Kontent qismiga oʻtish

SSKA Moskva (futbol klubi)

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
CSKA Moskva
Toʻliq nomi Professional
SSKA futbol klubi
Laqabi Koni (Otlar)
Qizil-koʻk (Red-blues)
Armiyachilar (Militarians)
Asos solingan 27-, 1911-yil (113 yil avval) (1911-Aug-27)
Stadion VEB Arena
Stadion hajmi 30,457
Egasi VEB.RF
Prezidenti Yevgeni Giner[1][2]
Murabbiyi Vladimir Fedotov
Vebsayt Veb sayti
Musobaqasi Rossiya Premyer-ligasi
2022-23 Rossiya Premyer-ligasi, 2-oʻrin
Asosiy libosi
Ikkinchi libosi
Zaxira libosi

Professional futbol klubi SSKA Moskva (ruscha: Профессиональный футбольный клуб – ЦСКА, „Centralnyy sportivnyy klub armii“ tarixiy nomidan olingan), odatda Rossiyadan tashqarida SSKA Moskva yoki CSKA Moskva deb ataladi yoki oddiygina SSKA — Rossiya professional futbol klubi. Klub Moskvada joylashgan boʻlib, oʻz uy uchrashuvlarini 30 000 sigʻimga moʻljallangan VEB Arenada oʻtkazadi. Klubning asosi libosida qizil va koʻk ranglarda oʻynaydi, turli xil tekis va chiziqli naqshlar jamoa libosida ishlatilgan.

1911-yilda tashkil etilgan SSKA Rossiyadagi eng qadimgi futbol klublaridan biri boʻlib, Ikkinchi Jahon Urushidan keyin, eng muvaffaqiyatli davrini olti mavsumida beshta sovrin bilan yakunladi. Jamoa 7 marta SSSR Oliy Ligasi chempionligini va 5 marta Sovet Kubogini qoʻlga kiritdi, shu jumladan 1991-yilgi soʻnggi SSSR musoboqalaridagi mavsumda asosiy ikki sovrinni qoʻlga kiritib mavsumni „oltin dubl“| bilan yakunladi. Klub, shuningdek, 6 marta Rossiya Premyer-ligasida gʻolib chiqqan va 8 marta Rossiya kubogini qoʻlga kiritgan.

SSKA Moskva 2005-yilda Lissabonda finalda Sporting CP jamoasini magʻlub etib, Yevropa kubogi musobaqalaridan biri — UEFA kubogini qoʻlga kiritgan Rossiyadagi birinchi klub boʻldi.

SSKA kommunistik davrda Sovet Armiyasining rasmiy jamoasi edi. Sovet Ittifoqi parchalanganidan soʻng klub xususiy mulkka aylandi. 2012-yilda Mudofaa vazirligi oʻzining barcha aktsiyalarini (24,94 %) Bluecastle Enterprises Ltdga sotdi,[3][lower-alpha 1] konglomerat oʻshandan beri klubning 100 % ga egalik qiladi. 2019-yil 13-dekabrda VEB davlat rivojlanish korporatsiyasi RF oldingi egalari tomonidan VEB Arenani moliyalashtirish uchun garov sifatida foydalanilgan klub aktsiyalarining 75 % dan ortigʻini nazorat qilishlarini eʼlon qildi[11]. Rossiyalik tadbirkor Roman Abramovichning Sibneft korporatsiyasi 2004-yildan 2006-yilgacha klubning asosiy homiysi boʻlgan.

2022-yilda Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishidan keyin Yevropa klublari assotsiatsiyasi jamoani barcha Rossiya klublari va milliy terma jamoalari bilan birga Yevropa musobaqalarida ishtirok etishdan toʻxtatdi[12]. Gʻarb sanktsiyalari tufayli VEB Davlat investitsiya banki jamoani Trinfiko Investments kompaniyasiga sotdi.

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ismlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

SSKA Moskva 1911-yilda tashkil topgan va sobiq Ittifoqdagi koʻplab klublar singari nomi bir qator oʻzgarishlarga duch kelgan. 1928-yildan 1950-yilgacha birlashma CDKA Moskva (ЦДКА Москва) deb nomlangan. 1951-yilda uning nomi CDSA Moskva (ЦДСА Москва) deb oʻzgartirildi. 1957-yilda sport jamiyati yana CSK MO Moskva (ЦСК МО Москва) deb oʻzgartirildi. Klub futbol boʻlimining hozirgi nomi, PFK SSKA Moskva nomi esa (ПФК ЦСКА Москва) 1994-yildan beri qoʻllanilmoqda. 

  • 1911-22: changʻi sporti havaskorlar jamiyati (OLLS Moskva) (ruscha: Общество Любителей Лыжного Спорта))
  • 1923 yil: Harbiy taʼlim assotsiatsiyasining eksperimental va koʻrgazmali oʻyin maydonchasi (ruscha: Опытно-Показательная Площадка Всеобуча)
  • 1924-27: Harbiy maʼmuriyatning eksperimental va koʻrgazmali oʻyin maydonchasi (OPPV) (ruscha: Опытно-Показательная Площадка Военведа)
  • 1928-50: Qizil Armiya Markaziy uyi (CDKA) sport klubi (ruscha: Спортивный Клуб Центрального Дома Красной Армии Armiii))
  • 1951-56: Sovet Armiyasi Markaziy Uyi (CDSA) sport klubi (ruscha: Спортивный Клуб Центрального Дома Советской Армии Armiii))
  • 1957-59: Mudofaa vazirligining markaziy sport klubi (SSK MO) (ruscha: Центральный Спортивный Клуб Министерства Обороны)
  • 1960-: Armiya markaziy sport klubi (SSKA) (ruscha: Центральный Спортивный Клуб Армии)

Asosiy va birinchi muvaffaqiyatlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

SSKA futbol klubining tarixi 1911-yilda, changʻi sportining havaskorlar jamiyatida (OLLS) futbol boʻlimi tashkil etilgan vaqtidan boshlangan.

OPPV emblemasi

1917-yilgi mavsumdan soʻng zaxiradagi OLLS jamoasining bir qismi birinchisiga oʻtdi. 1921-yilda OLLS va KFS jamoalari ishtirok etgan final uchrashuvida kuzgi Moskva chempionati chempioni (Fulda kubogi gʻolibi) aniqlandi. KFS jamoasi 6:0 hisobida gʻalaba qozondi. 1922-yilgi mavsumda OLLS oʻyinchilari bahorgi Moskva chempionatida gʻalaba qozonishdi va kuzgi chempionatda ikkinchi oʻrinni egallashdi[13]. Oʻsha yili OLLS KFS-Kolomyagi kubogini qoʻlga kiritdi, uning finalida, reglamentga koʻra, Moskva chempionatining birinchi va ikkinchi ligalari gʻoliblari toʻqnash kelishdi va Moskva va Petrograd chempionlari toʻqnash kelgan Tosmen kubogi[13].

Sovet davri

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1970-yilgacha: choʻqqilar va pastliklar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Klub oʻzining eng muvaffaqiyatli davrini Ikkinchi Jahon urushi tugagandan soʻng oʻtkazdi. Bu vaqtda klubda oʻz tarixidagi eng yaxshi futbolchilardan biri va jamoa tarixidagi eng yaxshi toʻpurar Grigoriy Fedotov oʻynadi. Armiyachilar 1945-yilda qayta tiklangan SSSR Oliy Ligasi birinchi mavsumida ikkinchi oʻrinni egallashdi.

CDKA emblemasi

Liga tarixida birinchi marta ketma-ket uchta chempionlik unvonlari, shu jumladan 1948-yilda klubning birinchi dublini rasmiylashtirdi. Shu yilning oʻzida armiya jamoasi ikkinchi marta SSSR kubogini qoʻlga kiritdi. Yarim finalda takroriy oʻyin natijasida CDKA Moskvaning „Dinamo“ sidan gʻalaba qozondi, finalda esa amaldagi kubok sohibi „Spartak“ ni magʻlub etdi. 1949-yilda ikkinchi oʻrinni egallagan 1950-yilda armiya jamoasi yana chempion boʻldi va 1951-yilda CDSA (Sovet Armiyasining Markaziy uyi) yangi nomi ostida oʻynab, yana dublga erishdi va chempionlik va kubokni qoʻlga kiritdi. Oʻsha vaqtdan boshlab futbol boʻlimining tarixi klubning xokkey boʻlimi bilan birgalikda SSKA Moskva bilan chambarchas bogʻliq, chunki Vsevolod Bobrov kabi etakchi futbolchilar ikkala sport turini parallel ravishda oʻynashgan.

Boris Arkadyev, CDKA murabbiyi

Muvaffaqiyatli davrlardan soʻng 1952-yil Helsinkidagi Olimpiya oʻyinlari CDSA Moskvaning tanazzulga uchrashining boshlanishini belgiladi. Klub oʻyinchilari terma jamoaning asosini tashkil qilishdi, ular ogʻir muzokaralardan soʻng Olimpiada futbol turniri oldidan FIFAga aʼzo boʻlishdi. Boris Arkadyev terma jamoa va armiya klubining bosh murabbiyi boʻldi. Sovet Ittifoqi va Yugoslaviya oʻrtasidagi futboldagi birinchi uchrashuv hali ham eng mashhur oʻyinlardan biri hisoblanadi. Oʻyin siiyosiy darajada edi, Sovet rahbari Iosif Stalin va Yugoslaviya rahbari Josip Broz Tito 1948-yilda ajralishdi, natijada Yugoslaviya Kommunistik Axborot makonidan chiqarildi. Oʻyin oldidan Tito ham, Stalin ham oʻz terma jamoalariga telegrammalar joʻnatishdi va bu ikki davlat rahbari uchun qanchalik muhimligini koʻrsatdi. Yugoslaviya dastlabki oʻyinda 5-1 hisobida oldinda boʻldi, ammo oʻyinning soʻnggi 15 daqiqasida sovetlarning qaytishi natijasida 5-5 hisobida durangga aylandi. Keyinchalik uchrashuv qayta oʻtkazildi va Yugoslaviya 3:1 hisobida gʻalaba qozondi. Azaliy raqiblardan magʻlubiyat sovet futboliga, ayniqsa CDSA va uning oʻyinchilariga qattiq taʼsir qildi. Mavsumda atigi uchta oʻyin oʻtkazgandan soʻng, CDSA SSSR Oliy Ligasisini tark etishga majbur boʻldi va keyinchalik jamoa tarqatib yuborildi. Bundan tashqari, Boris Arkadyev SSSRda xizmat koʻrsatgan sport ustasi unvonidan mahrum qilindi[14]. Razvedka boshligʻi Lavrentiy Beriya uchun Olimpiya oʻyinlarida muvaffaqiyatsiz qatnashish Moskvadagi asosiy raqibini yoʻq qilish uchun ajoyib imkoniyat edi. KGB rahbari sifatida u CDSAning asosiy raqibi boʻlgan Moskva Dinamosining faxriy prezidenti boʻlgan. 

