Giacomo Matteotti

Giacomo Matteotti (Frata Połexine, 22 de majo 1885 – Roma, 11 de zugno 1924) xe stà un [[połitego |połitego]] e [[avocato |avocato]] [[Itàłia |itałian]].

Biografia

Nato da na fameja benestante de provenensia trentina (Val de Sol), Matteotti el ga frequentà da xovane el Ginaxio de Rovigo, dove el zera conpagno de scuoła del so futuro aversario połitego catołego Umberto Merlin.

El se ga łaureà in giurisprudenza a l'Università de Bołogna inte el 1907 e el xe entrà in contato coi movimenti sociałisti, dei cuałi el xe diventà ben presto na figura de spico. Durante ła prima guera mondiałe el se sta on convinto sostenidor de ła neutrałità itałiana e sta so poxision ła ghe xe costà l'internamento in Siciłia.

Inte el 1918 a xe nato so fioło Giancarlo, che el ga seguìo łe orme del pare diventando anca lu połitego.

Matteotti el xe sta ełeto in Parlamento par ła prima volta inte el 1919, in rapresentansa de ła sircoscrision Ferara-Rovigo. El xe sta riełeto inte el 1921 e inte el 1924. Inte l'otobre del 1922 el xe diventà segretario del Partio Socialista Unitario.

El 30 de majo 1924 Matteotti el ga ciapà ła paroła ała camara par contestar i risultati de łe ełesion che łe se zera tegnue el precedente 6 de apriłe. Mentre dai banchi fasìsti a se alsava urli e rixate, Matteotti el incalsava co on discorso che el sarìa sta famoxo: «Contestemo inte sto łogo e in tronco ła vałidità de łe ełesion de ła majoransa. Ł'ełesion secondo noantri ła xe esensialmente non vałida, e zontemo che non ła xe vałida in tute łe sircoscrision.»

Matteotti el ga continuà, ełencando tute łe iłegałità e i abuxi fati dai fasìsti par riusir a vinsare łe ełesion. Inte el discorso a xe sta pronuncià ła profetica fraxe «Copeme pure, ma l'idea che ła xe in mi no ła coparè mai.». Al termine del discorso, dopo łe congratulasion dei so conpagni, el ghe ga dito: «Mi el me discorso ło go fato. Adeso toca a vu preparar el discorso funebre par mi.».

El 10 de zugno el xe sta rapìo a Roma. El so corpo el xe sta catà in stato de deconpoxision el 16 de agosto ała macchia della Quartarella, on bosco inte el comune de Riano a 25 km da Roma.

El rapimento e l'omicidio

Ancora al dì de incuò el rapimento e el sucesivo asasinio de Matteotti i prexenta pareci łati oscuri. Par cuanto che xe sta posìbiłe ricostruir ła mecanica ła dovarìa esar sta ła seguente: ałe ore 16.00 del 10 de zugno Matteotti el xe 'nda fora de caxa a piè par andar verso Montecitorio ciapando el łongotevere Arnaldo da Brescia. Soto i platani a zera ferma un machina co su alcuni menbri de ła połisia połitega: Amerigo Dumini, Albino Volpi, Giuseppe Viola, Augusto Malacria e Amleto Poveromo, i cuałi, apena i ga visto pasar el parlamentar sociałista, i e 'nda basso da ła machina, i ghe xe saltai dosso e i ło ga caricà in prèsia su.

Matteotti el xe riusìo inte ła łota a butare basso ła tesera parlamentar, inte ła speransa che cualcchedun ła sunase su dando l'ałarme. In machina i sicari fasìsti i gavarìa pistà Matteotti e a coparlo, co on corteo, el sarìa sta on serto Giuseppe Viola.

Par sbarasarse del corpo i sincue i ga vagà par ła canpagna romana fin a rivare, verso sira, ała macia de ła Quartarella, a 25 km da Roma. Chi, servendose del cric de ła machina, i ga sepełìo el cadavare piegà in du.

Targa comemorativa a Civitavecchia (RM)

Mussolini, inte on noto discorso tegnùo ała Camara el 3 de genaro 1925, el xe ga asunto diretamente e personalmente łe responsabiłità de łe viołense fasìste ca se zera suseguìe in chei ani: ło scopo de ła dichiarasion ła zera evidentemente cueło de fare on ato de forsa połitega.

Bibliografia

• Antonio G. Casanova. Matteotti, una vita par il socialismo ed. Bompiani, Milano, 1974;
• Ives Bizzi. Da Matteotti a Villamarzana Giacobino Editore - Susegana (TV) - marzo 1975;
• Mauro Canali. Il delitto Matteotti, Il Mulino, Bologna, 2004

Altri projeti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Giacomo Matteotti
• el detien schemi gràfeghi so

Łigamenti foresti

• Nuovo caffè letterario - Giacomo Matteotti Archivià il 30 de setenbre 2007 in Internet Archive.

• Approfondimento sulla tesi contraria alla responsabilità di Mussolini nel delitto Matteotti Archivià il 21 de marso 2008 in Internet Archive.