, 80 eğlence, 294 işyeri ve 21 diğer olmak üzere
toplamda 503 tane gürültü konusundaki şikâyetler verilmiştir.
Ş EKİL 144. KOCAELİ İLİNDE 2018 YILINDA GÜRÜLTÜ KONUSUNDA YAPILAN ŞİKÂYETLERİN SAYISAL
DAĞILIMI
(KAYNAK : KOCAELİ ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İ L MÜDÜRLÜĞÜ , 2018)
7.5. Görüntü Kirliliği
Şekilde, Kocaeli’nde görüntü şikâyeti olan mahalleler verilmiştir. Buna göre, bu kapsamdaki
en çok şikâyet İzmit İlçesi eski yerleşik alanından gelmiştir. Şikâyetler, deprem hasarlı ve
metruk yapılar başta olmak üzere yeni toplu konutların çevresindeki çöküntü alanları ile
trafo binalarının dış görünüşünün verdiği rahatsızlıklar konusunda olmuştur (Kocaeli
Büyükşehir Belediyesi, 2014a).
158
7.6. Atıklar
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 145. GÖRÜNTÜ KİRLİLİĞİ ŞİKÂYETİ OLAN MAHALLELER
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ 2014 a)
7.6.1. Belediye Atıkları
Kocaeli genelinde oluşan ortalama 1.750 ton/gün belediye atığı, mevzuatta belirlenen usul
ve esaslar çerçevesinde İzmit İlçesi Solaklar Mevkiinde bulunan Katı Atık Düzenli Depolama
Tesisinde bertaraf edilmektedir. Belediye atıklarından kaynaklı sızıntı suları, 500 m3/ gün
kapasiteli, Membran Biyoreaktör (MBR) + Nanofiltrasyon (NF) prosesli arıtma tesisinde
arıtılmaktadır. Tesis çıkış suyu İSU Atık Suların Kanalizasyona Deşarj Yönetmeliği’nde yer
alan parametre ve sınır değerlerde kanalizasyon hattına verilmektedir. Dilovası Düzenli
Depolama Tesisinin 05.06.2017 tarihinde atık alımı durdurulmuştur. Bugün Kocaeli’nde
toplamda 2 tane ikinci sınıf depolama tesisi bulunmaktadır (Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl
Müdürlüğü, 2018).
Tabloda, Kocaeli ilinde var olan katı atık bertaraf tesislerinin bulundukları ilçeler ve
bertaraf edilen atık miktarları gösterilmektedir.
159
TABLO 63. KOCAELİ ’ NDE KATI ATIK BERTARAF TESİSLERİ
Katı Atık Bertaraf Tesisleri
Solaklar Mevkii/İzmit 2. Sınıf Depolama
Tesisi Kapasite:264,842 m2
İlçe
Başiskele
Derince
Gölcük
İzmit
Kandıra
Karamürsel
Kartepe
Körfez
Karamürsel
Gebze Aktarma
Toplam
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Çiçektepe Mevkii/Dilovası 2. Sınıf
Depolama Tesisi Kapasite:66.000 m2
Çayırova
Darıca
Dilovası
Gebze
Toplam
Belediye Atığı (Genel Toplam)
K AYNAK : K OCAELİ ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İL MÜDÜRLÜĞÜ , 2018
Miktar (kg)
33678
42208
48479
130665
17304
17268
40204
47751
2732
132760
513047
16264
21972
6989
47353
92.578
605625
7.6.2. Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklar
İl sınırlarında 2018 yılı içerisinde 5 adet hafriyat dolgu sahası faaliyete açılmıştır. Aynı yıl
içerisinde 7 adet sahanın dolgu çalışması tamamlanarak ağaçlandırma çalışması bitmiştir.
Kocaeli sınırlarında 2019 yılı itibari ile 12 adet hafriyat dolgu sahası faaliyete devam
etmektedir. Yıl içerisinde hafriyat dolgu sahalarında 8.225.447 ton hafriyat bertarafı
yapılmıştır (Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2018). Ayrıntılar aşağıdaki tabloda
verilmiştir.
T ABLO 64. K OCAELİ İ LÇELERE GÖRE BERTARAF A LANLARI VE BERTARAF MİKTARLARI
Alanın Adı
Gebze Kirazpınar-Pelitli Rehabiliteye Hazırlık Maksatlı Dolgu Alanı
Gebze Kirazpınar Far Rehabiliteye Hazırlık Maksatlı Dolgu Alanı
Sepetçiler Rehabiliteye Hazırlık Maksatlı Dolgu Alanı
Alikahya Rehabiliteye Hazırlık Maksatlı Dolgu Alanı
Bayraktar Rehabiliteye Hazırlık Maksatlı Dolgu Alanı
İzmit Arızlı Rehabiliteye Hazırlık Maksatlı Dolgu Alanı
Doğantepe Özel Orman Alanı
Yavuz Sultan Selim Rehabiliteye Hazırlık Maksatlı Dolgu Alanı
İrşadiye Rehabiliteye Hazırlık Maksatlı Dolgu Alanı
Hereke Rehabiliteye Hazırlık Maksatlı Dolgu Alanı
Eşme-Ahmediye Rehabiliteye Hazırlık Maksatlı Dolgu Alanı
Dereköy Rehabiliteye Hazırlık Maksatlı Dolgu Alanı
K AYNAK : K OCAELİ ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İL MÜDÜRLÜĞÜ , 2018
İlçe
Gebze
Gebze
İzmit
İzmit
İzmit
İzmit
Başiskele
Körfez
Gölcük
Körfez
Kartepe
Karamürsel
Kapasite (m2)
10.152.195
1.374.553
278.747
304.638
95.503
133.319
601
600
166.63
111.959
159.614
55.1
7.6.3. Ambalaj Atıkları
160
Büyükşehir Belediyesi tarafından koordine edilen ambalaj atıklarının (kâğıt, karton, plastik,
metal, ahşap, cam vb.) kaynağında ayrı toplanması çalışmaları, İlçe Belediye Başkanlıkları
ile lisanslı toplama ayırma tesisleri arasında imzalanan protokoller dâhilinde il sınırlarını
kapsayacak şekilde 2009 yılı ikinci yarısından itibaren yürütülmektedir. İlçe Belediye
Başkanlıklarınca hazırlanan ve Bakanlık tarafından onaylanan Ambalaj Atıklarının Yönetimi
Uygulama Planları kapsamında yürütülen çalışmalarda belirlenen bölgelere yerleştirilen
konteynırlarda biriktirilen ambalaj atıkları, lisanslı firmalara ait toplama araçları ile
toplanarak ayırma tesislerinde kategorilerine göre ayrıştırılmakta ve buradan da lisanslı
geri dönüşüm tesislerine nakledilmektedir (Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2018).
T ABLO 65. K OCAELİ 'NDE TOPLANAN AMBALAJ ATIKLARI VE GERİ K AZANIM MİKTARLARI
Tabloda Kocaeli ilinde ortaya çıkan ambalaj atıklarının türleri, miktarları ve gezi kazanma
işleminden sonra ortaya çıkan atık miktarları gösterilmektedir.
7.6.4. Tıbbi Atıklar
Sağlık kurum ve kuruluşlarında oluşan patolojik ve kesici-delici atıklar olarak tanımlanan
tıbbi atıklar, Büyükşehir Belediyesi tarafından hazırlanan Tıbbi Atık Yönetim Planı
kapsamında lisanslı tıbbi atık taşıma araçları ile (özel giydirilmiş ve tartım cihazı bulunan
kapalı kasa kamyonetler) sterilizasyon tesisine (140 °C sıcaklık, 5 Bar basınç ve 45 dakikalık
şarj süresi) taşınmakta ve sterilize edildikten sonra evsel atık niteliğine dönüşen bu atıklar
Katı Atık Bertaraf Tesisinde bertaraf edilmektedir (Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,
2018).
7.6.5. Gemi Atıkları
Gemilerin normal faaliyetlerinden kaynaklanan atıkların deniz ortamına verilmesinin
önlenmesi amacıyla gemilerden atıkların alınması, depolanması ve bertaraf tesislerine
taşınması ile ilgili iş ve işlemler; 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu, Gemilerden Atık
Alınması ve Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda hazırlanan ve Çevre
ve Orman Bakanlığı tarafından onaylanan Gemilerden Kaynaklanan Atıkların Yönetim Planı
çerçevesinde Büyükşehir Belediyesi (İZAYDAŞ) tarafından yürütülmektedir (Kocaeli Çevre
ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2018).
Atıklar gemi ile toplanmakta ve İZAYDAŞ tarafından işletilen Derince Liman İşletmesi
içerisindeki Atık Kabul Tesisi’ne nakledilmektedir. Petrol ve petrol türevli atıklar, ön
işlemden (seperasyon işlemi) geçirildikten sonra açığa çıkan atık yağlar bertaraf edilmek
üzere İZAYDAŞ Tesislerine; atık sular ise tanklarda biriktirilerek kara araçları ile bertaraf
edilmek üzere Atık su Arıtma Tesisine; çöpler (evsel atıklar) evsel atık taşıma araçları ile
bertaraf edilmek üzere Katı Atık Bertaraf Tesisleri’ne nakledilmektedir (Kocaeli Valiliği,
2013).
7.6.6. Tehlikeli Atıklar
Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nde belirtilen eşik değerlerin üzerinde değerlere
sahip olan atıklara tehlikeli atık denilmektedir. Tehlikeli atıkların beyanı, taşınması,
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ambalaj Cinsi
Toplanan Ambalaj Atığı Miktarı (kg) Geri Kazanılan Ambalaj Atığı
Miktarı (kg)
Plastik
13.762.620
41.370.533
Metal
242.364
299.72
Kompozit
196.59
33.3
Kâğıt Karton
67.252.540
4.152.557
Cam
27.434.480
25.155.000
Ahşap
15.077.298
19.007.151
Karışık
66.422.447
0
Tekstil
6.66
30.58
Toplam
190.394.999
90.048.841
K AYNAK : K OCAELİ ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İL MÜDÜRLÜĞÜ , 2018
161
bertarafı yönetmelikte belirtilen usullere uygun olarak gerçekleştirilmektedir (Kocaeli
Valiliği, 2013).
7.6.7. Atık Piller
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Atık pillerin çevreye zarar verecek şekilde doğrudan veya dolaylı olarak alıcı ortama
verilmesinin önlenmesi için evsel ve diğer atıklardan ayrı toplanması, taşınması ve geri
kazanılması amacıyla Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği kapsamında
Büyükşehir Belediyesi, İlçe Belediyeleri, Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş kuruluş
Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği İktisadi İşletmesi (TAP) ve atık pillerin
türlerine göre ayrıştırılması iş ve işlemlerini yürüten ve Bakanlıktan çevre izin ve lisanslı
firma arasında imzalanan protokoller kapsamında çalışmalarını sürdürmektedir (Kocaeli
Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2018).
8. AFET RİSKLİ ALANLAR
8.1. Risk Alanları
Deprem tehlike haritası risk haritası değildir. Risk haritası olması için bu tehlike haritası
üzerinde yapıların, nüfusun deprem anında etkilenme durumunu bilmek; ekonomik
kayıpları saptamak ve depremin çevreye vereceği zararları hesaplayıp bu zarar ve kayıp
sonuçlarını gösteren harita oluşturmak gerekmektedir (URL-71). Aşağıda Türkiye’nin
deprem riski haritası verilmiştir.
TR42 Düzey 2 bölgesi yüksek sismik aktivite göstermekte olan Kuzey Anadolu Fay (KAF)
hattı üzerinde yer almaktadır ve bölgede çok sayıda diri fay hattı bulunmaktadır (Marmara
Deprem Raporu, 1999). Son yüzyılda bu fay üzerinde 7 büyük deprem meydana gelmiştir.
Büyük bir bölümü 1. Derece deprem bölgesi üzerinde yer alan TR42 Düzey 2 Bölgesi’nde
1999 yılında 7,4 büyüklüğündeki ve Gölcük merkezli 17 ağustos Marmara depremi ile 7,2
büyüklüğündeki Düzce depremleri gerçekleşmiştir (Doğu Marmara Kalkınma Ajansı, 2015).
162
Ş EKİL 146. TÜRKİYE DEPREM RİSKİ HARİTASI
(KAYNAK: URL-71’ DEN DÜZENLENMİŞTİR )
Şekilde, TR42 Bölgesi’nin deprem haritası verilmiştir. Buna göre, Bölge’nin doğusuna
gidildikçe geçmişte yaşanan depremlerin sıklığı da göz önünde bulundurularak her an
depreme hazırlıklı olma gereği ortaya çıkmaktadır.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 147. TR42 BÖLGESİ DEPREM HARİTASI
(KAYNAK : DOĞU MARMARA KALKINMA AJANSI , 2015)
163
Ş EKİL 148. KOCAELİ İLİ DEPREM RİSKİ HARİTASI
(KAYNAK: URL-72’ DEN DÜZENLENMİŞTİR )
Kocaeli deprem haritasına göre, Kocaeli İl Merkezi ve Gebze, Derince, Kartepe, Başiskele,
Gölcük, Karamürsel, Dilovası, Körfez, Darıca, Çayırova ilçeleri 1.derece deprem riski
bölgesinde; Kandıra ilçesi ise 2.derece deprem riski bölgesinde yer almaktadır.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİLDE , K OCAELİ İL VE İLÇELERİNİN İÇİNDE BULUNDUKLARI HOLOSEN FAYI , KUVATERNER FAYI , DİRİ FAY HATTI ,
OLASI KUVATERNER FAY HATLARI GÖSTERİLMİŞTİR .
Ş EKİL 149. K OCAELİ FAY HATLARI DAĞILIM G ÖSTERİMİ
(KAYNAK : MTA, 2005)
164
Ş EKİL 150. KOCAELİ FAY HATLARI DAĞILIMI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019S )
8.2. Toplanma Alanları
Kocaeli deprem bölgesinde bulunduğundan toplanma alanları; bunların toplam ve kişi
başına büyüklükleri önemlidir. Aşağıdaki tabloda Kocaeli ili toplanma alanlarının ilçelere ve
büyüklüklerine göre dağılımı verilmiştir. Aşağıdaki şekilde Kocaeli il ve ilçelerinin toplanma
alanları verilmiştir. Haritada ilçe bazında kişi başına düşen toplam büyüklükler (m 2) için
aralıklar belirlenerek renklendirilmiştir.
Toplanma Alanı
İlçe Adı
Sayısı
Başiskele
22
Çayırova
10
Darıca
26
Derince
28
Dilovası
9
Gebze
40
Gölcük
51
İzmit
66
Kandıra
6
Karamürsel
19
Kartepe
10
Körfez
45
Toplam
332
K AYNAK : URL-73.
Toplam Kapsama Alanı
(m²)
84,233
19,704
73,572
163,145
27,781
236,999
230315
234,452
44589
90700
45588
176288
1.371.480
Toplanma Alanı (m²/kişi)
0,86
0,15
0,362
1,15
0,58
0,64
1,41
0,65
0,87
1,60
0,39
1,06
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
T ABLO 66. K OCAELİ İ Lİ T OPLANMA A LANLARININ İLÇELERE VE BÜYÜKLÜKLERİNE G ÖRE DAĞILIMI
165
Ş EKİL 151. KOCAELİ İLİ TOPLANMA ALANLARI HARİTASI
(KAYNAK : KOCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ 2019S ’ DEN ALINAN VERİLERDEN DÜZENLENMİŞTİR )
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Deprem riski yüksek olan ve şiddetli depremler yaşamış olan İzmit ve Gölcük ilçelerinin
toplanma alanları aşağıdaki şekillerde gösterilmiştir. Buna göre İzmit’in toplanma alanı
sayısı düşüktür.
Ş EKİL 152. İZMİT İLÇESİ TOPLANMA ALANLARI
(KAYNAK : KOCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ 2019S ’ DEN ALINAN VERİLERDEN DÜZENLENMİŞTİR )
166
Ş EKİL 153. GÖLCÜK İLÇESİ TOPLANMA ALANLARI
(KAYNAK : KOCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ 2019S ’DEN ALINAN VERİLERDEN DÜZENLENMİŞTİR )
9. ÜST ÖLÇEKLİ PLANLAR
Kocaeli’ni kapsayan üst ölçekli planların başında Doğu Marmara 2014 – 2023 Bölge Planı
ve Kocaeli Doğa Turizmi Master Planı gelmektedir. Ancak bu planlar daha çok Bölgenin ve
İlin analizi niteliğinde olduğundan ve bu kitap Bölgeye ve İle ilişkin ayrıntılı analizler
içerdiğinden bu başlık altında ayrıca verilmemişlerdir. Ancak doğrudan Kocaeli’ni kapsayan
ve plan kararları içeren üst ölçekli planlar ilgili, planları ve raporları incelenerek aşağıda
anlatılmıştır.
Bu plana ilişkin bilgiler, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Çevre Düzeni ve Nazım İmar Planı
Araştırma Raporu (Bkz. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, 2006) ve Kocaeli Büyükşehir
Belediyesi 1/50.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı Araştırma Raporu’ndan (Bkz. Kocaeli
Büyükşehir Belediyesi, 200ö) derlenerek aktarılmıştır.
9.1.1. Planlamayı Yönlendiren Kriterler
1/50.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı, Kocaeli il mülki sınırları ile örtüşen Büyükşehir
Belediye sınırları kapsamında hazırlanmıştır. Bu plan, İmar Mevzuatı, ilgili yönetmelikleri
ve Şehircilik İlke ve esaslarına uygun olarak üretilmiştir. Plan kapsamında gerçekleştirilen
çalışmaların genel hedefleri aşağıda verilmiştir.
1. Plan kapsamında arazi kullanımı, yerleşme ve yapılaşmanın plan, fen, sanat,
sağlık ve çevre şartlarına uygun oluşmasını sağlamak; afet etkilerinin azaltılması
ve doğal, tarihi, kültürel çevrenin ve ekolojik sistemlerin korunması, yaşatılması
ve geliştirilmesi,
2. Ekonomik, doğal, tarihsel verilere dayalı çok nitelikli özellikler taşıyan Kocaeli ili
için vizyon geliştirilmesi,
3. Planlama ile genel olarak bölge planı kararlarına uygun olarak, bugünün ve
geleceğin kuşaklarının sağlık ve yaşam standartlarının arttırılması
doğrultusunda, yaşama, çalışma, dinlenme eylemleri ile tarım, sanayi, hizmetler
sektörleri ile faaliyetlerin tamamındaki eylemleri içeren mekânın sağlık ve çevre
şartlarına uygun oluşması; ayrıca kırsal ve kentsel alanda arazinin ve doğal
kaynakların en uygun şekilde korunması, kullanılması ve geliştirilmesi.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
9.1. Kocaeli 1/50.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı
Plan hazırlanırken amaçlanan stratejiler “Sürdürülebilir, yaşanabilir bir çevre
oluşturulması ile tarımsal, turistik, tarihsel kimliğinin korunması, koruma kullanma
dengesinin sağlanması ve Türkiye’nin kalkınma politikası kapsamında sektörel gelişme
hedeflerine uygun olarak belirlenen planlama ilkeleri doğrultusunda sağlıklı gelişme ve
büyüme hedeflerini sağlamak” şeklinde belirtilmiştir.
