Påwion
On påwion (eto: ene palivole)[1][2], c' est èn inseke avou cwatès grandès aiyes, sovint avou des belès coleurs.
Motlî
[candjî | candjî l’ côde wiki]Les påwions d' djoû del taeye del palivole ås ourteyes ou del cene å cabus seront lomés påwion u palivole.
Les cis d' nute, purade papiyåd.
Les pus ptits sont lomés, påwionete (papiyete u papiyote).
Sôres di påwions
[candjî | candjî l’ côde wiki]Les påwions d' djoû ont des blawtantès coleurs. Les påwions d' nute, des grijhès coleurs.
Sacwant sôres rescontrêyes coranmint e l' Walonreye:
- palivole ås cabus (Pieris brassicae)
- palivole ås naveas (Pieris napi)
- palivole ås coloråves (Pieris rapae)
- palivole ås raecenes u palivole ås carotes (Papilio machaon)
- palivole di gregne
- palivole ås ourteyes: deus ki ponèt so l' grande kixhåde
- palivole ås pavés: des cis ki leus desséns d' aiye sont des ptits cwårés: Araschnia levana, Vanessa cardui, Nymphalis polychloros, Aglais io.[3]
Discrijhaedje
[candjî | candjî l’ côde wiki]Li tiesse a deus gros ronds ouys et deus antenes. Li boke a ene trompe po sucî l' låme des fleurs.
Li cofe poite les deus pwaires d' aiyes et les shijh pates.
Li vinte est ene miete pus long ki l' tiesse et l' cofe.
-
ene påwionete, so s' vinte
-
li minme, aiyes riployeyes, so s' dos
-
li minme, sol costé
-
påwion d' djoû, aiyes å lådje, rashiou
-
papiyote di nute, volant après on cwårea
Vicaedje
[candjî | candjî l’ côde wiki]Li påwion n' vike nén lontins; i va ponre des oûs, ki vont disclôre et dner ene halene. Li halene va crexhe et divni on påpåd-lôlô, ki n' bodje nén. Après on tins, ci-cial si drouve, et l' påwion fwait endè mousse foû.
-
grosse halene
-
påpåd-lôlô å cmince
Dins les belès letes e walon
[candjî | candjî l’ côde wiki]Li sot påwion, èn arimé da Joseph Durbuy ritchanté voltî pa Jean Loos. aschoûtez lu
Sourdants
[candjî | candjî l’ côde wiki]- ↑ alomåcion pus råle, mins foirt vicante e Coûtchant walon et ås aschates walon-picård
- ↑ po tos les nos e walon, et leus accints, loukîz al notule ALW 8 139
- ↑ O8 a "palivole", rarindjî tot-z acontant sacwants sincieusès dnêyes.