Emma Morano
Emma Morano | |
|---|---|
 Morano năm 1930 | |
| Sinh | Emma Martina Luigia Morano 29 tháng 11 năm 1899[1] Civiasco, Vercelli, Vương quốc Ý |
| Mất | 15 tháng 4 năm 2017 (117 năm, 137 ngày tuổi) Pallanza, Verbano-Cusio-Ossola, Ý |
| Nổi tiếng vì | Người cao tuổi nhất thế giới (13 tháng 5 năm 2016 – 15 tháng 4 năm 2017) Người Ý cao tuổi nhất Một trong 5 người cao tuổi nhất từng ghi nhận Người sinh trong những năm 1800 cuối cùng còn tồn tại đến thập niên 2010 |
| Phối ngẫu | Giovanni Martinuzzi (cưới 1926–1978) [2] |
| Con cái | 1 (1937 – 1937) |
Emma Martina Luigia Morano (29 tháng 11 năm 1899 – 15 tháng 4 năm 2017) là một người phụ nữ Ý thọ 117 tuổi và 137 ngày, từng giữ danh hiệu người cao tuổi nhất thế giới và là người còn sống sót cuối cùng được ghi nhận từ khi sinh vào những năm 1800.[a][3]
Bà cũng là người Ý cao tuổi nhất lịch sử;[4] người châu Âu lớn tuổi thứ hai, đứng sau người phụ nữ quốc tịch Pháp Jeanne Calment;[5] và nằm trong 5 người lớn tuổi nhất được công nhận trên thế giới.[6]
Thời thơ ấu
[sửa | sửa mã nguồn]
Emma Martina Luigia Morano sinh ngày 29 tháng 11 năm 1899 tại Civiasco, Vercelli, Piedmont, Ý. Bà là con cả trong số tám người con (5 người con gái và 3 người con trai) của gia đình Giovanni Morano và Matilde Bresciani.[7] Gia đình của bà có tuổi thọ cao: mẹ bà, cùng một người dì và một vài anh chị em đều chạm mốc 90 tuổi; một trong số những người chị của bà, Angela Morano (1908 –2011), qua đời khi đã 103 tuổi.[8]
Lúc còn nhỏ, bà chuyển từ Sesia Valley tới Ossola vì công việc của cha,[9] nhưng khí hậu tại đó độc hại tới mức một nhà vật lý học đã khuyên họ nên chuyển tới vùng đất dễ chịu hơn để sống. Bà định cư tại Pallanza, cạnh Hồ Maggiore cùng gia đình cho đến hết đời. Tháng 10 năm 1926, bà kết hôn với Giovanni Martinuzzi (1901 – 1978).[10] Bà hạ sinh đứa con duy nhất năm 1937 nhưng đứa bé qua đời khi mới 6 tháng tuổi. Cuộc hôn nhân của họ không hạnh phúc;[11] năm 1938, Morano ly thân với chồng và đưa ông ra khỏi nhà; dù vậy, họ vẫn còn kết hôn cho tới lúc ông mất vào 1978.
Sau này
[sửa | sửa mã nguồn]Đến 1954, Morano làm việc cho Maioni Industry, một xưởng dệt đay trong khu phố. Bà sau đó làm việc tại quán ăn của trường Collegio Santa Maria tại Pallanza, cho đến lúc về hưu năm 75 tuổi.[7]
Morano vẫn sống một mình cho đến sinh nhật lần thứ 115.[12] Khi được hỏi về bí quyết sống lâu, bà chia sẻ mình chưa bao giờ dùng chất gây nghiện, thường ăn 3 quả trứng mỗi ngày, đôi lúc uống một cốc rượu brandy tự làm và ăn chocolate, nhưng hơn hết là phải lạc quan về tương lai.[13] Bà nghĩ rằng sự trường thọ của mình là do thói quen ăn kiêng với trứng tươi và sống độc thân.[14]
Năm 2011, Morano nằm trong quá trình nghiên cứu toàn cầu về bí quyết sống lâu của George Church tại Đại học Y Harvard.[15] Tháng 12 cùng năm, bà được Tổng thống Ý Giorgio Napolitano trao Huân chương của Cộng hòa Ý.[16]
Morano trở thành người sống thọ nhất tại Ý và châu Âu sau khi Maria Redaelli qua đời vào ngày 2 tháng 4 năm 2013.[10] Trong sinh nhật lần thứ 114, bà góp mặt trong một buổi phỏng vấn trên truyền hình.[17] Trong sinh nhật lần thứ 116, Morano nhận được lời chúc mừng của Giáo hoàng Phanxicô.[18]