167
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 154. KOCAELİ 1/50.000 ÖLÇEKLİ ÇEVRE DÜZENİ PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006)
168
Ş EKİL 155. KOCAELİ 1/50.000 ÖLÇEKLİ ÇEVRE DÜZENİ PLANI GÖSTERİMLERİ
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006)
9.1.2. Projeksiyonlar
Nüfus Projeksiyonları: Kocaeli 1/50.000 Çevre Düzeni Planı nüfus projeksiyonları
yapılırken, planlama alanı 4 ayrı bölgeye ayrılmıştır. İzmit, Derince ve Körfez ilçeleri Merkez
ilçeye dahil edilerek, Kandıra, Gölcük ve Karamürsel ilçelerine ait kentsel ve kırsal nüfus
projeksiyonu dört ayrı yöntem ile hesaplanmış ve ortalama nüfus değerleri tahmin
edilmiştir. Bu bölümde yer alan kırsal alan nüfus projeksiyonları, planlama alanı içinde
bulunan ilçelerin, çalışma alanı sınırlarında kalan kırsal alanlarını kapsamaktadır. Bu
nedenlerle tüm planlama alanının 2025 yılı projeksiyon hesaplamaları elde edilmiştir. Bu
projeksiyonlar,
a. Her ilçe merkezi için toplam kentsel ve kırsal nüfusun hesaplanması,
b. Tüm il bazında toplam kentsel ve kırsal nüfusun hesaplanması,
amacıyla yapılmıştır.
Yapılan nüfus projeksiyonlarında özellikle Gebze ilçesinin kentsel nüfus artışı dikkat
çekmektedir. Projeksiyonlarda, son yıllarda kentsel nüfus artış oranının yükselmekte
olduğu görünmektedir. Göç, nüfus artışının en önemli etkenidir. Göç olgusunu en çok
tetikleyen faktör İstanbul Metropolünün hızla büyümesidir. Gelecek yıllarda özellikle
İstanbul ilinde kapasite nüfusun doygunluğa ulaşması ile öncelikle Kocaeli ili olmak üzere
İstanbul’a komşu Gebze İlçesi ve diğer komşu bölgeleri göç artışından etkilenecektir.
T ABLO 67. MERKEZ İ LÇE YILLARA , YERLEŞMELERE VE YÖNTEMLERE G ÖRE NÜFUS PROJEKSİYONU
Merkez İlçe Toplam Nüfus Projeksiyonu
Yıllar
Üssel Yöntem
Ekk. Yöntem
Bf. Yöntem
2005
668,936
646,827
667,457
2010
777,390
711,665
773,957
2015
903,429
776,504
897,449
2020
1,049,901
841,342
1,040,647
2025
1,220,122
906,181
1,206,693
Merkez İlçe Kentsel Nüfus Projeksiyonu
Yıllar
Üssel Yöntem
Ekk. Yöntem
Bf. Yöntem
2005
446,673
409,525
445,337
2010
532,159
452,002
528,979
2015
634,005
494,479
628,330
2020
755,342
536,956
746,342
2025
899,902
579,433
886,518
Merkez İlçe Kırsal Nüfus Projeksiyonu
Yıllar
Üssel Yöntem
Ekk. Yöntem
Bf. Yöntem
2005
230,632
235,012
230,290
2010
260,769
257,046
259,996
2015
294,844
279,081
293,534
2020
333,372
301,115
331,399
2025
376,934
323,150
374,147
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
Arit. Yöntem
639,871
704,130
768,389
832,648
896,907
Ortalama
655,773
741,786
836,443
941,135
1,057,476
Arit. Yöntem
421,044
467,169
513,293
559,417
605,541
Ortalama
430,645
495,077
567,527
649,514
742,849
Arit. Yöntem
222,934
241,891
260,847
279,803
298,759
Ortalama
229,717
254,926
282,076
311,422
343,248
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
c. Yapılan tüm projeksiyonların karşılaştırılarak sonuç nüfus değeri elde edilmesi
169
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
T ABLO 68. GEBZE İ LÇESİ YILLARA , YERLEŞMELERE VE YÖNTEMLERE G ÖRE NÜFUS PROJEKSİYONU
170
Gebze İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonu
Yıllar
Üssel Yöntem
Ekk. Yöntem
Bf. Yöntem
Arit. Yöntem
Ortalama
2005
590,237
503,242
583,904
498,553
543,984
2010
825,676
583,248
808,053
575,173
698,038
2015
1,155,031
663,255
1,118,249
651,794
897,082
2020
1,615,762
743,262
1,547,522
728,414
1,158,740
2025
2,260,274
823,269
2,141,586
805,035
1,507,541
Gebze İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonu
Yıllar
Üssel Yöntem Ekk. Yöntem
Bf. Yöntem
Arit. Yöntem
Ortalama
2005
371,864
302,705
366,703
302,279
335,888
2010
545,523
352,616
530,486
351,072
444,924
2015
800,279
402,526
767,419
399,864
592,522
2020
1,174,005
452,437
1,110,176
448,656
796,318
2025
1,722,260
502,347
1,606,019
497,448
1,082,019
Gebze İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonu
Yıllar
Üssel Yöntem
Ekk. Yöntem
Bf. Yöntem
Arit. Yöntem
Ortalama
2005
222,524
195,943
220,867
196,273
208,902
2010
293,965
225,120
289,603
224,102
258,198
2015
388,343
254,298
379,730
251,930
318,575
2020
513,020
283,476
497,906
279,758
393,540
2025
677,725
312,654
652,860
307,586
487,706
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
T ABLO 69. GÖLCÜK İ LÇESİ Y ILLARA , YERLEŞMELERE VE YÖNTEMLERE G ÖRE NÜFUS P ROJEKSİYONU
Gölcük İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonu
Yıllar
Üssel Yöntem
Ekk. Yöntem
2005
118,978
133,211
2010
131,542
143,626
2015
145,432
154,041
2020
160,788
164,456
2025
177,766
174,871
Gölcük İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonu
Yıllar
Üssel Yöntem
Ekk. Yöntem
2005
58,779
70,144
2010
61,928
73,807
2015
65,246
77,470
2020
68,741
81,133
2025
72,424
84,796
Gölcük İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonu
Yıllar
Üssel Yöntem
Ekk. Yöntem
2005
61,238
63,066
2010
72,360
69,817
2015
85,503
76,569
2020
101,032
83,320
2025
119,382
90,072
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
Bf. Yöntem
118,860
131,280
144,998
160,150
176,884
Arit. Yöntem
116,272
124,929
133,585
142,242
150,899
Ortalama
121,830
132,844
144,514
156,909
170,105
Bf. Yöntem
58,763
61,894
65,193
68,667
72,326
Arit. Yöntem
58,250
60,710
63,170
65,630
68,090
Ortalama
61,484
64,585
67,770
71,043
74,409
Bf. Yöntem
61,071
71,967
84,807
99,937
117,767
Arit. Yöntem
58,022
64,219
70,415
76,612
82,809
Ortalama
60,849
69,591
79,323
90,225
102,508
Kandıra İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonu
Yıllar
Üssel Yöntem
Ekk. Yöntem
2005
53,519
52,771
2010
54,642
53,688
2015
55,790
54,605
2020
56,961
55,522
2025
58,157
56,439
Kandıra İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonu
Yıllar
Üssel Yöntem
Ekk. Yöntem
2005
14,124
13,321
2010
15,781
14,348
2015
17,632
15,375
2020
19,700
16,402
2025
22,011
17,429
Kandıra İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonu
Yıllar
Üssel Yöntem
Ekk. Yöntem
2005
39,700
39,449
2010
39,622
39,339
2015
39,545
39,229
2020
39,468
39,118
2025
39,391
39,008
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
Bf. Yöntem
53,516
54,638
55,782
56,951
58,145
Arit. Yöntem
53,460
54,502
55,544
56,586
57,628
Ortalama
53,317
54,368
55,430
56,505
57,592
Bf. Yöntem
14,107
15,742
17,568
19,605
21,878
Arit. Yöntem
13,761
14,881
16,001
17,121
18,241
Ortalama
13,828
15,188
16,644
18,207
19,890
Bf. Yöntem
39,700
39,622
39,545
39,468
39,391
Arit. Yöntem
39,699
39,621
39,543
39,465
39,387
Ortalama
39,637
39,551
39,465
39,380
39,294
T ABLO 71. KARAMÜRSEL İ LÇESİ Y ILLARA , YERLEŞMELERE VE YÖNTEMLERE G ÖRE NÜFUS P ROJEKSİYONU
Karamürsel İlçesi Toplam Nüfus Projeksiyonu
Yıllar
Üssel Yöntem
Ekk. Yöntem
2005
50,474
52,855
2010
52,521
54,248
2015
54,650
55,642
2020
56,865
57,036
2025
59,170
58,429
Karamürsel İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonu
Yıllar
Üssel Yöntem
Ekk. Yöntem
2005
34,748
34,272
2010
41,134
37,816
2015
48,694
41,360
2020
57,644
44,905
2025
68,239
48,449
Karamürsel İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonu
Yıllar
Üssel Yöntem
Ekk. Yöntem
2005
17,741
18,316
2010
16,431
16,111
2015
15,217
13,907
2020
14,094
11,703
2025
13,053
9,499
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
Bf. Yöntem
50,467
52,504
54,624
56,829
59,124
Arit. Yöntem
50,226
51,945
53,663
55,381
57,099
Ortalama
51,006
52,804
54,645
56,528
58,456
Bf. Yöntem
34,651
40,906
48,289
57,006
67,295
Arit. Yöntem
32,898
36,443
39,987
43,532
47,077
Ortalama
34,142
39,075
44,583
50,772
57,765
Bf. Yöntem
17,730
16,411
15,190
14,060
13,014
Arit. Yöntem
17,329
15,502
13,676
11,849
10,023
Ortalama
17,779
16,114
14,498
12,926
11,397
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
T ABLO 70. KANDIRA İLÇESİ YILLARA , YERLEŞMELERE VE Y ÖNTEMLERE G ÖRE NÜFUS PROJEKSİYONU
171
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
T ABLO 72. K OCAELİ İ Lİ YILLARA , Y ERLEŞMELERE VE Y ÖNTEMLERE G ÖRE NÜFUS PROJEKSİYONU
Kocaeli Toplam Nüfus Projeksiyonu
Yıllar
Üssel Yöntem
Ekk. Yöntem
2005
1,442,919
1,388,906
2010
1,726,259
1,546,477
2015
2,065,238
1,704,047
2020
2,470,781
1,861,618
2025
2,955,958
2,019,188
Kocaeli Kentsel Nüfus Projeksiyonu
Yıllar
Üssel Yöntem
Ekk. Yöntem
2005
897,688
834,467
2010
1,109,686
935,989
2015
1,371,749
1,037,511
2020
1,695,702
1,139,033
2025
2,096,158
1,240,555
Kocaeli Kırsal Nüfus Projeksiyonu
Yıllar
Üssel Yöntem
Ekk. Yöntem
2005
556,110
551,785
2010
640,048
607,434
2015
736,655
663,084
2020
847,844
718,733
2025
975,815
774,382
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
Bf. Yöntem
1,438,396
1,715,454
2,045,877
2,439,946
2,909,918
Arit. Yöntem
1,358,382
1,510,678
1,662,975
1,815,271
1,967,568
Ortalama
1,407,151
1,624,717
1,869,534
2,146,904
2,463,158
Bf. Yöntem
893,772
1,100,026
1,353,876
1,666,307
2,050,837
Arit. Yöntem
828,232
930,274
1,032,315
1,134,356
1,236,397
Ortalama
863,540
1,018,994
1,198,863
1,408,849
1,655,987
Bf. Yöntem
555,032
637,569
732,380
841,290
966,396
Arit. Yöntem
534,257
585,334
636,410
687,487
738,564
Ortalama
549,296
617,596
692,132
773,839
863,789
T ABLO 73. YERLEŞİMLERİN TOPLAM NÜFUSLARININ Y ÖNTEMLERE G ÖRE T OPLAM NÜFUS PROJEKSİYONU
Yöntem
Üssel Yöntem Ekk. Yöntem
Bf. Yöntem
Arit. Yöntem
Merkez İlçe
1,220,122
906,181
1,206,693
896,907
Gebze İlçesi
2,260,274
823,269
2,141,586
805,035
Gölcük İlçesi
177,766
174,871
176,884
150,899
Kandıra İlçesi
58,157
56,439
58,145
57,628
Karamürsel İlçesi
59,170
58,429
59,124
57,099
Toplam
3,775,489
2,019,189
3,642,432
1,967,568
Kocaeli Toplam
2,955,958
2,019,188
2,909,918
1,967,568
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ İMAR VE ŞEHİRCİLİK D AİRE BAŞKANLIĞI , 2006
Yerleşim
Ortalama
1,057,476
1,507,541
170,105
57,592
58,456
2,851,170
2,463,158
T ABLO 74. YERLEŞİMLERİN KENTSEL NÜFUSLARININ Y ÖNTEMLERE G ÖRE T OPLAM NÜFUS PROJEKSİYONU
Yöntem
Üssel Yöntem Ekk. Yöntem Bf. Yöntem Arit. Yöntem
Merkez İlçe
899,902
579,433
886,518
605,541
Gebze İlçesi
1,722,260
502,347
1,606,019
497,448
Gölcük İlçesi
72,424
84,796
72,326
68,090
Kandıra İlçesi
22,011
17,429
21,878
18,241
Karamürsel İlçesi
68,239
48,449
67,295
47,077
Toplam
2,784,836
1,232,454
2,654,036
1,236,397
Kocaeli Toplam
2,096,158
1,240,555
2,050,837
1,236,397
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
Yerleşim
172
Ortalama
742,849
1,082,019
74,409
19,890
57,765
1,976,932
1,655,987
T ABLO 75. YERLEŞİMLERİN KIRSAL NÜFUSLARININ Y ÖNTEMLERE G ÖRE TOPLAM NÜFUS PROJEKSİYONU
Yöntem
Üssel Yöntem Ekk. Yöntem Bf. Yöntem Arit. Yöntem
Merkez İlçe
376,934
323,150
374,147
298,759
Gebze İlçesi
677,725
312,654
652,860
307,586
Gölcük İlçesi
119,382
90,072
117,767
82,809
Kandıra İlçesi
39,391
39,007
39,391
39,387
Karamürsel İlçesi
13,053
9,499
13,014
10,023
Toplam
1,226,485
774,382
1,197,179
738,564
Kocaeli Toplam
975,815
774,382
966,396
738,564
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
Yerleşim
Ortalama
343,248
487,706
102,508
39,294
11,397
984,153
863,789
T ABLO 76. K OCAELİ ’NİN Y ÖNTEMLERE GÖRE TOPLAM NÜFUS PROJEKSİYONU
Ortalama
1,976,932
984,153
2,961,085
2,463,158
Ş EKİL 156. KOCAELİ İLİ 2005-2025 YILLARI ARASI NÜFUS PROJEKSİYON HARİTASI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006)
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Yöntem
Üssel Yöntem Ekk. Yöntem Bf. Yöntem Arit. Yöntem
Kentsel Nüfus
2,784,836
1,232,454
2,654,036
1,236,397
Kırsal Nüfus
1,226,485
774,382
1,197,179
738,564
Kırsal-Kentsel Nüfus
4,011,321
2,006,836
3,851,215
1,974,961
İl Nüfusu
2,955,958
2,019,188
2,909,918
1,967,568
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
Yerleşim
173
Yukarıda tablolarda göründüğü gibi hesaplanan ortalama projeksiyon nüfusu 2.463.942’dir.
Ancak Kocaeli ilinin gelecek yıllarda yaşayacağı nüfus hareketleri incelenirken salt
Büyükşehir Belediyesi sınırları kapsamında irdelenmesi hatalı sonuçlar ortaya çıkaracaktır.
Kocaeli’nin gelecek yıllarda sahip olacağı nüfus artışı, bölgesel makro formunu doğrudan
etkileyecektir. Kocaeli kentsel alanı İstanbul ve Bursa’nın oluşturduğu dev şehir
kapsamında değerlendirildiğinde Kocaeli ilinin gelecek yıllarda alacağı nüfus değerleri,
kentin geçmiş yıllardaki nüfus değerlerinden yola çıkılarak yapılan projeksiyonların dışında
Bursa ve İstanbul Metropoliten alanlarını da dikkate alan bir değerlendirme kapsamında
olmalıdır. Bu nedenle öneri minimum planlama nüfusu 3.600.000 olarak belirlenmiştir.
Sektörel Projeksiyonlar: Mevcut alt ölçek Planların Kapasite Nüfusu = 3.345.000 kişi
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
olarak kabul edilmiştir. Sanayide çalışan sayısı 2000 yılı verilerine göre hesaplanmıştır
(3345000X41,7X0.20,02). 2000 yılında 100.668 sanayi çalışanı 4.207 ha alanda
çalıştığından 1 ha alanda 28.52 kişi çalışmaktadır. Sanayi Bakanlığı ve DPT standardı ise
Organize Sanayi Bölgeleri için 100 kişi/ha olarak belirlenmiştir.
2025 öneri yılında toplam 428.400 kişilik bir istihdam sayısı bulunan imalat sektörü için
günümüz şartlarında 428.400/28.52 = 15.021 ha alan gerekmektedir.
2025 yılı DPT standartlarına göre gereken alan; 1/25.000 ölçekli planlarda alt ölçek
planlara kıyasla doğruluk oranının %65 olacağı varsayılırsa en az 428.400/65 = 6591 ha
çalışma alanı gerekmektedir.