Albert Shesternyov, eng yaxshi sovet oʻyinchilaridan biri va CDSA sardori

Ikki yil muobaynida jamoa katta sportda unutilganidan soʻng va 1953-yil bahorida Stalin vafotidan soʻng SSKA Moskva 1954-yilda oʻsha paytdagi Sovet Mudofaa vaziri Nikolay Bulganin tashabbusi bilan qayta tashkil etildi. Oradan koʻp oʻtmay, jamoa 1955-yilda afsonaviy darvozabon Lev Yashinni qizil kartochka olib, finalda Moskvaning „Dinamo“ jamoasini magʻlub etib, SSSR Kubogini qoʻlga kiritdi. Muxlislar navbatdagi kubokni 15 yil kutishlariga toʻgʻri keldi. 1970-yilgi mavsumda SSKA oltinchi marta SSSR chempioni boʻldi va „Dinamo“ bilan bir xil miqdordagi ochkolarni qoʻlga kiritdi. 1970-yil 5-dekabrda Oʻzbekiston SSRning Toshkent shahrida boʻlib oʻtgan birinchi oltin bahs gollarsiz yakunlangan. Ertasi kuni SSKA ikkinchi oʻyinda „Dinamo“ jamoasi ustidan 1:3 hisobida gʻalaba qozondi va chempionlikni qoʻlga kiritib, SSKA yevrokubokning birinchi bosqichiga yoʻllanma oldi. SSKA dastlabki bosqichda Turkiyaning „Galatasaroy“ klubini magʻlub etgan boʻlsa-da, ikkinchi turda Belgiya chempioni „Standard Lyej“ga imkoniyatni boy berib, turnirni tark etdi. 

1971—1991-yillar: Yigirma yillik qurgʻoqchilik

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1984-yilgi mavsumda mumkin boʻlgan 68 ochkodan bor-yoʻgʻi 19 ochko toʻplagan holda, klub tarixda ilk bor ikkinchi divizionga tushib ketishga toʻgʻri keldi, bu yerda SSKA ikki mavsum oʻtkazdi. Oliy ligaga qaytgandan soʻng, klub uzoq vaqt davomida unda qola olmadi va yana 1987-yilgi mavsumda ikkinchi ligaga tushib ketdi. Shunga qaramay, SSKA Birinchi ligadagi ikki mavsumdan soʻng orqaga qaytishga muvaffaq boʻldi, darhol ikkinchi oʻrinni qoʻlga kiritdi va hatto 1991-yilgi mavsumda Sovet Ittifoqi futbol chempionatining soʻnggi sonida gʻalaba qozondi. Sovet kubogini ham qoʻlga kiritgan klub shu tariqa SSSR futboli tarixidagi soʻnggi oltin dublni qoʻlga kiritdi. 1991-yilgi mavsumda chempionlik unvoniga ega boʻlgan SSKA Moskva 1992—1993-yilgi UEFA Chempionlar Ligasining birinchi bosqichiga yoʻllanma oldi va u yerda Islandiya jamoasi Vikingur Reykyavikni magʻlub etdi. Ikkinchi turda bosh murabbiy Yoxan Kroyff boshchiligidagi Ispaniyaning top-klubi „Barselona“ magʻlub boʻldi. „A“ guruhidagi raqiblar Chempionlar ligasining amaldagi gʻolibi „Olimpik Marsel“, „Glazgo Reynjers“ va „Bryugge“ klublari edi. SSKA „Barselona“ bilan oʻyinlar natijasini tiklay olmadi, ikki durang va toʻrtta magʻlubiyat bilan guruhda toʻrtinchi boʻldi va turnirdan chiqib ketdi. 

Zamonaviy davr

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1992-yildan 2004-yilgacha: Yuqoriga qaytish

[tahrir | manbasini tahrirlash]

SSKA Moskva Sovet Ittifoqi parchalanganidan keyin yangi tashkil etilgan Rossiya yuqori divizionining asoschi jamoalaridan biri edi. Dastlabki olti mavsumda jamoa turnir jadvalining oʻrtadagi oʻrinlarini band etgan. 1998-yilgi mavsumda klub ikkinchi, keyingi mavsumda esa uchinchi oʻrinni egalladi. Keyingi ikki mavsumda SSKA Moskva yana jadval oʻrtasidan joy oldi. 2002-yilgi mavsumda Valeriy Gazzayev boshchiligidagi jamoa Rossiya kubogini qoʻlga kiritib, yana ikkinchi oʻrinni egalladi. 2003-yilda jamoa Rossiya Premyer-ligasi tarixidagi birinchi chempionlikni qoʻlga kiritdi. Shundan soʻng, bosh murabbiy Valeriy Gazzayev hayratlanarli darajada isteʼfoga chiqarildi va uning oʻrniga portugaliyalik murabbiy Artur Xorxe imzolandi. Yangi murabbiy qoʻl ostida jamoa oʻtgan mavsumdagi koʻrsatkichlarni mustahkamlay olmadi. 2004-yilning iyul oyida beshinchi oʻringa tushib ketganidan soʻng, Artur Xorxe klub boshqaruvida bor-yoʻgʻi sakkiz oy ishlaganidan soʻng ishdan boʻshatildi. Valeriy Gazzayev qaytganidan soʻng SSKA mavsumni yaxshi xolatda saqlab qoldi va vitse-chempion boʻldi. 

2005—2010-yillar: Oltin yillar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
The 2005 UEFA Cup Final starting lineup.

2004-yilgi mavsumda, UEFA Chempionlar Ligasi saralash bosqichidan soʻng, jamoa guruh bosqichida uchinchi oʻrinni egalladi va shuning uchun UEFA kubogi pley-offida ishtirok etdi. SSKA uchun UEFA kubogi 32-tur doirasidagi Portugaliyaning „Benfika“ jamoasiga qarshi uy uchrashuvi bilan boshlandi va u SSKA ning 2:0 hisobidagi gʻalabasi bilan yakunlandi, safarda SSKA 1:1 hisobida durang oʻynadi. SSKAning navbatdagi raqibi Serbiyaning „Partizan“ klubi boʻldi, Belgraddagi safar uchrashuvi 1:1, Krasnodardagi uy uchrashuvi esa 2:0 hisobida „qizil-koʻklar“ foydasiga hal boʻldi. Navbatdagi turda armiya jamoasi Fransiyaning „Oser“ jamoasini 4:0 hisobida magʻlub etdi. SSKA safarda 2:0 hisobida magʻlubiyatga uchraganiga qaramay, UEFA kubogida oʻynashni davom ettira oldi. Yarim finalda SSKA ning raqibi Italiyaning „Parma“ jamoasi boʻldi, uni magʻlub etgan (0:0, 3:0) moskvaliklar finalga chiqdi.

Valeriy Gazzaev, klubning oltin davridagi murabbiy

Keyinchalik, 2005-yil 18-mayda jamoa Portugaliyaning Lissabon shahridagi Joze Alvalade stadionida boʻlib oʻtgan 2004-05-yilgi UEFA kubogida „Sporting“ ustidan 3:1 hisobida gʻalaba qozongan Yevropa musobaqalarida gʻolib chiqqan birinchi Rossiya jamoasi boʻldi. Jamoa oʻz muvaffaqiyatini mustahkamlay olmadi va 2005-yil 26-avgustda Monakodagi „Stad Lui II“ stadionida Angliyaning „Liverpul“ klubiga UEFA Superkubogini boy berdi. Shunga qaramay, bu yil SSKA ikkinchi bor Rossiya chempionligi va Rossiya kubogini qoʻlga kiritib, treblni yakunlagan birinchi rus klubi boʻldi. 

Jamoa 2005-yilda chempionlikni qoʻlga kiritib, 2006/2007-yilgi UEFA Chempionlar Ligasining uchinchi saralash bosqichiga yoʻl oldi va MFK Ruzomberok ustidan guruh bosqichiga chiqdi. Guruh bosqichida SSKA uchinchi oʻrinni egalladi va UEFA kubogida 1/8 finalga yoʻl oldi, ammo u yerda Isroil vakili „Makkabi Xayfa“ klubiga qarshi oʻyindan chiqdi. 2006-yilgi mavsumda SSKA ichki treblni qoʻlga kiritdi, chunki jamoa uchta mamlakat chempionligini qoʻlga kiritdi: Premyer-liga, Rossiya kubogi va Rossiya Superkubogi.

Rossiya chempioni sifatida SSKA 2007/2008-yilgi mavsumda UEFA Chempionlar Ligasiga yoʻllanma oldi. Guruh bosqichida SSKA beshta magʻlubiyatdan atigi bitta durang bilan toʻrtinchi va oxirgi oʻrinni egalladi va musobaqadan chiqib ketdi. Premyer-ligada SSKA uchinchi oʻrinni egalladi, ammo Rossiya Superkubogini qoʻlga kiritdi.

SSKA futbolchilari 2008-yilgi Rossiya kubogidagi gʻalabasini nishonlamoqda

2008-yilgi mavsumning birinchi yarmida SSKA kutilganidan past oʻynadi va hatto mavsum tanaffusida ettinchi oʻrinni egalladi. Yevropa chempionatidan soʻng mavsum yakunida faoliyatini yakunlaganini eʼlon qilgan Valeriy Gazzayev oʻyin taktikasini toʻrt nafar himoyachiga oʻtkazdi va Rossiya futbolidagi eng buyuk isteʼdodlardan biri hisoblangan yosh Alan Dzagoyevga oʻzini koʻrsatishga imkon berdi. Natijada SSKA salbiy seriyasini tugatdi va bundan buyon samarali futbol namoyish etdi. Ammo chempionlikni qoʻlga kiritish uchun buning oʻzi kifoya qilmadi va SSKA Qozonning „Rubin“ jamoasidan keyin ikkinchi oʻrinni egalladi. 2008-09-yilgi UEFA kubogida SSKA guruhdagi toʻrtta oʻyinda oʻn ikki ochko toʻplagan yagona jamoa boʻldi. Keyin jamoa 1/8 finalga yoʻl oldi va u yerda UEFA kubogi sohibi boʻlgan Ukrainaning „Shaxtyor“ jamoasi oʻz uyida 1:0, safarda esa 0:2 hisobida magʻlub boʻldi. Jamoa toʻrtinchi marta Rossiya kubogini ham qoʻlga kiritdi.[15]

Vagner Love, klub afsonasi

2009-yilning yanvarida braziliyalik Ziko SSKA bosh murabbiyi lavozimini egalladi. 2009-yilgi mavsumning dastlabki yarmidan keyin klub atigi toʻrtinchi oʻrinni egalladi. 2009-yilgi mavsum oxirida beshinchi oʻrin 2010/2011-yilgi UEFA Yevropa ligasida ishtirok etish uchun etarli edi. Natijada braziliyalik bosh murabbiy 2009-yilning sentabrida istefoga chiqarildi. Xuddi shu oyda ispaniyalik Xuande Ramos uning vorisi sifatida shartnoma imzolandi, ammo 26-oktyabrda murabbiylikdan ozod etlishidan oldin atigi 47 kun davomida faoliyat olib bordi va uning oʻrniga Leonid Slutskiy keldi. Klub toʻrtinchi marta Rossiya Superkubogini qoʻlga kiritdi va beshinchi marta Rossiya kubogi sohibiga aylandi. Jamoa shuningdek, „Sevilya“ ni umumiy hisobda 3:2 hisobida magʻlub etib, ilk bor Chempionlar ligasining chorak finaliga yoʻllanma oldi. Keyinchalik ular Milan va Moskvada 1:0 hisobida yutqazib, yakuniy gʻolib boʻlgan „Inter“ tomonidan musobaqadan chiqarib yuborildi. 

