Wikipedia

Karl XIII của Thụy Điển

Karl XIII & II còn gọi là Carl, tiếng Thụy Điển: Karl XIII (7 tháng 10 năm 1748 – 5 tháng 2 năm 1818, là Vua của Thụy Điển (Karl XIII) từ năm 1809 và Vua Na Uy (Karl II) từ năm 1814 đến khi qua đời. Ông là con trai thứ hai của Vua Adolf Fredrik của Thụy Điển và Luise Ulrike của Phổ, em gái của Friedrich II của Phổ.[1]

Karl XIII & II
Karl XIII đeo phù hiệu của Huân chương Karl XIII (màu đỏ)
Vua của Thụy Điển
Tại vị6 tháng 6 năm 1809 – 5 tháng 2 năm 1818
8 năm, 244 ngày
Tiền nhiệmGustaf IV Adolf Vua hoặc hoàng đế
Kế nhiệmKarl XIV Johan Vua hoặc hoàng đế
Vua của Na Uy
Tại vị4 tháng 11 năm 1814 – 5 tháng 2 năm 1818
3 năm, 93 ngày
Tiền nhiệmChristian Frederik Vua hoặc hoàng đế
Kế nhiệmKarl III Johan Vua hoặc hoàng đế
Nhiếp chính Thụy Điển
Tại vị29 tháng 3 năm 1792 – 1 tháng 11 năm 1796
Quân chủGustaf IV Adolf Vua hoặc hoàng đế
Thông tin chung
Sinh7 tháng 10 năm 1748
Stockholm, Thụy Điển
Mất5 tháng 2 năm 1818 (69 tuổi)
Stockholm, Thụy Điển-Na Uy
Phối ngẫuHedwig Elisabeth Charlotta xứ Holstein-Gottorp
Hậu duệLovisa Hedvig
Carl Adolf, Công tước xứ Värmland
Carl Löwenhielm (ngoại hôn)
Hoàng tộcHolstein-Gottorp
Thân phụAdolf Fredrik của Thụy Điển Vua hoặc hoàng đế
Thân mẫuLuise Ulrike của Phổ
Tôn giáoLuther giáo
Chữ ký

Mặc dù được gọi là Karl XIII ở Thụy Điển, nhưng thực tế ông là vị vua thứ bảy của Thụy Điển mang tên Karl vì Karl IX (trị vì 1604–1611) đã sử dụng con số này sau khi nghiên cứu một huyền sử của Thụy Điển.[2] Ở Na Uy, ông được gọi là Karl II.[3]

Trị vì

sửa
 
Huy chương đăng quang của Karl và Charlotte năm 1809
 
Vua Karl XIII khi về già

Vào ngày 13 tháng 3 năm 1809, những người phế truất Gustav IV Adolf đã chỉ định Karl làm nhiếp chính, và cuối cùng ông được Riksdag Estates bầu làm vua. Vào thời điểm lên ngôi, Karl đã 60 tuổi và bắt đầu trở nên già yếu. Vào tháng 11 năm 1809, Karl bị đau tim và không thể tham gia vào chính phủ, và Hiến pháp mới được đưa ra cũng khiến việc tham gia vào chính trị của Karl trở nên khó khăn. Một nỗ lực được lên kế hoạch để mở rộng quyền lực của hoàng gia vào năm 1809–10 đã không được thực hiện vì sự thiếu quyết đoán và tình trạng sức khỏe của Nhà vua.[4]

Sự bất lực của Karl đã thúc đẩy một cuộc tìm kiếm người thừa kế phù hợp. Lựa chọn ban đầu là công tử Đan Mạch là Christian August, người đã lấy tên Karl August sau khi được Karl nhận làm con nuôi. Tuy nhiên, Karl August qua đời chỉ vài tháng sau khi đến Thụy Điển. Một trong những vị tướng của Napoléon là Jean-Baptiste Bernadotte sau đó đã được chọn làm người kế vị Karl, và vị Trữ quân mới đã tiếp quản chính phủ ngay khi ông đặt chân đến Thụy Điển vào năm 1810. Tình trạng của Karl xấu đi mỗi năm, đặc biệt là sau năm 1812, và cuối cùng ông chỉ còn là một nhân chứng câm lặng trong các hội đồng chính phủ do Trữ quân chủ trì, bị mất trí nhớ và không còn khả năng giao tiếp.[4]