T ABLO 77. 2025 YILI DPT S TANDARTLARINA G ÖRE GEREKLİ SEKTÖREL ÇALIŞMA A LANLARI
Sektörler
1980
Tarım
Sanayi
Hizmetler
Toplam
İl Nüfusu
Bağımlılık
Oranı
72.717
57.407
87.427
217.551
596,899
Oran
(%)
33,43
26,39
40,19
100,00
1990
113.27
81.727
151.791
346.788
936,163
36,45
Oran
(%)
32,66
23,57
43,77
100,00
2000
196.348
100.668
205.934
502.95
1,206,085
37,04
Oran
2025
(%)
39,04
151.2
20,02
428.4
40,95
680.4
100,00 1.260.000
3,600,000
41,70
Oran
(%)
12
34
54
100
35
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
T ABLO 78. P LANLAMA A LANI 2025 YILI TARIM SEKTÖRÜ PROJEKSİYONU
Yıllar
Üssel Yöntem
Ekk. Yöntem
2005
253.401
215.294
2010
327.032
245.016
2015
422.058
274.738
2020
544.695
304.461
2025
702.968
334.183
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
174
Bf. Yöntem
251.811
322.941
414.164
531.154
681.191
Arit. Yöntem
227.256
258.164
289.071
319.979
350.887
Ortalama
236.94
288.288
350.008
425.072
517.307
T ABLO 79. P LANLAMA A LANI 2025 YILI SANAYİ SEKTÖRÜ PROJEKSİYONU
Yıllar
Üssel Yöntem Ekk. Yöntem
2005
116.124
112.916
2010
133.954
124.286
2015
154.521
135.656
2020
178.246
147.025
2025
205.613
158.395
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
Bf. Yöntem
Arit. Yöntem
115.892
111.483
133.419
122.299
153.596
133.114
176.824
143.929
203.565
154.744
Ortalama
114.104
128.489
144.221
161.506
180.579
Yıllar
Üssel Yöntem Ekk. Yöntem
2005
256.655
238.454
2010
319.87
269.754
2015
398.653
301.054
2020
496.841
332.354
2025
619.213
363.655
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
Bf. Yöntem
Arit. Yöntem
255.449
235.561
316.87
265.188
393.06
294.814
487.568
324.441
604.801
354.068
Ortalama
246.53
292.92
346.895
410.301
485.434
T ABLO 81. P LANLAMA A LANI 2025 YILI SEKTÖREL PROJEKSİYONU
Yıllar
Üssel Yöntem Ekk. Yöntem
2005
623.037
566.664
2010
771.796
639.056
2015
956.073
711.448
2020
1.184.350
783.84
2025
1.467.130
856.232
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
Bf. Yöntem
Arit. Yöntem
620.266
574.3
764.945
645.65
943.373
716.999
1.163.419
788.349
1.434.792
859.699
Ortalama
596.066
705.362
831.973
979.989
1.154.463
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
T ABLO 80. P LANLAMA A LANI 2025 YILI HİZMETLER SEKTÖRÜ P ROJEKSİYONU
T ABLO 82. P LANLAMA A LANI 2025 YILI SEKTÖREL DAĞILIM KABULLERİ
Sektörel Projeksiyon Sonucu
2025 Yılı
Oran (%)
Tarım
517,307
44
Sanayi
180,579
15
Toplam
485,434
41
Toplam
1,183,321
100
İl Nüfusu
3,600,000
33
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
Sektörler
Öneri Sektörel Dağılım (%)
12
34
54
100
35
Kişi
151,200
428,400
680,400
1,260,000
3,600,000
175
Mekânsal Projeksiyonlar:
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
T ABLO 83. GÜNÜMÜZ KENTSEL VE KIRSAL A LANLAR A LAN KULLANIMI VE ORANLARI
176
Arazi Kullanımı
Alan (ha)
Konut
15504,6
Ticaret-Merkez
453,4
Organize Sanayi Bölgesi
1013,8
Küçük Sanayi Alanı
151,7
Sanayi Tesis Alanı
2870,8
Serbest Bölge
16,9
K.D.K.Ç. Alanı
144,8
Ağaçlık Alanlar
184099,6
İdari Tesis Alanı
158,9
Eğitim Tesis Alanı
274,1
Sağlık Tesis Alanı
50
Spor Alanı
61,8
Yeşil Alan
240,5
Mezarlık
160,7
Askeri Alanı
2386,5
Maden Sahası
289
Kentsel Boşluk
27801,3
Dini Tesis Alanı
16,8
Sosyal Tesis Alanı
62,5
Turizm Tesis Alanı
8,7
Taş Ocağı
573,8
Tarım Alanı
103042,9
Su Yüzeyleri
328,9
İskele-Liman
100,7
Besihane
140,9
Sahil-Kıyı
421,4
Fuar
53,3
Hafriyat Alanı
115,4
Teknokent Alanı
19
Yollar
3960,8
Diğer Alanlar
5976,5
Toplam
350500
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
Oran (%)
0,046
0,001
0,003
0,0004
0,008
0,0001
0,0004
0,54
0,0004
0,0007
0,0002
0,0002
0,0007
0,0004
0,007
0,0008
0,082
0,0001
0,0003
0,0001
0,0017
0,30
0,0009
0,0003
0,0004
0,0012
0,0002
0,0004
0,0001
0,011
0,017
100
Aşağıda verilen tablolar, Kocaeli Mevcut Alt Ölçek (1/1000 ve 1/5000) İmar Planı Nüfus ve
Yoğunluk Hesabı verileridir. Sırasıyla Mevcut Konut Alanları, Öneri Konut Alanları ve Kırsal
Konut Gelişimi-Diğer Konut Yerleşim Alanlarını içermektedir.
T ABLO 84. MEVCUT K ONUT ALANLARI TABLOSU
Çok Yoğun
Konut Alanları
(5 kat)
Yoğun Konut
Alanları (4 Kat)
Orta Yoğun
Konut Alanları
(3 Kat)
Az Yoğun Konut
Alanları (2 Kat)
Bağ Bahçe
Nizamlı Alanlar
Tarımsal Niteliği
Korunacak
Alanlar
Toplam Mevcut
Konut Alanı
Net
Alan
(ha)
Alan
(ha)
Daire
Büyüklüğü
Emsal
Daire
Adedi
Yoğunluk
Nüfus
Kabul
Edilen
Yoğunluk
(kişi/ha)
Plan
Nüfusu
1
1
1,6
125
92
369
369
360
360
2771
1995
1,4
125
223453
893814
323
300
831300
4182
3011
1,1
125
264972
1059886
253
250
1045500
1095
788
0,7
125
44150
176602
161
150
164250
1
1
0
125
0
0
0
0
0
1
1
0
100
0
0
0
0
0
532,668
2,130,670
Daire
Adedi
Nüfus
8051
*Net Konut Alanı Oranı
2,041,410
0,72
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
T ABLO 85. ÖNERİ K ONUT ALANLARI TABLOSU
Yoğunluk
Bölgeleri
Çok Yoğun
Konut Alanları
(5 kat)
Yoğun Konut
Alanları (4 Kat)
Net
Alan
(ha)
Alan
(ha)
Emsal
Daire
Büyüklüğü
Yoğunluk
(kişi/ha)
Kabul
Edilen
Yoğunluk
Plan
Nüfusu
1
1
1,5
125
78
312
312
300
300
1439
935
1,2
125
89794
359174
250
250
359750
2110
1372
0,9
125
98748
394992
187
175
369250
1683
1094
0,5
125
43758
175032
104
100
168300
Bağ Bahçe
Nizamlı Alanlar
57
37
0,2
125
593
2371
42
40
2280
Tarımsal Niteliği
Korunacak
Alanlar
1
1
0
100
0
0
0
232,970
931,882
Orta Yoğun
Konut Alanları
(3 Kat)
Az Yoğun Konut
Alanları (2 Kat)
Toplam Öneri
Konut Alanı
5291
13342
**Net Konut Alanı Oranı
0,65
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Yoğunluk
Bölgeleri
0
899,880
177
T ABLO 86. K IRSAL -D İĞER K ONUT GELİŞİMİ TABLOSU
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Yoğunluk
Bölgeleri
178
Alan
(ha)
Net Alan
(ha)
Daire
Daire
Büyüklüğü Adedi
Emsal
Nüfus
Yoğunluk
(kişi/ha)
Kabul
edilen
Yoğunluk
Plan
Nüfusu
Ticaret
Alanları
1
1
0
125
0
0
0
75
75
Mevcut Konut
Alanları
1
1
0
125
0
0
0
100
100
Öneri Kırsal
Konut Alanları
1
1
0
125
0
0
0
100
100
Koruma
Alanları
66
40
1,3
125
4118
16474
250
250
16500
Özel Proje
Alanları
34
20
0
125
0
0
0
0
1
1
0
125
0
0
0
0
4118
16474
Toplu Konut
Alanları
Toplam Öneri
Konut Alanı
104
1344
**Net Konut Alanı 6
16775
0,6
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
Toplam Nüfus: 3.079.025
Hesaplanan Nüfus: 2.958.065
Toplam Konut Alanı (ha): 13.445
Planda,
1) Köy ve diğer kırsal yerleşim alanları nazım planlar kapsamında öneri ya da mevcut
kapsamlar değerlendirilmiştir.
2) Nüfus hesabı yapılırken aile büyüklüğü 4 kişi ve brüt konut büyüklüğü 125 m2
öngörülmüştür.
3) Emsal değerleri alt ölçek planlarda ortalama yoğunluk bölgeleri dikkate alınarak
oluşturulmuştur.
Mekânsal projeksiyon hesaplamalarında, temel veri olarak mevcut arazi kullanım
tablosundaki veriler ve donatıların alan ihtiyaçlarının belirlenmesinde, “İmar Planı
Yapılması ve Değişikliklerine Ait Yönetmelik” Hükümlerinin Ekinde (Değişik 02.09.1999/
23804 R.G.) yer alan standartlar, asgari olacak şekilde göz önünde tutulmuştur.
Buna göre, planlama alanı içinde yer alan mevcut konut alanları, düzensiz konut alanları,
köy yerleşim alanları ve yayla yerleşimi olarak saptanan toplam 15504,6 ha’lık konut alanı,
1.206.085 nüfusun kullandığı alandır. Bu değer genel ortalama olmakla birlikte, yaşanabilir
bir kentsel yoğunluk kabulü olarak alındığında 2025 yılı nüfus kabulü olarak alınan
3.600.000 nüfus için gerekli konut alanı 3.600.000:77,8 = 46272,5 ha’dır. Yoğunluk
bölgelemelerinin plan aşamasında karar altına alınacağı düşünüldüğünde, öneri gelişme
konut alanı ihtiyacı 46272,5 – 15504,6 = 30767,9 ha olarak düşünülmelidir.
Planlama alanı içinde 53,3 ha fuar alanı, 240,5 ha yeşil alan saptanmıştır. Aktif yeşil alanlar
olarak değerlendirilebilecek bu alanların toplamı 293,8 ha’dır. “İmar Planı Yapılması ve
Değişikliklerine Ait Yönetmelik” Hükümlerinin Ekinde (Değişik 02.09.1999/ 23804 R.G.)
yer alan standartlara göre 100.000 üzerinde nüfusa sahip planlama alanlarında 10 m²/ kişi,
planlama alanı belediye ve mücavir alan sınırları dışında ise, planlamalarda aktif yeşil alan
miktarı, kişi başına 14 m² olmak suretiyle belirlenecektir, denilmektedir. Alan
hesaplamasının 10 m² /kişi olarak yapılması durumunda 3.600.000 x 10 = 36.000.000 m²
yani 3600 ha alana ihtiyaç duyulmaktadır ki bu sonuç 3600-293,8=3306,2 ha yeni yeşil alan
gerekliliğini ortaya koymaktadır.
Sosyal donatı olarak sağlık tesisi Alanı fonksiyonunda saptanan 50 ha’lık alan, standartlara
göre 100.000 nüfus üzeri planlama alanlarında kişi başına 4 m² alan hesabı ile yapılırsa;
3.600.000 x 4 = 14.400.000 m² yani 1440 ha olarak bulunmaktadır. Bu hesaplama ile
planlama alanında en büyük eksikliklerden bir tanesinin de sağlık tesisi alanı olduğu
söylenebilir. Aynı hesaplama yöntemi ile sosyokültürel tesis alanı 4m²/kişi hesabı ile 1440
ha olmalıdır. Oysaki arazi kullanım içinde sadece 62,5 ha’lık bir sosyal-kültürel tesis alanı
bulunmaktadır. Bir diğer sosyal donatı alanı, idari tesis alanının alan ihtiyacı
hesaplandığında ise 5 kişi/ha hesabı ile 1800 ha alana ihtiyaç duyulmaktadır. Eğitim tesis
alanı ihtiyacı ise 2700 ha olmasına karşın mevcut arazi kullanımda 274,1 ha’dır.
Genel olarak asgari standartlar çerçevesinde değerlendirildiğinde dahi yeni öneri alan
ihtiyacı olmayan kullanım yoktur.
Görüşü Alınan Kurumlar: Plan için görüş alınan kurumlar alfabetik olarak aşağıda
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Aynı şekilde mevcut ticaret alanları 453,4 ha olarak saptanmıştır. Gelişen sektörler dikkate
alındığında ticaretin de yer ihtiyacının mevcut durumdan daha az olmamasını öngörmek
gerekir. 1.206.085 nüfusun mevcut alanı kullandığı dikkate alındığında,
4.534.000:1.206.085 = 3,75 m²/kişi değerine erişilir. Bu değer bugünkü alan kullanımının
devam etmesi durumunda 3.600.000x3,75 = 1350 ha’lık bir kullanımın 2025 yılında
olabileceğini işaret etmektedir. Buradan hareket ile 1350-453,4 = 896,6 ha bir ticari aktivite
alanına ihtiyaç duyulduğu görülmektedir.
sıralanmıştır.
Adapazarı Büyükşehir Belediyesi Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğü
BOTAŞ
Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Gölcük Ana Üs Komutanlığı Gölcük Deniz Ana Üs
Komutanlığı
Denizcilik Müsteşarlığı Gemi İnşa ve Tersaneler Genel Müdürlüğü
Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü Araştırma Planlama
Koordinasyon Daire Başkanlığı
Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden İşleri Genel Müdürlüğü
Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Rektörlüğü
İl Tarım Müdürlüğü
İzmit Ticaret Odası
Karayolları Genel Müdürlüğü
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi İSU Genel Müdürlüğü Projeler Daire Başkanlığı
Kocaeli Tabip Odası Başkanlığı
179
Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü
Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü
Milli Savunma Bakanlığı
Sakarya Elektrik Dağıtım A.Ş. Genel Müdürlüğü Kocaeli İl İşletme Müdürlüğü
Proje Tesis ve Planlama Baş Mühendisliği
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Küçük Sanatlar ve Sanayi Bölgeleri ve Siteleri Genel
Müdürlüğü
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Sanayi Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü
Ulaştırma Bakanlığı Demiryolları, Limanlar ve Hava Meydanları İnşaatı Genel
Müdürlüğü
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
9.2. İzmit Körfezi 1/50.000 Ölçekli Bütünleşik Kıyı Alanları Planı
180
Planlama bölgesi kapsamında aşağıda verilen bilgiler İzmit Körfezi 1/50.000 Ölçekli
Bütünleşik Kıyı Alanları Planından (Bkz. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 2015) derlenmiştir.
Bu planın amacı, kıyı ve deniz kullanımı amaçlı, enerji, sanayi, deniz ulaşımı, balıkçılık ve su
ürünleri, turizm, rekreasyon faaliyetleri ve bunlara ilişkin yapılaşma ve altyapı tesislerinin
planlanması, uygulanması ve izlenmesine yönelik ilke ve stratejileri ortaya koymaktır.
Bu planın kapsamı, 3621 sayılı Kıyı Kanunu kapsamındaki alanlarla ilgili stratejileri ve
kararları içermektedir. Planlama alanı İzmit Körfezi (Kocaeli-Yalova) kıyılarının tamamını
kapsamakta olup doğal yapıları, ekolojik özellikleri, kıyı yapılarının niteliği ve kullanım
potansiyeli gibi ölçütlere göre planlama açısından 12 alt bölgeye ayrılmıştır. Bunlar;
1. Kocaeli İli, Darıca-Gebze-Çayırova alt bölgesi
2. Kocaeli İli, Dilovası alt bölgesi
3. Kocaeli İli, Hereke alt bölgesi
4. Kocaeli İli, Körfez alt bölgesi
5. Kocaeli İli, Derince alt bölgesi
6. Kocaeli İli, İzmit alt bölgesi
7. Kocaeli İli, Yeniköy-İhsaniye alt bölgesi
8. Kocaeli İli, Gölcük-Karamürsel alt bölgesi
9. Kocaeli İli, Altınova alt bölgesi
10. Kocaeli İli, Çiftlikköy alt bölgesi
11. Yalova İli, Yalova-Çınarcık ve Yakın Çevresi alt bölgesi
12. Yalova ili, Armutlu ve Yakın Çevresi alt bölgesidir.
İzmit Körfezi (Kocaeli-Yalova) Bütünleşik Kıyı Alanları Planı kara ve deniz tarafı
bütünselliğinde yapılan, araştırma, sentez ve bulgular sonucunda, getirilen ilke, esas ve
stratejilere dayalı olarak yapılmıştır. Bu planın temel ilkeleri aşağıda verilmiştir.
Plan bütününde kıyı kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı için kullanımlar ve
sektörler arası uyum ilkesi esas alınacaktır.
Kıyı kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı için her ölçekteki planlama sürecinde
ilgili idareler, uzmanlar ve sektör temsilcilerinin katılımı sağlanacaktır.
Kıyı alanlarının sürdürülebilir kullanımı ilkesi doğrultusunda planlama
bölgesinde yer alan doğal ve kültürel değerler korunacaktır.
9.3. İzmit Körfezi 1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planı
Kocaeli 1/50.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı Büyükşehir Belediyesi sınırları bütünü için
hazırlanmıştır. Bu doğrultuda hazırlanan 1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planı, 1/50.000
ölçekli çevre düzeni planı kapsamında belirlenmiş olan planlama bölgeleri için
hazırlanmıştır. Planlama bölgesi kapsamında aşağıda verilen bilgiler Merkez Planlama
Bölgesi 1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planı Araştırma Raporu ve Merkez Planlama Bölgesi
1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planı Açıklama Raporu’ndan (Bkz. Kocaeli Büyükşehir
Belediyesi, 2019a) derlenmiştir.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 157. İZMİT KÖRFEZİ 2015 YILI 1/50000 ÖLÇEKLİ BÜTÜNLEŞİK KIYI ALANLARI PLANI
Planlama bölgeleri aşağıda verilmiştir.
Merkez Planlama Bölgesi: İzmit, Derince, Körfez, Başiskele ve Kartepe olmak
üzere toplam 5 ilçenin idari sınırlarını kapsamaktadır.
Gebze Planlama Bölgesi: Gebze ilçesinin idari sınırlarını kapsamaktadır.
Gölcük-Karamürsel Planlama Bölgesi: Gölcük ve Karamürsel ilçelerinin idari
sınırlarını kapsamaktadır.
Kandıra Planlama Bölgesi: Kandıra ilçesinin idari sınırlarını kapsamaktadır.
Kandıra Planlama Bölgesi: Kandıra ilçesinin idari sınırlarını kapsamaktadır.
