Amazir (lingaedje)
Li berbere u lingaedje amazir (ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ, tamazight, en amazir), c' est ene famile di lingaedjes djåzés dispu foirt lontins e l' Afrike bijhrece (Marok, Aldjereye, ene miete e Tunizeye, et å Sara Coûtchantrece), el Bijhe do Sara (Nidjer), ey ene miete ezès Iyes Canareyes.
L' amazir n' est on lingaedje oficir dins nouk di ces payis la.
Sicrijhaedje
L' amazir pout esse sicrît e l' alfabet latén, e l' alfabet arabe udon-bén e tifinar.
egzimpe di tecse
- en amazir (e scrijhaedje tifinar): ⵉⵎⴷⴰⵏⴻⵏ, ⴰⴽⴽⴻⵏ ⵎⴰ ⵍⵍⴰⵏ ⵜⵜⵍⴰⵍⴻⵏ ⴷ ⵉⵍⴻⵍⵍⵉⵢⴻⵏ ⵎⵙⴰⵡⴰⵏ ⴷⵉ ⵍⵃⵡⴻⵔⵕⵎⴰ ⴷ ⵢⵉⵣⴻⵔⴼⴰⵏ ⵖⵓⵔ ⵙⴻⵏ ⵜⴰⵎⵙⴰⴽⵯⵉⵜ ⴷ ⵍⵄⵇⵓⴻⵍ ⵓ ⵢⴻⵙⵙⴻⴼⴽ ⴰⴷ ⵜⵉⵍⵉ ⵜⴻⴳⵎⴰⵜⵜ ⴳⴰⵔ ⴰⵙⴻⵏ ⵉⵎⴷⴰⵏⴻⵏ, ⴰⴽⴽⴻⵏ ⵎⴰ ⵍⵍⴰⵏ ⵜⵜⵍⴰⵍⴻⵏ ⴷ ⵉⵍⴻⵍⵍⵉⵢⴻⵏ ⵎⵙⴰⵡⴰⵏ ⴷⵉ ⵍⵃⵡⴻⵔⵕⵎⴰ ⴷ ⵢⵉⵣⴻⵔⴼⴰⵏ ⵖⵓⵔ ⵙⴻⵏ ⵜⴰⵎⵙⴰⴽⵯⵉⵜ ⴷ ⵍⵄⵇⵓⴻⵍ ⵓ ⵢⴻⵙⵙⴻⴼⴽ ⴰⴷ ⵜⵉⵍⵉ ⵜⴻⴳⵎⴰⵜⵜ ⴳⴰⵔ ⴰⵙⴻⵏ. ⵎⴷⴰⵏⴻⵏ, ⴰⴽⴽⴻⵏ ⵎⴰ ⵍⵍⴰⵏ ⵜⵜⵍⴰⵍⴻⵏ ⴷ ⵉⵍⴻⵍⵍⵉⵢⴻⵏ ⵎⵙⴰⵡⴰⵏ ⴷⵉ ⵍⵃⵡⴻⵔⵕⵎⴰ ⴷ ⵢⵉⵣⴻⵔⴼⴰⵏ ⵖⵓⵔ ⵙⴻⵏ ⵜⴰⵎⵙⴰⴽⵯⵉⵜ ⴷ ⵍⵄⵇⵓⴻⵍ ⵓ ⵢⴻⵙⵙⴻⴼⴽ ⴰⴷ ⵜⵉⵍⵉ ⵜⴻⴳⵎⴰⵜⵜ ⴳⴰⵔ ⴰⵙⴻⵏ.
- e scrijhaedje latén: Imdanen, akken ma llan ttlalen d ilelliyen msawan di lḥweṛma d yizerfan- ghur sen tamsakwit d lâquel u yessefk ad-tili tegmatt gar asen.
- ratournaedje walon: Tos les omes vinèt å monde libes et ewals po çou k' est d' leu dignité et d' leus droets. Leu råjhon et leu consyince elzî fwait on dvwer di s' kidure inte di zels come des frés.
(prumî årtike del Declaråcion univiersele des droets del djin)
ôtes egzimpes: ⵎⴷⴰⵏⴻⵏ, ⴰⴽⴽⴻⵏ ⵎⴰ ⵍⵍⴰⵏ ⵜⵜⵍⴰⵍⴻⵏ ⴷ ⵉⵍⴻⵍⵍⵉⵢⴻⵏ ⵎⵙⴰⵡⴰⵏ ⴷⵉ ⵍⵃⵡⴻⵔⵕⵎⴰ ⴷ ⵢⵉⵣⴻⵔⴼⴰⵏ ⵖⵓⵔ ⵙⴻⵏ ⵜⴰⵎⵙⴰⴽⵯⵉⵜ ⴷ ⵍⵄⵇⵓⴻⵍ ⵓ ⵢⴻⵙⵙⴻⴼⴽ ⴰⴷ ⵜⵉⵍⵉ ⵜⴻⴳⵎⴰⵜⵜ ⴳⴰⵔ ⴰⵙⴻⵏ. ⵍⵍⵉⵢ ⵎⴷⴰⵏⴻⵏ, ⴰⴽⴽⴻⵏ ⵎⴰ ⵍⵍⴰⵏ ⵜⵜⵍⴰⵍⴻⵏ ⴷ ⵉⵍⴻⵍⵍⵉⵢⴻⵏ ⵎⵙⴰⵡⴰⵏ ⴷⵉ ⵍⵃⵡⴻⵔⵕⵎⴰ ⴷ ⵢⵉⵣⴻⵔⴼⴰⵏ ⵖⵓⵔ ⵙⴻⵏ ⵜⴰⵎⵙⴰⴽⵯⵉⵜ ⴷ ⵍⵄⵇⵓⴻⵍ ⵓ ⵢⴻⵙⵙⴻⴼⴽ ⴰⴷ ⵜⵉⵍⵉ ⵜⴻⴳⵎⴰⵜⵜ ⴳⴰⵔ ⴰⵙⴻⵏ..
Ehåyaedje do statut
Sacwants payis ont rdiswalpé l' alfabet tifinar, po-z aveur moens di rujhes po noter les diferins accints u lingaedjes coinreces.
Li lingaedje a candjî di statut (meyeuse ricnoxhance) e l' Aldjereye ey e Marok dins les anêyes 2000. I fourit ricnoxhou come lingaedje nåcionå dins l' novele mwaisse lwè do Marok e 2011.
Nerén, i n' est nén co eployî come lingaedje administratif.
Trokes d' amazir coinrece
- li chleu u tachelheyte u lingaedje echleu (Grand Atlasse et plinne do Sousse, Marok)
- li tamazir (Moyinatlasse) u lingaedje amazigh do Moyinatlasse (Marok)
- li rifin u tarifîte (Montinnes do Rif, Marok.
- lingaedje des Bni Snassen, inte li rifin eyet l' cabile.
- li cabile, Cabileye, Aldjereye