Slutskiy davri

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Leonid Slutskiy yangi bosh murabbiy sifatida 2009-yilning oktyabr oyida tanishtirilgan. 2010-yilgi Rossiya Premyer-ligasi mavsumida jamoa ikkinchi oʻrinni egallagan. Rossiya kubogida jamoa ikkinchi divizion ishtirokchisi Ural Ekaterinburgga qarshi 32-turdan oʻrin oldi. Yevropa ligasida SSKA 1/8 finalga chiqdi, u yerda jamoa ikki magʻlubiyatdan keyin (0:1 va 1:2) yakuniy gʻolib "Portu" jamoasiga yutqazdi. 

Leonid Slutskiy

Oʻtgan mavsumda ikkinchi oʻrinni egallagan klub 2011/2012-yilgi mavsumda UEFA Chempionlar Ligasi guruh bosqichiga yoʻllanma oldi. B guruhidagi raqiblar Milan Inter, Trabzonspor va Lill edi. 2011-yil 7-dekabrda SSKA Milanda „Inter“ni 1:2 hisobida magʻlub etib, muhim 3 ochkoni qoʻlga kiritib, guruhda milanliklardan keyin ikkinchi oʻrinni egalladi. Jamoa 1/8 finalda Ispaniyaning top-klubi „Real Madrid“ bilan toʻqnash keldi va unda SSKA umumiy hisobda 2:5 hisobida magʻlub boʻldi. 2011/2012-yilgi Rossiya chempionatida SSKA mavsumning birinchi bosqichidan keyin ikkinchi oʻrinni egallaganiga qaramay, faqat uchinchi oʻrinni egallagan edi. Klubning 100-yilligi munosabati bilan SSKA oʻz muxlislarini kuboksiz qoldira olmadi va 2011-yil 22-mayda finalda Alaniya Vladikavkazni 2:1 hisobida magʻlub etib, oltinchi Rossiya kubogini qoʻlga kiritdi. 

2012/2013-yilgi mavsumda SSKA UEFA Yevropa ligasining 2012/2013-yilgi pley-off bosqichida ishtirok etdi va u yerda Shvetsiyaning AIK jamoasiga qarshi Moskvada 1:0 va Stokgolmda 0:2 hisobida magʻlub boʻldi. Mavsum yakunida esa SSKA Rossiya chempioni boʻldi. Bu klub tarixidagi oʻn birinchi chempionlik unvoni edi. Jamoa Rossiya kubogini qoʻlga kiritdi va shu tariqa dublga erishdi. 

Rossiya chempioni sifatida SSKA 2013/2014-yilgi UEFA Chempionlar Ligasida ishtirok etgan. Klub guruh bosqichidan soʻng „Bavariya“, „Manchester Siti“ va „Viktoriya Plzen“ga qarshi oʻyindan soʻng atigi bitta gʻalaba va beshta magʻlubiyat bilan toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Biroq, ichki ligada, Zoran Toshich mavsumning soʻnggi oʻyinida Moskvaning „Lokomotiv“ darvozasiga hal qiluvchi golni urganidan soʻng, klub ketma-ket ikkinchi chempionlik unvonini nishonladi.

SSKA Moskva jamoasi 2014-yilda UEFA Chempionlar ligasi oʻyinida „Manchester City“ga qarshi

2015/2016-yilgi mavsumda SSKA Chempionlar ligasi guruh bosqichiga „Sparta Praga“ va „Sporting“ ustidan gʻalaba qozondi. PSV Eyndxoven, Manchester Yunayted va Volfsburg bilan SSKA musobaqaning B guruhini yakunladi, ammo 1/8 finalga chiqa olmadi. Premer-ligani klub ketma-ket oltita gʻalaba bilan boshladi, dastlabki toʻrtta oʻyinda birorta ham gol oʻtkazmasdan gʻalaba qozondi. Mavsum oxirida armiya klubi ikkinchi oʻrindagi „Rostov“dan ikki ochko oldinda boʻldi va Rossiyaning oltinchi chempionligini qoʻlga kiritdi (va umumiy hisobda 13-oʻrin). 

Natijada CSKA 2016/2017-yilgi UEFA Chempionlar Ligasi guruh bosqichida ishtirok etdi. E guruhidagi raqiblar „Monako“, „Bayer“ va „Tottenxem“ jamoalari edi. 2016-yil 6-oktabrda, guruh bosqichida Finlandiyalik Roman Yeremenko qonidan taqiqlangan modda topilganligi sababli UEFA tomonidan 30 kunga futboldan chetlatilganini eʼlon qildi[16], UEFA 2016-yil 18-noyabrda barcha tekshiruv natijlaridan soʻng qonida kokain moddasi borligi va tekshiruvdagi ijobiy test tufayli Yeremenko ikki yillik futboldan chetlatilganini eʼlon qildi[17]. Jamoa yetakchilaridan birining chetlatilishidan soʻng SSKA birorta ham oʻyinda gʻalaba qozona olmadi va turnirni ogʻir xolatda tark etdi. „Tottenxem“ga qarshi guruhdagi soʻnggi oʻyindan soʻng va ligadagi salbiy natijadan soʻng uzoq yillik bosh murabbiy Leonid Slutskiy oʻz iltimosiga koʻra klubni tark etdi[18].

12-dekabr kuni Viktor Goncharenko klubning yangi bosh murabbiyi sifatida eʼlon qilindi va u ikki yillik shartnoma imzoladi[19].

Goncharenko ostida

[tahrir | manbasini tahrirlash]

SSKA 2016/2017-yilgi mavsumda Premyer-ligada ikkinchi oʻrinni egallaganligi sababli, 2017/2018 UEFA Chempionlar Ligasida uchinchi saralash bosqichidan yoʻl boshladi va u yerda AEK Afinani, keyin esa pley-off bosqichida „Yang Boyz“ jamoasini magʻlub etdi. „A“ guruhida armiya klubi „Benfika“, "Manchester Yunayted" va „Bazel“ bilan toʻqnash keldi va guruh bosqichi yakunida uchinchi oʻrinni egalladi. Natijada SSKA Yevropa ligasida oʻynashda davom etdi va „Arsenal“ jamoasiga yutqazib, chorak finalga yoʻl oldi.

Viktor Goncharenko

2018-yilning 21-iyulida Goncharenko shartnomasini 2019/20-yilgi mavsum oxirigacha uzaytirdi[20]. 2018-yilning yozida SSKA koʻplab etakchilarini yoʻqotdi: Aleksey va Vasiliy Berezutski va Sergey Ignashevich professional futbolchi sifatidagi faoliyatini yakunladi, Aleksandr Golovinni AS Monako sotib oldi, Pontus Vernblum PAOK futbolchisiga aylandi va Bibras Natcho Olimpiakosga yoʻl oldi. Biroq, oʻsha mavsum boshida barcha musoboqalarda SSKA yaxshi natijalar koʻrsatib, Rossiya chempionlari jadvalida kuchli uchlikdan joy oldi va Chempionlar ligasi guruh bosqichida ham uy, ham safar oʻyinlarida „Real“ni magʻlub etdi (Moskvada 1:0 va Madridda 3:0). 

2019-yil 13-dekabrda VEB davlat rivojlanish korporatsiyasi oldingi egalari tomonidan VEB Arenani moliyalashtirish uchun garov sifatida foydalanilgan klub aktsiyalarining 75 % dan ortigʻini nazorat qilishlarini eʼlon qildi[11].

2021-yil 22-mart kuni Viktor Goncharenko oʻzaro kelishuvga koʻra Moskvaning SSKA bosh murabbiyi lavozimini tark etdi[21].

Olich, Berezutski va Fedotov davrida

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2021-yil 23-mart kuni SSKA oʻzining sobiq hujumchisi Ivitsa Olichni yangi bosh murabbiy etib tayinladi[22]. Atigi toʻqqizta oʻyindan soʻng, Rossiya Premyer-ligasining 2020-21-yilgi mavsumida 6-oʻrinni egallab, 20 yil ichida birinchi marta Yevropa musobaqalarini oʻtkazib yuborgan Olich 2021-yil 15-iyun kuni oʻzaro kelishuvga koʻra SSKAni tark etdi va Aleksey Berezutski vaqtinchalik bosh murabbiy etib tayinlandi.[23] 2021-yilning 19-iyulida Berezutski SSKAning yangi doimiy bosh murabbiyi etib tasdiqlandi[24].

2022-yil fevral oyida CSKA Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi natijasida AQSh Moliya vazirligi tomonidan sanksiyalarga uchradi. SSKA Rossiya davlati nazoratidagi VEBga tegishli va uning aktivi sifatida sanksiyalangan[25][26]. Qolaversa, Yevropa klublari assotsiatsiyasi jamoani vaqtinchalik diskvalifikatsiya qildi[12]. SSKA mavsumning eng yaxshi 6 oʻyinida gʻalaba qozondi (qishki tanaffus oldidan soʻnggi ikki va keyingi toʻrtta), Berezutski 2022-yil mart oyidagi liganing eng yaxshi murabbiyi[27] va klub turnir jadvalida 3-oʻringa koʻtarildi va Liga peshqadami „Zenit“dan 6 ochko ortda qoldi[28]. Biroq SSKA chempionatning qolgan 8 oʻyinida bor-yoʻgʻi ikki marta gʻalaba qozondi va 5-oʻrinni egalladi. 2022-yil 15-iyun kuni oʻzaro kelishuv asosida shartnomasi bekor qilingandan soʻng Berezutski bosh murabbiy lavozimini tark etdi, oʻsha kuniyoq Vladimir Fedotov klubga yangi bosh murabbiy etib tayinlandi[29][30].

Stadion

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Asosiy maqola: Arena CSKA
VEB Arena

SSKAning oʻz stadioni „SSKA Yengil atletik futbol majmuasi“ va qisqartirilganda SSKA LFK deb ataladi. Uning sigʻimi oʻz darajasidagi klub uchun juda kichik; 4600 tomoshabinni sigʻdira oladi. 

1961—2000-yillarda SSKA oʻz uy oʻyinlarini Grigoriy Fedotov stadionida oʻtkazdi. 2007-yilda Grigoriy Fedotov stadioni buzib tashlangan va oʻsha yilning oxirida klubning yangi SSKA Arena stadioniga poydevor qoʻyilgan. Yangi stadionni qurish jarayonida SSKA oʻzining aksariyat oʻyinlarini „Arena Ximki“ va „Lujniki“ stadionlarida oʻtkazdi. Qurilishdagi bir necha kechikishlardan soʻng, SSKA Arena 2016-yil 10-sentyabrda rasmiy ochildi[31].

2017-yilning 28-fevralida Moskvaning SSKA klubi stadionga nom berish huquqini VEB kompaniyasiga sotganini eʼlon qildi, stadion VEB Arena sifatida nomlana boshladi[32].

2018-yilda SSKA UEFA Chempionlar ligasi oʻyinlarini VEB Arena oʻrniga „Lujniki“ stadionida oʻtkazishga qaror qildi. 

Yutuqlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mahalliy

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Sovet oliy ligasi / Rossiya Premyer-ligasi (birinchi daraja)
    • Gʻoliblar (13): 1946, 1947, 1948, 1950, 1951, 1970, 1991, 2003, 2005, 2006, 2012-13, 2012-14, 2012-14-
    • Ikkinchi oʻrin (12): 1938, 1945, 1949, 1990, 1998, 2002, 2004, 2008, 2010, 2014-15, 2016-17, 2017-18, 2022-23
  • Sovet birinchi ligasi / Rossiya milliy futbol ligasi (ikkinchi daraja)
    • Gʻoliblar: 1986, 1989
    • Ikkinchi oʻrin: 1985-yil
  • Sovet kubogi / Rossiya kubogi
    • Gʻoliblar (12): 1945, 1948, 1951, 1955, 1990-91, 2001-02, 2004-05, 2005-06, 2007-08, 2008-09, 2010-11, 2012-13, 2022-23
    • Ikkinchi oʻrin (7): 1944, 1966-67, 1991-92, 1992-93, 1993-94, 1999-2000, 2015-16
  • Sovet Superkubogi / Rossiya Superkubogi
    • Gʻoliblar (7) — (rekord): 2004, 2006, 2007, 2009, 2013, 2014, 2018
    • Ikkinchi oʻrin (4): 2003, 2010, 2011, 2016, 2023
  • Butunittifoq CPCS turniri / SSSR Federatsiya kubogi / Rossiya Premer-ligasi kubogi
    • Gʻoliblar: 1952-yil

Yevropa musoboqalari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rasmiy boʻlmagan

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Trofeo Villa de Gixon : 1
1994-yil
  • Birinchi kanal kubogi : 1
2007-yil
  • Qirol kubogi : 1
2010-yil
  • La Manga kubogi : 1
2013-yil

Liga va kubok tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sovet Ittifoqi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Mavsum Liga SSSR Kubogi Europe Boshqa Eng yaxshi toʻpurar Bosh murabbiy
Daraja Pos P W D L F A Pts Musoboqa Natija Musoboqa Natija Ism Gol
1936 (s) 1st 4 6 2 1 3 13 18 11 - - - Evgeny Shelagin 3 Sovet Ittifoqi Pavel Khalkiopov
1936 (a) 1st 8 7 2 0 5 9 20 11 R32 - - Ivan Mitronov

Nikolai Isaev 		2 Sovet Ittifoqi Pavel Khalkiopov
1937 1st 9 16 3 1 12 18 43 23 SF - - Mikhail Kireev 5 Sovet Ittifoqi Mikhail Rushchinsky
1938 1st 2 25 17 3 5 52 24 37 R64 - - Sovet Ittifoqi Grigory Fedotov 20 Sovet Ittifoqi Konstantin Zhiboedov
1939 1st 3 26 14 4 8 68 43 32 QF - - Sovet Ittifoqi Grigory Fedotov 21 Sovet Ittifoqi Konstantin Zhiboedov
1940 1st 4 24 10 9 5 46 35 29 - - - Sovet Ittifoqi Grigory Fedotov 21 Sovet Ittifoqi Sergei Bukhteev
1941 - - - - - - - - - - - - Sovet Ittifoqi Sergei Bukhteev
1942 - - - - - - - - - - - -
1943 - - - - - - - - - - - -
1944 - - - - - - - - - Ikkinchi oʻrin - - Sovet Ittifoqi Evgeny Nikishin
Sovet Ittifoqi Boris Arkadyev
1945 1st 2 22 18 3 1 69 23 39 Gʻolib - - Sovet Ittifoqi Vsevolod Bobrov 24 Sovet Ittifoqi Boris Arkadyev
1946 1st 1 22 17 3 2 55 13 37 QF - - Sovet Ittifoqi Valentin Nikolayev 16 Sovet Ittifoqi Boris Arkadyev
1947 1st 1 24 17 6 1 61 16 40 SF - - Sovet Ittifoqi Valentin Nikolayev
Sovet Ittifoqi Vsevolod Bobrov 		14 Sovet Ittifoqi Boris Arkadyev
1948 1st 1 26 19 3 4 82 30 41 Gʻolib - - Sovet Ittifoqi Vsevolod Bobrov 23 Sovet Ittifoqi Boris Arkadyev
1949 1st 2 34 22 7 5 86 30 51 SF - - Sovet Ittifoqi Grigory Fedotov 18 Sovet Ittifoqi Boris Arkadyev
1950 1st 1 36 20 13 3 91 31 53 SF - - Boris Koverznev 21 Sovet Ittifoqi Boris Arkadyev
1951 1st 1 28 18 7 3 53 19 43 Gʻolib - - Sovet Ittifoqi Alexei Grinin
Sovet Ittifoqi Vyacheslav Solovyov 		10 Sovet Ittifoqi Boris Arkadyev
1952 - - - - - - - - - - - LC Gʻolib Sovet Ittifoqi Boris Arkadyev
1953 - - - - - - - - - - - -
1954 1st 6 24 8 8 8 30 29 24 QF - - Viktor Fyodorov 6 Sovet Ittifoqi Grigory Pinaichev
1955 1st 3 22 12 7 3 35 20 31 Gʻolib - - Valentin Yemyshev

Yuri Belyaev 		8 Sovet Ittifoqi Grigory Pinaichev
1956 1st 3 22 10 5 7 40 32 25 - - - Yuri Belyaev 15 Sovet Ittifoqi Grigory Pinaichev
1957 1st 5 22 12 2 8 51 31 27 SF - - Sovet Ittifoqi Vasily Buzunov 16 Sovet Ittifoqi Grigory Pinaichev
1958 1st 3 22 9 9 4 40 25 27 R16 - - Sovet Ittifoqi German Apukhtin 10 Sovet Ittifoqi Boris Arkadyev
1959 1st 9 22 8 3 11 29 27 19 - - - Sovet Ittifoqi German Apukhtin 9 Sovet Ittifoqi Boris Arkadyev
1960 1st 6 30 15 2 13 45 35 32 R16 - - Vladimir Streshniy 12 Sovet Ittifoqi Grigory Pinaichev
1961 1st 4 30 16 6 8 61 43 38 R64 - - Sovet Ittifoqi Alexei Mamykin 18 Sovet Ittifoqi Konstantin Beskov
1962 1st 4 32 14 12 6 39 22 40 R32 - - Sovet Ittifoqi Vladimir Fedotov 6 Sovet Ittifoqi Konstantin Beskov
1963 1st 7 38 14 17 7 39 27 45 R32 - - Sovet Ittifoqi Vladimir Fedotov 8 Sovet Ittifoqi Vyacheslav Solovyov
1964 1st 3 32 16 11 5 49 23 43 QF - - Sovet Ittifoqi Vladimir Fedotov 16 Sovet Ittifoqi Vyacheslav Solovyov
Sovet Ittifoqi Valentin Nikolayev
1965 1st 3 32 14 10 8 38 24 38 R16 - - Sovet Ittifoqi Boris Kazakov 15 Sovet Ittifoqi Valentin Nikolayev
1966 1st 5 36 16 9 11 60 45 41 R32 - - Sovet Ittifoqi Boris Kazakov 15 Sovet Ittifoqi Sergei Shaposhnikov
1967 1st 9 36 12 12 12 35 35 36 Ikkinchi oʻrin - - Sovet Ittifoqi Taras Shulyatitsky 6 Sovet Ittifoqi Sergei Shaposhnikov
Sovet Ittifoqi Alexei Kalinin
Sovet Ittifoqi Vsevolod Bobrov
1968 1st 4 38 20 10 8 50 30 50 R16 - - Sovet Ittifoqi Vladimir Polikarpov 10 Sovet Ittifoqi Vsevolod Bobrov
1969 1st 6 32 13 11 8 25 18 37 SF - - Sovet Ittifoqi/OʻzbekistonBirodar Abduraimov 7 Sovet Ittifoqi Vsevolod Bobrov
1970 1st 1 32 20 5 7 46 17 45 R16 - - Sovet Ittifoqi Boris Kopeikin 15 Sovet Ittifoqi Valentin Nikolayev
1971 1st 12 30 7 12 11 34 36 26 R16 EC R2 - Sovet Ittifoqi Boris Kopeikin 8 Sovet Ittifoqi Valentin Nikolayev
1972 1st 5 30 15 4 11 37 33 34 SF - - Sovet Ittifoqi Vladimir Polikarpov
Vladimir Dorofeev
Wilhelm Tellinger 		6 Sovet Ittifoqi Valentin Nikolayev
1973 1st 10 30 10 9 11 33 36 25 QF - - Vladimir Dorofeev 9 Sovet Ittifoqi Valentin Nikolayev
1974 1st 13 30 7 12 11 28 33 26 R16 - - Sovet Ittifoqi Vladimir Fedotov
Yuri Smirnov 		5 Sovet Ittifoqi Vladimir Agapov
1975 1st 13 30 6 13 11 29 36 25 SF - - Sovet Ittifoqi Boris Kopeikin 13 Sovet Ittifoqi Anatoly Tarasov
1976 (s) 1st 7 15 5 5 5 20 16 15 - - - Sovet Ittifoqi Boris Kopeikin 6 Sovet Ittifoqi Alexei Mamykin
1976 (a) 1st 7 15 5 5 5 21 16 15 QF - - Sovet Ittifoqi Boris Kopeikin 8 Sovet Ittifoqi Alexei Mamykin
1977 1st 14 30 5 17 8 28 39 27 R16 - - Sovet Ittifoqi Yuri Chesnokov 12 Sovet Ittifoqi Alexei Mamykin
Sovet Ittifoqi Vsevolod Bobrov
1978 1st 6 30 14 4 12 36 40 32 R16 - - Aleksei Belenkov 8 Sovet Ittifoqi Vsevolod Bobrov
1979 1st 8 34 12 8 14 46 46 32 SF - - Sovet Ittifoqi Yuri Chesnokov 16 Sovet Ittifoqi Sergei Shaposhnikov
1980 1st 5 34 13 12 9 36 32 36 R16 - - Sovet Ittifoqi Alexandr Tarkhanov 14 Sovet Ittifoqi Oleg Bazilevich
1981 1st 6 34 14 9 11 39 33 37 R16 UC R1 - Sovet Ittifoqi Yuri Chesnokov 9 Sovet Ittifoqi Oleg Bazilevich
1982 1st 15 34 10 9 15 41 46 29 Qualifying - - Sovet Ittifoqi Alexandr Tarkhanov 16 Sovet Ittifoqi Oleg Bazilevich
Sovet Ittifoqi Albert Shesternev
1983 1st 12 34 11 12 11 37 33 32 SF - - Sovet Ittifoqi Viktor Kolyadko 13 Sovet Ittifoqi Albert Shesternev
1984 1st 18 34 5 9 20 24 55 19 QF - - Sovet Ittifoqi Gennady Shtromberger 4 Sovet Ittifoqi Yury Morozov
1985 2nd 2 42 21 14 7 81 37 56 QF - - Sovet Ittifoqi Valeri Shmarov 29 Sovet Ittifoqi Yury Morozov
1986 2nd 1 47 27 9 11 65 35 63 R32 - - Sovet Ittifoqi Sergey Berezin 19 Sovet Ittifoqi Yury Morozov
1987 1st 15 30 7 11 12 26 35 24 Gʻolib - - Sovet Ittifoqi Vladimir Tatarchuk Sovet Ittifoqi Yury Morozov
1988 2nd 3 42 23 10 9 69 35 56 Gʻolib - - Sovet Ittifoqi Valery Masalitin 16 Sovet Ittifoqi Sergei Shaposhnikov
1989 2nd 1 42 27 10 5 113 28 64 R128 - - Sovet Ittifoqi Valery Masalitin 32 Sovet Ittifoqi Pavel Sadyrin
1990 1st 2 24 13 5 6 43 26 31 SF - - Sovet Ittifoqi Valery Masalitin / Sovet Ittifoqi Igor Korneev 8 Sovet Ittifoqi Pavel Sadyrin
1991 1st 1 30 17 9 4 57 32 43 Gʻolib CWC R1 - Sovet Ittifoqi Dmitri Kuznetsov 12 Sovet Ittifoqi Pavel Sadyrin
1992 - - - - - - - - - Ikkinchi oʻrin - - Sovet Ittifoqi Pavel Sadyrin