181
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 158. KOCAELİ PLANLAMA BÖLGELERİ HARİTASI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ 2006 a’ DAN DÜZENLENMİŞTİR )
1/25000 ölçekli planlama çalışmaları kapsamında hazırlanan ve 2025 yılını hedef alarak
yapılan nüfus projeksiyonları doğrultusunda planlama alanları ile ilgili elde edilen nüfus
verileri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
T ABLO 87. K OCAELİ P LANLAMA B ÖLGESİ NÜFUS PROJEKSİYONU
Planlama Bölgesi
Kentsel Nüfus
Kırsal Nüfus
Toplam Nüfus
Merkez
1,500,000
120
1,620,000
Gebze
1,700,000
50
1,750,000
Gölcük-Karamürsel
300
80
380
Kandıra
100
50
150
300
3,900,000
3,600,000
Toplam
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
Planlama bölgelerine ilişkin bilgiler aşağıda her planlama bölgesi için verilmiştir.
182
9.3.1. Merkez Planlama Bölgesi
Bu başlık altında verilenler, Merkez Planlama Bölgesi 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planı
Araştırma Raporu ve Merkez Planlama Bölgesi 1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planı Açıklama
Raporundan (Bkz. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, 2019a) derlenmiştir.
Körfez ilçesi, Kocaeli ilinde bulunan petrol dolum tesislerinin yer aldığı ilçedir. Derince
ilçesi, Derince Limanı ile ilin en önemli lojistik merkezlerinden birinin bulunduğu ilçedir.
Başiskele ilçesi, İzmit Körfezi kıyılarında yer alan serbest bölge, depolama alanları, sanayi
tesisleri ve iç kesimlerde yer alan az yoğunluklu iskân alanları ile Kocaeli ilinin kentsel ve
kırsal niteliklerini bir arada bulunduran bir ilçesidir. Kartepe ilçesi, askeri havaalanı ve
Köseköy Lojistik Köyü ile havayolu ve demiryolu ulaşımı açısından da önem taşıyan; sanayi
tesislerinin yer aldığı bir ilçe olmanın yanı sıra Sapanca Gölü kıyılarında yer alan Maşukiye
ve Eşme yerleşmelerini ve Kartepe Turizm Merkezi ile Kocaeli’nin turizm potansiyeli
yüksek ilçesidir.
Ş EKİL 159. KOCAELİ İLİ MERKEZ PLANLAMA BÖLGESİ KONUMU
(KAYNAK : KOCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006 a’DAN DÜZENLENMİŞTİR )
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Merkez Planlama Bölgesi, Kocaeli 1/50.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı ve bu plan
doğrultusunda hazırlanmış ve onaylanmış olan “Merkez Planlama Bölgesi 1/25.000 Ölçekli
Nazım İmar Planı” kapsamındadır. Kocaeli ilinin merkezini oluşturan merkez planlama
bölgesi, İzmit, Körfez, Derince, Başiskele ve Kartepe ilçelerini içermektedir. Merkez olan
İzmit ilçesi, Kocaeli ili geneline hizmet eden kamu kurumlarını, merkezi iş alanlarını ve
sosyokültürel merkezleri içeren bir ilçedir. İlçe, Gebze ilçesinden sonra sanayi sektörünün
yoğunlaştığı ikinci merkez niteliğindedir.
183
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Planlama Bölgesi, Kuzey Anadolu Fay Zonu’nda ve 1. derece deprem bölgesindedir. Alt
ölçekli planlama çalışmalarında jeolojik ve jeoteknik etütlerin yapılması şarttır. Kocaeli
Büyükşehir Belediyesi Zemin ve Deprem İnceleme Şube Müdürlüğü’nden elde edilen
verilerde Planlama Bölgesi içinde yerleşime uygun olmayan alanlar ve afete maruz alanlar
dışında büyük bir alan jeolojik önlem gerektiren alanlar kapsamındadır. Planlama
Bölgesi’nde 0-4 Ankara-İstanbul, D100 Ankara-İstanbul, D130 Gölcük, Yalova ve Kandıra
Karayolu ile Ankara-İstanbul Demiryolu güzergâhları yer almaktadır. Körfez kıyılarında ise
T.C.D.D Derince Limanı yanı sıra pek çok özel liman ve iskele bulunmaktadır. Ayrıca, Cengiz
Topel Askeri Havaalanı da Planlama Bölgesi’ndedir.
Ş EKİL 160. MERKEZ PLANLAMA BÖLGESİ NAZIM İMAR PLANI SENTEZ ŞEMASI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006)
Planlama Bölgesi’nde mutlak ve marjinal tarım arazileri yer almaktadır. Mutlak tarım
arazileri genelde 1/25.000 ölçekli nazım imar planı içinde şehrin yayılma alanı dışında
olmakla birlikte, şehrin yayılma sınırları içinde de gözlenmektedir.
184
Merkez planlama bölgesi yerleşilebilirlik analizi değerlendirildiğinde, planlama çalışmaları
kapsamında alan için eşikler belirlenmiştir. Bu eşikler aşağıdaki şekilde verilmiştir.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 161. MERKEZ PLANLAMA BÖLGESİ NAZIM İMAR PLANI YERLEŞİME UYGUNLUK ANALİZİ
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006)
185
Ş EKİL 162. MERKEZ PLANLAMA BÖLGESİ NAZIM İMAR PLANI EŞİK SENTEZİ
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006)
Planlama Bölgesi’nde, mevcut planlı alanlar dışında yerleşime uygun olmayan alanların
kuzeyde, dik yamaçlarda yer aldığı görülmektedir. Tarımsal niteliği korunacak alanlar, daha
çok kentsel yerleşik alanlar dışında kırsal bölgelerdedir. Orman mülkiyetindeki araziler,
İzmit Orman İşletme Müdürlüğü’nden alınan verilere dayanmaktadır.
Turizm merkezleri, sit alanları, özel çevre koruma bölgeleri, doğa koruma alanları, sulak
alanlar vb. gibi özel kanunlara tabi alanlardır. Planlama Bölgesi’nde sit alanları ve İzmit
Körfez Sulak Alanı bulunmaktadır. Bu alanlar, ilgili yasalar kapsamında korunarak plana
işlenmiştir.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Su toplama havzaları ve koruma kuşakları, DSİ Genel Müdürlüğü tarafından saptanan içme
ve kullanma suyu havza ve barajları ile koruma kuşaklarını kapsamaktadır. Planlama
Bölgesi’nin kentsel yerleşik ve gelişme alanlarında bu tür bir eşik yoktur. İlçe sınırlarının
kuzeyindeki kırsal alanların yer aldığı bir kısım alan İSKİ Ömerli Barajı Sulama Havzası’nda
kalmaktadır.
186
Planlama Bölgesi’nde otoban, karayolu ve demiryolu gibi ana ulaşım aksları; enerji nakil
hatları ve NATO Boru Hatları mevcuttur.
Plan, İzmit, Körfez, Derince, Başiskele ve Kartepe ilçeleri için bugünkü niteliklerine paralel
gelişme gösterecekleri kararını almıştır. Plana ilişkin ayrıntılı kararlar alınmıştır:
Kocaeli ili genelinde 1. Derece merkez niteliği taşımakta olan Merkez Planlama Bölgesinin
nüfusu en fazla 1.640.000 kişi olacak şekilde hesaplanmıştır. Plan öncelikli olarak hizmetler
sektörünün yer aldığı alanları kapsamaktadır. Kocaeli ilinin merkezinde bulunan planlama
bölgesi, İstanbul metropolünün doğrudan etkisi altındadır. Ulaşım bağlantıları açısından
stratejik öneme sahip konumda bulunması nedeniyle sanayi sektörünün hâkim olduğu bir
kimlik yapısına sahiptir. Planlama bölgesi mevcut bölgesel sanayi kapasitesinin yanı sıra
imalat sanayi, depolama ve bunların desteklenmesine yönelik faaliyetlerin yoğun olduğu bir
bölgedir.
Kocaeli ili için plan döneminde hizmetler sektörünün desteklenmesi ve bunun yanı sıra
sanayi sektörünün de gelişerek devam ettirilmesi hedeflenmiştir. Bu plan kapsamında, yeni
sanayi bölgeleri mevcut sanayi alanlarının çevresinde geliştirilecek ve yeni sanayi
alanlarının organize sanayi olarak geliştirilmesi desteklenecektir. Bu plan doğrultusunda bu
alanlarda arıtma tesisleri kurulması ve işletilmesi zorunludur. Körfez ve merkezi iş
alanlarında mevcut sanayi alanlarının yanı sıra yeni sanayi alanlarının geliştirilmesi plan
esaslarındandır.
Merkez Planlama Bölgesi 1/25.000 ölçekli nazım imar planı plan kurgusunun temelini
istihdam yaratacak kullanımların yer seçimi oluşturmuştur. Plan kapsamında Planlama
Bölgesi’nden beklenen nüfus için gerekli konut ve kullanımlar birbirleri ile ilişkili olacak
şekilde planlanmıştır. Merkez Planlama Bölgesi’nde mevcut planların nüfus taşıma
kapasitesi ortalama 1.821.338 kişi olarak hesaplanmıştır. Planlama bölgesindeki nüfus
projeksiyonlarına göre mevcut planlara yerleşebilecek nüfus yeterli bulunmuş ve bu
doğrultuda 1/25.000 ölçekli nazım imar planında, alt ölçekli planlardaki bazı konut
alanlarında kullanım kararları değiştirilmiştir. Bu duruma bağlı olarak yeni kentsel gelişme
alanları açılmıştır. Planlama alanında açılacak yeni konut alanlarının taşıyacağı kentsel
nüfus 112.518 kişi olarak hesaplanmıştır. Planlama alanı kapsamında bulunulan ön görüler
doğrultusunda yeni kentsel gelişme alanlarında oluşması beklenen nüfus 192.518 kişi
olarak varsayılmıştır.
Mevcut alt ölçekli planlar ile 1/25.000 ölçekli nazım imar planı plan kararları arasında
kullanım kararları ve ulaşım aksları açısından farklılıkların olduğu belirlenmiştir. Bu
farklılıkların büyük oranda üst ölçekli planın bütüncül bir planlama yaklaşımı ile getirdiği
planlama kararlarından kaynaklandığı düşünülmektedir. Plansız yapılaşmalar ile yeşil
alanlar, orman ya da tarım kullanımı getirilen alanların yapılaşmaları nedeniyle mevcut alt
ölçekli planlar ile uydu görüntüleri arasında farklılıklar saptanmıştır.
Mevcut alt ölçekli planların birleşme noktalarının karşılaştırılması sonucunda aynı alan için
farklı belediyeler tarafından plan yapıldığı saptanmıştır. Bu konudaki en büyük sorun
planlardaki farklı ulaşım şemalarının yarattığı karmaşadır. Planlama bölgesi kapsamında,
iskan dışı kullanımların özendirilmesi ve önerilmesi kapsamında üç özel planlama alanı
önerilmiştir. Bunlar, İzmit Körfezi Güneyi Özel Planlama Alanı, İzmit Körfezi Doğusu ve
Kuzeyi Özel Planlama Alanı ve İzmit Körfezi Kuzeyi Özel Planlama Alanıdır.
Planlama bölgesi için 1/25.000 ölçekli nazım imar planı kapsamında yapılan projeksiyon
sonuçları aşağıda tabloda verilmiştir.
T ABLO 88. MERKEZ P LANLAMA B ÖLGESİ NÜFUS PROJEKSİYONLARI
Toplam Nüfus
Üssel Yöntem EKK Yöntemi
2005
668936
646827
2010
777390
711665
2015
903429
776504
2020
1049901
841342
2025
1220122
906181
Kentsel Nüfus
Üssel Yöntem EKK Yöntemi
2005
446673
409525
2010
532159
452002
2015
634005
494479
2020
755342
536956
2025
899902
579433
Kırsal Nüfus
Üssel Yöntem EKK Yöntemi
2005
230632
235012
2010
260769
257046
2015
294844
279081
2020
333372
301115
2025
376934
323150
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
BF Yöntemi
667457
773957
897449
1040647
1206693
BF Yöntemi
445337
528979
628330
746342
886518
BF Yöntemi
230290
259996
293534
331399
374147
Aritmetik Yöntemi
639871
704130
768389
832648
896907
AO Yöntemi
421044
467169
513293
559417
605541
AO Yöntemi
222934
241891
260847
279803
298759
Ortalama
655773
741786
836443
941135
1057476
Ortalama
430645
495077
567527
649514
742849
Ortalama
229717
254926
282076
311422
343248
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Plan doğrultusunda turizm potansiyelleri açısından ön plana çıkan Kartepe Kış Sporları
Turizm Merkezi ve Sapanca Gölü’ndeki turizm potansiyelleri geliştirilerek katma değer
yaratacak şekilde değerlendirilecek ve bu kapsamda bu alanlar turizm ve günübirlik
kullanımlar ile desteklenecektir. Planlama bölgesi kapsamında Akmeşe Bölgesi’nde haralar
ve at besiciliği; Sapanca Gölü ve çevresinde bahçe ve süs bitkisi yetiştiriciliği
desteklenecektir. Kocaeli’nin mevcut karayolu ulaşım bağlantıları incelendiğinde
karayolunun ulaşımda ilk sırada kalacağı öngörülmüş ve bu doğrultuda karayolu ulaşımının
daha etkin ve verimli çalışmasına yönelik önerilerde bulunulmuştur. Mevcut demiryolu
hatlarının yolcu ve yük taşımacılığı açısından önemini devam ettirecek olması nedeniyle
karayolu, demiryolu ve hatta havayolu ve denizyolunun entegrasyonu sağlanmalıdır.
187
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 163. KOCAELİ 1/25.000 MERKEZ BÖLGE NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2019 a)
Merkez Planlama Bölgesi’nde yer alan yerleşimler için 1/25.000 ölçekli nazım imar
planında getirilen kullanım kararları ile 1/5.000 ölçekli nazım imar planlarındaki kullanım
kararları incelenerek üst ölçekli plan kararında yerleşimlere yüklenen kimlikler
saptanmaya çalışılmıştır. Sonuçta, Planlama Bölgesi kapsamında kalan yerleşmeler için
imar planları ile planlama sınırlarında ve alan kullanımlarında farklılıklar olduğu
görülmektedir.
9.3.2. Gebze Planlama Bölgesi
188
Planlama bölgesi kapsamında aşağıda verilen bilgiler Gebze Planlama Bölgesi 1/25.000
ölçekli Nazım İmar Planı Araştırma Raporu ve Gebze Planlama Bölgesi 1/25.000 Ölçekli
Nazım İmar Planı Açıklama Raporundan (Bkz. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi 2019e; 2019f)
derlenmiştir.
Gebze ilçesi Kocaeli’nin kuzeydoğusundadır. Kuzeyinde Karadeniz bulunan ilçenin
güneyinde İzmit, güneydoğusunda Sakarya İli ve batısında İstanbul İli bulunmaktadır.
Gebze planlama bölgesi 1/25000 ölçekli nazım imar planı Kocaeli Büyükşehir Belediye
Meclisi tarafından 1/50000 ölçekli çevre düzeni planı ve plan hükümlerine dayanılarak
hazırlanmıştır ve 2007 yılında yürürlüğe giren ve 2025 yılını hedef alan plan 1/5000 ölçekli
nazım imar planına altlık oluşturmaktadır. 1/25000 ölçekli nazım imar planı kapsamında
hazırlanan plan kararları ulaşım, konut yerleşim alanları, ticaret alanları, kentsel çalışma
alanları, sosyal donatı alanları ile diğer kentsel kullanımlar ve teknik altyapı bölümlerini
kapsamaktadır.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 164. KOCAELİ İLİ GEBZE PLANLAMA BÖLGESİ KONUMU
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ 2019 e VE 2019 f’DEN DÜZENLENMİŞTİR )
Gebze ilçesinin güney kesimlerinin büyük bir çoğunluğunu sanayi alanları; kuzey
kesimlerinin birçoğunu orman ve tarım alanlarının oluşturmaktadır. Gebze ilçesi
“Yerleşilebilirlik” açısından değerlendirildiğinde ele alınan verilerin orman ve İSKİ verileri
olduğu görülmektedir.
Bu kapsamda yerleşime uygunluk durumu 4 ana başlık altında değerlendirilmiştir.
Önemli Alanlar 1 (ÖA1)
Önemli Alanlar 2 (ÖA2)
Uygun Olmayan Alanlar (UOA)
Jeoteknik Etüt Gerektiren Alanlar (JEGA)
Bu alanlar rapor eki paftalarda “UOA” simgesi ile gösterilmektedir.
189
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 165. GEBZE PLANLAMA BÖLGESİ PLANLAMA ALAN SINIRLARI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006)
190
Ş EKİL 166. GEBZE PLANLAMA BÖLGESİ YERLEŞİME UYGUNLUK HARİTASI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006)
Belediye tarafından adrese dayalı nüfus kayıt sistemi sonucunda kentsel nüfus 281174 kişi
olarak saptanmıştır. Farklı yöntemler kullanılarak yapılan hesaplara göre, Gebze ilçesinin
kentsel nüfusunun 1985 yılından 2008’li yıllara kadar artış gösterdiği; 1985’te 107200 kişi
olan nüfusun 2008 yılında 281174 kişi olduğu görülmüştür. Nüfus projeksiyonlarında 2025
planı verilerinin tutarlı olması için planlama bölgesinde ilçe geneline ilişkin olarak nüfus
projeksiyonları yapılmıştır. Gebze ilçesinin 2025 yılı için en fazla nüfus Üssel Yöntem ile
765.430 kişi olarak hesaplanırken en az nüfus Aritmetik Yöntem ile 456.258 kişi olarak
hesaplanmıştır. Projeksiyonlar ve sonuçları aşağıdaki tabloda verilmiştir.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 167. GEBZE PLANLAMA BÖLGESİ YERLEŞİLEBİLİRLİK ANALİZİ
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006)
T ABLO 89. GEBZE PLANLAMA BÖLGESİ NÜFUS PROJEKSİYONLARI
Yıllar
Ussel Yöntemi
EKK Yöntemi
2010
361.702
345.296
2015
464.375
390.308
2020
596.193
435.319
2025
765.43
480.33
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
BF Yöntemi
359.522
458.796
585.482
747.15
Aritmetik Yöntem Ortalama Değer
325.362
347.97
368.994
420.618
412.626
507.405
456.258
612.292
Mevcut onaylı imar planlarının nüfus kapasitelerinin irdelenmesi sonucunda; 1/25.000
ölçekli nazım imar planı plan kararlarına göre Gebze Planlama Bölgesine atanan kentsel
nüfus 1.750.000 kişi’dir. Gebze planlama bölgesi için projeksiyonu yapılan 1.700.000 kişilik
kentsel, 50.000 kişilik kırsal nüfustan, planlama alanında yaşayacak nüfus, mevcut konut
alanları için 481952 kişidir. Alanda üst ölçek plan kararları doğrultusunda öneri konut
bölgeleri oluşturulmamıştır.
