Ак-Довурак

Ак-Довурак
Ак-Довурак; Ак-Довурак
	шаҳар
	; Байроқ ; Герб
	51°10′0″Н 90°36′0″Э / 51.16667°Н 90.60000°Э
Мамлакат	Россия
Республика	Тива
Ҳукумат
• Мер	Шолбан Александрович Ооржак
Асос солинган	1964
Қачондан бери шаҳар	1964
Маркази баландлиги	850 м
Конфессиявий таркиб	буддистлар:; ламаизм,; христианлар:; православлар,; пятдесятниклар,; "Иегова шоҳидлари"
Этнохороним	акдовураклик
Вақт минтақаси	УТC+7
Телефон коди	39433
Почта индекс(лар)и	668050, 668051
Автомобил коди	17
	Ак-Довурак Ак-Довурак

Ак-Довурак — Россия Федерациясининг Тива Республикасидаги шаҳар. Ак-Довурак шаҳрининг шаҳар туманини ташкил қилади. Республика аҳамиятига эга бўлган шаҳардир.

Этимологияси

Шаҳар номи тува тилидан „оқ ер“ деб таржима қилинган ^[1]. Бу асбест кони билан боғлиқ бўлиб, бу ҳақда Тува афсонасида шундай тасвирланган: "Қадимда бу ерда меҳрибон ва жасур одамлар яшаган, улар чорвачилик билан шуғулланган. Аммо бир куни уларга шафқациз жангчилар ҳужум қилишди. Уч кеча-ю уч кеча-кундуз мардлар душманга қарши курашиб, охирги жангчи ҳам ҳалок бўлди. Золим хон тирик қолган қариялар, бевалар, болаларни баланд тоғ чўққисида куйдириб юборишни буюрди. Ғамдан ер қорайиб, меҳрибон халқнинг қалби мангу тош — асбестга айланди".

Табиий-географик хусусиятлари

Географик жойлашуви

У Тува ҳавзасининг ғарбий қисмида, Хемчик дарёсининг чап қирғоғида (Енисейнинг чап ирмоғи), Хемчик водийсининг марказида, Қизилдан 309 км ғарбда ^[2] Абакан темир йўл станциясидан 428 км узоқликда жойлашган ^[2]. Шаҳар Туванинг ғарбий иқтисодий маркази бўлиб, Абакан-Ак-Довурак автомобил йўлининг охири ва Қизил-Теэли автомобил йўли (собиқ А162) кесишмасида жойлашган.

Вақт зонаси

Ак-Довурак шаҳри УТC+4 вақт зонасида жойлашган. Расман эса шаҳар УТC+7га жойлаштириган.

Иқлими

Иқлими мўтадил совуқ, ёғингарчилик кўп. Ўртача йиллик ҳарорат −0,7 °C. Йил давомида тахминан 279 мм ёғингарчилик тушади.

Февралда энг кам ёғингарчилик бўлади. Ёғингарчиликнинг кўп қисми июл ойига тўғри келади, тахминан 58 ммдир.

Июлнинг энг юқори температураси 18,9 °C, энг пасти январда ўртача −24,0 °C ни ташкил этади.

Аҳолиси

Миллий таркиби

2002-йилги аҳолини рўйхатга олиш маълумотларига кўра, шаҳарнинг 12 965 аҳолисидан туваликлар 11 897 % (11 897 киши), руслар — 6,15% (797 киши), хакаслар — 0,49%, қирғизлар — 0,35%, комилар — 0,35% .

Иқтисодиёти

Ак-Довурак. Ўнг томонда „Тиваасбест заводи“ жойлашган

„Тиваасбест“ заводи шаҳарни ташкил этувчи корхона ҳисобланади. Шаҳар 1964-йилда завод пайдо бўлиши билан бир вақтда пайдо бўлган. Заводда узун толали асбест (Россияда бу навнинг аналоги йўқ), шифер ва бошқа маҳсулотлар ишлаб чиқарилади. 1990-йилларда СССР парчаланганидан сўнг, завод ҳақиқатда тўхтаб қолди ва бир нечта хусусий мулкдорлари ўзгариб, яқинда шу жумладан республика ҳукумати иштироки туфайли фаолиятини қайта тиклашга уринишлар бўлди ^[3]. Асбест шаҳарнинг шимолида жойлашган карерда қазиб олинади. Шунингдек, шаҳарда республика ёқилғи-энергетика комплексининг иккинчи йирик корхонаси — Ак-Довурак ИЭСи жойлашган .

Уяли алоқа тизими

Ак-Довуракда, шунингдек, Қизилда тўртта уяли алоқа операторлари мавжуд — Беэлине, МТС, МегаФон ва ЭТК^[4].

Манбалар

↑ Поспелов 2008.
↑ ^2,0 ^2,1 Болшая Российская энсиклопедия: В 30 т. / Председател науч.-ред. совета Ю. С. Осипов. Отв. ред С. Л. Кравес. Т. 1. А — Анкетированиэ. — М.: Болшая Российская энсиклопедия, 2005. — 766 с.: ил.: карт.
↑ Работа горно-обогатителного комбината „Туваасбест“ возобновиця с апреля 2018 г.Андоза:Недоступная ссылка
↑ „О городе Ак-Довурак“. 2016-йил 4-мартда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 2011-йил 7-май.

Ҳаволалар

Шаҳар расмий сайти

[FOOTNOTEПоспелов2008-1] Поспелов 2008.

[bre1-2] 2,0 ^2,1 Болшая Российская энсиклопедия: В 30 т. / Председател науч.-ред. совета Ю. С. Осипов. Отв. ред С. Л. Кравес. Т. 1. А — Анкетированиэ. — М.: Болшая Российская энсиклопедия, 2005. — 766 с.: ил.: карт.

[3] Работа горно-обогатителного комбината „Туваасбест“ возобновиця с апреля 2018 г.Андоза:Недоступная ссылка

[4] „О городе Ак-Довурак“. 2016-йил 4-мартда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 2011-йил 7-май.

[1]

[2]

[3]

[4]