Rossiya

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Mavsum Liga Rossiya kubogi Yevropa Boshqa Top scorer Bosh murabbiy
Daraja Pos P W D L F A Pts Musoboqa Natija Musoboqa Natija Ism Gol
1992 Oliy liga 5 26 13 7 6 46 29 33 Ikkinchi oʻrin CL GS - Rossiya Alexandr Grishin 10 Rossiya Pavel Sadyrin

Rossiya Gennadi Kostylev
1993 Oliy liga 9 34 12 6 16 43 45 42 Ikkinchi oʻrin - - Rossiya Ilshat Fayzulin

Rossiya Oleg Sergeyev 		8 Rossiya Gennadi Kostylev

Rossiya Boris Kopeikin
1994 Oliy liga 10 30 8 10 12 30 32 26 Round of 16 CWC 1R - Rossiya Ilshat Fayzulin

Rossiya Oleg Sergeyev 		5 Rossiya Boris Kopeikin

Rossiya Alexandr Tarkhanov
1995 Oliy liga 6 30 16 5 9 56 34 53 Quarter-finals - - Rossiya Dmitry Karsakov 10 Rossiya Alexandr Tarkhanov
1996 Oliy liga 5 34 20 6 8 58 35 66 Round of 16 UC 1R - Rossiya Dmitriy Xoxlov

Rossiya Aleksei Gerasimov 		10 Rossiya Alexandr Tarkhanov
1997 Oliy liga 12 34 11 9 14 31 42 42 Quarter-finals - - Rossiya Vladimir Kulik 9 Rossiya Pavel Sadyrin
1998 Oliy liga 2 30 17 5 8 50 22 56 Semi-finals - - Rossiya Vladimir Kulik 14 Rossiya Pavel Sadyrin

Rossiya Oleg Dolmatov
1999 Oliy liga 3 30 15 10 5 56 29 55 Ikkinchi oʻrin CL 2QR - Rossiya Vladimir Kulik 14 Rossiya Oleg Dolmatov
2000 Oliy liga 8 30 12 5 13 45 39 41 Round of 16 UC 1R - Rossiya Vladimir Kulik 10 Rossiya Oleg Dolmatov

Rossiya Pavel Sadyrin
2001 Oliy liga 7 30 12 11 7 39 30 47 Gʻolib - - Serbiya Predrag Ranđelović 8 Rossiya Pavel Sadyrin

Rossiya Aleksandr Kuznetsov
2002 Premyer-liga 2 30 21 3 6 60 27 66 Round of 32 UC 1R - Rossiya Rolan Gusev

Rossiya Dmitry Kirichenko 		15 Rossiya Valery Gazzaev
2003 Premyer-liga 1 30 17 8 5 56 32 59 Quarter-finals CL 2QR RSC Ikkinchi oʻrin Rossiya Rolan Gusev 9 Rossiya Valery Gazzaev
2004 Premyer-liga 2 30 17 9 4 53 22 60 Gʻolib CL GS RSC Gʻolib Xorvatiya bayrogʻi Xorvatiya Ivica Olić

Braziliya Vágner Love

Rossiya Dmitry Kirichenko 		9 Portugaliya Artur Jorge

Rossiya Valery Gazzaev
2005 Premyer-liga 1 30 18 8 4 48 20 62 Gʻolib UC

UC

Gʻolib



GS 		USC Ikkinchi oʻrin Xorvatiya bayrogʻi Xorvatiya Ivica Olić 10 Rossiya Valery Gazzaev
2006 Premyer-liga 1 30 17 7 6 47 28 58 Round of 16 CL GS RSC Gʻolib Braziliya Jô 14 Rossiya Valery Gazzaev
2007 Premyer-liga 3 30 14 11 5 43 24 53 Gʻolib UC

CL 		R32

GS 		RSC Gʻolib Braziliya Jô

Braziliya Vágner Love 		13 Rossiya Valery Gazzaev
2008 Premyer-liga 2 30 16 8 6 53 24 56 Gʻolib UC R16 - Braziliya Vágner Love 20 Rossiya Valery Gazzaev
2009 Premyer-liga 5 30 16 4 10 48 30 52 Round of 32 CL QF RSC Gʻolib Serbiya Miloš Krasić

Chexiya Tomáš Necid 		9 Braziliya Zico

Ispaniya Juande Ramos

Rossiya Leonid Slutsky
2010 Premyer-liga 2 30 18 8 4 51 22 59 Gʻolib EL R16 RSC Ikkinchi oʻrin Braziliya Vágner Love 9 Rossiya Leonid Slutsky
2011-12 Premyer-liga 3 44 19 9 16 72 47 73 Round of 32 CL R16 RSC Ikkinchi oʻrin Kot d'Ivuar bayrogʻi Kot-d'Ivuar Seydou Doumbia 28 Rossiya Leonid Slutsky
2012-13 Premyer-liga 1 30 20 4 6 49 25 64 Gʻolib EL PO - Nigeriya bayrogʻi Nigeriya Ahmed Musa 11 Rossiya Leonid Slutsky
2013-14 Premyer-liga 1 30 20 4 6 49 26 64 Semi-finals CL GS RSC Gʻolib Kot d'Ivuar bayrogʻi Kot-d'Ivuar Seydou Doumbia 18 Rossiya Leonid Slutsky
2014-15 Premyer-liga 2 30 19 3 8 67 27 60 Semi-finals CL GS RSC Gʻolib Finlandiya Roman Eremenko 13 Rossiya Leonid Slutsky
2015-16 Premyer-liga 1 30 20 5 5 51 25 65 Ikkinchi oʻrin CL GS - Nigeriya bayrogʻi Nigeriya Ahmed Musa 13 Rossiya Leonid Slutsky
2016-17 Premyer-liga 2 30 18 8 4 47 15 62 Round of 32 CL GS RSC Ikkinchi oʻrin Rossiya Fyodor Chalov

Isroil Bibras Natcho

Braziliya Vitinho 		6 Rossiya Leonid Slutsky

Belarus Viktor Goncharenko
2017-18 Premyer-liga 2 30 17 7 6 49 23 58 Round of 32 CL

EL 		GS

QF 		- Braziliya Vitinho 10 Belarus Viktor Goncharenko
2018-19 Premyer-liga 4 30 14 9 7 46 23 51 Round of 32 CL GS RSC Gʻolib Rossiya Fyodor Chalov 15 Belarus Viktor Goncharenko
2019-20 Premyer-liga 4 30 14 8 8 43 29 50 Quarter-finals EL GS - Xorvatiya bayrogʻi Xorvatiya Nikola Vlašić 12 Belarus Viktor Goncharenko
2020-21 Premyer-liga 6 30 15 5 10 51 33 50 Semi-finals EL GS - Xorvatiya bayrogʻi Xorvatiya Nikola Vlašić 11 Belarus Viktor Goncharenko

Xorvatiya bayrogʻi Xorvatiya Ivica Olić

SSKA Yevropa futbolida

[tahrir | manbasini tahrirlash]
match played 7 November 2018

Raqobat boʻyicha

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Musoboqa P W D L GS GA %W
European Cup / UEFA Champions League| style="text-align:center" |102 33 24 45 121 153 032 33 24 45 121 153 032.35
UEFA Cup / UEFA Europa League| style="text-align:center" |57 30 13 14 91 50 053 30 13 14 91 50 052.63
Cup Winners' Cup| style="text-align:center" |4 2 0 2 5 5 0100 2 0 2 5 5 050.00
UEFA Super Cup| style="text-align:center" |1 0 0 1 1 3 000,00 0 0 1 1 3 000.00
Total 164 65 37 62 218 211 040 65 37 62 218 211 039.63

UEFA klublar koeffitsienti reytingi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
20 June 2021. Source: Club coefficients | UEFA Coefficients
Rank Team Points
36 Daniya FC Copenhagen 43.500
37 Gretsiya Olympiacos 43.000
38 Rossiya CSKA Moscow 40.000
39 Ispaniya Valencia CF 40.000
40 Fransiya AS Monaco 36.000

Oʻyinchilar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hozirgi tarkib

[tahrir | manbasini tahrirlash]
26 July 2023[33]
№ Amplua Futbolchi
4  BRA HM Willyan Rocha
5  SRB YH Saša Zdjelar
6  RUS YH Maksim Mukhin
8  COL YH Jorge Carrascal
9  RUS HJ Fyodor Chalov
10  RUS YH Ivan Oblyakov
14  RUS HM Kirill Nababkin (vice-captain)
17  RUS YH Kirill Glebov
19  KAZ YH Bakhtiyar Zaynutdinov
20  RUS YH Konstantin Kuchayev
21  UZB HJ Abbosbek Fayzullaev
22  SRB HM Milan Gajić
27  BRA HM Moisés
31  RUS YH Matvey Kislyak
№ Amplua Futbolchi
35  RUS DR Igor Akinfeev (captain)
38  ARG HJ Adolfo Gaich
41  RUS YH Yegor Ushakov
44  RUS HM Yegor Noskov
49  RUS DR Vladislav Torop
68  RUS HM Mikhail Ryadno
72  RUS YH Nikita Yermakov
77  RUS HM Ilya Agapov
78  RUS HM Igor Diveyev
80  RUS YH Yaroslav Arbuzov
88  CHI YH Víctor Méndez
90  RUS HM Matvey Lukin
91  RUS HJ Anton Zabolotny

Ijaraga berilgan

[tahrir | manbasini tahrirlash]

 

30 July 2023[34]
№ Amplua Futbolchi
 RUS DR Danila Bokov (at Chayka Peschanokopskoye until 30 June 2024)
 RUS DR Ilya Pomazun (at Ural Yekaterinburg until 30 June 2024)
 BRA HM Bruno Fuchs (at Atlético Mineiro until 31 December 2023)
 RUS HM Vadim Konyukhov (at FC Akron Tolyatti until 30 June 2024)
 RUS HM Andrei Savinov (at SKA-Khabarovsk until 30 June 2024)
№ Amplua Futbolchi
 ISL YH Arnór Sigurðsson (at Blackburn Rovers until 30 June 2024)
 NGA HJ Chidera Ejuke (at Royal Antwerp until 30 June 2024)
 BLR HJ Ilya Shkurin (at Stal Mielec until 30 June 2024)
 RUS HJ Vladislav Yakovlev (at Khimki until 30 June 2024)

Ijarafa olingan

[tahrir | manbasini tahrirlash]
5 September 2022[35] 
№ Amplua Futbolchi
 CRO YH Kristijan Bistrović
№ Amplua Futbolchi
 MLI HJ Lassana N'Diaye

Alohida saqlangan raqamlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • 12 — Klub tarafdorlari (12-oʻyinchi)
  • 16 -Ukraina Serxi Perxun, darvozabon (2001-yil vafotidan soʻng)

Mashhur futbolchilar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oʻz mamlakatlari uchun xalqaro chegaralarga ega edi. Nomi qalin harflar bilan yozilgan futbolchilar SSKA safida oʻynab, oʻz mamlakatlarini koʻrsatishgan.