191
Projeksiyon sonuçlarına göre donatı alanlarının mevcut alanları ve planlama dönemi için
gerekli alanları aşağıdaki tabloda verilmiştir.
T ABLO 90. GEBZE PLANLAMA BÖLGESİ M EKÂ NSAL PROJEKSİYONLAR
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Kentsel Kullanım
192
Standart
(m²/kişi)
3.5
İdari Tesis Alanı
1
Kreş-Anaokulu
4
İlköğretim
3
Ortaöğretim
0.5
Sosyo-Kültürel Tesis Alanı
2
Sağlık Tesisi
0.5
Dini Tesis Alanı
10
Aktif Yeşil Alanlar
1
Teknik Altyapı
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
Mevcut Alan
(m²)
376856
1713
261012
780777
86140
369540
142559
1563603
13363
İhtiyaç
Duyulan (m²)
1309976
480389
1907772
664879
154836
594364
98417
3255917
468589
Projeksiyon
Yılı (m²)
1686832
481952
2168784
1446566
240976
963904
240976
4819520
481952
1/25000 ölçekli nazım imar planı öngörüleri doğrultusunda gelişecek sektörler ve 1/5000
ölçekli nazım imar planı kapsamında yapılan araştırmaların sonucunda, Gebze ilçesi 2000
yılı kentsel nüfusunun sektörel dağılımı üzerinden, planlama alanı için 2025 yılının sektörel
projeksiyonları hesaplanmaya çalışılmıştır. Yapılan araştırmalar kapsamında aşağıda yer
alan tablo elde edilmiştir.
T ABLO 91. GEBZE İ LÇE M ERKEZİ S EKTÖREL PROJEKSİYONLAR
2000 (Nüfus 253.487)
Çalışan Kişi Değer (%)
Sayısı
1308
1.85
Ziraat
524
0.74
Madencilik
30915
43.67
İmalat Sanayi
275
0.39
EGS
6666
9.42
İnşaat
10087
14.25
Toptan ve Parekende Ticaret
4149
5.86
Ulaştırma
3102
4.38
Mali Kurumlar
13771
19.45
Toplum Hizmetleri
Toplam
70729
100
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
Sektörler
2025 (Nüfus 1.101.248)
Çalışan Kişi Sayısı
Değer (%)
3700
1.2
16519
1.5
93430
30.3
4009
1.3
38544
12.5
66603
21.6
20659
6.7
12642
4.1
64137
20.8
308349
100
Tabloda yer alan verilen incelendiğinde Gebze planlama bölgesinde ziraat, imalat sanayi,
mali kurumlar olmak üzere 4 sektörün azalacağı görülmektedir. İmalat sanayide beklenen
azalmanın nedeni üst ölçekte bazı alanlardaki sanayinin tasfiye edileceği öngörüsüdür.
Projeksiyonu yapılan nüfusun taşıma ihtiyacı nedeniyle ulaşım sektöründe de artış
olacaktır. Toptan ve perakende ticaret, sanayi alanlarının ticarete dönüşmesi, Darıca’da
önerilen turizm alanı doğrultusunda, artış gösterecektir. İnşaat sektörünün önerilen nüfus
dâhilinde ihtiyacı karşılamaya yönelik olarak canlanacağı kaçınılmazdır. İnşaat sektöründe
yaşanması beklenen bu hareketlilik elektrik gaz ve su sektörlerinde ki artışı da beraberinde
getirmektedir.
1.2
1.5
20.8
30.3
4.1
6.7
1.3
21.6
12.5
Ziraat
Madencilik
İmalat Sanayi
EGS
İnşaat
Toptan ve Perakende Ticaret
Ulaştırma
Mali Kurumlar
Ş EKİL 168. 2025 YILI SEKTÖREL PROJEKSİYONLAR
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006)
Gebze planlama bölgesi 1/25.000 ölçekli nazım imar planı alan dağılımı ve alan
büyüklükleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
T ABLO 92. GEBZE PLANLAMA BÖLGESİ 1/25.000 Ö LÇEKLİ NAZIM İMAR P LANI A LAN KULLANIMI
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Toplum Hizmetleri
193
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 169. GEBZE PLANLAMA BÖLGESİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006)
9.3.3. Gölcük Planlama Bölgesi
Planlama bölgesi kapsamında aşağıda verilen bilgiler Gölcük Planlama Bölgesi 1/25.000
Ölçekli Nazım İmar Planı Araştırma Raporu ve Gölcük Planlama Bölgesi 1/25.000 Ölçekli
Nazım İmar Planı Açıklama Raporundan (Bkz. Kocaeli Büyükşehir belediyesi, 2019l)
derlenmiştir.
Gölcük planlama alanı Marmara Denizinin güneydoğunda bulunmaktadır. İlçenin
doğusunda Merkez ilçesine bağlı Yeniköy; batısında, Karamürsel ilçesi; güneyinde Bursa
İznik ilçesi bulunmaktadır. Gölcük planlama alanının büyük bir kısmı deprem öncesi yüksek
katlı ve yoğun yapılaşma kararları içeren onaylı planlar ile şekillenmiş bir arazi kullanım
desenine sahiptir.
194
Planlama alanı incelendiğinde, deniz ilişkisinin sağlandığı yeterli açıklıklar
bulunmamaktadır. Sahil kesiminde Değirmendere ve Gölcük arasında kıyı kesiminde
bulunan alanlar rekreatif düzenlemelerin yapıldığı bölgeler kentsel estetik değerlerine ve
kullanıcı taleplerine cevap veren alanlardır. Bölgenin farklı yönetimler tarafından
hazırlanan planlar ile şekillenmesi bölgesel hizmetlerin koordinasyonunda, alt yapı
hizmetlerinin sağlanmasında ve en önemlisi ulaşım sisteminin bir bütün olarak
koordinasyonunda önemli sorunlar yaratmaktadır. D130 ana taşıyıcı sistemi dışında
bölgenin trafik yükünü taşıyacak toplayıcı ve dağıtıcı arterler bulunmamaktadır. Gölcük
ilçesi yerleşime uygunluk durumu aşağıdaki 4 ana başlık altında değerlendirilmiştir.
Önemli Alanlar 1 (ÖA1)
Önemli Alanlar 2 (ÖA2)
Jeoteknik Etüt Gerektiren Alanlar (JEGA)
Uygun Olmayan Alanlar (UOA)
1/25000 Ölçekli Nazım imar planında öngörülen yoğunluk kararlarına göre, planlama
alanındaki nüfus 366.530 kişi olarak hesaplanmıştır. Planlama alanında şu anda yaşayan
nüfusun 180.823 kişi olduğu düşünüldüğünde ve büyüme hızının sabit kalacağı
varsayıldığında 2020 yılı nüfusunun 257026 kişi; 2025 yılı nüfusunun ise 294.251 kişi
olacağı hesaplanmıştır. Bu hesaplamalarda gayri resmi veriler kullanılmıştır.
Mevcut plan kararları ile belirlenen nüfus tüm Türkiye’deki kentler incelendiğinde alan
bazındaki yerleşmenin doygunluk oranı %80 değerinin üzerine çıkamamaktadır. Bu
noktada mevcut ve gelişme alanları için önerilen toplam 366.530 kişinin maksimum
%80’ini alanda yaşatıldığında nüfus 293.224 kişi olmaktadır. Bu da projeksiyon değerine
karşılık gelmektedir.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Gölcük sınırları içerisinde bulunan İhsaniye ve Hisareyn Mahallelerinin D-130 karayolu altı
bölgenin ana istihdam alanını oluşturacaktır. Bu alanlara ve bölgede yerleşmiş ve
yerleşecek nüfusun günlük ve uzmanlaşmış hizmet sektörü taleplerini karşılamada Gölcük
merkez alanı, aday konumunu devam ettirecektir. Gölcük coğrafyasının güneyi, tarımsal
karakterin varlığını devam ettirmektedir. Bu kapsamda planlama alanı için önerilen
nüfusun çalışacağı ve yaşayacağı alanlar ve çalışma alanında ihtiyaç duyulacak aktiviteler
birbirine yakın önerilmiştir.
195
Ş EKİL 170. KOCAELİ İLİ GÖLCÜK PLANLAMA BÖLGESİ KONUMU
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006’ DAN DÜZENLENMİŞTİR )
T ABLO 93. GÖLCÜK İ LÇESİ T OPLAM NÜFUS PROJEKSİYONU
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Yıllar
Ussel Yöntem
EKK Yöntem
BF Yöntem
Aritmetik Yöntem
118,975
133,211
118,860
2005
121,542
143,626
131,280
2010
145,432
154,041
144,998
2015
160,788
164,456
160,150
2020
177,766
174,871
176,884
2025
Gölcük İlçesi Kentsel Nüfus Projeksiyonu
Yıllar Ussel Yöntem EKK Yöntem
BF Yöntem
58,779
70,144
58,763
2005
61,928
73,807
61,894
2010
65,246
77,470
65,193
2015
68,741
81,133
68,667
2020
72,424
84,796
72,326
2025
Gölcük İlçesi Kırsal Nüfus Projeksiyonu
Yıllar Ussel Yöntem EKK Yöntem
BF Yöntem
61,238
63,066
61,071
2005
72,360
69,817
71,967
2010
85,503
76,569
84,807
2015
101,032
83,320
99,937
2020
119,382
90,072
117,767
2025
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
Ortalama
116,272
124,929
133,585
142,242
150,899
121,830
132,844
144,514
156,909
170,105
Aritmetik Yöntem
58,250
60,710
63,170
65,630
68,090
Ortalama
61,484
64,585
67,770
71,043
74,409
Aritmetik Yöntem
58,022
64,219
70,415
76,612
82,809
Ortalama
60,849
69,591
79,323
90,225
102,508
Mevcut klasik yöntem ile üretilen nüfus projeksiyonları sonucunda 2025 yılı için ortalama
nüfus 207.988 kişi; en fazla ise 236.936 kişidir. Bölgenin sektör yapısı, aldığı göç ve İstanbul
faktörünün bölgeye etkisi düşünüldüğünde planlama alanının bu nüfustan daha fazlasına
hazır olması gerekmektedir.
Planlama çalışmaları kapsamında 2025 yılı için hazırlanan sektörel projeksiyonlar baz
alınarak çalışan nüfus elde edilmiştir. Çalışan nüfus ise gelişecek, gerileyecek ya da
durağanlaşacak sektörler arasında dağıtılmıştır. Bu çalışmalar doğrultusunda aşağıda
verilen tablo elde edilmiştir.
T ABLO 94. GÖLCÜK İ LÇESİ SEKTÖREL PROJEKSİYONLARI
Sektörler
Çalışan Kişi Sayısı
Oran (%)
2025 (Nüfus 170.000)
Çalışan Kişi
Oran (%)
Sayısı
0.6
377
171
0.87
3156
16.03
10724
17.05
51
0.26
157
0.25
4542
23.06
14782
23.5
1787
9.07
6825
10.85
626
3.18
2202
3.5
481
2.44
1812
2.88
9360
47.53
26022
41.37
19693
Toplam
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
100
62900
100
Ziraat
İmalat Sanayi
EGS
İnşaat
Toptan ve Perakende
Ticaret
Ulaştırma
196
2000 (Nüfus 55.790)
Mali Kurumlar
Toplum Hizmetleri
Tablodaki veriler incelendiğinde, Gölcük merkez planlama bölgesinde tarımın giderek
azalacağı ve plan kararları ile mekânsal projeksiyonların bölgede imalat sanayisinde
işgücünde toplam kapasite oranının ve bölgesel olarak ihtisaslaşmanın artacağını söylemek
mümkündür. İnşaat sektörünün önerilen nüfus dâhilinde ihtiyacı karşılamasına yönelik
olarak canlanacağı bir gerçektir. Toptan ve perakende ticaret artan nüfusa cevap verme
niteliğinde artış seyrine girecektir. Ulaşım sektörünün gelişmesiyle, projekte edilen nüfusun
ve bölgesel üretim ve depolama hizmetlerinin tarıma ihtiyacı artacaktır.
1
17
0
23
3
4
11
Ziraat
İmalat Sanayi
EGS
İnşaat
Toptan ve Perakende Ticaret
Ulaştırma
Mali Kurumlar
Toplum Hizmetleri
Ş EKİL 171. 2025 YILI GÖLCÜK İLÇE MERKEZİ SEKTÖREL PROJEKSİYONU
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006)
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
41
Planlama bölgesi Yalova-Kocaeli bağlantı yolu üzerinden servis alarak gelişim göstermiştir.
Bu kapsamda Gölcük merkezdeki ulaşım ağının güçlendirilmesi, nitelikli hale getirilmesi ve
yol kademelendirilmesi gerekmektedir. Tespitler ve gereklilikler birlikte incelendiğinde,
mevcut imar planlarına göre İzmit-Yalova karayoluna alternatif güzergâhlar belirlenerek
yolun taşıma kapasitesi ve bölge içi hareketin rahatlatılması hedeflenmiştir. Bu düzenleme
şehirlerarası yol kademelenmesinin sağlanması açısından büyük bir projedir. Kent içi yollar
incelendiğinde yol genişlikleri ile ilgili düzenlemeler yapılması ve bazı bağlantıların açılması
gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Bu düzenlemeler ile birlikte D-130 aksı ve bu aks ile
koordineli çalışacak aksların taşıma kapasiteleri bölge ulaşım sisteminin güçlendirilmesi
için önemli organizasyondur.
1/5000 ölçekli planın hazırlanırken 1/25.000 ölçekli planda mevcut yerleşme alanları
içinde sayısallaştırmadan kaynaklanan uyumsuzlukların olduğu saptanmıştır. Mevcut
yerleşme sınırları içinde gösterilen donatı alanları alansal büyüklük ve konumları açısından
uyumsuzluklar bulunmaktadır. Jeolojik etüt sonuçlarına göre gelişme alanı olarak önerilen
alanların büyük bir kısmı jeolojik açıdan yapılaşmaya uygun olmayan alanlar üzerinde
planlanmıştır.
197
Alanda İzmit-Yalova devlet karayolu kuzeyi ile deniz arasında kalan alanlarda iskân dışı
faaliyetler yer alacak şekilde planlama yapılacaktır. Alanda, öncelikle deniz ve karayı
buluşturan kentsel açık alanlar, sosyal ve teknik donatı alanları ile bölgesel sanayi
faaliyetlerinin de gerektirdiği depolama, taşıma ve kirletici etkisi olmayan imalatlar, ticari
faaliyetler yer alacaktır. Alanda organize tarım ve hayvancılık ile bu faaliyetlerin
gerektirdiği tarımsal sanayi, depolama alanları oluşturulacaktır. Alanda büyük ölçekli
sanayi oluşturulamaz. Liman faaliyetlerini geliştirici tesis, depolama ve ambalajlama
alanları ayrılacaktır.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Planlama bölgesi kapsamında, İzmit körfezi güneyi özel planlama alanı olarak
tasarlanmıştır. Bu bölgeler kapsamında iskan dışı kullanımların özendirilmesi ve önerilmesi
esastır. Bölge içinde D-130 karayolu bölge için ana taşıyıcı sistemi oluşturduğundan bu yolu
destekleyici toplayıcı yollar planlanmıştır. Bölge içinde iç hatlar şeklinde denizyolu
taşımacılığı da hizmet vermektedir.
Onaylı imar planı alan kullanım dağılımları ve alan içindeki oranları aşağıdaki tabloda
verilmiştir.
T ABLO 95. GÖLCÜK İ LÇESİ ALAN K ULLANIM DEĞERLERİ
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
198
Planlama çalışmaları kapsamında alt ölçekli plan sayısallaştırmaları ve kadastral veriler
doğrultusunda tüm kullanım alanlarına ilişkin kararlar incelenmiş ve imar hatları yeniden
düzenlenmiştir. Jeolojik etüd sonuçları, kurum görüşleri ve alanın topografik özellikleri
dikkate alındığında revizyonda en büyük değişimin gelişme konut alanlarında olduğu
görülmektedir. Planlama çalışmaları kapsamında yapılan nüfus projeksiyonları ile elde
edilen değerlerde değişim olmamıştır. Gelişme konut alanlarının yoğunluk değerlerine
müdahale edilmiştir. Revizyon planı değişim oranına bakıldığında toplam 8.556 kişi olan
nüfusun 7.695 kişi olarak gerçekleştiği görülmektedir.
9.3.4. Karamürsel Planlama Bölgesi
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 172. GÖLCÜK İLÇESİ 1/25.000 NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006)
Planlama bölgesi kapsamında aşağıda verilen bilgiler Karamürsel Planlama Bölgesi
1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planı Araştırma Raporu ve Karamürsel Planlama Bölgesi
1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planı Açıklama Raporundan (Bkz. Kocaeli Büyükşehir
Belediyesi, 2019n) derlenmiştir.
Planlama alanı, ilin güneyi ve güneybatısı arasında kalmaktadır. Batıda Yalova ili doğuda
Gölcük ilçesine bağlı Ulaşlı beldesi, kuzeyde Marmara Denizi, güneyde Bursa ili arasındaki
6 belediyeden oluşan 1697 ha’lık alanı kapsamaktadır.
Yapılan analiz sonuçlarına göre Yalova bölgesindeki tersane alanı, gelişme bölgesindeki
yapılaşma talebini arttıracaktır. Artan yapılaşma talebi bu süreç içerisinde bölgedeki inşaat
sektöründe de hareketliliğe neden olacaktır. Karamürsel planlama alanının büyük bir kısmı
deprem öncesi onaylı planlar ile şekillenmiş bir arazi kullanıma sahiptir. Bu planlar yüksek
katlı ve yoğun yapılaşma kararlarını içermektedir. Ancak deprem sonrasında 2-3 kat ile
sınırlanan plan revizyonları gerçekleştirilmiştir. Bölgenin farklı yerel yönetimlerin
hazırladığı planlar ile şekillenmesi bölgesel hizmetlerin koordinasyonunda, altyapı
hizmetlerinin sağlanmasında ve en önemlisi ulaşım sisteminin bir bütün olarak
koordinasyonunda önemli sorunlar ortaya çıkarmıştır. D130 ana taşıyıcı sistemi dışında
bölgenin trafik yükünü taşıyacak toplayıcı ve dağıtıcı arterler bulunmamaktadır.
199
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
200
Ş EKİL 173. KOCAELİ İLİ KARAMÜRSEL PLANLAMA BÖLGESİ KONUMU
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006’DAN DÜZENLENMİŞTİR )
Karamürsel planlama bölgesi Kocaeli ili içerisinde en geniş yerleşme alanına sahiptir.