Dưới Liên minh giữa Thụy Điển và Na Uy vào ngày 4 tháng 11 năm 1814, Karl trở thành vua của Na Uy dưới tên Karl II của Na Uy. Sau tám năm làm vua chỉ trên danh nghĩa, Karl qua đời vào ngày 5 tháng 2 năm 1818 mà không có người thừa kế huyết thống, và Bernadotte kế vị ông với tư cách là Karl XIV Johan.[5]

Gia đình

sửa

Karl XIII kết hôn với người em họ Hedwig Elisabeth Charlotta xứ Holstein-Gottorp (1759–1818) vào ngày 7 tháng 7 năm 1774 tại Stockholm. Họ có một người con trai qua đời khi còn nhỏ:

  1. Carl Adolf, Công tước xứ Värmland (4 tháng 7 năm 1798 – 10 tháng 7 năm 1798), được chôn cất tại Nhà thờ Riddarholm.

Với Augusta von Fersen, Karl có một người con trai ngoài giá thú:

  1. Carl Löwenhielm (1772–1861)[6]

Con nuôi:

  1. Karl August, Trữ quân Thụy Điển[7]
  2. Jean-Baptiste Bernadotte (về sau là Karl XIV Johan của Thụy Điển)[8]

Tổ tiên

sửa

Xem thêm

sửa

Tham khảo

sửa
  1. ^ Karl 2 – utdypning (Store norske leksikon)
  2. ^ Article Karl Lưu trữ 30 tháng 11 2019 tại Wayback Machine in Nordisk familjebok
  3. ^ Langslet, Lars Roar (29 tháng 6 năm 2022). “Karl 2”. Lưu trữ bản gốc ngày 8 tháng 7 năm 2022. Truy cập ngày 8 tháng 7 năm 2022 – qua Store norske leksikon.
  4. ^ a b Karl XIII, urn:sbl:12358, Svenskt biografiskt lexikon (art av Olof Jägerskiöld), hämtad 9 February 2015.
  5. ^ Halvdan Koht: biografi (Karl XIII), i NBL1[cần giải thích], bd. 7, 1936
  6. ^ “Carl A Löwenhielm”. Svenskt biografiskt lexikon (bằng tiếng Thụy Điển). 24. tr. 605. Lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 10 năm 2018. Truy cập ngày 5 tháng 10 năm 2018.
  7. ^ Mykland, Knut. “Christian August”. Trong Helle, Knut (biên tập). Norsk biografisk leksikon (bằng tiếng Na Uy). Oslo: Kunnskapsforlaget. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 9 năm 2012. Truy cập ngày 24 tháng 6 năm 2009.
  8. ^ Bain, Robert Nisbet (1911). “Charles XIV.” . Trong Chisholm, Hugh (biên tập). Encyclopædia Britannica. 5 (ấn bản thứ 11). Cambridge University Press. tr. 931–932.
  9. ^ Genealogie ascendante jusqu'au quatrieme degre inclusivement de tous les Rois et Princes de maisons souveraines de l'Europe actuellement vivans [Genealogy up to the fourth degree inclusive of all the Kings and Princes of sovereign houses of Europe currently living] (bằng tiếng Pháp). Bourdeaux: Frederic Guillaume Birnstiel. 1768. tr. 29. Lưu trữ bản gốc ngày 18 tháng 10 năm 2023. Truy cập ngày 22 tháng 1 năm 2019.

Liên kết ngoài

sửa
 
Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Karl XIII của Thụy Điển.
 
Wikisource có văn bản về bài viết trong New International Encyclopedia năm 1905 về Charles XIII..
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Karl_XIII_của_Thụy_Điển&oldid=71952904”