Shimoli-gʻarbiy Rodeziya
 | Bu maqola vikilashtirilishi kerak. (2024-04) |
Shimoli-gʻarbiy Rodeziya – Markaziy Afrikaning janubidagi kvazi-davlat tuzilmasi, 1891-yildan beri Britaniyaning Janubiy Afrika kompaniyasi tarkibiga kirgan. 1890-yilda mintaqadagi eng qudratli hukmdor Barotseland qiroli Levanike I bilan shartnoma imzoladi. Shartnomaning baʼzi bandlariga qaramay, Britaniya koloniyalarining bu qismi rasmiy protektorat maqomiga ega emas edi. Hukumat bu hududni kompaniya protektorati sifatida faqat 1900-yil 29-yanvarda tan oldi. 1911-yilda Britaniyaning Janubiy Afrika kompaniyasi Shimoliy-Gʻarbiy va Shimoli-Sharqiy Rodeziyani birlashtirib, Shimoliy Rodeziya kompaniyasi protektoratini tashkil etib, hozirgi Zambiya bilan bir xil hudud koʻrinishiga keltirdi.
1899-yilda paydo boʻlgan Shimoli-gʻarbiy va Shimoli-sharqiy Rodeziya oʻrtasidagi asl chegara Kafue daryosi boʻylab oʻtdi. Ammo, 1905-yilda chegara janubiy qismida zamonaviy Zambiyaning Sharqiy viloyatining gʻarbiy chegarasiga toʻgʻri keladigan sharqqa koʻchirildi. Bu mintaqada yirik mis qazib olishning boshlanishi bilan bogʻliq edi, shuning uchun barcha mis konlari Shimoli-gʻarbiy Rodeziyada tugadi.
Angola bilan chegara 1891-yilda Portugaliya bilan tuzilgan shartnoma bilan mustahkamlangan va 1905-yilda Italiya qiroli Viktor Emmanuil III bilan tuzilgan shartnoma bilan tasdiqlangan. 1891-yilda Kongo ozod davlati bilan chegara ham tasdiqlandi.
Poytaxt dastlab Kalomo edi, lekin 1907-yilda Livingstonga koʻchirildi.
Katta miqyosda mis qazib olish 1906-yilda boshlandi va 1909-yilda mis eksportini yengillashtirish uchun Livingstondan Ndola shahrigacha boʻlgan temir yoʻl (1904-yilda qurilgan) qurib bitkazildi.
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Patrik Uilyam Fotbs, boshqaruvchi, 1895—1897-yillar
- Ser Robert Kodrington, boshqaruvchi, 1898—1907-yillar
- British Sauth African Company
- Rodeziya
- Shimoliy Rodeziya