Planlama alanı için hazırlanan planlar kapsamında, jeolojik etüt sonuçlarına göre plan
notları değerlendirilmiştir. Yerleşime Uygun Olmayan Alanlar (UOA), Önemli Alanlar (ÖA),
Yerleşime Uygun Alanlar (UA), ana başlıklar olmak üzere gruplandırmalar yapılmıştır. Bu
gruplandırmalar bölgenin yerleşilebilirlik durumunu göstermektedir. Bölge içinde en
önemli ve planlamayı yönlendiren kriter olarak jeolojik ve jeoteknik etüt raporları
oluşturmaktadır. Bölge içinde depremin arazi kullanım deseni üzerinde yarattığı
bozulmalar ve yapılaşmanın kapalı olduğu alanlar bölgedeki plan kararlarının
şekillenmesine neden olmaktadır. Özellikle D130 karayolunun deniz tarafının üst ölçekli
plan kararları ile desteklenerek konut yoğunluğunun düzenlenmesi, bölgenin gelecekteki
arazi kullanım deseninin belirlenmesinde önem taşımaktadır. Bölgenin güneyinde bulunan
yerleşime uygun olmayan alanlar bölgenin gelişme sahalarının belirlenmesinde önemli bir
rol oynamaktadır.
Karamürsel coğrafyasının güneyinde bulunan tarımsal karakterin varlığını devam ettirecek
olması, planlama alanı çevresinde şekillenen ve şekillenecek çalışma alanları göz önünde
bulundurularak nüfusun yaşayacağı alanlar önerilmiştir. Aynı zamanda yaşayanların ihtiyaç
duyacağı ticari aktiviteler de önerilmiştir. Özelde bölgesel konut talebi oluşturan alanlar
kurgunun temelini oluşturmaktadır. Ticaret alanları ile bu alanlar çevresinde konut
yerleşme alanları planlama sistematiğini oluşturmuştur.
1/25000 Ölçekli Çevre Düzeni planında öngörülen yoğunluk kararlarına göre, planlama
alanındaki nüfus 181.905 kişi olarak hesaplanmıştır. Mevcut plan kararları ile belirlenen
nüfus değeri tüm Türkiye’deki kentler incelendiğinde alan bazındaki yerleşmenin
doygunluk oranı %80 değerinin üzerine çıkamamaktadır. Bu doğrultuda mevcut ve gelişme
alanları için önerilen toplam 181.905 kişinin maksimum %80’ini alanda yaşatıldığında
nüfus 145.524 kişi olmaktadır. Bu değerler alan üzerindeki inşaat kullanım kişi değerinin
30 m2 kabulüne göre yapılmıştır. Aile büyüklüğü ve yapı büyüklüğü değerleri
incelendiğinde bu değerlerin gerçekte daha da yukarısındaki bir değerin alanın gerçek
değerini yansıtacağı görülecektir. Alanda beklenen gerçek plan nüfus değeri maksimum
108.000 kişiyi taşıma kapasitesindedir. Bu alanın %80 doluluk değeri baz alındığında
taşıyacak nüfus 86.400 kişi olacaktır. Planlama alanında yapılan toplam projeksiyon
değerleri ise 70.424-96.272 kişi arasında değişim göstermektedir. Yukarıda plan değerleri
ile projeksiyon değerleri birbirine karşılık gelmektedir.
Yıllar
Üssel Yöntem EKK Yöntemi
BF. Yöntemi
50,474
52,855
50,467
2005
52,521
54,248
52,504
2010
54,650
55,642
54,624
2015
56,865
57,036
56,829
2020
59,170
58,429
59,124
2025
Karamürsel İlçesi Kentsel Nüfusun Projeksiyonu
Yıllar Üssel Yöntem EKK Yöntemi
BF. Yöntemi
34,748
34,272
34,651
2005
41,134
37,816
40,906
2010
48,694
41,360
48,289
2015
57,644
44,905
57,006
2020
68,239
48,449
67,295
2025
Karamürsel İlçesi Kırsal Nüfusun Projeksiyonu
Yıllar Üssel Yöntem EKK Yöntemi
BF. Yöntemi
17,741
18,316
17,730
2005
16,431
16,111
16,411
2010
15,217
13,907
15,190
2015
14,094
11,703
14,060
2020
13,053
9,499
13,014
2025
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
Aritmetik Yöntem
50,226
51,945
53,663
55,381
57,099
Ortalama
51,006
52,804
54,645
56,528
58,456
Aritmetik Yöntem
32,898
36,443
39,987
43,532
47,077
Ortalama
34,142
39,075
44,583
50,772
57,765
Aritmetik Yöntem
17,329
15,502
13,676
11,849
10,023
Ortalama
17,779
16,114
14,498
12,926
11,397
2025 yılı için mevcut klasik yöntem ile üretilen nüfus projeksiyonları sonucunda ortalama
nüfus, 57.099 kişi; en fazla ise 59170 kişi olarak hesaplanmıştır. Ancak bölgenin sektör
yapısı, İstanbul’un bölgeye etkisi ve aldığı göç göz önünde bulundurulduğunda bu nüfusun
daha fazlası için bölgenin planlama olarak hazır olması gerektiği sonucu ortaya çıkmaktadır.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
T ABLO 96. KARAMÜRSEL İLÇESİ NÜFUS PROJEKSİYONU
201
T ABLO 97. P LANLAMA B ÖLGELERİNİN NÜFUS PROJEKSİYONLARI
2000
Mevcut
Nüfusu
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Yerleşim
2025
Projeksiyon
Nüfusu
(ortalama)
2025
Projeksiyon
Nüfusu (En
fazla)
Plan
Kapasite
Nüfusu
(ortalama)
Fark
Merkez
575.612
1.057.476
1.220.122
1.138.799
1.500.000
1.821.338
321.338
Gebze
421.932
1.507.541
2.260.274
1.883.908
1.800.000
1.061.738
-738.262
Gölcük
107.615
170.105
177.766
173.936
180
293.02
113.02
Karamürsel
48.508
58.456
59.17
58.813
60
95.233
35.233
Kandıra
52.418
57.592
58.157
57.875
60
73.725
13.725
Toplam
1.206.085
2.851.170
3.775.489
3.313.330
3.600.000
3.345.054
-254.946
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
Karamürsel-Gölcük planlama bölgesi için toplam planlama nüfusu 380.000 kişidir. Bu
nüfusun 300.000’i kentsel; 80.000’i kırsal nüfustur. Mevcut imar planları dikkate
alındığında kentsel nüfus için yeni öneri alanların açılması zorunlu değildir. Ancak 1/25000
ölçekli plan kararları ile alt ölçek planlarda konut kullanımında olan bazı alanların kullanımı
değiştirilmiştir. Bu hali ile 112.500 kişilik ilave nüfus alanına ihtiyaç duyulmaktadır.
T ABLO 98. KARAMÜRSEL İ LÇE MERKEZİ SEKTÖREL NÜFUS PROJEKSİYONU
2000 (Nüfus 29353)
Sektörler
Çalışan Kişi
Sayısı
2025 (Nüfus 180000)
Oran (%)
Çalışan Kişi
Sayısı
Oran (%)
176
0.87
313
0.60
1895
16.03
8613
16.5
46
0.26
104
0.20
964
23.06
12058
23.10
1428
9.07
5481
10.50
Ulaştırma
566
3.18
1879
3.60
Mali Kurumlar
391
2.44
1305
2.50
Toplum Hizmetleri
1932
47.53
22446
43.00
Toplam
7398
100
52199
100
Ziraat
İmalat Sanayi
EGS
İnşaat
Toptan
Ticaret
202
Ortalama
Öneri
Planlama
Nüfusu
ve
Perakende
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
Tablodaki veriler irdelendiğinde, Karamürsel merkez planlama bölgesinde tarımın giderek
azalacağı; plan kararları ve mekansal projeksiyonların bölgede imalat sanayinde işgücünde
toplam kapasite oranını artacağı ve bölgesel olarak ihtisaslaşmanın artacağını söylemek
mümkündür. İnşaat sektörünün önerilen nüfus dahilinde ihtiyacı karşılamasına yönelik
olarak canlanacağı bir gerçektir. Toptan ve perakende ticaret artan nüfusa cevap verme
niteliğinde artış seyrine girecektir. Ulaşım sektörünün gelişmesi bölgesel nüfusun kapasite
artışına bağlı olarak gelişecektir.
1
17
0
43
2 4
10
Ziraat
İmalat Sanayi
EGS
İnşaat
Toptan ve Perakende Ticaret
Ulaştırma
Mali Kurumlar
Toplum Hizmetleri
Ş EKİL 174. KARAMÜRSEL İLÇE MERKEZİ SEKTÖREL PROJEKSİYONU
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006)
Karamürsel planlama bölgesi Yalova-Kocaeli bağlantı yolu üzerinden servis alarak gelişim
gösterdiğinden Karamürsel merkezindeki ulaşım ağının kademelendirilmesi,
güçlendirilmesi ve nitelikli hale getirilmesi gerekmektedir. İzmit-Yalova karayoluna
alternatif güzergâhlar belirlenerek yolun taşıma kapasitesi ve bölge içi hareketin
rahatlatılması hedeflenmiştir. Bu düzenleme şehirlerarası yol kademelenmesinin
sağlanmasın açısından büyük bir projedir. Kent içi yollar incelendiğinde yol genişlikleri ile
ilgili bazı düzenlemelerin yapılması ve bazı bağlantıların açılması gerekmektedir. Bu
düzenlemeler ile birlikte D-130 aksı ve bu aks ile koordineli çalışacak aksların taşıma
kapasiteleri bölge ulaşım sisteminin güçlendirilmesi için en önemlidir.
Planlama alanında İzmit-Yalova devlet karayolu kuzeyi ile deniz arasında kalan kısımlarda
iskan dışı faaliyetler yer alacak şekilde planlama yapılacaktır. Alanda büyük ölçekli sanayi
oluşturulamaz. Planlama bölgesi kapsamında; İzmit körfezi güneyi, özel planlama alanı
olarak tasarlanmıştır. Bu bölgeler kapsamında iskan dışı kullanımların özendirilmesi ve
önerilmesi esastır.
Karamürsel planlama bölgesi 1/25000 ölçekli nazım imar planı alan kullanımı dağılımı
aşağıdaki tabloda verilmiştir.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
23
203
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
T ABLO 99. KARAMÜRSEL O NAYLI NAZIM İMAR P LANI A LAN K ULLANIM DEĞERLERİ
KAYNAK : KOCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
T ABLO 100. KARAMÜRSEL REVİZYON NAZIM İMAR PLAN ALAN KULLANIM DEĞERLERİ
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006
204
Jeolojik etüd sonuçları ve kurum görüşleri ile alanın topografik özellikleri dikkate
alındığında en büyük değişim gelişme konut alanlarında yapılmıştır. Planlama kapsamında
yapılan nüfus projeksiyonları ile elde edilen değerlerde değişim yapılmamıştır. Revizyon
planı değişim oranına bakıldığında toplam 14.379 kişi olan nüfusun 36.840 kişi olarak
gerçekleştiği görülmektedir.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 175. KARAMÜRSEL PLANLAMA BÖLGESİ 1/25.000 NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006)
1/5000 ölçekli planın hazırlanması sırasında, 1/25.000 ölçekli planda mevcut yerleşme
alanları içinde sayısallaştırmadan kaynaklanan uyumsuzlukların olduğu saptanmıştır.
Mevcut yerleşme sınırları içinde gösterilen donatı alanlarının alansal büyüklük ve
konumları açısından uyumsuzluklar bulunmaktadır. Jeolojik etüt sonuçlarına göre gelişme
alanı olarak önerilen alanların büyük bir kısmı jeolojik açıdan yapılaşmaya uygun olmayan
alanlar üzerinde planlanmıştır.
Ulaşım sitemi 1/5000 ölçekli alt ölçekli çalışma paralelinde arazi topografya, yapılaşma ve
ulaşım kademelenmesi koşullarına göre yeniden düzenlenmiştir. Onaylı 1/25.000 çevre
düzeni planın bu noktada uyumsuzlukları bulunmaktadır. Bu doğrultuda alt ölçekli çalışma
ile alan içinde sayısallaştırma temelli olarak düzeltmelerin yapılması gereği meydana
gelmiştir.
205
9.3.5. Kandıra Planlama Bölgesi
Planlama bölgesi kapsamında aşağıda verilen bilgiler Kandıra Planlama Bölgesi 1/25.000
Ölçekli Nazım İmar Planı Araştırma Raporu ve Kandıra Planlama Bölgesi 1/25.000 Ölçekli
Nazım İmar Planı Açıklama Raporundan derlenmiştir.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Kandıra ilçesinin kuzeyinde Karadeniz, güneyinde İzmit, güneydoğusunda Sakarya ve
batısında İstanbul bulunmaktadır. Kandıra İlçesi, İzmit Körfezi’nin kuzeyinde Karadeniz
sahilindedir. İlçenin nüfusu 50.214 kişidir.
Ş EKİL 176. KOCAELİ İLİ KANDIRA İLÇESİ KONUMU
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , 2006’DAN DÜZENLENMİŞTİR )
Belediyenin kentsel nüfusu 2007 genel nüfus sayımına göre 6.130'dur. Planlamada
kullanılacak nüfus verileri farklı yöntemler kullanılarak hesaplanmıştır. Kandıra İlçesinde
kentsel nüfusta 1985’den 2000’li yıllara kadar artmıştır. Nüfus 1985’te 9.329 kişi iken 2000
yılında 12.641’dir.
206
Kandıra planlama bölgesi için nüfus projeksiyonları hesaplanırken klasik yöntemler
kullanılmıştır. Kandıra İlçesi kentsel nüfusu için bölgede 2025 yılı için en fazla nüfus Üssel
Yöntem ile 21.081; en az En Küçük Kareler Yöntemi ile 18.307 kişidir. Projeksiyon sonuçları
aşağıdaki tabloda verilmiştir.
T ABLO 101. KANDIRA İ LÇESİ NÜFUS PROJEKSİYONLARI
Yıllar
Ussel Yöntem
EKK Yöntemi
BF Yöntemi
Aritmetik Yöntem
Ortalama
49935
50065
50196
50327
49928
50052
50175
50 298
50287
50469
50651
50833
BF Yöntemi
Aritmetik Yöntem
Ortalama
14849
15480
15149
16002
17135
16313
17155
18966
17477
18307
20993
18641
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ İMAR VE ŞEHİRCİLİK D AİRE BAŞKANLIĞI , 2006
15244
16655
18156
19756
49935
51350
2010
50065
51692
2015
50196
52035
2020
50327
52378
2025
Kandıra İlçesi Kentsel Nüfusun Projeksiyonu
Yıllar
2010
2015
2020
2025
Ussel Yöntem
15496
17170
19025
21081
EKK Yöntemi
Nüfus verileri incelendiğinde Kandıra İlçesinde kırsal nüfusta azalma; kentsel nüfusta artış
gözlenmiştir. Bunun nedenleri arasında kırsal nüfusun, kentsel fonksiyonlara daha yakın
olma ihtiyacı sayılabilir. Bu da beraberinde ilçe kırsalı ile kentsel nüfusu arasında bir
değişime sebep olmuştur.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 177. KANDIRA PLANLAMA BÖLGESİ YERLEŞİLEBİLİRLİK HARİTASI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ İMAR VE ŞEHİRCİLİK D AİRE B AŞKANLIĞI , 2006)
207
T ABLO 102. KANDIRA PLANLAMA BÖLGESİ A LT Ö LÇEK NÜFUS KAPASİTESİ
Yıllar
Ussel Yöntem
EKK Yöntemi
BF Yöntemi
Aritmetik Yöntem
2010
49935
51350
49935
49928
50287
2015
50065
51692
50065
50052
50469
2020
50196
52035
50196
50175
50651
2025
50327
52378
50327
50 298
50833
Ortalama
Kandıra İlçesi Kentsel Nüfusun Projeksiyonu
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Yıllar
BF
Yöntemi
Ussel Yöntem
EKK Yöntemi
Aritmetik Yöntem
2010
15496
14849
15480
15149
15244
2015
17170
16002
17135
16313
16655
2020
19025
17155
18966
17477
18156
2025
21081
18307
20993
18641
19756
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ İMAR VE ŞEHİRCİLİK D AİRE BAŞKANLIĞI , 2006
Çalışan nüfus, gelişecek, gerileyecek ya da durağanlaşacak sektörler arasında dağıtılmıştır.
Bu doğrultuda elde edilen veriler aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
T ABLO 103. KANDIRA İ LÇE MERKEZİ SEKTÖREL PROJEKSİYONLAR
Sektörler
2000 (Nüfus 12641)
Çalışan Kişi Sayısı
2025 (Nüfus 58962)
Oran (%)
Çalışan Kişi Sayısı
Oran (%)
Ziraat
155
3.51
619
3
İmalat Sanayi
456
10.32
1651
8
18
0.41
206
1
İnşaat
223
5.05
1238
6
Toptan ve Perakende
Ticaret
639
14.46
3096
15
Ulaştırma
124
2.81
619
3
Mali Kurumlar
112
2.53
722
3.5
Toplum Hizmetleri
2693
60.93
12485
60.5
Toplam
4420
100
20637
100
EGS
K AYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ İMAR VE ŞEHİRCİLİK D AİRE BAŞKANLIĞI , 2006
208
Ortalama
3
8
1
6
15
60.5
3
Ziraat
İmalat Sanayi
EGS
İnşaat
Toptan ve Perakende Ticaret
Ulaştırma
Mali Kurumlar
Toplum Hizmetleri
Ş EKİL 178. 2025 YILI SEKTÖREL PROJEKSİYONLAR
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ İMAR VE ŞEHİRCİLİK D AİRE BAŞKANLIĞI , 2006)
Tablo, Kandıra Merkez Planlama Bölgesinde tarımın ve imalat sanayi sektörünün
azalacağının öngörüldüğünü göstermektedir. Toptan ve perakende ticaret ve ulaşım,
projekte edilen nüfusu taşıma ihtiyacı ile birlikte artış gösterecektir.
Kandıra Merkez Planlama Bölgesi, Kandıra İlçesi ulaşım ağının dağılma noktasıdır. Planlama
alanı fiziki olarak Kocaeli ile Karadeniz sahili birleştiren ve köylere ulaşımı sağlayan
bağlantı noktasıdır. İzmit’ten gelen ulaşım Kandıra kırsalına veya kıyıya ulaşmak için
Kandıra merkezden geçmek durumundadır. Bu bağlamda Kandıra Merkezindeki ulaşım
ağının güçlendirilmeli ve İzmit-Kandıra-Kerpe Karayolu genişliği arttırılmalıdır. KarasuAğva arasında yapımı devam eden yol çalışmasının Kandıra bölümü planlara aktarılmalıdır.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
3.5
Planlama bölgesi tahmini nüfusu 150.000 kişidir. Alanda Karadeniz sahilinde yer alan
yerleşmelerde turizm sektörü desteklenecektir. Organize tarım ve hayvancılık ile bu
faaliyetlerin gerektirdiği tarımsal sanayi, depolama alanları oluşturulacaktır. Alanda büyük
ölçekli sanayi oluşturulamaz. Planlama çalışması kapsamında öncelikle yük ve yolcu
taşınması ile ilgili olarak strateji geliştirilmeye çalışılmıştır. Özelde istihdam oluşturan
alanlar kurgunun temelini oluşturmuştur.