SSSR / Rossiya
Sobiq SSSR mamlakatlari
Yevropa
Janubiy Amerika
Afrika
Osiyo

Klub rasmiylari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Boshqaruv[37] Murabbiylar shtabi (katta jamoa)[38] Murabbiylar shtabi (U-21 jamoasi)[39]
  • Prezident — Rossiya Yevgeni Giner
  • Bosh direktor — Rossiya Roman Babayev
  • Boshliq; direktor — Rossiya Dmitriy Egorov
  • Tijorat direktori — Rossiya Andrey Zarubyan
  • Bosh murabbiy — Rossiya Vladimir Fedotov
  • Boshqaruvchi yordamchisi — Rossiya Oleg Fomenko
  • Boshqaruvchi yordamchisi — Rossiya Murat Iskaqov
  • Boshqaruvchi yordamchisi — Rossiya Radik Yamlixonov
  • Fitnes murabbiyi — Uels Ryland Morgans
  • Darvozabonlar murabbiyi — Rossiya Dmitriy Kramarenko
  • Tahlilchi murabbiy — Rossiya Yevgeniy Shevelev
  • Murabbiy — Rossiya Andrey Aksenov
  • Boshqaruvchi yordamchisi — Rossiya Yuriy Adjem
  • Boshqaruvchi yordamchisi — Rossiya Maksim Bokov
  • Fitnes murabbiyi — Rossiya Igor Aksyonov

Murabbiylik tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
match played 24 Julyy 2022
Mamlakati Ism Davrdan Davrgacha Davomiyligi P W D
 Sovet Ittifoqi Pavel Khalkiopov 1936 1936
 Sovet Ittifoqi Mikhail Rushchinsky 1937 1939
 Sovet Ittifoqi Sergey Bukhteyev 1940 1941
 Sovet Ittifoqi Pyotr Yezhov 1941 1941
 Sovet Ittifoqi Yevgeni Nikishin 1942 1944
 Sovet Ittifoqi Boris Arkadyev 1944 1952
 Sovet Ittifoqi Grigori Pinaichev 1954 1957
 Sovet Ittifoqi Boris Arkadyev 1958 1959
 Sovet Ittifoqi Grigori Pinaichev 1959 1960
 Sovet Ittifoqi Konstantin Beskov 1961 1962
 Sovet Ittifoqi Vyacheslav Solovyov 1963 1964
 Sovet Ittifoqi Valentin Nikolayev 1964 1965
 Sovet Ittifoqi Sergei Shaposhnikov 1966 1967
 Sovet Ittifoqi Vsevolod Bobrov 1967 1969
 Sovet Ittifoqi Valentin Nikolayev 1970 1973
 Sovet Ittifoqi Vladimir Agapov 1973 1974
 Sovet Ittifoqi Anatoly Tarasov 1975 1975
 Sovet Ittifoqi Aleksei Mamykin 1976 1977
 Sovet Ittifoqi Vsevolod Bobrov 1977 1978
 Sovet Ittifoqi Sergei Shaposhnikov 1979 1979
 Sovet Ittifoqi Oleh Bazylevych 1980 1982
 Sovet Ittifoqi Albert Shesternyov 1982 1983
 Sovet Ittifoqi Sergei Shaposhnikov 1983 1983
 Sovet Ittifoqi Yury Morozov 1984 1987
 Sovet Ittifoqi Sergei Shaposhnikov 1987 1988
 Sovet Ittifoqi

 Russia

Pavel Sadyrin 1989 1992
 Russia Gennadi Kostylev 1992 1993
 Russia Boris Kopeykin 1993 1994
 Russia Aleksandr Tarkhanov 5 July 1994 23 January 1997 91 47 18
 Russia Pavel Sadyrin 23 January 1997 2 July 1998 54 16 16
 Russia Oleg Dolmatov 2 July 1998 29 May 2000 65 39 12
 Russia Pavel Sadyrin 1 July 2000 2 October 2001 24 12 3
 Russia Valery Gazzaev 2 October 2001 24 November 2003 80 48 14
 Portugal Artur Jorge 24 November 2003 12 July 2004 20 9 7
 Russia Valery Gazzaev 12 July 2004 22 November 2008 213 119 52
 Brazil Zico 9 January 2009 10 September 2009 28 14 5
 Spain Juande Ramos 10 September 2009 26 October 2009 9 4 1
 Russia Leonid Slutsky 26 October 2009 7 December 2016[40] 287 160 57
 Belarus Viktor Goncharenko 12 December 2016[41] 22 March 2021[42] 183 92 40
Xorvatiya bayrogʻi Xorvatiya Ivica Olić 23 March 2021[43] 15 June 2021[44] 9 4 1
 Russia Aleksei Berezutski 15 June 2021[44][45] 15 June 2022[46] 34 18 5
 Russia Vladimir Fedotov 15 June 2022[47] Present 2 2 0

Mulkdorlar, toʻplam yetkazib beruvchilar va koʻylak homiylari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Davr Toʻplam ishlab chiqaruvchilari Libos homiysi Egalari
1980-1990 Adidas Yoʻq Sovet MOD va keyin rus MOD

CSKA Moskva jamiyati orqali
1991-1994 Umbro
1995—1996 Nike
1997—1999 Adidas
2000-2003 Umbro Bluecastle Enterprises Ltd.
2004 Konti
2004—2005 Sibneft
2006—2008 VTB banki
2009 Reebok Aeroflot
2010—2012 Boshneft
2012—2013 Adidas Aeroflot
2013—2018 Rosseti VEB
2018—2020 Umbro
2020 — hozirgi kungacha Joma ICS Holding
2022 — hozirgi kungacha Trinfiko

Qoʻllab-quvvatlovchilar va raqobatchilar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
SSKA Moskva muxlislari

Moskvaning SSKA muxlislari Serbiyaning „Partizan“, Gretsiyaning PAOK, Polshaning Vidzev Lodz va Moskvaning „Dinamo“ jamoasining rossiyalik vatandoshlari bilan yaxshi munosabatda.[48][49]. Klubning asosiy raqibi Moskvaning „Spartak“ klubi va uning muhlislaridir[50].

SSKA laqabini „Otlar“ deb atashgan, chunki jamoaning birinchi stadioni Moskvadagi eski poyga/ippodromoda qurilgan[51]. Bu haqoratli deb hisoblangan, ammo keyinchalik u „Otlar“ ga aylantirilgan va hozirda bu taxallus oʻyinchilar va muxlislar tomonidan Armiya erkaklar, armiyachilar (ruscha: армейцы) va Red-Blues (ruscha: красно-синие) kabi boshqa variantlar bilan bir qatorda nom sifatida ishlatiladi.

Taniqli muxlislar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

 

Klub rekordlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Koʻrinishlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Igor Akinfeev SSKA tarkibida eng koʻp oʻyin oʻtkazgan — 693ta
match played 17 July 2023
Ism Yillar Liga Kubok Yevropa Boshqa1 Umumiy
1 Rossiya Igor Akinfeev 2003-present 504 (0) 44 (0) 132 (0) 13 (0) 741 (0)[76]
2 Rossiya Sergey Ignashevich 2004-2018 381 (35) 39 (6) 111 (5) 9 (0) 540 (46)[77]
3 Rossiya Vasili Berezutski 2002-2018 376 (9) 40 (0) 105 (4) 10 (0) 531 (13)[78]
4 Rossiya Aleksei Berezutski 2001-2018 341 (8) 46 (0) 106 (3) 9 (0) 502 (11)[79]
5 Sovet Ittifoqi Vladimir Fedotov 1960-1975 382 (92) 42 (8) 3 (0) 0 (0) 427 (100)
6 Rossiya Alan Dzagoev 2008-2022 282 (55) 32 (5) 78 (17) 5 (0) 397 (77)[80]
7 Sovet Ittifoqi Vladimir Polikarpov 1962 — 1974 341 (75) 38 (8) 4 (0) 0 (0) 383 (83)
9 Rossiya Georgi Shchennikov 2008-present 257 (6) 23 (1) 74 (3) 7 (0) 367 (10)[81]
8 Litva Deividas Šemberas 2002-2012 254 (1) 37 (0) 70 (0) 6 (1) 367 (2)[82]
10 Bosniya va Gersegovina Elvir Rahimić 2001-2014 240 (6) 36 (0) 64 (0) 7 (0) 347 (6)[83]
11 Sovet Ittifoqi Dmitri Bagrich 1958-1970 313 (1) 18 (0) 0 (0) 0 (0) 331 (1)[84]
12 Sovet IttifoqiMustaqil Davlatlar HamdoʻstligiRossiya Dmitri Galiamin 1981-1991 299 (3) 29 (3) 2 (0) 0 (0) 330 (6)[85]
13 Rossiya Sergey Semak 1994-2004 282 (68) 25 (9) 21 (6) 1 (0) 329 (84)[86]
14 Rossiya Mario Fernandes 2012-2022 259 (9) 19 (2) 48 (0) 3 (0) 329 (11)
15 Sovet Ittifoqi Volodymyr Kaplychnyi 1966-1975 288 (5) 35 (1) 4 (0) 0 (0) 327 (6)
16 Sovet IttifoqiMustaqil Davlatlar HamdoʻstligiRossiya Dmitri Kuznetsov 1984-1991, 1992, 1997-1998 292 (49) 29 (5) 2 (0) 0 (0) 323 (54)[87]
17 Rossiya Evgeni Aldonin 2004-2013 213 (6) 31 (5) 66 (2) 5 (0) 315 (13)[88]
18 Sovet Ittifoqi Albert Shesternyov 1959-1972 278 (1) 23 (0) 4 (0) 0 (0) 305 (1)
19 Rossiya Kirill Nababkin 2009-present 222 (4) 34 (0) 43 (1) 5 (0) 304 (5)}}
20 Sovet Ittifoqi Aleksey Grinin 1939-1952 246 (82) 34 (18) 0 (0) 13 (4) 293 (104)[89]

1Includes Russian Super Cup, Russian Premier League Cup and UEFA Super Cup.

1 Rossiya Superkubogi, Rossiya Premer-liga kubogi va UEFA Superkubogini oʻz ichiga oladi.

Eng yaxshi toʻpurarlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Match played 21 May 2022
Vagner Lav SSKAdagi faoliyati davomida 259 oʻyinda 124 ta gol urgan
Ism Yillar Liga Kubok Yevropa Boshqa1 Umumiy
1 Sovet Ittifoqi Grigory Fedotov 1938-1949 128 (160) 10 (18) 0 (0) 18 (23) 161 (196)[90]
2 Braziliya Vágner Love 2004-2011, 2013 85 (169) 8 (27) 30 (57) 1 (6) 124 (259)[91]
3 Sovet Ittifoqi Valentin Nikolayev 1940-1952 81 (201) 23 (36) 0 (0) 14 (16) 118 (253)[92]
4 Sovet Ittifoqi Aleksey Grinin 1939-1952 82 (246) 18 (34) 0 (0) 4 (13) 104 (293)
5 Sovet Ittifoqi Vsevolod Bobrov 1945-1949 84 (79) 18 (20) 0 (0) 0 (0) 102 (99)[93]
6 Sovet Ittifoqi Vladimir Fedotov 1960-1975 92 (382) 8 (42) 0 (3) 0 (0) 100 (427)[94]
7 Sovet Ittifoqi Vladimir Dyomin 1941-1952, 1954 80 (195) 15 (35) 0 (0) 3 (8) 98 (238)[95]
8 Kot-dʼIvuar Seydou Doumbia 2010-2014 66 (108) 5 (11) 23 (30) 1 (1) 95 (150)[96]
9 Sovet Ittifoqi Boris Kopeikin 1969-1977 71 (223) 21 (37) 2 (4) 0 (0) 94 (264)
10 Sovet Ittifoqi Yuri Chesnokov 1975-1983 72 (252) 14 (35) 1 (2) 0 (0) 87 (289)
11 Rossiya Sergei Semak 1994-2004 68 (282) 9 (25) 6 (21) 0 (1) 84 (329)[97]
12 Sovet Ittifoqi Vladimir Polikarpov 1962-1974 75 (341) 8 (38) 0 (4) 0 (0) 83 (383)
13 Rossiya Valeri Masalitin 1987-1989, 1990-1992, 1993 73 (134) 5 (20) 0 (2) 0 (0) 78 (156)
14 Rossiya Alan Dzagoev 2008-2022 55 (282) 5 (32) 17 (78) 0 (5) 77 (397)[98]
15 Sovet Ittifoqi Aleksandr Tarkhanov 1976-1984 61 (249) 10 (33) 1 (2) 0 (0) 72 (284)
16 Rossiya Vladimir Kulik 1997-2001 49 (140) 14 (18) 0 (4) - (-) 63 (162)[99]
17 Nigeriya Ahmed Musa 2012-2016, 2018 48 (135) 6 (15) 7 (32) 0 (2) 61 (184)[100]
18 Sovet IttifoqiMustaqil Davlatlar HamdoʻstligiRossiya Igor Korneev 1985-1991 48 (144) 9 (20) 0 (2) 0 (0) 57 (166)
19 Sovet IttifoqiMustaqil Davlatlar HamdoʻstligiRossiya Dmitri Kuznetsov 1984-1991, 1992, 1997-1998 49 (292) 5 (29) 0 (2) 0 (0) 54 (323)
20 Sovet Ittifoqi Yuri Belyayev 1951, 1955-1960 52 (112) 2 (10) 0 (0) 0 (0) 54 (122)