Bà vượt qua Venere Pizzinato vào tháng 8 năm 2014 và Dina Manfredini hồi tháng 8 năm 2015 để trở thành người Ý cao tuổi nhất.[4][19] Ngày 13 tháng 5 năm 2016,[b] sau khi người phụ nữ quốc tịch Hoa Kỳ Susannah Mushatt Jones qua đời, Morano trở thành người cao tuổi nhất thế giới, cũng là người còn sống sót cuối cùng từ những năm 1800.[21] Ngày 29 tháng 7 năm 2016, bà được Sách kỷ lục Guinness trao giấy chứng nhận người cao tuổi nhất còn sống.[22][23] Hoạt động ăn mừng lễ sinh nhật lần thứ 117 của bà, vào ngày 29 tháng 11 năm 2016, được truyền tiếp tại Ý.[24]
Qua đời
[sửa | sửa mã nguồn]Morano mất tại tư gia ở Verbania, Ý vào ngày 15 tháng 4 năm 2017, khi đã 117 tuổi.[25][26] Tới lúc này, bà là người sống thọ nhất và nằm trong số 5 người cao tuổi nhất từng được ghi nhận trong lịch sử.[27] Bà được công nhận là người sống sót cuối cùng từ những năm 1800, với số tuổi xác nhận độc lập.[28][29] Khi người phụ nữ được xem đã sống qua ba thế kỷ này qua đời trong trung tuần tháng 4 năm 2017, thế giới đã không còn người của thế kỷ 19 còn sống nữa[30]. Nhóm Nghiên cứu Tuổi già (GRG) có trụ sở ở Mỹ cho biết người cao tuổi nhất hiện nay trên thế giới sau Emma là một phụ nữ người Jamaica tên Violet Brown sinh ngày 10-3-1900, tức hiện đã hơn 117 tuổi[31][32] (chính xác là 117 tuổi 1 tháng 6 ngày).
Xem thêm
[sửa | sửa mã nguồn]Ghi chú
[sửa | sửa mã nguồn]
Liên kết ngoài
[sửa | sửa mã nguồn]Tham khảo
[sửa | sửa mã nguồn]- ^ “Oldest Validated Living Supercentenarians”. Gerontology Research Group. Truy cập ngày 29 tháng 11 năm 2016.
- ^ “Auguri alla nonna d'Italia che ha visto 10 Papi” (bằng tiếng Ý). San Francesco. Truy cập ngày 5 tháng 5 năm 2013.
- ^ “Emma Morano, world's oldest living person and last link to 19th Century, celebrates her 117th birthday”. The Telegraph. London. Truy cập ngày 15 tháng 4 năm 2017.
- ^ a b “Emma Morano, è italiana la nonnina del mondo”. DiRegiovani (bằng tiếng Ý). ngày 16 tháng 5 năm 2016.
- ^ “Longevity tips from the world's oldest person”. The New Daily. ngày 17 tháng 5 năm 2016. Truy cập ngày 27 tháng 12 năm 2016.
- ^ “La biografia per la valsesiana più vecchia del mondo” (bằng tiếng Ý). La Sesia. ngày 3 tháng 1 năm 2017. Bản gốc lưu trữ ngày 13 tháng 1 năm 2017. Truy cập ngày 11 tháng 1 năm 2017.
- ^ a b “I miei 112 anni di storia d'Italia”. La Stampa (bằng tiếng Ý).
- ^ “'Angiolina', Sono 102!” (bằng tiếng Ý). Verbaniamilleventi.org. ngày 27 tháng 3 năm 2007. Bản gốc lưu trữ ngày 6 tháng 11 năm 2013. Truy cập ngày 5 tháng 5 năm 2013.
- ^ “La nonna che abbraccia tre secoli” (bằng tiếng Ý). Caffe.ch. ngày 12 tháng 11 năm 2010. Truy cập ngày 5 tháng 5 năm 2013.
- ^ a b mario.giovanardi. “Emma MArano 113 anni Mangio tre uova al giorno, come mi disse il dottore quando ero ragazza” (bằng tiếng Ý). Vip.it. Bản gốc lưu trữ ngày 15 tháng 10 năm 2013. Truy cập ngày 5 tháng 5 năm 2013.
- ^ “Emma Morano, 112 anni: ha visto dieci Papi. Il segreto? Tre uova al dì” (bằng tiếng Ý). 45.9215067,8.5515597: Blitzquotidiano.it. Truy cập ngày 5 tháng 5 năm 2013.Quản lý CS1: địa điểm (liên kết)
- ^ “Emma Morano compie 115 anni”. La Stampa (bằng tiếng Ý). Bản gốc lưu trữ ngày 3 tháng 12 năm 2014. Truy cập ngày 3 tháng 12 năm 2014.