Kandıra planlama bölgesi 1/25000 ölçekli nazım imar planı alan kullanımı aşağıda yer alan
tabloda verilmiştir.
209
T ABLO 104. KANDIRA 1/25000 Ö LÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI A LAN KULLANIMLARI
Kullanımlar
Alan Büyüklüğü (m²)
Kentsel Alan Kullanımı
Meskun Konut Alanları
Az Yoğunlukta
2,469,897.00
Orta Yoğunlukta
889,558.00
Köy Yerleşik
10,646,114.00
Gelişme Konut Alanları
Az Yoğunlukta
1,024,667.00
Ticaret ve Yönetim Merkezi
Resmi Kurumlar
537,574.00
Merkezi İş Alanları (2. Derece)
367,530.00
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Sanayi Bölgeleri
Kandıra Taş Sanayi
254,924.00
Sanayi Bölgeleri
496,876.00
Turizm Bölgeleri
Turizm Merkezi
188,565,257.00
Günübirlik Tesis Alanı
5,189.00
Büyük Açık Alan Kullanımları
Rekreasyon Alanları
267,549.00
Tarım Alanları
Tarımsal Niteliği Korunacak Alanlar
136,307,776.00
Diğer Tarım Alanları
317,664,274.00
Organize Besi Hayvancılık
2,056,871.00
Orman
Orman
54,094,927.00
Orman2B
1,021,075.00
Ağaçlandırılacak Alanlar
Ağaçlandırılacak Alanlar
122,743,547.00
Bugünkü Arazi Kullanımını Devam Ettirecek Alanlar
Mera
275,920.00
Diğer Arazi Kullanım Kararları
Askeri Alanlar
800,940.00
Gölet
540,916.00
Yollar
Toplam
210
12,579,340.42
851,140,824.80
KAYNAK : KOCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ İMAR VE ŞEHİRCİLİK D AİRE BAŞKANLIĞI , 2006
Ş EKİL 180. KANDIRA KIYI BÖLGESİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ İMAR VE ŞEHİRCİLİK D AİRESİ B AŞKANLIĞI , 2006)
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 179. KANDIRA 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : KANDIRA P LANLAMA B ÖLGESİ 1/25.000 NAZIM İMAR P LANI P LAN A ÇIKLAMA RAPORU , 2008)
211
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 181. KOCAELİ 1/25000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ İMAR VE ŞEHİRCİLİK D AİRE B AŞKANLIĞI , 2006)
10. PROJE ÇALİŞMALARİ
212
Kocaeli ili 2018 yılı yatırımlarının tutarı toplamı 13 milyar 293 milyon TL’dir. 2018 yılı
ödenek toplamı ise 3 milyar 184 milyon TL’dir. Toplam ödeneğin %66’sı mahalli idarelere,
%34’ü ise Merkezi Yönetim Bütçesine aittir. 2017 yılı yatırımları için öngörülen toplam
ödenekten yapılan harcama 2 milyar 279 milyon TL’dir. 2019 yılı (2.dönem) yatırımlarının
proje tutarı toplamı 12 milyar 656 milyon TL’dir. 2019 yılı ödenek toplamı ise 2 milyar 653
milyon TL’dir. Toplam ödeneğin %64’ü mahalli idarelere, %36’sı ise Merkezi Yönetim
Bütçesine aittir. 2.dönem itibarıyla yatırımlar için yapılan toplam harcama 693 milyon 646
bin TL’dir.
T ABLO 105. 2018 Y ILI SEKTÖREL YATIRIMLAR VE TUTARLARI
Toplam
Proje Sayısı
Tarım
Proje Tutarı (TL)
2018 Yılı Yatırımları
Toplam Harcama
Miktarı (TL)
32
214.411.429
79.981.482
77.328.969
1
492.001
123.001
-
31
704.012.078
140.357.038
53.579.081
187
5.345.346.085
1.037.802.271
831.119.535
Turizm
16
81.887.861
22.923.761
13.128.115
Eğitim
144
1.709.431.156
453.388.614
334.625.716
Sağlık
30
1.592.403.458
150.758.000
49.487.527
D.K.H. (İktisadi)
45
447.184.240
148.705.157
118.651.814
D.K.H. (Sosyal)
304
3.198.428.080
1.150.311.773
801.856.162
Toplam
789
13.293.596.386
3.184.351.096
2.279.776.919
Madencilik
Enerji
Ulaştırma
K AYNAK : K OCAELİ VALİLİĞİ , 2019
T ABLO 106. 2019 Y ILI SEKTÖREL YATIRIMLAR VE TUTARLARI
Sektör
Toplam
Proje Sayısı
Proje Tutarı (TL)
2019 Yılı Yatırımları
Toplam Harcama
Miktarı (TL)
Tarım
20
257.790.938
32.669.276
17.855.805
Enerji
23
1.095.450.000
57.862.000
264.443.409
133
5.832.637.823
1.268.248.779
5.479.748
Turizm
14
36.713.367
30.593.799
5.479.748
Eğitim
102
1.626.228.495
333.101.516
124.419.291
Sağlık
38
1.509.419.458
39.201.000
20.151.615
D.K.H. (İktisadi)
21
182.626.711
99.690.604
27.947.429
D.K.H. (Sosyal)
159
2.115.635.866
791.743.343
233.348.729
Toplam
510
12.656.502.658
2.653.110.317
693.646.026
Ulaştırma
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Sektör
K AYNAK : K OCAELİ VALİLİĞİ , 2019
10.1. Kuzey Marmara Otoyol Projesi
Projenin amacı, mevcut D-100 ve TEM otoyolunun yükünün azaltılması ve bu yolla İstanbul
üzerinden doğuya doğru akan trafiğin rahatlatılmasıdır. Projenin güzergahı Silivri Kınalı-3.
Köprü ile Anadolu yakasında Poyrazköy-Gebze-Akmeşe-Akyazı hattı olup Akyazı’da mevcut
otoyola bağlantı planlanmıştır. Kocaeli İl sınırları içerisinde Gebze ve İzmit Merkezi’nde
olmak üzere iki bağlantı planlanmıştır. 44,72 km uzunluğundaki Kesim-4 (Kurtköy-Liman
Kavşağı) 22.05.2019 tarihinde kesin kabulü yapılarak trafiğe açılmıştır. Kesim 5 Liman
213
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Kavşağı-Sevindikli Kavşağı arası 21,4 km’lik kısmın 30.05.2019 tarihinde kısmi kabulü
yapılarak trafiğe açılmıştır. Kesim-5’in diğer kısımlarında ve Kesim-6’da çalışmalar devam
etmektedir.
Ş EKİL 182. KUZEY MARMARA OTOYOLU
(KAYNAK : K OCAELİ VALİLİĞİ , 2019)
10.2. İzmit – Kandıra Yolu
Proje güzergâhı, Gebze’den başlayarak Bursa üzerinden İzmir’e uzanacak şekilde
belirlenmiştir. 44 km’lik Gebze-Orhangazi Otoyolu Projesi ile 3.000 m uzunluğunda asma
köprü İstanbul-Bursa-İzmir Otoyolu projesi güzergâhının bölgeden geçen kesitini
oluşturmaktadır ve projenin ihalesi Yap-İşlet-Devret modeliyle yapılmıştır. Asma Köprünün
Dilovası’nda Kaba Burun-Yalova Hersek Burnu hattında inşa edilmesi planlanmış olup
Osmangazi Köprüsü ulaşıma açılmıştır.
214
Ş EKİL 183. İZMİT – KANDIRA YOLU
(KAYNAK : K OCAELİ VALİLİĞİ , 2019)
10.3. Kocaeli Şehir Hastanesi
İzmit ilçesinde toplam 1.180 yataklı Kocaeli Şehir Hastanesi’nde;
Ş EKİL 184. KOCAELİ ŞEHİR HASTANESİ
(KAYNAK : K OCAELİ VALİLİĞİ , 2019)
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
494 yataklı Bölge Hastanesi,
246 yataklı Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi,
124 yataklı Kalp Damar Hastalıkları Hastanesi,
116 yataklı Onkoloji Hastanesi,
100 yataklı Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi,
100 yataklı Yüksek Güvenlikli Adli Psikiyatri Hastanesi yer alması
öngörülmektedir.
Kocaeli Şehir Hastanesi inşaatının %48’i tamamlanmıştır ve çalışmaları devam etmektedir.
10.4. Bilişim Vadisi
Gebze Muallimköy’de 3.338.470,54 m² alan üzerine kurulan ve toplam 5 etaptan oluşan
Bilişim Vadisi Projesi, tamamlandığında 5 bin Ar-Ge firmasına ve 100 bine yakın çalışana ev
sahipliği yapacaktır. Vadi, uluslararası dijital animasyon ve oyun üretim merkezleri, test
laboratuvarları ile gerek Türkiye’nin gerekse dünyanın en önemli teknoloji merkezlerinden
birisi olacaktır.
26 Mayıs 2015 yılında idari bina ve kuluçka merkezinin temeli atılmıştır. Toplam 48.000
m2’lik kapalı alana sahip olan 1.1.A. bloku 31.12.2016 tarihinde faaliyete geçmiştir. Kongre
merkezi, prototip ve test merkezi, dijital oyun ve animasyon merkezi ve ar-ge binalarından
oluşan 146.000m²’lik 1. Etap 2.kısım test ve devreye alma işlemine başlanmıştır. Kongre
Merkezi, Dijital Dönüşüm Merkezi, Prototip Ürün Geliştirme Merkezi, Dijital Animasyon ve
Oyun Üretim Merkezi ve Ar-Ge ofislerini içine alan 2.kısım yapıları 146.000 m²’dir.
215
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Ş EKİL 185. BİLİŞİM VADİSİ PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ VALİLİĞİ , 2019)
10.5. Gebze – Darıca Metro Hattı
Toplam 14.6 km uzunluğunda çift hatlı olarak planlanan Metro tamamlandığında DarıcaGebze-OSB arası 19 dakikaya inecektir. Metro hattında toplam 12 istasyon olacaktır.
Ş EKİL 186. GEBZE – DARICA METRO HATTI
(KAYNAK : K OCAELİ VALİLİĞİ , 2019)
10.6. Köseköy Lojistik Merkezi
Yapım aşamasındaki İzmit (Köseköy) Lojistik Köyü, demiryollarının yük taşımacılığında
daha etkin kullanımı ve intermodal taşımacılığın geliştirilmesi için önemli bir altyapı
yatırımıdır. Yatırımın tamamlanmasıyla beraber bölgenin Türkiye’nin en büyük lojistik
merkezi olması hedeflenmektedir. Köseköy Lojistik Köyü’nün faaliyete geçmesi ile mevcut
durumda yaklaşık yılda 600.000 ton olan taşıma miktarının yılda 1.500.000 tona çıkması
planlanmaktadır.
216
Köseköy Lojistik merkezinin 310.000 m2’lik 1.Etabı 25.02.2010 tarihinde işletmeye
açılmıştır. Köseköy Lojistik merkezinin 2.Etabının yapımı için 11.01.2012 tarih 28170 sayılı
Resmi Gazetede yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararı ile kamulaştırma kararı verilmiş ve
yaklaşık 286.000 m2’lik alanın kamulaştırma işlemleri tamamlanmıştır. Kamulaştırılan
alanın tevziat projeleri TCDD Genel Müdürlüğünce yaptırılmış olup proje içerisinde tren
Ş EKİL 187. KÖSEKÖY LOJİSTİK MERKEZİ PLANI
(KAYNAK : K OCAELİ VALİLİĞİ , 2019)
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
kabul ve sevk yolları, lokomotif ve vagon bakım atölyeleri, yükleme-boşaltma sahaları,
müşteri ofisleri, hizmet binaları ile gümrüklü alanlar yer alacaktır.
217
KAYNAKLAR
Avdan, F., (2009). Cumhuriyet Dönemi Kentleşme Sürecinde Planlama Deneyimi: 19301980 İzmit Planları, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siyaset Bilimi Ve Kamu
Yönetimi, Kentleşme Ve Çevre Sorunları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
CORİNE (2018). Tarım ve Orman Bakanlığı, Ulusal Arazi Örtüsü
https://corine.tarimorman.gov.tr/corineportal, Erişim Tarihi: Ekim, 2019.
Projesi,
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (2015). Mekânsal Planlama Genel Müdürlüğü. İzmit Körfezi
Bütünleşik Kıyı Alanları Planı Plan Açıklama Raporu.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Doğu Marmara Kalkınma Ajansı, MARKA (2010). Doğu Marmara 2010-2033 Bölge Planı,
Kocaeli.
Doğu Marmara Kalkınma Ajansı, MARKA (2015). Doğu Marmara 2014-2023 Bölge Planı,
Kocaeli.
Doğu Marmara Kalkınma Ajansı, MARKA (2017). Doğu Marmara Özel Yatırım Bölgeleri,
Kocaeli.
Hürsöz Gazetesi (1953). Yıl: 4, Sayı: 720, 08.01.1953; Yıl: 4, Sayı: 728, 17.01.1953.
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi (2006). İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı, Kocaeli 2006 Yılı
Çevre Düzeni ve Nazım İmar Planı Araştırma Raporu.
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi (2020). İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı, Kocaeli İli, İzmit
İlçesi 2015 Yılı Cedit Mahallesi Riskli Alan 1/1000 Ölçekli Uygulama İmar Planı Açıklama
Raporu.
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi (2019a). Merkez Planlama Bölgesi 2008 Yılı 1/25.000 Ölçekli
Nazım İmar Planı Revizyonu Açıklama Raporu.
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi (2019b). İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı. Başiskele
Planlama Bölgesi 2008 Yılı 1/5.000 Ölçekli İlave ve Revizyon Nazım İmar Planı Açıklama
Raporu.
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi (2019c). Bilgi İşlem Daire Başkanlığı, Akıllı Şehirler ve Kent
Bilgi Sistemleri Şube Müdürlüğü, 2006-2017 Yılları Arasındaki Uydu Fotoğrafları.
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi (2019d). İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı. Derince
Planlama Bölgesi 2008 Yılı 1/5000 Ölçekli İlave ve Revizyon Nazım İmar Planı Açıklama
Raporu.
218
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi (2019e). İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı. Gebze Otoyol
Güneyi Planlama Bölgesi 2008 Yılı 1/5000 Ölçekli İlave ve Revizyon Nazım İmar Planı
Açıklama Raporu.
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi (2019f). İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı. Gebze Otoyol
Kuzeyi Planlama Bölgesi 2008 Yılı 1/5000 Ölçekli İlave ve Revizyon Nazım İmar Planı
Açıklama Raporu.
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi (2019g). İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı, Kartepe
Planlama Bölgesi 2008 Yılı 1/5.000 Ölçekli İlave ve Revizyon Nazım İmar Planı Açıklama
Raporu.
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi (2019h). İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı, Körfez Planlama
Bölgesi 2008 Yılı 1/5.000 Ölçekli İlave ve Revizyon Nazım İmar Planı Açıklama Raporu.
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi (2019ı). İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı, İzmit Planlama
Bölgesi 2008 Yılı 1/5.000 Ölçekli İlave ve Revizyon Nazım İmar Planı Plan Açıklama Raporu.
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi (2019j). İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı, Darıca Planlama
Bölgesi 2008 Yılı 1/5.000 Ölçekli İlave ve Revizyon Nazım İmar Planı Açıklama Raporu.
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi (2019k). İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı, Dilovası
Planlama Bölgesi 2008 Yılı 1/5.000 Ölçekli İlave ve Revizyon Nazım İmar Planı Açıklama
Raporu.
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi (2019l). İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı, Gölcük Planlama
Bölgesi 2008 Yılı 1/5.000 Ölçekli İlave ve Revizyon Nazım İmar Planı Açıklama Raporu.
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi (2019m). İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı, Kandıra
Planlama Bölgesi 2008 Yılı 1/5.000 Ölçekli İlave ve Revizyon Nazım İmar Planı Açıklama
Raporu.
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi (2019n). İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı, Karamürsel
Planlama Bölgesi 2008 Yılı 1/5.000 Ölçekli İlave ve Revizyon Nazım İmar Planı Açıklama
Raporu.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi (2019i). İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı, Çayırova
Planlama Bölgesi 2008 Yılı 1/5.000 Ölçekli İlave ve Revizyon Nazım İmar Planı Açıklama
Raporu.
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi (2019o). İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı, Kocaeli
Büyükşehir Belediyesi 2008 Yılı 1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planı Açıklama Raporu
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi (2019ö). İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı, 2008 Yılı
1/50.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı Araştırma Raporu.
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi (2019p). Yapı Kontrol Dairesi Başkanlığı, Enerji, Aydınlatma
ve Mekanik İşler Şube Müdürlüğü, Yerinde Bilgi/Belge Sağlanması. Görüşme Tarihi: Ekim
2019.
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi (2019r). İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı, Ballıkayalar
2017 Gelişme Planı.
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi (2019s). İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı Zemin ve
Deprem İnceleme Şube Müdürlüğü, Yerinde Bilgi/Belge Sağlanması. Görüşme Tarihi: Ekim
2019.
219
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi (2014a). İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı, Kentsel
Dönüşüm ve Gelişim Planlama Şube Müdürlüğü, Kocaeli Kentsel Dönüşüm Master Planı.
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi (2014b). Ulaşım Daire Başkanlığı, Kocaeli Ulaşım Ana Planı.
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi (2014c). Ulaşım Daire Başkanlığı UKOME Şube Müdürlüğü.
Yerinde Bilgi/Belge Sağlanması. Görüşme Tarihi: Ekim 2019.
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi (2012). Kocaeli Lojistik Etüdü ve Stratejik Planlama
Çalışması, Ulaşım Daire Başkanlığı, Ulaşım Planlama Şube Müdürlüğü, Kocaeli.
Kocaeli Cengiz Topel Havalimanı (KCTH), 2018 Değerlendirme ve Gelişim Önerileri Raporu.
Kocaeli.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
Kocaeli Ticaret Odası, (2019). Rakamlarla Kocaeli, Kocaeli.
Kocaeli Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü (2018). Kocaeli İli 2017 Yılı Çevre Durum Raporu,
Kocaeli.