1 Rossiya Superkubogi, Rossiya Premer-liga kubogi va UEFA Superkubogini oʻz ichiga oladi.

SSKA Ayollar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Asosiy maqola: ZFK CSKA Moscow

SSKAning ayollar futbol jamoasi ilk bor 1990-yilda tashkil etilgan va Sovet chempionatining ikkinchi bosqichida ishtirok etgan. Oʻsha yili Sovet Ittifoqi parchalanganidan soʻng, u Rossiya Oliy diviziyasida roʻyxatdan oʻtdi va u yerda ikki mavsum davomida qatnashdi.

2015-yilgi Oliy divizion yakuniga yaqin Krasnogorskning „Zorkiy“ tarqatib yuborilishidan soʻng, „FK Rossiyanka“ jamoasi keyingi mavsum uchun boʻsh oʻrnini toʻldirdi va yangi jamoa 2016-yilgi chempionatda „SSKA“ jamoasi sifatida roʻyxatga olindi. Uning birinchi oʻyini, yaʼni Chertanovo klubiga qarshi 1:1 hisobidagi durang SSKAning birinchi futbol uchrashuvining 93 yilligiga toʻgʻri keldi[101]. SSKA chempionatni ikkinchi oʻrinda yakunladi, „Rossiyanka“ esa beshinchi chempionlikni qoʻlga kiritdi.

2017-yil iyul oyida mavsumlararo yozgi pauza paytida u SSKAning rasmiy ayollar jamoasiga aylandi.[102] Ikki oy oʻtgach, jamoa Rossiya kubogi finalida Chertanovoni 1:0 hisobida magʻlub etib, birinchi chempionlikni qoʻlga kiritdi.

Soʻnggi yillarda SSKA ayollar jamoasi 2019 va 2020-yillarda ketma-ket ikkita Rossiya chempionligini qoʻlga kiritdi va UEFA Ayollar Chempionlar Ligasida debyut qildi.

SSKA-d Moskva va FK SSKA-2 Moskva

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Zaxira jamoasi SSKA-d Moskva (1992—1993-yillarda Rossiya Ikkinchi Ligasi, 1994—1997-yillarda Rossiya Uchinchi Ligasi, 1998—1900-yillarda Rossiya Ikkinchi Divizioni, 1998—1900-yillarda jamoa SSKA-2) professional darajada oʻynagan. SSKA-2 Moskva deb nomlangan alohida farm klubi 1986—1989-yillarda Sovet Ikkinchi ligasida, 1990—1991-yillarda Sovet Ikkinchi B ligasida, 1992—1993-yillarda Rossiya Ikkinchi Ligasida va 1994-yilda Rossiya Uchinchi Ligasida oʻynagan.

Eslatmalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ In 1991, MacAsyng Holding BV was registered at the same address as RijnHove Groep's Amsterdam offices which is a law firm established in 1989 with offices in the Netherlands, Belgium, the British Virgin Islands (BVI), Curaçao, and Bonaire specializing in trust and fiduciary services, accounting outsourcing, and tax consulting. MacAsyng Holding has as its director Alexander Rene Garez, who was born in 1968, lives in Paris, and has the same telephone number as the Moscow law firm "Sieberg Shtabright Garez". Alexander Garez has represented the British firm Bluecastle Enterprises Ltd since 5 October 2000 and Parkhage BV since 14 November 2002.[4][5][6][7][8][9][10]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Jemberga, Sanita. „Latvian financier said to act as a go-between to get Russian loan for Le Pen“. Re:Baltica (rebaltica.lv) (2017-yil 2-may). 2021-yil 22-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 21-iyul. „Yevgeni Giner's son Vadim is the legal owner of CSKA.“.
  2. ↑ Грузинова, Ирина; Васильев, Иван; Петрова, Ольга. „На чем зарабатывает президент ЦСКА Евгений Гинер: "Новые Лужники", новые офисы, СП с госкомпаниями, но главный актив – хорошая репутация“ (ru). Vedomosti (2016-yil 31-iyul). 2021-yil 22-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 21-iyul.
  3. ↑ „Акционеры ПФК ЦСКА выкупили у Министерства обороны четверть акций клуба за 353 тысячи долларов“. cskainfo.com. Qaraldi: 9-aprel 2019-yil.
  4. ↑ „Frans M J van Rijn - Company Owner InnoGroup BV - UDG energy | LinkedIn“. 2021-yil 21-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 14-noyabr 2021-yil.
  5. ↑ „Vistra takes over Monterey“. jerseyeveningpost.com.
  6. ↑ „History“. Vistra. 2021-yil 21-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 16-noyabr.
  7. ↑ „PROFILE RIJNHOVE GROEP BV“. RijnHove Group website (rijnhove.nl). 16-noyabr 2001-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-iyul 2021-yil.
  8. ↑ „PROFIEL RIJNHOVE GROEP BV“ (niderlandcha). RijnHove Group website (rijnhove.nl). 16-noyabr 2001-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-iyul 2021-yil.
  9. ↑ Вайсберг, Валерий (Weisberg, Valery); Ходорковский, Анатолий (Khodorkovsky, Anatoly). „Мамут тайно покупает ЦСКА: Олигархи, подымем армейский футбол!“ (ruscha). Русский фокус (russianfocus.ru) (17-mart 2003-yil). 29-iyun 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-iyul 2021-yil. Alt URL
  10. ↑ Mamutnaya svyaz: Kak delat dengi na nefti bez nefti
  11. ↑ 11,0 11,1 „Армейцы обрели государственность“. Коммерсантъ (ruscha). Kommersant. 13-dekabr 2019-yil.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()
  12. ↑ 12,0 12,1 „Which sports have banned Russian athletes?“. BBC Sport.
  13. ↑ 13,0 13,1 „Among strongest, p.4“ (ruscha). Pfc-cska.com. 2011-yil 19-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-dekabr 2011-yil.
  14. ↑ Piskor. „USSR – Yugoslavia, the Story of Two Different Football Conceptions“. russianfootballnews.com (2015-yil 20-dekabr). 2017-yil 24-aprelda asl nusxadan arxivlangan.
  15. ↑ „Кубок России по футболу-2008 завоевал ЦСКА“. vesti.ru.
  16. ↑ „Roman Eremenko väliaikaiseen pelikieltoon“ (fincha). palloliitto.fi. Palloliitto (6-oktabr 2016-yil). 2016-yil 9-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-oktabr 2016-yil.
  17. ↑ „Roman Eremenko: CSKA Moscow midfielder handed two-year ban for taking cocaine“. bbc.co.uk. BBC Sport (18-noyabr 2016-yil). Qaraldi: 18-noyabr 2016-yil.
  18. ↑ „leonid-slutskiy-pokidaet-pfk-cska/“ (ruscha). pfc-cska.com. CSKA Moscow (6-dekabr 2016-yil). Qaraldi: 6-dekabr 2016-yil.
  19. ↑ „viktor-gancharenko-vozglavil-pfk-cska“ (ruscha). pfc-cska.com. PFC CSKA Moscow (12-dekabr 2016-yil). Qaraldi: 12-dekabr 2016-yil.
  20. ↑ „viktor-gancharenko-podpisal-novyy-kontrakt-s-pfk-cska“ (ruscha). pfc-cska.com. PFC CSKA Moscow (19-iyul 2018-yil). Qaraldi: 21-iyul 2018-yil.
  21. ↑ „Виктор Ганчаренко покинул пост главного тренера ПФК ЦСКА“ (ruscha). pfc-cska.com/. PFC CSKA Moscow (22-mart 2021-yil). Qaraldi: 22-mart 2021-yil.
  22. ↑ „Ивица Олич — главный тренер ПФК ЦСКА!“ (ruscha). pfc-cska.com/. PFC CSKA Moscow (23-mart 2021-yil). Qaraldi: 23-mart 2021-yil.
  23. ↑ „Ивица Олич покидает ПФК ЦСКА“ (ruscha). pfc-cska.com/. PFC CSKA Moscow (15-iyun 2021-yil). Qaraldi: 15-iyun 2021-yil.
  24. ↑ „Алексей Березуцкий утвержден главным тренером ПФК ЦСКА“ (ruscha). pfc-cska.com/. PFC CSKA Moscow (19-iyul 2021-yil). Qaraldi: 19-iyul 2021-yil.
  25. ↑ „U.S. Treasury Imposes Immediate Economic Costs in Response to Actions in the Donetsk and Luhansk Regions | U.S. Department of the Treasury“. Home.treasury.gov. Qaraldi: 8-mart 2022-yil.
  26. ↑ „US economic sanctions hit Russian top flight side CSKA Moscow“. en.as.com/. Diario AS (23-fevral 2022-yil). Qaraldi: 23-fevral 2022-yil.
  27. ↑ „ЯЗЫДЖИ, БЕРЕЗУЦКИЙ И ПРОМЕС – ЛУЧШИЕ В ФЕВРАЛЕ И МАРТЕ!“ (ruscha). Russian Premier League (25-mart 2022-yil).
  28. ↑ „ЦСКА выиграл 6 матчей подряд в РПЛ, общий счет – 14:2“ (ruscha). Sports.ru (20-mart 2022-yil).
  29. ↑ „Алексей Березуцкий покинул пост главного тренера ПФК ЦСКА“ (ruscha). pfc-cska.com. PFC CSKA Moscow (15-iyun 2022-yil). Qaraldi: 15-iyun 2022-yil.
  30. ↑ „Владимир Федотов — новый главный тренер ПФК ЦСКА!“ (ruscha). pfc-cska.com. PFC CSKA Moscow (15-iyun 2022-yil). Qaraldi: 15-iyun 2022-yil.
  31. ↑ „arena-cska-vvedena-v-ekspluataciju“ (ruscha). pfc-cska.com. CSKA Moscow (17-avgust 2016-yil). Qaraldi: 7-dekabr 2016-yil.
  32. ↑ „PFC CSKA seal naming rights deal with VEB“. pfc-cska.com. CSKA Moscow (28-fevral 2017-yil). Qaraldi: 28-fevral 2017-yil.
  33. ↑ „ru:Основной состав“ (ru). pfc-cska.com. PFC CSKA Moscow. 2018-yil 27-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 26-iyun.
  34. ↑ „ru:Игроки в аренде“ (ru). pfc-cska.com. PFC CSKA Moscow. 2018-yil 30-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 31-avgust.
  35. ↑ „ru:Игроки в аренде“ (ruscha). pfc-cska.com. PFC CSKA Moscow. Qaraldi: 31-avgust 2018-yil.
  36. ↑ . 2020-yil 25-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 4-avgust.
  37. ↑ „Senior management“.
  38. ↑ „Coaching staff“.
  39. ↑ „U21s coaching staff“.
  40. ↑ „ru:Леонид Слуцкий покидает ПФК ЦСКА“ (ruscha). pfc-cska.com. CSKA Moscow (6-dekabr 2016-yil). Qaraldi: 6-dekabr 2016-yil.
  41. ↑ „ru:Виктор Ганчаренко возглавил ПФК ЦСКА“ (ruscha). pfc-cska.com. PFC CSKA Moscow (12-dekabr 2016-yil). Qaraldi: 12-dekabr 2016-yil.
  42. ↑ „Виктор Ганчаренко покинул пост главного тренера ПФК ЦСКА“ (ruscha). pfc-cska.com/. PFC CSKA Moscow (22-mart 2021-yil). Qaraldi: 22-mart 2021-yil.
  43. ↑ „Ивица Олич — главный тренер ПФК ЦСКА!“ (ruscha). pfc-cska.com/. PFC CSKA Moscow (23-mart 2021-yil). Qaraldi: 23-mart 2021-yil.
  44. ↑ 44,0 44,1 „Ивица Олич покидает ПФК ЦСКА“ (ruscha). pfc-cska.com/. PFC CSKA Moscow (15-iyun 2021-yil). Qaraldi: 15-iyun 2021-yil.
  45. ↑ „Алексей Березуцкий утвержден главным тренером ПФК ЦСКА“ (ruscha). pfc-cska.com/. PFC CSKA Moscow (19-iyul 2021-yil). Qaraldi: 19-iyul 2021-yil.
  46. ↑ „Алексей Березуцкий покинул пост главного тренера ПФК ЦСКА“ (ruscha). pfc-cska.com. PFC CSKA Moscow (15-iyun 2022-yil). Qaraldi: 15-iyun 2022-yil.
  47. ↑ „Владимир Федотов — новый главный тренер ПФК ЦСКА!“ (ruscha). pfc-cska.com. PFC CSKA Moscow (15-iyun 2022-yil). Qaraldi: 15-iyun 2022-yil.
  48. ↑ „Победа ЦСКА над "Реалом" из Мадрида: отчаяние, отрицание и все равно праздник“. Sports.ru.
  49. ↑ „Две победы армейцев за 8 лет. Дружба ЦСКА и "Динамо"“. Soccer.ru (23-sentabr 2017-yil).
  50. ↑ Ganeev. „CSKA vs. Spartak: Moscow's biggest soccer rivalry“. www.rbth.com (26-aprel 2013-yil).
  51. ↑ „ПФК ЦСКА, ЗАО Московский футбольный клуб“. lenta.ru.
  52. ↑ „Александр Бабаков: Мы выдвигаем последовательность, системность и открытость. - VIPERSON“. viperson.ru.
  53. ↑ „РОСГОССТРАХ - ЧЕМПИОНАТ РОССИИ. ПРЕМЬЕР-ЛИГА• НЕУЖЕЛИ 62 ГОДА НЕ СТОЯТ 62 ТЫСЯЧ ДОЛЛАРОВ?“. www.sport-express.ru.
  54. ↑ „Алексей Булдаков: мою любовь к женщинам ценит жена“. Ekaterinburg.teleweek.ru (14-sentabr 2011-yil). 2012-yil 22-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-dekabr 2011-yil.
  55. ↑ „Игорь Бутман: Джаз молодит“. Trud.ru. 2012-yil 2-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-dekabr 2011-yil.
  56. ↑ „Фарада Семён Львович“. ЦСКА Москва.
  57. ↑ „Олег Газманов "Гимн спортсменам ЦСКА", Oleg Gazmanov "CS… – слушать онлайн бесплатно,“. 2015-yil 11-fevralda asl nusxadan arxivlangan.
  58. ↑ V ojidanii buldozerov[sayt ishlamaydi] // Sport-Ekspress 15-noyabrya 2002 goda
  59. ↑ Krasno-siniy samiy silniy! ISBN 978-5-699-33425-4
  60. ↑ „Кинчев: болею за ЦСКА, а хочу, чтобы чемпионом стал "Зенит"“. Championat.com. 2011-yil 27-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-dekabr 2011-yil.
  61. ↑ „ЦСКА 100 лет. Леонид Куравлёв“. Pfc-cska.com (26-avgust 2011-yil). 2014-yil 8-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-dekabr 2011-yil.
  62. ↑ „Отар Кушанашвили: 2010-й – год ЦСКА!//Футбол России“. Rusfootball.info (28-oktabr 2011-yil). 2010-yil 30-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-dekabr 2011-yil.
  63. ↑ „Боксёр Денис Лебедев придёт поддержать ЦСКА в игре со "Спартаком"“. Championat.ru (29-aprel 2011-yil). 2012-yil 22-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-dekabr 2011-yil.
  64. ↑ „Егор Летов. Ответы на вопросы посетителей официального сайта Гражданской Обороны, 18.04.07“. Gr-oborona.ru. 2012-yil 9-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-dekabr 2011-yil.
  65. ↑ „Леонид Слуцкий: "Совмещать посты годами невозможно"“ (9-sentabr 2015-yil).
  66. ↑ „Цвета футбольной вражды“. cskamoskva.ru.
  67. ↑ „Майя Плисецкая: Я обожаю футбол“. Новые известия (29-noyabr 2004-yil). 2010-yil 5-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-dekabr 2011-yil.
  68. ↑ „Пороховщиков: ЦСКА ох как не хватает Газзаева“. Championat.ru. 2012-yil 22-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-dekabr 2011-yil.
  69. ↑ „Актриса Наталья Селезнева в гостях у Петра Фадеева“. 2012-yil 9-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  70. ↑ Максим, Шевченко „Интервью / Максим Шевченко“. Эхо Москвы.
  71. ↑ „Поэт футбола“. 2008-yil 9-iyunda asl nusxadan arxivlangan.
  72. ↑ „Варлей Наталья Владимировна“. ЦСКА Москва.
  73. ↑ „Директор Центра-музея Владимира Высоцкого Никита Высоцкий: "Отец умел поддержать проигравшего"“. Sportsdaily.ru (24-yanvar 2009-yil). 2012-yil 25-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-dekabr 2011-yil.
  74. ↑ „Топ-20 знаменитых армейских болельщиков“ (27-may 2010-yil).
  75. ↑ „Эксклюзивные интервью на Red-Army.Ru: Вячеслав Быков, Валерий Газзаев, Игорь Корнеев, Сергей Семак, Михаил Южный, Игорь Захаркин“. www.red-army.ru. 2016-yil 11-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4-iyun 2016-yil.
  76. ↑ „Igor Akinfeev“. pfc-cska.com. PFC CSKA Moscow. 2019-yil 8-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 27-may.
  77. ↑ „Sergei Ignashevich“. pfc-cska.com. PFC CSKA Moscow. 2018-yil 15-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 15-avgust.
  78. ↑ „Vasili Berezutski“. pfc-cska.com. PFC CSKA Moscow. 2018-yil 15-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 15-avgust.
  79. ↑ „Aleksei Berezutski“. pfc-cska.com. PFC CSKA Moscow. 2018-yil 15-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 15-avgust.
  80. ↑ „Alan Dzagoev“. pfc-cska.com. PFC CSKA Moscow. 2018-yil 12-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 15-avgust.
  81. ↑ „Georgi Shchennikov“. pfc-cska.com. PFC CSKA Moscow. 2020-yil 6-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 27-may.
  82. ↑ „Deividas Šemberas“. pfc-cska.com. PFC CSKA Moscow. 2018-yil 15-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 15-avgust.
  83. ↑ „Elvir Rahimić“. pfc-cska.com. PFC CSKA Moscow. 2018-yil 15-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 15-avgust.
  84. ↑ „-= Футбол. Все матчи ЦСКА =- Игроки. Багрич Дмитрий“. www.cska-games.ru. 2015-yil 19-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 19-mart.
  85. ↑ „-= Футбол. Все матчи ЦСКА =- Игроки. Галямин Дмитрий“. www.cska-games.ru. 2015-yil 19-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 19-mart.
  86. ↑ „Sergei Semak“. pfc-cska.com. PFC CSKA Moscow. 2018-yil 15-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 15-avgust.
  87. ↑ „-= Футбол. Все матчи ЦСКА =- Игроки. Кузнецов Дмитрий“. www.cska-games.ru. 2015-yil 26-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 19-mart.
  88. ↑ „Evgeni Aldonin“. pfc-cska.com. PFC CSKA Moscow. 2018-yil 15-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 15-avgust.
  89. ↑ „Alexey Grinin“. cska-games.ru. cska-games. 2015-yil 19-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 19-mart.
  90. ↑ „-= Футбол. Все матчи ЦСКА =- Игроки. Федотов Григорий“. www.cska-games.ru.
  91. ↑ „Vagner Love“. pfc-cska.com. PFC CSKA Moscow. Qaraldi: 15-avgust 2018-yil.
  92. ↑ „-= Футбол. Все матчи ЦСКА =- Игроки. Николаев Валентин“. www.cska-games.ru.
  93. ↑ „-= Футбол. Все матчи ЦСКА =- Игроки. Бобров Всеволод“. www.cska-games.ru.
  94. ↑ „-= Футбол. Все матчи ЦСКА =- Игроки. Федотов Владимир“. www.cska-games.ru.
  95. ↑ „-= Футбол. Все матчи ЦСКА =- Игроки. Демин Владимир“. www.cska-games.ru.
  96. ↑ „Seydou Doumbia“. pfc-cska.com. PFC CSKA Moscow. Qaraldi: 15-avgust 2018-yil.
  97. ↑ „Sergei Semak“. pfc-cska.com. PFC CSKA Moscow. Qaraldi: 15-avgust 2018-yil.
  98. ↑ „Alan Dzagoev“. pfc-cska.com. PFC CSKA Moscow. Qaraldi: 15-avgust 2018-yil.
  99. ↑ „Vladimir Kulik“. pfc-cska.com. PFC CSKA Moscow. Qaraldi: 15-avgust 2018-yil.
  100. ↑ „Ahmed Musa“. pfc-cska.com. PFC CSKA Moscow. Qaraldi: 15-avgust 2018-yil.
  101. ↑ „ZFK CSKA Moscow“. 2018-yil 16-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-oktabr 2018-yil.
  102. ↑ „ЖФК ЦСКА вошёл в структуру армейского клуба!“. pfc-cska.com.

Bibliografiya

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Mark Bennetts, „Futbol Dinamo“ — Zamonaviy Rossiya va xalq oʻyini, „Toza kitoblar“, (2009-yil mart), 0753513196

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=SSKA_Moskva_(futbol_klubi)&oldid=5246618" dan olindi