- ^ “Nacque sotto re Umberto I. Era il 1899 Emma Morano è nata a Civiasco 112 anni fa. Oggi vive a Verbania e abita ancora da sola 'Martedì ho festeggiato con torta e vino bianco'. Mangia tre uova al giorno e beve la 'sua' grappa” (bằng tiếng Ý). Civiasco.netweek.it. ngày 16 tháng 7 năm 1987. Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 12 năm 2016. Truy cập ngày 5 tháng 5 năm 2013.
- ^ Bender, Kelli. “Emma Morano, 115, Credits Her Long Life to Raw Eggs and Staying Single”. Truy cập ngày 12 tháng 3 năm 2016.
- ^ “Ricercatori Statunitensi E Troupe Rai Da Nonna Emmm” (bằng tiếng Ý). verbaniamilleventi.org. ngày 27 tháng 3 năm 2007. Bản gốc lưu trữ ngày 27 tháng 9 năm 2013. Truy cập ngày 5 tháng 5 năm 2013.
- ^ “Le onorificenze della Repubblica italiana” (bằng tiếng Ý). Quirinale.it. Bản gốc lưu trữ ngày 28 tháng 9 năm 2013. Truy cập ngày 5 tháng 5 năm 2013.
- ^ “Emma Morano compie 114 anni” (bằng tiếng Ý). ogginotizie.it. Truy cập ngày 30 tháng 11 năm 2013.
- ^ “I 116 anni di Emma Morano”. Eco Risveglio (bằng tiếng Ý). ngày 29 tháng 11 năm 2015. Bản gốc lưu trữ ngày 4 tháng 3 năm 2016. Truy cập ngày 16 tháng 4 năm 2017.
- ^ “Nonna Emma compie 115 anni” (bằng tiếng Ý). ngày 29 tháng 11 năm 2014. Truy cập ngày 31 tháng 1 năm 2016.
- ^ Boyette, Chris; Melendez, Pilar (ngày 14 tháng 5 năm 2016). “Susannah Mushatt Jones, world's oldest person, dies at 116”. cnn.com. CNN. Truy cập ngày 28 tháng 7 năm 2016.
- ^ “This woman is the only person left born in the 1800s”. USA Today. ngày 13 tháng 5 năm 2016.
- ^ Ronchi, Sergio (ngày 2 tháng 8 năm 2016). “Emma Morano Sul Libro Del Guinness World Records” (bằng tiếng Ý). verbaniamilleventi.org. Truy cập ngày 3 tháng 8 năm 2016.
- ^ Ronchi, Sergio (ngày 2 tháng 8 năm 2016). “Guinness e marianisti premiano Emma Morano”. La Stampa (bằng tiếng Ý). Truy cập ngày 3 tháng 8 năm 2016.
- ^ Povoledo, Elisabetta (ngày 29 tháng 11 năm 2016). “Emma Morano, World's Oldest Person, Turns 117”. The New York Timesaccessdate=ngày 11 tháng 4 năm 2017.
- ^ “Italy's Emma Morano, the world's oldest person, dies at 117” (bằng tiếng Anh). ABC News. ngày 15 tháng 4 năm 2017. Truy cập ngày 15 tháng 4 năm 2017.
- ^ D'Emilio, Frances (ngày 15 tháng 4 năm 2017). “Emma Morano, the world's oldest person, dies in Italy at 117”. The Chicago Tribune (bằng tiếng Anh). Bản gốc lưu trữ ngày 16 tháng 4 năm 2017. Truy cập ngày 15 tháng 4 năm 2017.
- ^ Jenkins, Lin (ngày 15 tháng 4 năm 2017). “Emma Morano, world's oldest person, dies aged 117”. The Guardian (bằng tiếng Anh). London. ISSN 0261-3077. Truy cập ngày 15 tháng 4 năm 2017.
- ^ Ronchi, Sergio (ngày 15 tháng 4 năm 2017). “Verbania, morta a 117 anni Emma Morano: era la più anziana del mondo”. La Stampa (bằng tiếng Ý). Truy cập ngày 15 tháng 4 năm 2017.
- ^ “World's oldest person Emma Morano dies at 117” (bằng tiếng Anh). BBC News. ngày 15 tháng 4 năm 2017. Truy cập ngày 15 tháng 4 năm 2017.
- ^ “Thế giới không còn người của thế kỷ 19”. Tuổi Trẻ. ngày 16 tháng 4 năm 2017. Truy cập ngày 16 tháng 4 năm 2017.
- ^ D'Emilio, Frances (ngày 15 tháng 4 năm 2017). “Italy's Emma Morano, the world's oldest person, dies at 117”. The Washington Post. Bản gốc lưu trữ ngày 20 tháng 4 năm 2017. Truy cập ngày 15 tháng 4 năm 2017.
- ^ “Italy's Emma Morano, the world's oldest person, dies at 117”. STAT News. ngày 15 tháng 4 năm 2017. Truy cập ngày 15 tháng 4 năm 2017 – qua Associated Press.