Kocaeli İl Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü (2019). Yerinde Bilgi/Belge Sağlanması. Görüşme
Tarihi: Ekim 2019.
Kocaeli İl Tarım ve Orman Müdürlüğü (2018). 2018 Yılı Faaliyet Raporu. Kocaeli.
Kocaeli Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü (2019). Yerinde Bilgi/Belge
Sağlanması. Görüşme Tarihi: Ekim 2019.
Kocaeli Tabiat Varlıklarını Korum Şube Müdürlüğü (2019). Yerinde Bilgi/Belge Sağlanması.
Görüşme Tarihi: Ekim 2019.
Kocaeli Valiliği (2013). Katı Atık Envanteri 2013, Kocaeli Valiliği Çevre ve Şehircilik İl
Müdürlüğü, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ve Doğu Marmara Kalkınma Ajansı (MARKA)
Ortak Projesi, Kocaeli.
Kocaeli Valiliği (2019). 2019 Yılı İl Birifing Raporu. Kocaeli.
Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü (2005). Türkiye Jeotermal Kaynakları Envanteri.
Yayın Serisi: 201, Ankara.
Özgen Kösten, E.Y. (2015). Kentsel Kimliğin Değişen Görüntüleri: Eski Kent, Yeni Merkezİzmit. NWSA-Social Sciences, 3C0125, 10, (1), 1-19.
Yıldız, S., Döker, M.F. (2016). İzmit Şehrinin Nüfus Gelişimi. / İstanbul Üniversitesi Edebiyat
Fakültesi Coğrafya Dergisi 32 (2016) 33-47.
Yuvacık Rüzgar Enerji Santrali Projesi Revizyonu Çevresel Etki Değerlendirmesi, 2017 ÇED
Raporu.
220
İnternet Kaynakları
URL-1,
Kocaeli
Büyükşehir
Belediyesi
(2020),
Sosyo,
Ekonomik
Yapı,
http://kocaeli.bel.tr/tr/main/pages/sosyo-ekonomik-yapi/100, Erişim Tarihi: Şubat 2020.
URL-2. TÜİK (2019). Türkiye İstatistik Kurumu, tuik.gov.tr, Erişim Tarihi: Aralık 2019
URL-3, Kocaeli Ticaret Odası (KOTO, 2019), Kocaeli’nin Tarihi, http://koto.org.tr/kocaelinin-tarihi-cd-5c534709154c5, Erişim Tarihi: Aralık 2019.
URL-4,
Kocaeli
Büyükşehir
Belediyesi
(2020),
Tarihçe,
https://www.kocaeli.bel.tr/tr/main/pages/tarihce/16#, Erişim Tarihi: Aralık, 2019.
Kocaeli
Büyükşehir
Belediyesi
(2019).
Sempozyumlar,
http://kocaelitarihisempozyumu.com/bildiriler/95.pdf, Erişim Tarihi: Aralık 2019.
URL-6,
Derince
Belediyesi
(2014).
Derince
http://www.derince.bel.tr/sayfadetaylarim.asp?id=1, Erişim Tarihi: Aralık 2019.
Tarihi,
URL-7, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi (2019a), İlçe İlçe Kocaeli, Körfez,
https://Www.Kocaeli.Bel.Tr/Tr/Main/Pages/Korfez/228, Erişim Tarihi: Aralık, 2019.
URL-8, İzmit Kaymakamlığı (2009). İlçemizin Tarihçesi, http://www.izmit.gov.tr/İlcemizinTarihcesi, Erişim Tarihi: Aralık, 2019.
URL-9, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi (2019b), İlçe İlçe Kocaeli, Çayırova, Göçle Gelen
Gelişme, https://www.kocaeli.bel.tr/Tr/Main/Pages/Cayirova/213, Erişim Tarihi: Aralık,
2019.
URL-10, Kandıra Kaymakamlığı (bt). Tarihçe, http://kandira.gov.tr/tarihce, Erişim Tarihi:
Aralık, 2019.
URL-11, Karamürsel Kaymakamlığı (bt). Tarihçe, http://karamursel.gov.tr/tarihce, Erişim
Tarihi: Aralık, 2019.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
URL-5,
URL-12, Kocaeli İl Tarım ve Orman Müdürlüğü (2019), Arazi Varlığı.
https://kocaeli.tarimorman.gov.tr/Menu/26/Arazi-Varligi, Erişim Tarihi: Kasım 2019.
URL-13, Türk Mühendis ve Mimarlar Odaları Birliği (TMMOB), Makine Mühendisleri Odası
(bt),
Ulaştırmanın
Önemi,
https://www.mmo.org.tr/sites/default/files/gonderi_dosya_ekleri/d7a7e9d22f74fab_ek.pdf,
Erişim Tarihi: Kasım 2019.
URL-14, Karayolları Genel Müdürlüğü 1. Bölge Müdürlüğü, Tesisler ve Bakım Dairesi
Başkanlığı,
Karayolları
Haritası,
https://www.kgm.gov.tr/SiteCollectionImages/KGMimages/Haritalar/b1.jpg, Erişim Tarihi:
Kasım 2019.
URL-15, Karayolları Genel Müdürlüğü, İlçeden İlçeye Mesafe Sorgulama,
https://www.kgm.gov.tr/Sayfalar/KGM/SiteTr/Uzakliklar/ilcedenIlceyeMesafe.aspx, Erişim
Tarihi: Kasım 2019.
URL-16, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı, Sayılarla Kocaeli,
Otoyol,
Devlet
Yolu
ve
İl
Yolu
Uzunlukları
221
https://www.kocaeli.bel.tr/webfiles/userfiles/files/birimler/bilgi-islem-dairesibaskanligi/Otoyol%2CDevletYoluve%C4%B0lYoluUzunluklar%C4%B1.pdf, Erişim
Kasım 2019.
Tarihi:
URL-17, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı, Sayılarla Kocaeli,
Otoyol, Devlet Yolu ve İl Yolu Uzunlukları, https://www.kocaeli.bel.tr/tr/main/pages/otoyoldevlet-yolu-ve-il-yolu-uzunluklari/714, Erişim Tarihi: Kasım 2019.
URL-18, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı, Sayılarla Kocaeli,
Trafik Kazaları, https://www.kocaeli.bel.tr/tr/main/pages/trafik-kazalari/870, Erişim Tarihi:
Kasım 2019.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
URL-19, Karayolları Genel Müdürlüğü 1. Bölge Müdürlüğü, Trafik Hacim Haritaları,
https://www.kgm.gov.tr/Sayfalar/KGM/SiteTr/Trafik/TrafikHacimHaritasi.aspx, Kasım 2019.
URL-20,
TCDD,
Kurumsal,
Demiryolu
Haritası,
http://www.tcdd.gov.tr/uploads/demiryoluharitasi.jpg, Erişim Tarihi: Kasım 2019.
URL-21, TÜİK, Bölgesel İstatistikler, Ulaştırma, Yol Uzunlukları(tren), Yıllar, Bölgesel
Düzeyler, https://biruni.tuik.gov.tr/bolgeselistatistik, Erişim Tarihi: Kasım 2019.
URL- 22, TCDD Taşımacılık AŞ Genel Müdürlüğü, 2017 İstatistik Yıllığı,
http://www.tcddtasimacilik.gov.tr/uploads/tcdd-t-2017-yillik-baski-final.pdf, Erişim Tarihi:
Kasım 2017.
URL-23, Ulaşım Park AŞ., www.ulasimpark.com, Erişim Tarihi: Kasım 2019.
URL-24, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Ulaşım, Vapur Saatleri Kocaeli Büyükşehir Belediyesi
,http://www.kocaeli.bel.tr/tr/main/vapurlar, Erişim Tarihi: Kasım 2019.
URL-25, Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü,
https://www.dhmi.gov.tr/sayfalar/istatistik.aspx, Erişim Tarihi: Kasım 2019.
İstatistikler,
URL-26, Kocaeli Cengiz Topel Havalimanı, Kurumsal, Teknik bilgiler ve Kolaylıklar,
https://cengiztopel.dhmi.gov.tr/Sayfalar/icerik-detay.aspx?oid=4237, Erişim Tarihi: Kasım
2019.
URL-27, Ulaşım Park A.Ş, Hizmetler, Tramvay İşletmesi, https://www.ulasimpark.com.tr,
Erişim Tarihi: Kasım 2019.
URL-28,
Ulaşım
Park
A.Ş.,
Tramvay,
Güzergah
Bilgileri,
https://www.ulasimpark.com.tr/Tramvay/GuzergahBilgileri.aspx, Erişim Tarihi: Kasım 2019.
URL-29, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Ulaşan ve Erişen Türkiye 2018,
https://www.uab.gov.tr/uploads/pages/demiryolu/demiryolu.pdf, Erişim Tarihi: Kasım
2019.
222
URL-30, Aktaş Dış, https://www.aktasdis.com, Erişim Tarihi: Aralık 2019.
URL-31, Altıntel Liman ve Terminal İşletmeleri AŞ., www.altintel.com.tr, Erişim Tarihi:
Aralık 2019.
URL-32, Aslan Çimento, www.aslancimento.com.tr, Erişim Tarihi: Aralık 2019.
URL-33, Autopart, www.autoport.com.tr, Erişim Tarihi: Aralık 2019.
URL-34, Belde Port, www.beldeport.com.tr, Erişim Tarihi: Aralık 2019.
URL-35, Çolakoğlu Metalurji AŞ, www.colakoglu.com.tr, Erişim Tarihi: Aralık 2019.
URL-36, Diler Demir Çelik, www.dilerhld.com/grup, Erişim Tarihi: Aralık 2019.
URL-37, DP World, www.dpworldyarimca.com, Erişim Tarihi: Aralık 2019.
URL-38, Efesanport, www.efesanport.com, Erişim Tarihi: Aralık 2019.
URL-39, Evyap, www.evyapport.com, Erişim Tarihi: Aralık 2019.
URL-40, Gübre Taş, www.gubretas.com, Erişim Tarihi: Aralık 2019.
URL-42, Limas, www.limas.com.tr, Erişim Tarihi: Aralık 2019.
URL-43, Nuh Çimento, www.nuhcimento.com.tr, Erişim Tarihi: Aralık 2019.
URL-44, Petline, www.petline.com.tr, Erişim Tarihi: Aralık 2019.
URL-45, Poliport, www.poliport.com, Erişim Tarihi: Aralık 2019.
URL-46, Safiport, www.safiport.com.tr, Erişim Tarihi: Aralık 2019.
URL-47, Shell, www.shell.com.tr, Erişim Tarihi: Aralık 2019.
URL-48, Turkuaz Petrol, www.turkuazpetrol.com.tr, Erişim Tarihi: Aralık 2019.
URL-49, Devlet Su İşleri (2014). 1. Bölge Müdürlüğü, 15. Şube Müdürlüğü,
http://bolge01.dsi.gov.tr, Erişim Tarihi: Kasım 2019.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
URL-41, İgsas, www.igsas.com.tr, Erişim Tarihi: Aralık 2019.
URL-50, Kocaeli Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü. 2018 İSU Faaliyet Raporu,
https://www.isu.gov.tr/media/gallery//8487e084-d90b-4995-929b-b538ec09744c.pdf,
Erişim Tarihi: Ekim 2019.
URL-51, Kocaeli Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü, İSU Stratejik Plan 2015-2019,
https://www.isu.gov.tr/icerik/detay.aspx?Id=272, Erişim Tarihi: Ekim 2019.
URL-52,
Kocaeli
Su
ve
Kanalizasyon
İdaresi
Genel
www.isu.gov.tr/haberler/detay.aspx?Id=4537, Erişim Tarihi: Ekim 2019.
Müdürlüğü,
URL-53, Enerji Atlası, https://www.enerjiatlasi.com/, Erişim Tarihi: Ekim 2019.
URL-54, Enerji Atlası, www.enerjiatlasi.com/ruzgar, Erişim Tarihi: Ekim 2019.
URL-55, Enerji Atlası, www.enerjiatlasi.com/ruzgar-enerjisi-haritasi/turkiye, Erişim
Tarihi: Ekim 2019.
URL-56, Enerji Atlası, www.enerjiatlasi.com/ruzgar-enerjisi-haritasi/kocaeli, Erişim Tarihi:
Ekim 2019.
223
URL-57, Kocaeli Barış Gazetesi (2016), www.kocaelibarisgazetesi.com/guncel/kocaeliyeruzgar-santrali-yapiliyor-h72924.html, 22 Ekim 2016 Tarihli Gazete, Erişim Tarihi: Kasım
2019.
URL-58, Enerji Portalı, www.enerjiportali.com/yuvacik-res-projesini-mahkeme-iptal-etti/,
Erişim Tarihi: Kasım 2019.
URL-59, Enerji Atlası, www.enerjiatlasi.com/gunes-enerjisi-haritasi/turkiye, Erişim Tarihi:
Kasım 2019.
URL-60, Enerji Atlası, www.enerjiatlasi.com/gunes-enerjisi-haritasi/kocaeli, Erişim Tarihi:
Kasım 2019.
URL-61, Enerji Atlası, www.enerjiatlasi.com/biyogaz/, Erişim Tarihi: Kasım 2019.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
URL-62, Tripadvisor, www.tripadvisor.com.tr, Erişim Tarihi: Kasım 2019.
URL-63, NTV, 200 milyon yıllık Ballıkayalar Tabiat Parkı doğa tutkunlarının vazgeçilmez
adresi,
https://www.ntv.com.tr/galeri/seyahat/200-milyon-yillik-ballikayalar-tabiatparki-doga-tutkunlarinin-vazgecilmez-adresi,wSlBJsjmA06FzPfLADpKOQ,
26.06.2019
Tarihli Haber, Erişim Tarihi: Kasım 2019.
URL-64,
Türkiye
Kültür
Portalı,
https://www.kulturportali.gov.t/turkiye/kocaeli/gezilecekyer/beskayalar-tabiat-parkibasiskele, Erişim Tarihi: Ekim 2019.
URL-65, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, http://uzunkum.tabiat.gov.tr/,
Erişim Tarihi: Ekim 2019.
URL-66, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, http://uzuntarla.tabiat.gov.tr/,
Erişim Tarihi: Ekim 2019.
URL-67, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, http://kuzuyayla.tabiat.gov.tr/,
Erişim Tarihi: Ekim 2019.
URL-68, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, http://eriklitepe.tabiat.gov.tr/,
Erişim Tarihi: Ekim 2019.
URL-69, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, 1.
Bölge
Kocaeli
Şube
Müdürlüğü,
http://kocaeli.ormansu.gov.tr/Kocaeli/tabiatparklari/Suadiye.aspx?sflang=tr,
Erişim
Tarihi: Ekim 2019.
URL-70, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, 1.
Bölge
Kocaeli
Şube
Müdürlüğü,
http://kocaeli.ormansu.gov.tr/Kocaeli/Yabanhayati.aspx?sflang=tr, Erişim Tarihi: Ekim
2019.
224
URL-71, Afet ve Acil Durum Yönetimi, Deprem Dairesi Başkanlığı, Deprem İstatistikleri,
Türkiye Deprem Tehlike Haritası, https://deprem.afad.gov.tr/deprem-tehlike-haritasi,
2018, Erişim Tarihi: Kasım 2019.
URL-72, E-Şehir, Kocaeli Şehir Rehberi, Kocaeli Şehir Haritası, Türkiye Haritası, Türkiye
Deprem Fay Hattı Haritası, Kocaeli Deprem Fay Hattı Haritası, https://www.e-
sehir.com/turkiye-haritasi/kocaeli-deprem-fay-hatti-riskharitasi.html, Erişim Tarihi: Kasım
2019.
BİR MEKANSAL YAPI İNCELEMESİ: KOCAELİ
URL-73, Kocaeli Valiliği İl Afet Ve Acil Durum Müdürlüğü, Gündem, Duyurular, Kocaeli İli
Toplanma Alanları, https://kocaeli.afad.gov.tr/kocaeli-toplanma-alanlari, Erişim Tarihi:
Kasım 2019.
225
Related papers
Travel Destination: Tibet. Modernizing the Present and Concreting over the Past.
Sonderheft ASIEN, Nr. 129, Oktober 2013, S. 100-114. , 2013
Alexei N. Leontiev - Sobre o Desenvolvimento Criativo de Vigotski
On Vygotsky’s Creative Development, 1979
Archaeology of dress along the Middle Nile
Project Repository Journal, 2023
A Film Editor’s Visual Intentions and Use of Perceptual Phenomena in Designing Film Edits: An Observational Study
The International Journal of Visual Design, 2017
COMMUNICATING THE CLIMATE CRISIS BY DESIGN
4th INTEGRAL EUROPEAN CONFERENCE, 2020
Does human time really flow? Metaindexicality, metarepresentation, and basic concepts (2022 pre-print)
Final version available in: K. M. Jaszczolt (ed.). Understanding Human Time. Oxford: Oxford University Press, pp. 244-275, 2023
Conteúdo Proposicional
Compêndio em Linha de Problemas de Filosofia Analítica, 2021
The Dominant Ethnic Moment: Towards the Abolition Of'whiteness'?
Ethnicities, 2006
İstanbul'da Cami Adabı, Fırınlar ve Hazineye Yen Gelir Kaynakları Kazandırılmasına Dair Sultan II. Abdülhamid'e Sunulmuş Bir Layiha
Uluslararası Gelişim Akademi Dergisi, 2023
Applicazioni dell'intelligenza artificiale per la progettazione della formatura a freddo
Applicazioni dell'intelligenza artificiale per la progettazione della formatura a freddo, 1995
Global Research Collaboration and International Education: Laser Metal Deposition of Varying Percent of Ti-6Al-4V + Molybdenum on Ti64 Substrate for Biomedical/Aerospace Applications
Volume 5: Education and Globalization, 2016
Extended-spectrum β-lactamase (ESBL)-producing enterobacteria isolated from broiler breeder chickens
Biotemas, 2019
Killing effects of Candida albicans through alteration of cellular morphology and growth metabolism using Tris-NHC ligand coordinated to AgI and CuI
Journal of Molecular Structure, 2021
WEDM of Copper for the Fabrication of Large Surface-Area Micro-Channels: A Prerequisite for the High Heat-Transfer Rate
Micromachines, 2020
Dilma y México: altibajos en una relación indispensable para América Latina
Revista CIDOB d'Afers Internacionals, 2012
Analytical survey of tattoo inks—A chemical and legal perspective with focus on sensitizing substances
Contact Dermatitis, 2021
Parental Divorce and Adolescent Drunkenness: Role of Socioeconomic Position, Psychological Well-Being and Social Support
European Addiction Research, 2009
Accuracy and Efficiency in Fixed-Point Neural ODE Solvers
Neural Computation, 2015
Low speed, large diameter, direct-drive permanent magnet synchronous generator with electrical gearing for wind energy systems
IET Conference Publications, 2009